CAMENA - Lab - Bible Reference Identification

[back to start page]

CABAON: Metropolis Hevaeorum, ab Hierosolymis 50. stadiis distans. Ios. c. 18. v. 25. In colle, ampla, una ex civit. regalibus. Habuit antea sub se Caphiram, Berothet, et Cariathiarim Civ. Post attributa est Levitis. In secunda parte tribus Beniamin. Nunc (ut ait Hieronymus) ostenditur villa eodem nomine quarto milliari a Bethele contra occidentalem plagam, iuxta Rama, ubi Salomon, oblatis victimis, divinum meruit oraculum. Lat. collis, vel calix, aut dorsum, vel elevatio iniquitatis. Pop. Gabaonitae, de quibus vide Ios. c. 9 v. 17. etc. 10. v. 2. 4. 5. et 6. etc. c. 21. v. 17. Ier c. 28. v. 1. Torniel.
GABRIEL: nomen Angeli, Luc c. 1. v. 26. i. e. vir Deus, vel Dei. Apparuit Dan. c. 8. v. 16. etc. 9. v. 21. Zachariae, quem de silio nascituro certiorem reddidit, et B. Virgini, ipsi annuntians Incarnationis mysterium. Luc c. 1. v. 19. et 26. Gregor. hom. 4. in Evang.
GAD: septimus Iacobi ex Lea fil. Gen c. 30. v. XI. ex Zelpha ancilla Leae uxoris suae, A. M. 2287. sic familiam suam auxit, ut de tribu eius iuxta montem Sinai recensiti et inventi sint viri ad pugnam apti 45. milia et 650. quibus omnibus in deserto mortuis, eorum filii 40. milia et 500. ultra Iordanem pro poslessione acceperunt mediam uberemqueve terram regni Amorrhaeorum, concedente Moyse. Hi tandem, cum, relicto Deo patrum suorum, cum idolis fornicarentur, suscitavit Deus Israel spiritum Phul Regis Aslyriorum, et spiritum Theglathphalasar Regis Assur, et abstulit et Gad, et Ruben, et dimidiam tribum Manasse et abduxit eos in assyriam. Tribus Gad nullam partem lacus Genezareth videtur possedisse: influit enim in Iordanem infra lacum Iaboc torrens, auctore Iosepho, qui limes est tribus Gad a Sept. ita tamen ut proxima sit lacui illa influxio Weiss. Intribu hac Esavus dicitur Iacobo reconciliatus, asina Bileami locuta, Absolon in fuga de quercu suspensus. Torniel. A. M. 2287. n. 2. et 2591. n. 4. Hodie non nisi ab Aethiopibus quibusdam haec terra habitatur. Vide insra.
GAD_Nomen_etiam_Prophetae: 1. Sam. c. 22. v. 5. Hic Davidi, numerati populi crimen, Dei nomine, exprobravit et scripsisse creditur Regis huius gesta 1. Paral. c. 21. v. XI. et c. 29. v. XI. 13. 18. et 19. A' verbo gadad, turmatim convenere]. Ceterum iuxta quosdam Gad primum ante alia Numina apud Syros culta, memoratur Gen c. 30. v. XI. com. XI. Peperit itaque Zilpah ancilla Leae ipsi Iacobo silium, et ait Leab Bagad, et vocavit nomen ejus Gad ut] et Hebraeorum aliqui Fortunam bonam intelligunt, Leamqueve loquutam, quasi pattui bene eslet ominata volunt; unde vulgata editio, quae D. Hieronymi dicta Feliciter pro Bagad habet. Rabbini siquidem resolvunt in i. e. venit Gad, quod interpretantur per Ba Mazal tob], i.e. venit Fortuna Bona, sive sidus bonum, bonus Daemon. Et Mazorethis est haec una ex quindecim dictionibus quae scribuntur ut una, et leguntur ut duae. Certe Arabibus bonus, seu beneficus est, adeoqueve Iovis stellam denotat. Ut Hebraei autem, ita Chaldaei locum illum Geneseos, de verbis Leae interpretantur. Onkelos enim habet Atha Gad], i. e. venit Fortuna, seu Gad. Arabs quoqueve editionis Erpenianae idem habet. Sed Paraphrastes ille Pentateuchi, qui sub Ionathanis Ben-Uzielis nomine circumfertur, atha Mazala taba], i.e. venit Mazala sive Fortuna Bona. Atqueve Targum Hierosolymit. i.e. venit Geda, seu Gad selix, sive bonus. verum heic septuaginta kai\ ei)=pe *lei/a, en tu/xh|], vertunt, quasi Beth servilis esset loco praepositionis. Atque ita habet exemplar vetustissimum Geneseos in Bibliotheca Cottoniana: Sed et in Graecorum versionibus nonnullis legebatur tetu/xhka], uti videri est apud B. Chrisostomum in Gen. sermone 56. Id interpretatur ille per e)pe/tuxon tou= skopou=]. Inde etiam Latinis olim, Beata facta, vel Felix sum ibi substitutum, uti advertit ibidem D. Augustin. Vide Seld. de Diis Syris Synt. 1. c. 1.
GADDEL: nomen viri. Esdr c. 2. v 47.
GADDI: fil. Susi, princeps tribus Ioseph. Num c. 13. v. XI. Et nomen loci. 1. Par. c. 12. v. 8. 14. et 37. In tribu Gad. Item Montis Eccles. 24. pro quo ibi Cades.
GADDIS: fil. Mattathiae. 1. Macchab c. 2. v. 2.
GADITANA_Saltatio: omnium corruptissima. Mart. l. 5. Epigr. 79. ovius epigraphe ad Turanium. Nec de Gadibus improbis puellae Vibrabunt sine sine prurientes Lascivos docili tremore lumbos. Cuiusmodi saltatriculas ex hac ins. erant qui circumducebant ad quaestum. Unde idem l. 1. Epigr. 42. cuius Epigraphe in Caecilium. Quod de Gadibus improbus Magister. Inprimis postquam illarum saltatio et cantus perditis luxu Romanls in conviviis placuere. Iuv. Sat. XI. l. 4. v. 162. Forsitan exspectes, ut Gaditana canoro Incipiat prurire choro etc. Quo facit querela Quintiliani l. 1. c. 2. Omne convivium obscenis cantrcis strepit, pudenda dictu spectantur. Donec haec omnia calentis in triclinio nequitiae irritamenta sustulit optimus Imp. Theodosius, uti Christianum decebat, teste Paulo Diacono de Gest. Rom l. 12. Erant autem modi huius saltationis tres, Chironomia, a manuum agilitate: Halma, a saltu, et Lactisma, a calcitratione, de quibus vide Iul. Caes. Scalig. Poet. l. 1. c. 18.
GAHAM: fil. Nachor ex Reuma concubina. Gen c. 22. v. 24.
GAHER: nomen viri. Esdr c. 2. v. 47.
GALAAD: fil. Machir, fil. Manasse. Num c. 26. v. 29. Item pater Iarae, patris Hari. 1. Par. c. 5. v. 14. Lat. accrvus testimonii. Item regio Galilaeae ad orientem ultra Iordanem, ubi dimidia tribus Manassis accepit possessionem, cum Rubenitis, et Gaditis. Num c. 32. v. 39. animalibus pascendis aptissima: Cum prius proprie montis solum nomen efset, in quo Iacobus cum Labane foedus pepigit, Galaaditae Saulis et filiorum cadaveracum cura sepelierunt. Vide Genes c. 31. v. 21. Ios. c. 13. v. XI. 1. Reg. c. ult. v. 3, 15, 20. I. Par. c. 10. v. XI. et 12. Pslam. 60. v. 9. Torniel. A. M. 2296. n. 3. et 9. et A M. 2979. n. 9. etc.
GALEA: an Lacedaemoniorum, ut vult Plin. l. 7. c. 56. an Aegyptiorum, ut Herod l. 4. an Curetum, ut Diod. l. 5. c. 15. inventum: a galero, quo multi antiquorum usi, dicta est, Varroni: aliis ex Graeco gale/h] quod ex felina pelle fiebant, vide Scalig in Varr. et Isid. an a gulio\s2], i. e. vas militare; an a gwle/a], i. e. latibulum, lustrum, spelaeum? tegmen est capitis militare, de corio, sicut cassis de lamina, Isid. Gulielmus Hodoepor. Armo caput galea �� Graece ko/rus2, perikefa/laia], item voce antiquissma kune/h]: quae denotat, ut iam indigitatum, kune/hn dora\n h)/|goun kuno\s2 potami/ou ske/pousan ta\s2 kefala\s2 toi=s2 palaioi=s2], caninam pellem, canis viz. marini, quae priscis caput operuit. Voss. vero Galea, et Galerus non aliunde nomen habent, quam quia essent ex pelle galh=s2]: quod animal vel idem est ac i)kti\s2], vel simile, vetustissimis enim temporibus fiebant Galeae ex mutorum animalium pellibus; quod et aliae appellationes indicant. Namqueve kune/hn] dixere, si foret e pelle camina; luke/hn], si ex lupina: Imo, apud Homet. Il. k. i)ktide/hn kune/hn] legas, pro galea ex pelle mustelae, i)kti\s2] enim mustela silvestris est, uti cognoscimus ex Plin. l. 29. c. 4. Et hinc Iovem Ammonem fingi consuevisse cornutum, statuit Voss. quod in bello pellem capitis bubuli, cum cornibus, pro galea habuerit, de Idol. l. 1. c. 27, Postquam vero pro pelliceis galeis introductae sunt aeneae ac ferreae: figuram tamen muti animantis, aut capitis saltem, in ea expresserunt prisco nomine retento, Iraque galea nunc capite leonis erat insignis, nunc integrae volucris figura, et ita in aliis: cuius rei ignorationem spissos in Historia peperisse errores, luculentum hoc exemplum est. A. U. C. 405. L. Furio Camillo, et Appio Claudio Coss. cum Galli ex Albanis se montibus profudissent: missus est ad versus eos Luc. Fur. Camillus, vel fausti ominis gratia; quia M. Camilli, qui ab iis Romam liberarat, erat fil. Castra is posuit in agro Pomptino: Ibi M. Valerius cum Gallo pugnavit, et si Romanae credimus historiae, corvi auxilio eum vicit. inde et Corvi cognomen iam olim accepisse creditus; non Corvini, ut vulgo putant. Posteros vero Corvinos dictos, verisimile fit; cum constanter Corvini ubique, non Corvi, appellentur. Vide Liv. de pugna l. 7. c. 26. Val. Max. l. 3. c. 2. A. Gell. l. 9. c. 11. Sext. Aurel. de Viris Illustr. c. 29. Alios. In hac vero historia, quod de auxilio sacrae additur alitis, et quidem inspectante hinc Romano, inde Gallico exercitu, fabulosum habet Voss. contendens, erroris originem inde esse, quod Valerius galeam gestarit, cui corvi esset superadditum signum. Cum eiusmodi enim galea cum depingi et effingi soleret Valerius, pugnans cum Gallo: progressu tem poris imperitum vulgus iudicavit, corvum galeae insidentem inaginem esse veri corvi, cum tantum signum esset corvi ferrei, quo Valerii galea fuerat insignis etc. Vide quomodo hand coniecturam pluribus firmet Voss. l. c. Ex diversis itaqueve postea materiis, aere inprimis, confici coepere, quod aliquando sic expolitum est, ut speculi instar Solis radios excipiens intolerabilem hostium oculis folgorem offunderet: ut de Diomede legimus, apud Homer. Iliad. ???. *dai=e oi( e)k ko/ruqos te kai\ a)spi/dos a)pamaton pu=r], Lucebat ei e Galea, et ex scuto indefessus ignis. Sic de Aenea suo Virg Aen. l. x. v. 270. Ardet apex capiti, cristisque ac vertice flamma Funditur. Idem alibi de Turno. Cristis dein eas, ut Poeta hic indigitat, ornabant Vert. et quidem Graeci primitus e pilis equinis constantibus, quarum toties apud Hom. mentio, qui modo lo/fon i(ppioxai/thn], modo i(/ppourin] vocat, sicut inde Dorienses inprimis trixa/ies2] sunt appellati. Dein plumis, quas olores suppeditabant, ut docet Virg. Aen. l. 10. v. 18. ubi de Cycno, Cuius olorinae surgunt de vertice pennae Et Romani quidem, teste Polyb. pinnas tres adhibuere praelongas, colore purpureo vel nigro: quod et Lamacho Aristophanes, et Tydeo Aeschyl. tribuunt. Virg. de Turno Aen. l. 7. v. 785. Cui triplici crinita iuba galea alta chimaeram Sustinet �� *pteri/nous2 falou\s2] vocat idem Polyb. quod in legione illa nova vide Suet, in Iul. Caes. c. 24. Transalpinis, a Caesare conscripta, cui alaudae nomen inde militari lascivia inditum, insignes fuisse, vel aliquid peculiare habuisse, oportet. Quemadmodum Cares olim eandem ob causam gallos gallinaceos fuisse vocitatos, testis est Plutarch. Artaxerxe etc. Nempe pennae illae plerunqueve gallorum erant gallinaceorum, interdum pavonum, aliarumqueve avium adhibebantur; sicut hodie struthiocamelorum et ardearum frequentes sunt in hoc usu, hae praecipue apud Turcas, de quibus vide Ioh. Bapt. Tavernier Descr. Seralii. Quandoqueve non pennae tantum, sed et integrae aves, ut iam indigitatum, galeis im positae leguntur: ai( a)/lkimo]: sc. o)/rniqes2]. aves pugnaces, ut ait Aristides de Rhet. Orat 2. Cuiusmodi est picus, apud Strab. l. 5. p. 240. phoenix, apud Solin. c. 36 Gallus, apud Paus. l. 6. corvus, de quo dictum etc. Insuper cornua adhibita, taurorum, urorum, hircorum; quibus postremis Pyrrhi galeam insignem fuisse, tradit in eo Plutarch. Imo et Capita feratum integra, ursorum, apud Stat. Theb. l. 4. v. 130. leonum, in paroim]. arietum, apud Amm. Marcell. l. 19. c. 1. ubi de Persarum Rege; aprorum, itidem in paroim], quorum dentibus. Ulyssis galeam exornat Hom. Il. k]. sphingum, apud Euripid. Elect. act. 2. tigridum, apud Val. Flacc. Argon l. 6. Sic in galea Turni chimaeram collocat Virg. Aen. d. l. in Palladis, gorgonem Aristoph. Equit. etc. Quae omnia non tam ornatui, quam terrori incutiendo, et Maiestati conciliandae, inserviebant: imitatione, ut Paschalius censet, prisci moris, Aegyptiorum Regum, quos eadem fini modo ignem modo arborem, modo redolentia super caput unguenta gestasse, auctor est Diod. Sic. l. 2. Ad ornatum magis faciebant gemmae et autum, quibus Vett. galeas non rato conspicuas fuisse legimus. Ita cerauniis, apud Prudem. Psichom. v. 470. apud Claud. reperimus Stilic. l. 2. Carm. 22. v. 30. Galeas renidentes hyacinthis Pacis praesertim tempore, quo et olea idem Prudent. Psichom l. 6. v. 687. et lauro Stat. Theb. l. 7. eas insignes describunt: Hodie ta\ ste/fh], sive stro)fia], conum galeae insignibus superposita cumulant, Paschal. Additamenta nempe illa galerum plerumqueve conus sustinebat, suprema et eminentissima pars galeae, alias apex quoque dictus. Sed non omnis galea hunc apicem habebat, ut gregariorum inprimie militum: uti multae cum cono quidem et apice, sed sine cristis et pennis, aliae cum utroqueve fuerunt, uti ex Vert. monumentis docet Salmas. ad Solin. p. 546. quarum ultimas has, graves omnino fuisse oportet, uti notat Barth. ad Stat. Theb. l. 9. v. 262. Unda vehit, galeasque vetant descendere cristae. Porro clausae fuerunt Vett. galeae, usque adeo, ut ne videri quidem facies armatorum potuerint. Idem Pap. Stat. Theb. l. 12. Solve genas, liceat vultus fortasse supremum Cernere dilectos �� Et nares quoque iis tectae essent. Sidon. Panegyr. Anthemii, Obtundit teneras circumdata fascia nares, Ut galeis cedant �� Vide quoque cundem Barth. Theb. l. 11. v. 526. ubi cassides Vert. apertas non fuisse, sed ita clausas, ut nihil vultus penitus videreri potuerit, pluribus confirmat, contra Paschal. contrarium asserentem Coron. l. 10. c. 14. oculis nempe exceptis, ut liber esset in omnia prospectus. Unde Cyrum autigas curruum militarium rotos qwraki/s1ai plh\n tw= o)fqalmw=n], armasse, oculis exceptis, refert Xenoph. Paed. l. 6. Sed nequeve caput solum faciemque, verum et collum, ab ictibus defendebant, galeae, ut a quibus catenae descendebant, quae collum tuerentur; �� missas in terga catenas, Vocat idem Stat. Theb. l. 9. v. 699. Vide supra, ubi de Collo. Atqueve hactenus de primario Galeae usu. Sed et eadem, cum sitis urget, poculum militis est, teste Luctat. Placid. ad Stat. Theb. l. 3. v. 366. Ipse Stat: Hestilem Ismenon galeis, Dircenque bibemus. Pedo Albinovanus, sive Incertus auctor Elegiae de obitu Maecenatis, in principio: Bacche coloratos postquam devicimus Indos, Potasti galea dulce iuvante merum. Eiusdem ritus meminit Curt. l. 5. Siti maceratus accessit, ac dum galea haustam aquam sorbet, tela conspexit. Senec. de Benesic. l. 5. c. 24. Siti confectus, quia impeditus ire ad fontem proximum non poteram, repere manibus volebam, nisi commilito homo fortis ac strenuus aquam mihi galea sua attulisset. Potes ergo, inquit, Imperator agnoscere aut illum hominem, aut illam galeam. Vide quoque Iul. Frontin. Stratag. l. 1. c. 7. etc. Eriam in Galeam sortes iniectae. Vide Thom. Dempster. Paralip. in Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 10. Apud Suecos Gothosque eiusdem ostensione ac elevatione, signum colloquii, vel pacis et induciatum dari consuevisle, Olaus refert l. 11. c. 42. ut alia omittam. Pluta hanc in rem vide apud Rei Militaris Scriptores; laudatos insuper C. Paschal. Coron l. c. c. 13. et seqq. ubi totam Galearum historiam erudite pertexit, et de earum hodierno in Principum insignibus usu inprimis varia praeclara habet, Casp. Barth. Animadv. ad Stat. non uno in loci, ut et hic passim, inprimis in vocibus, Cassis, Corvus, Crista, Pennae, Pileus etc. Inde vox translata ad galeas capillorum, de quibus vide infra in voce Galericulum, item Galerus; et naves, de quibus mox.
GALEOTAE: Graece *galew=tai], Steph. ma/ntews2 ei)=dos *sikelw=n], Vates quidam in Sicilia: portentorum Interpretes sollertissimi: quibusdam dicti videntur ab animali cognomine, Stellione Latinis, Plin, l. 30. c. 10. quoniam nullum animal frandulentius invidere homini tradunt cuiusque sollertiam ipse praedicat Salomo Proverb c. 30. v. 24. Sed, quia Hebraice gala], est revelar, quod vatum maxime proprium, Galeotarum nomen Hebraicum esse, suspicatur Bochart. ut et alia magno numero quae cum Phaenicum colonis, in Siciliam fuere translata, vide eum Hierozoici Parte prior. l. 4. c. 7. Apud recentiores vero, Falconem Beneventanum p. 323. romualdum in Chronic. MS. Ioh. Bromptonum, Alios, Galeotae, sunt remiges galearum vel galeotarum, de quibus supra.
GALERIA: Tribus Romana, unde dicta sit, ex vett. Scriptoribus non liquet. Car. Sigon. de antiquo Iure Civ. Rom l. 1. c. 3. opinatur, eam etiam a loco aliquo nobis iam incognito hoc nominis accepisse, quemadmodum reliquae Tribus omnes a Servio institutae. Onuphr. Comm. Rei Rom l. 2. addit, posse videri eam a flumine Thusciae Galeso, cuius Virg. mentionem facit Georg. l. 4. v. 126. Galesam primo, dein Galeriam dictam. Eius meminit Liv. l. 27. c. 6. Galeria Iuniorum, quae sorte praerogativa erat, Q. Fulvium et Q. Fabium Coss. dixerat. Vide quoque Plin. l. 7. c. 48.
GALENUS_et_UM_et_IUM: a galeae similitudine nomen habet, pileumqueve significat, ex pelle caesae hostiae factum, Isid. Vet. Dict. Galerium pileus ex corio; ita proprie esset galero\n], ex pelle gale/as2], i. e. felis. Gloss. Isid. Galeria pileum pastorale, quod de iunco fit, Vide Mart. e iunco antiquitus materiam fuisse, tradit Auctor vett. Gloss. quae et pileum pastor alem exponunt, nim. lato margine ob umbram, unde Umbellam quoque nonnulli dixerunt. Albricus de Imag. Deor. Galerum quoque seu umbellam capite portabat. Quomodo Hispanis hodie omne capitis latum tegumentum Sombrero dicitur. Venatoribus idem tegminis genus Gratius tribuit Cyneget. et quidem �� lucifugaque ex maele galeros. Proprium autem viaticum hoc pileum Mercurio adscriptum, apud Poetas. Claud. de Rapt. Proserp. Carm. 33. v. 78. Somniferam quatiens virgam, tectusque galero. quia eius praecipue inter omnes Deos munus, tranare aerem etc. Apud Rom. Sacerdotalis proprie pileus fuit: Servius Danielis, Suet. Claud. c. 26. tria genera pileorum dixit, quibus Sacerdotes utuntur, Apitem, Tutulum, Galerum. Sed Apicem pileum sutile, circa medium virga eminente: Tutulum pileum lanatum metae figura: Galerum pileum ex pelle hostiae caesae. De quo tegminis genere intelligendus porro Athen. apud quem Larensius inquit: *pi/lous2 te toi=s2 kefalai=s2 perikei/meqa tw= probati/wn derma/twn dasei=s2], Pileosque capitibus imponimus e pellibus ovillis densos. Ubi argumento hoc frugalitatis Romanae Pontifex hic utitur, quod etiam tunc inter sacra pileis istis ovillis uterentur, prisco ritu. Lanatus autem hic Galerus fuit, i. e. non corium nudum, sed cum sua lana, et ideo dasu\s2], densus crassus dicitur. Eiusdem meminit Apulei. in Apologia, Diogeni, inquiens, pera et baculus, quod Regibus diademae, quod imperatoribus paludamentum, quod Pontificibus galerum. Nomen a galea, quod eius formam imitaretur, uti docet Salmas. ad Solin. p. 556. unde et pro galea sumi videtur. apud Virg. Aen. l. 7. v. 688. �� fulvosque lupi de pelle galeros Tegmen habet �� Sed et pro Galericulo accipitur, ut visum supra. Plura vide apud Ans. Soler. de Pileo s. 11. et Phil. Ruben. Elector. l. 2. c. 25. quibus adde Iust. Lips. de de Mil. Rom l. 3. c. 1. Andr. Tiraquell. Catalog. Muliebr. Ornamentorum, inserto Commentariis ad l. 3. Connubial. Casp Barth. Comm. ad Calpurnium Ecl. 1. et Advers. l. 128. c. 17. Apud Recentiores insigne Ducalis potestatis galerum esse; ceterum de pileo Cardinalitio rubeo vocem proprie hodie usurpari, discimus ex Ceremoniali Rom l. 1. s. 8. ubi de ritibus, quibus is novo Cardinali conferatur. Vide quoque l. 2. et hic infra. Galeri variae species. Albogalerus, pileus erat apud Rom. solius Flaminis Dialis, vel quod maximus, vel quod Iovi immolata hostiae alba fieri oportebat, Varro. Cardinalium Galerus, ruber, ex Innocentii IV. Pontif. decreto iis concessus, in Conc. Lugdun. A. C. 1244. significat, secundum Martinum Polonum, pro Ecclesia occumbendum, et cervices gladio messori subiciendas, si necessitas postulet. Secundum alios, participium sumae et regiae dignitatis, quam Pontifex sibi in Ecclesiam vindicat, indigitare solet. Iam olm enim purpura regium indumentum fuit. Utuntur eo Cardinales, tum in equestribus pompis, tum in festivis processionibus: et quidem in illis pro tegmine, in istis pro umbraculo. Antiquitus autem in Consistorio quoqueve et in Conciliis eum adhibebant, vide Macros Fratres in Hierolexico, ut et Theophilum Rainaudum de Pilco, s. 13. Simili Galerorubro in superque ense, ab Innocentio III. donatum esse Regem Scotorum Vilhelmum, scribit Hector Boethius. Episcopis peculiare capitis tegmen est, vitidis Galerus et mitra. Sic notat Petrus Bellon. l. 3. Observ. c. 34. Tutcis quoqueve in Religionis insigne viridem tiatam placere. De Thessalicis Galeris, arcendo Soli accommodatis, multa habet Hadr. Iun. Animasvers. l. 2. c. 6. Erant illi marginati, ac iidem cum Petaso; quales sunt galeri nostrates: Alias enim pilei communes marginati non erant, verum illis similes, quibus in lecto uti solemus etc. Figuras vide apud laudatum Soler.
GALGALA: locus erat Palaestinae, prope Iordanem, ubi post transitum Ioranis castra metatus est Iosue, cum Israelitis, dum retram Canaan sibi vindicabant. Ibi lapides de Iordanis alveo translatos, memoriae ergo reliquerunt Israelitae. Postae in tribu Beniamin. Item, opp. tribus Nephthalim. 1. Sam. c. 10. v. 8. Macc c. 9. v. 2.
GALILAEA: Syriae regio celeberrima, ad Sept. Iudaeae sita. Eam Geographi duplicem esse statuunt, superiorem sc. et Inferiorem. Superior iuxta Tyrum, Sidone, et Caesaream Philippi sita est, et vocatur Galilaea gentium Is. c. 9. v. 1. Matth c. 4. v. 18. vel quia illic gentes usque ad Solomonis tempora habitarint, vel quod Hiramo regi Tyriorum oblata sit. 1. Reg. c. 9. v. XI. Haec in tribu Aser et Nephthali sita fuit. Inferior Galilaea circa Tiberiadem, et stagnum Genesareth in tribu Isaschar et Zabulon posita est, in qua christus frequenter est versatus. Ioh. c. 4. v. 3. Unde etiam Galilaeus vocatus est. Matth c. 26. v. 69. Et Iulianus o( parabaths2] Christianos per contemptum Galilaeos nuncupare solitus est. Euseb. l. 10. c. 35. Eccl. Hist. Vide Ioseph. Antiqq. l. 3. c. 4. Totius fines sunt, a Sept. Syria seu Phoenicia, interiacente Libano; a Mer. Samaria et Carmelus mons; ab Or. Iordanes fluv. ab Occ. mare Magnum seu Medit. Hic Servator noster conceptus, educatus, et ut plurimum conversatus innumera patravit miracula. Guidoni Regi Hieros. cum toto regno erepta a Saldino, A. C. 1187. hodie sub Turcis gemit. Vocabatur etiam olim Galilaea tem pus illud omne, a Resurrectione seu Pascha, usque ad Ascensione, quod in Galilaea Servator noster exegit, Meurs. Baudr. etc. Vide et Morer. Addo, quod Galilaea reg. postquam Palaestina a Saracenis erepta est a Christianis, Galilaea et Tiberias, in eo Regno, Dominis propriis subesse coepit, cum tit. Principatus: qua de re vide aliquid infra, in voce Princeps. Porro Galilaea, Graecis dicta est feria tertia Paschatis, ut iam aliquid hac dere tetigimus. Leo Gramm. in Constantino Porphyrog. *kai\ th=| tri/th| to=u *pa/xa th=| legome/nh| th=s *galilai/as2 eu)gogei=tai kai\ stefanou=tai], Et tertia feria Paschatis, quae Galilaea dicitur, benedictionem accipit ac coronatur. Ubi Scylitzes nude habet, th=| tri/th| th=s *galilai/as2], tertia Galilaeae; Zonaras vero, th+\ tri/th| tou= *pa/xa], tertia Paschatis, C. du Fresne Gloss. At Filesacus l. de Quadrag. c. ult. ait, hoc nomine intelligi tertiam a Paschate hebdomadem, cui id nominis adscripserint Graeci, quod circa istud tempus ibi potissimum post resurrectionem Discipulis sese conspiciendum praebuerit Christus. Idem Leo Allatius docet de Domimcis et Hebdom. Graecorum, sic tamen ut iudicium adhuc suspendat. Nec immerito: totum enim tempus Paschale usque ad Ascensionem, hoc vocabulo indigitari, contendit, Cl. Meurs. in Gloss. quod in Galilaea id tempus Servator noster exegisset, probatque ex Zonara, thn\ tri/thn tou= *patri/thn *galilai/an] appellante, ubi de Helena, Romani filia, Constantino Imp. nuptum data, Vide et Dominic. Macrum in Hierolexico: cui adde Cl. Suicerum Thes. Eccl. Sed et Galilaea locum denotabat in Aede facra, ubi omnibus Dominicis per annum processio terminabatur; praecedente Ep. et sequente Clero: ut innueretur, Christum post resurrectionem Discipulos suos in Galilaeam praecessisse, id vide et Auctores han in rem laudatos C. du Fresne in Gloss. e quibus Rutpertus Tuitiensis de Div. Offic. l. 5. c. 8. Locus ille, inquit, quo processionem suprema statione terminamus, recte a nobis Galilaea nuncupatur. Ubi tamen Hemereus de Academ. Paris. l. 7. Galilaeam porticum interpretatur, quam Franci Galeris cocant. Qua notione videtur usurpasse Hugo Flaviniacensis in Chron. Virdun. p. 168. Et defunctus, in Galilaea tumulari meruit, i. e. in claustri porticu etc. At Galilaei, per contemptum, Iuliano Apostatae Christiani appellati sunt, qui nec digniori nomin Dominum nostrum honorare sustinuit. De Paulo Lucian. Quando autem me Galilaeus ille convenit recalvaster, naso aquilo, qui in tertium caelum usque per aerem ingressus est. De Christianis Theodoret. Hist. Eccl. l. 3. c. 7. Ac primum vetuit, ne Galilaei (sic fidei Ser vatoris nostri consecratos nuncupabant) Poeticam, Rhetoricam aut Philosophiam discerent. Et Chrysostom. Orat. c. Gentes, Galilaeos nos in edictis suis pro Christianis tum ipse appellans, tum Principes, ut idem factitarent, exhortans etc. Vide Macrum in Hierolexico.
GALLI: sacerdotes Cybeles in Phrygia, dicti a Gallo flumine, cuius aquas cum bibissent, statim furere incipiebant, adeo ut se ipsos castrarent, quod aliter citra perniciem facere non poterant, nisi Samia testa. Hi sacra facientes furentium more capita rotabant. Lucan. Civ. Bell. l. 1. v. 567. �� Crinemque rotantes Sanguinei populis ulularunt tristia Galli. Nic. Lloydius. Plin. l. 5. c. 32. et l. 6. c. 1. Alii dictos eos volunt a Gallo quodam, qui primus Cybeles fuerit sacerdos. Quare autem se ipsos castraverint, haec causa perhibetur: Cum Dea Cybele puerum Phrygem formosissimum Atyn nomine, suis sacris ea lege praefecisset, ut perpetuo castitatem servaret, is haud diu post Sangaritidem Nympham compressit: Quare ab irata Dea in furorem actus, cum Dindyma venisset, manusque sibi afferre conaretur, miseratione Deae, furore utcunqueve liberatus, a se interficiendo quidem abstinuit, virilitatem tamen sibi amputavit; a quo tempore castratis Sacedotibus Dea gavisa dicitur, qua de re prolixum exstat Catulli carmen. De iis ita Apul. Miles. l. 8. Diu capite demisso cervices lubricis intorquentes motibus, crinesque pendulos rotantes in circulum et nonnumquam suos incursantes musculos, ad postremum ancipiti ferro, quod gerebant, sua quisque brachia dissecant. Totum itaqueve caput torquere, crinem rotare, corpusque circumagere solebant hi seu Curetes, seu Corybantes seu Galli. Turneb. in Eumenid. �� Tibi nunc semiviri teretem comam Volantes iactant Galli. Unde Gallantes, Varroni dicuntur homines insani ac furiosi, ab his matris Deum Gallis. Aerea porro illis tympana et buxus, ut videre est supra in vocibus, Corybantes, Curetes, Cybele etc. Sil. Ital. Punic. Bell. l. 17. v. 18. Circum arguta cavis tinnitibus aera, simulque Certabant rauca resonantia tympana pulsu, Semivirique chori. Eosdem Idaeos Dactylos quoqueve et Lares nominatos reperias, quibus qui praeerat, Archigalli nomine insignis, in omnes eos summum habebat imperium. Meminit eius Tertullian. Apologet. c. gent. c. 24. cum ait: Archigallus ille sanctissimus, die 9. Kal. Apriles, quo sanguinem impurum, lacertos quoque castrando libabat, pro salute Imp. Marci iam interempti, solita aeque imperia mandavit. Hic primus cymbala praelata in illis sacris pulsabat. Iuv. Sat. 9. l. 3. v. 62. Cymbala pulsantis legatum fiet amici? Ubi vet. Schol. Archigallum indigitari vult: sicque videtur intelligendus Claud. in Eutrop. l. 1. Carm. 18. v. 279. Cymbala ferre licet, pectusque illidere pinu, Inguinis et reliquum Phrygiis abscindere cultris etc. Veterum aliquot marmorum inscriptiones, ubi Archigalli mentio, collegere Lilius Gyrald. Syntagm. 4. Hist. Deorum et Onuphr. Panvin. De iisdem Gallis non omittendus Dionys. l. 2. ubi, Romae, inquit, nulla peregrina, sacra sunt recepta publice: sed etiam si qua oraculorum iussu aliunde introducta sunt, suo more coluntur a civibus, abdicatis fabularum miraculis, sicut in matris Ideae sacris sit. Praetores enim quotannis Romano ritu victimas ei caedunt et ludos faciunt: sacerdotio vero eius funguntur Phryges, vir et mulier, eamque vicatim circumferunt more suo circulatorio, pectora plangentes ad cantum tibiarum tympanorumque sonitum. Ingenuus autem Romanus nemo est mitriacus, nec oberrat ad Phrygios modulos indutus synthesin, neque ex decreto Senatus initiatur magnae Matris orgiis. Recepta vero fuisse Cybeleia id urbem sacra, missosque Pessinuntem, qui Deam arcesserent, docet Liv. Dec. 3. l. 9. Suet. Aug. c. 68. Sttab. o. 12. p. 543. etc. Addam et hoc, solis hisce Sacerdotibus stipem colligere fuisse permissum, cum ceteris id prohibitum esset. Unde Cic. de L. L. l. 2. Praeter Ideae matris famulos eosque iustis diebus, ne quis stipem petito. Et paulo post interpretans hanc legem: Stipem, inquit, sustulimus, nisi eam quam ad paucos dies propriam Ideae matris excepimus. Implet enim superstitione animos. Plura vide, praeter Auctores supra passim memoratos, apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 2. c. 4. alibi, Thom. Godwyn. Anthol. Rom l. 2. s. 2. etc. ut et infra in voce Metragyrta, it. Praecisi. De ementito vero eorum furore et ficta vaticinatione ac gallandi modo, vide inprimis octavam: Appuleii Milesiam, ut et aliquid infra, ubi de Halicaccabo, it. in voce Telchinas. Sed et Murmillones antea Gallos vocatos esse, quod genere armaturae Gallico uterentur, notat Festus: quemadmodum Samnites gladiatores ab eadem causa dicti sunt, quod Samnitum ornatu essent armati, Salmas. ad Solin. p. 39.
GALLICINIUM: h( a)lektorofwni/a], Marci c. 13. v. 30. tempus est antelucanum, quo matutina avis, gallus, cantu suo ad laborem homines excitat: et quidem proprie medium inter mesono/ktion], et mane, ut definit Evangelista: Media nocte, gallicinio aut mane. Unde Censor. in partes dici enumerans, c. 19. Gallicinium, inter mediam noctem, et conticinium, medio loco enumerat. Neque aliter Macrob. Sat. l. 1. c. 3. Et Glossae vett. Conticinium, o( metacu\ a)lektruofwni/as2 xro/nos], tempus, quod est inter gallicinia: ubi plurali numero dicuntur, quia plura sunt. Gallus enim a media nocte canere incipit. Deinde medio inter mesunu/ktion] et auroram spatio rursus canit, quem proin cantum multi secundum vocant. Aristoph. *e)kklhsiaz]. *ou)d ei) ma\ *dia to/t( h)=lqes2, o(/te to\ deu/teron.] *a)lektruw\n e)fqe/ggeto] �� Neque per Iovem, si tunc venisset, cum secundo Gallus canebat. Unde Adagium vet. apud Paroemiographos, de quo multa Erasmus, *prin h)\ to\ deu/teron a)lektruw\n e)fqe/ggeto], Priusquam gallus secundo canat, i. e. summo mane. Vide quoqueve Synes. Ep. 4. Melam. l. 1. c. 10. Plin. l. 10. c. 21. etc. E quibus liquet, secundum illud gallicinium et quartam vigiliam, idem esse, Quamvis autem profunda nocte bis galli canant, tamen cum aliquid factum legitur Gallicinii tempore, absque numeri adiectione, semper posterius intelligitur, quod sic kat) e)coxhn\] vocatur, aut quia runc galli acrius et alacrius canunt. aut quia posterior ille cantus hominibus est utilior, cum ad diurnos labores eos excitet: aut deniqueve, quia prioris gallicinii tempus alio designatur nomine; vocatur enim mesonu/ktion], medinoctium. Itaque non solum Marcus Evangelista, sed et Censorin. ac Macrob. gallicinium, inter mediam noctem et mane interponunt, ut vidimus: unde facilts conciliario, inter Marcum et reliquos Evangelistas, circa designationem temporis, quo Christum Petrus ter abnegaturus erat. Nam iuxta Marcum Christus Petro praedixit fore, ut ter abnegaret, pri\n h)\ di\s2 a)lektora fwnh=sai], antequam Gallus bis cantasset: et vero, cum cecinisset post primam abnegationem, post tertiam, e)k deute/rou a)le/ktwr e)fw/nhse], rursus cantavit gallus, c. 14. v. 30. et 68.. At in aliis non cantat gallus, ante tertiam abnegationem, Matth c. 26. v. 34. Lucae c. 22. v. 34. et Ioh. c. 13. v. 38. Quae sic conciliantur, ut Petrum primo negasse statuamus circa mediam noctem, et tum gallum primo cecinisse; at tertio negasse, circa quartam vigiliam, vel circa illud tempus, quod Gallicinium solet dici et gallum tum temporis iterum cantasse. Quo posito, haec Christi verba, Non cantabit gallus aut priusquam cantet gallus: idem erunt, ac si dixisset, Ante tempus gallicinii, vel, Non cantabitgallus sollenni illo cantu, a quo tempus, quo canit a)lektorafwni/a] dicitur, priusquam ter me negaveris etc. Vide hac de re multis erudite disputantem Sam. Bochart. Hierszoici Parte prior. l. 1. c. 17. et infra in voce Nocturna, ubi unum ex nocturnis officiis hoc nomine in Eccl. Rom. quoque indigitari videbimus. Adde saltem, strictiora vert. Christianorum ieiunia, quae ex aliqua sollicitudinis Ecclesiasticae causa indicabantur, ut et ea, quae Paschatis festo celebrabantur, ad usque Galli cantum nonnumquam extendi consuevisse, ex Epiph. cum alias stationes suas ac ieiunia circa vesperam Montanistae hora nona Orthodoxi communiter finirent, uti docet Desid. Herald. Castigat. ac Notis ad Minuc. Fel. p. 13.
GALLINA: Graece o)/rnis2], quae vox avem in genere significabat, apud Graecos vetustiores, Hom. et Hesiod. Platonis aevo usurpari coepit pro genere gallinaceo et per aliquot saecula tam ad gallum, quam ad gallinam, pertinuit: donec obtinuit usus, ut gallinae nomen maneret proprium. Unde factum, ut Levit c. 14. v. 4. ubi leprosus, qui mundatus est, Deo iubetur offerte du/o o)rni/qia zw=nta kaqara\], Origenes et alii duas gallinas intellexerint: non artendentes, illus kaqara] a Graecis additum, quod frustra fuisset, cum omnis gallina ex lege esset munda. Arabibus mater congregationis, ut cui proprium est, quod non solum ovis incubat, sed et pullos iam editos sub alis congregat, ut materno calore foveantur et vegetentur; cuius filostorgi/as2] illustre exemplum ab Alpheo Mitylenaeo habes Antholog. l. 1. c. 87. Hinc apud Euripid. Hercule furente, Megara de liberis, quos er Hercule habuerat, sollicita, cos sub alis servate se dictitat, ut pullos incubans gallina. Verba sunt, *oi( q) *h(ra/kleioi pai=des2, ou(/stu(popte/rous2] *sw/zw neossou\s2, o)/rnis2 w(s2 u(feime/nh]. Et quos fub alis servo natos Herculis, Pullis ut incubare gallina assolet. Quae simillima verbis Domini nostri, quibus in Euangelio suam filanqrwpi/an], cum gallinae, pullos suos summo studio ad se allicienis, ut ab imminente milvo sartos tectos sub alis tueatur, filostorgi/a|] confert, Matth c. 23. v. 37. Vide quoque infra Passer. Ceterum Gallina, inter avium, humano esui aptarum, praecipua genera, memoratur Galeno, de Alim. facult. l. 3. c. 19. unde etiam Romani solas Gallinas vel columbas in aviariis habuerunt; illas in plano, has in sublimi, ut apud Varron. vider estl, de Re Rustic. l. 3. c. 3. Cibus namque parabilis ac facilis appetitu: solum opus, quia dutior recens occisae caro, ut coquatur cum lapathi sive rum icis herba, vel viva im mergatur Falerno, uti Catius Epicurens Insuber, Tullio semel iterum momoratus, apud Horar, praecipit Serm. l. 2. Sat. 4. v. 17. et seqq. Si vespertinus subito te oppresserit hospes, Ne Gallina malum responset dura palato, Docuts eris vivam misto mersare Falerno, Hoc teneram faciet. �� Saginare vero illas Deliaci coepere, ut Plin. ait l. 10. c. 21. Erant vero hi Gallinatii Mercatores, de quibus supra, in voce Delinai. Quam vero Romani vett. has delitias refugerint, docet idem Plin. cum d. l. c. 50. ait; Interdictum lege C. Fannti Cos. XI. annis ante tertium Punicum bellum, nequid volucrum poneretur, praeter unam gallinam, quae non esset altilis: quod deinde caput translatum per omnes leger ambulavit: inventumque diverticulum est, in fraude earum, gallinceos quoque pascendi lacte madidis cibis. Earum atque eaponum cerebella in delitiis fuere multis; lurconibus inprimis, qui omnia rariatate ac sapore aestimant. Unde et in Vitellii patina, de qua in vita eius Tranquillus, etiam phasianorum ac payvonum, cerebella fuere. Es Heliogabalus, cerebellorum ergo, sexcenta struthiocamelorum capita convivis apposuisse legitur. Crista Gallinarum, cum palmis anserinorum pedum tostis, condire, docuit Messallae Oratoris sil. ut est apud Plin. l. 10. c. 21. Pullos Gallinaceos, non sanos modo. sed etiam aegros mire iuvare, docet Simeon Sethi in voce *o)/rniqes2]. Itein *o)/rniqo/poula], ubi quidem M. Fabius Calvus, o)rniqo/poula] putavit esse trunculos, et pedes Gallinarum: quo nomine a Lil. Gyraldo in Simeonis tralatione reprehendi meruit. Omnino enim o)rniqo/poulon] est pullus gallinaceus, o)/rniqes2] namqueve per excellentiam, item o(rni/qia] Gallinae Graecis dici meruerunt: quique Latinis pulli, hi posterioribus Graecis pou/lloi], ut Demetrio Constantinop. Hieracosophii l. 1. c. 42. qui et l. 2. c. 27. sic vocem usurpat: non generatim pro ave, quod vit quidam doctus putabat. Itidem Constantino Asynkio in Viatico, ubi ait, *kai\ o)rniqopoulli/tcia kai\ pe/rdikas2, kai\ o(/moia]: interpretari oporter, et gallinaceos pullos et perdices similiaquqe; non et avium pullos, ut generatim nimis exposuit idem longe doctissimus vir. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idol. l. 3. c. 91. Britannis tamen olim nefas habitum leporem, gallinam aut anserem gustare, aluisse tamen voluptatis gratia, docet Sabellic. l. 6. Enneade 6. De usu gallinarum in sacris, sic Plin. l. 10. c. 56. Ad rem divinam, luteo rostro pedibusque purae non videntur: ad opertanea sacra, nigrae. Ubi intellige sacra, quae Opi fiebant in abdito, ne profanorum oculis polluerentur, et seclusa quoque vocabantur, teste Dalechampio. Quod vero idem illis pietatem in Deos tribuit. l. eod. c. 42. Gallinis et religio inest. Inhorrescunt edito ovo, excutiuntque sese, et circumactae purificant, ac festuca aliqua sese et ova lustrant: refellitur a Voss. de Idol. l. 3. c. 85. ubi perikarfis1mou=] huius, ut Plutarch. Symposiac. l. 7. Probl. 2. appellat, physicam rationem erudite exponit. Ceterum Gallinarum tria genera Varroni de Re Rust. l. 3. Villaticae, Rusticae de quibus vide infra, Perdix leucophaea, et Africanae, quae alias Numidicae, vulgo gallinae Guinae Gallis, Graecis olim Meleagrides dicebantur, quod alius nomen non haberent. Vide quoqueve infra Indica Gallina. Praeter quas, Gallinae Medicae, ex genere quidem comm uni, sed generoso et magnitudinis non vulgaris, ad seminium praecipue expetitae et Melicae Vett. Romanis dictae, celebraes fuere, de quibus omnibus vide Salmas. ad Solin. p. 871. et seqq. ut et hic passim: Bochart. Hieroz. Part. post. l. 1. c. 18. et 19. etc. de Gallina vero candida Liviae, praeter Suet. Plin. adi l. 15. c. ult. de Gallina Sipica, gossipium vomente, infra in hac voce: uti de gallinarum aliarum queve avium Fartoribus ac Altiliariis plura itidem infra ubi de Vett. Saginandi Arte: de ratione vero eorundem ex gallinarum pullis divinandi, ubi de Pullis, deque furibus, in Ius Mannia, gravius, quam qui bovem vel equum abegislent, punitis, infra in voce Mannia de iure veteri apud Anglos, circa animalia frugibus pullisque infestiora, ubi de Utlagatis; de animali tandem gallinis maxime infesto, in voce Thos etc. At de gallina, sideribus illata, ab Interprete Chaldaeo Iobi c. 38. v. 32. diximus supra in voce Feretrum yeudermh\nei/a|] loci ex Bocharto ostensa: quemadmodum inter idola populorum, quos ex Assyria in Iudaeam Salmanasser transtulit, gallinam cum pullis fuisse, in voce Succoth Benoth indigitatam, 2. Reg. c. 17. v. 30. male Talmudicos asserere, dicemus suo loco.
GALLINAGO: Hebr. Kore], 1. Sam. c. 26. v. 20. et Ierem c. 17. v. 11. a nomine Kora, quod palum acutum notat, e quo fiunt sepes, Graecis okolo/pac], Plin. et Mart. l. 13. Epigr. 76. cuius epigraphe rusticula et rustica perdix, Germanis sneppa, et Gallis becassa, a magnitudine rostri, unde Hebraeum et Graecum nomen eidem inditum: avis est columba minor, edulis; imo in delitiis, longo rostro, vocem in guttute reciprocans, breves habens pedes, dorsum varium, pluviae praenuntia, ac proin apud Arabes boni omnis esse credita, in Arabia, Aegyptoque inprimis frequens. In montanis degere amat, teste Bellonio, qui in Alpibus et Pyrenaeis, ac in celsissimis Helvetiae, Sabaudiae atque Arverniae montibus, aestate versari scribir. Unde Saulem se velut avem Kore in montibus persequi, queritur David d. l. etc. Vide Bochart. Hieroz. parte post. l. 1. c. 12. et plura infra in voce Rusticula.
GAMALIEL: fil. Phadssur, Princeps tribus Manassis. Num c. 1. v. 10. Item Pharisaeus quidam, Praeceptor D. Pauli Act. c. 22. v. 3. in Concil. Iudaeorum, Apostolorumque causam tuitus, Act. c. 5. v. 34. maximae inter suos Famae. Ad Christianismum accessisse cum quidam volunt, aliis contrarium probantibus. Vide Marcellin. in Chron. Niceph. l. 14. Faucheur Serm. in Act. c. 5. Lat. retributio Dei.
GAMARIAS: fil. Helciae. Ier c. 29. v. 3. Fil. item Saphan. scribae. Ier c. 36. v. 11.
GAREB: nomen collis, iuxta Hierusalem. ad Bor. siti, Ierem c. 3. v. 39. Nomen viri. 2. Sam. c. 23. v. 38. 1. Par. c. XI. v. 40. Lat. scabies, aut Syriace hydria.
GARIZIM_vel_GERIZIM: monsin in finibus tribus Ephraim, et Manasse altissimus, in quo sita fuit urbs Sichem, prope quam habitavit et altare condidit patriarcha Abraham, Gen c. 12. v. 4. et Iacob, Gen c. 33. v. 20. In hoc monte Pontifex Manasses. frater Gaddi, quum duxislet filiam Satrapae Samaritani, ideoqueve a Iudaeis dignitate sacerdotii privaretur, confugiens ad socerum, templum simile Hierosolymitano aedificavit, et sacra similia Leviticis instituit co tempore, quo Alexander Mag. Monarchiam Persicam occupavit. Ioseph. l. 11. c. 7. Id templum annis 200. post, una cum Samaria, evertat Ioh. Hyrcanus fil. Simonis fratris Iudae Maccabaei. Ioseph. l. 13. c. 16. Sed tamen nihilominus in eiusdem montis vertice Samaritani, quorum 11000. a Vesasiano ibi occisa, adorabant, et acerrime Christianos oderant, usque ad Iustiniani Imp. tempora, qui plerosque ad fidem Christi perduxit, ac templum paulo ante iussu Zenonis Imp. in eo monte in honorem Christi exstructum instauravit, et munitionem addidit, unde seditiosos Samaritanos posset compescere, ut Procop. l. 5. de adificiis Iustiniani, narrat. Cyrillus putat hunc eundem montem esle, supra quem Iosue aedificavit altare, et populus Israel audivit a sacerdotibus recitari benedictiones, legi obtemperantibus propositas. Scribunt enim montem hunc, ad dextram fontis Iacob, Parnassi instar bicipitem fuisle, cuius alterum caput Gerizim, alterum Ebal nominatum sit. Vide quoqueve Deut c. 11. v. 29. Ios. c. 8. v. 33. Iud. c. 9. v. 7.
GATHAM: fil. Eliphaz filii Esau ex Ada uxore. Gen c. 36. v. XI. Lat. tactus, vel mugitus eorum, aut mugitus perfecti vel simplicis.
GAUDIUM: inter Numina Romanorum memoratur Clementi Alex. Protrept. p. 12. Vide quoque supra Dii. Alias Gaudium, pa/qos] lenius, quam laetitia. Cic. Tuscul. Quaest. Quum ratione animus movetur placide atque constanter, tum illud Gaudium dicitur; quum autem et inaniter et effuse animus exsultat, tum illa laetitia gestiens, vel nimia, dici potest. Et Hier. ad Galatas c. 5. In secunde spiritualium fructuum loco Gaudium positum est : quod Stoici quoque, qui distinguunt inter verba sitbtislius, aliud quid esse aestimant, quam laetitiam. Gaudium quippe esse aiunt elationem animi super his, quae Digna sunt, exsultantis: Laetitiam vero effrenatam animi elationem, quae modum nesciat. Utrumque nempe e)/pars1is2] elatio est, sed haec a)/logos] unde frequens Laetitia exsultare, imo et trepidare: illud me\ta lo/gou], Desid. herald. Animadv. Arnob. l. 7. Et quidem Gaudium ex homine nato ingens. Quamvis enim non nasci optimum iudicavit gentium consensus, Thraces quoque hominum natales fleverunt, persae item ante quartum vel quintum vel septimum annum natos non aspexerunt, finito nempe primo fatorum circulo, quod et vett. Gallis placuit: verissime tamen Dominus noster, Ioh. c. 16. v. 21. Mulier, inquit postquam peperit puerulam, iam non meminit asslictionis, propter gaudium, quod homo sit natus in mundum. Et rident matres, post septimum diem, quando vitalem sperant natum. Meliorum etiam morum gentes de feliciter transacto puerperio laetabantur. Gaudium et salutatio inter amicos et clientes, Hodie nate salve; ab Oriente ad Romanos delato more: postes puerperae tertia die coronati, munera natalitia puero oblata, polypi, sepiae, coronae, gemmae; puerperae, umbellae, atmillae etc. servis alia: porro epulae, spectacula, statuae exhibitae, Quae laetitia eo maior apud Romanos fint, quo maioris prolis desiderio Rei publicae augendae causa, connubiique retinendi et ob iustrium liberorum, ardebant matres. Vide Thom. Bartholin. de Puerp. Vett. et hic non uno loco. Inde natorum gaudia, apud Papin. Stat. Theb. l. 10. v. 420. pro liberis, qui toti ex amore et gaudiis constant, ut ad l. ait vet. Scholiastes etc. Sed et non minus Olympionicarum olim gaudium fuit, utpote victorum in certamine quo in humanis rebus nihil habebatur praestantius: ut alia omittam. Verum et hic modus tenendus: Gaudio enim nimio exstinctos habemus non paucos: duas feminas apud Liv. l. 7. a pugna Thrasymena: et praeter Chilonem, Sophoclem ac Dionysium I. Siciliae Tyrannum, utrumque Tragicae victoriae nuntio accepto, apud Plin. l. 7. c. 53. Alios. Nec mirum, cum vehemens gaudium, velut paria cum dolore faciens, non raro lacrimas quoque excutiat. Claud. Bello Gildon. Carm. xv. v. 228. Quem simul ut vidit natus nam clara nitebat Cinthia permisto tremuerunt gaudia fietu. Quam in rem egregia habes, apud C. Barth. Animadv. ad Stat. Theb. l. 5. v. 728. At a gaudio Christianorum nullum periculum, quos ob hoc unice gaudere Dominus I. C. vult, Math. c. 5. v. 12. quod nomina sua scripta sint in caelis, uti ex Evangelio discimus. Apocal c. 12. v.XI. et 12. Vide quoqueve infra ubi de Laetitia, it. in voce Zeta: ubi verba Dominica. *ei)s1elqe ei)s2 thn\ xora\n tou= *kuri/ou s1ou], sic intelligi posse, ut xara\], Gaudium, nomen dicatur esse Diaetae seu Cenaculi Patris caelestis; allusipne facta ad Principes huius saeculi, qui magnificis suis diaetis peculiaria nomina inseribere soliti sunt, videbimus.
GAULONITAE: nomen factionis potius, quam sectae, inter Iudaeos, quemadmodum et Herodiani. Dicti a quodam Iuda, qui modo Iudas Gaulonites, Ioseph. Antiqq. l. 18. c. 1. modo Iudas Galilaeus, idem l. 8. c. 2. cuius quoque mentio Actor c. 5. v. 37. vocatus est. Ita autem in Actis legitur: Post hunc exortus est Iudas ille Galilaeus, temporibus de scriptionis et avertit populum multum post se. Descriptionis huius seu tributi auctor fuit Cyrenius ab Aug. in Syriam primo, dein Iudaeam, missus, quae tum Coponium Praesidem habebat. Nec confundenda illa cum descriprione, cuius Luc. meminit c. 2. v. 1. cum haec Oecumenica esset, illa, de qua in Actis, solam Syriam et Iudaeam concerneret, postquam Archelaus, Herodis fil. Viennam exulatum ivisset. Huius igitur bonis ut manum iniecit Cyrenius, novamque descriptionem instituit, Iudas hic magna hominum turba in suas partes pertracta, persuasit illis, omne tributum servitutis signum, nec ullum Dominum vocandum esse, praeter eum, qui Dominus Dominorum est, Deum viz. caeli et terrae. Horum, utpote qui pro Imp. Rom. incolumitate sacrificia non offerenda esse contendebant, Luc c. 13. v. 1. sanguinem cum sacrificiis eorum miscuit Pilatus, non enim qui gente, sed qui secta Galilaei erant, a Iuda Galilaeo sic appellati, ibi intelligi docet Theophylactus in praef. Lucae loc. cum Pilato in Galilaeorum gentem nihil iuris fuetit. Periit tandem et ille et omnes, qui assensi fuerant ei, dispersi sunt, Actor. 5. v. 37. Vide supra, et Ioseph. insuper de Bello Iud. l. 7. c. 28. Eiusdem factionis erant, qui *sika/rioi] alibi in Actis dicuntur, Thom. Godwin. de ritib. Hebr l. 1. c. 13.
GAZAM: nomen viti, Esdr c. 2. v. 48. i. e. vellus eorum, sive tondens eos.
GEBBAR: nomen viri. Esdr c. 2. v. 20.
GEBENNA: Galliae opp. et mons intet Arvernos et Helvios, numero multitudins extulit Lucan Civ. Bell. l. 1. v. 435. �� Qua montibus ardua summis Gens habitat cana pendentes rupe Gebennas . Montes Gehennici a Strab. defin iuntur l. 2. p. 128. et l. 4. p. 176. et 185. ra\xis2 o)reinh\ pro\s2 o)rsqa\s2 th= *purh/nh|]. Sic gebina, Syris est supercilium montis. Luc l. 4. v. 29. Vulgo les Cevenes, et Sumene; Graecis *ke/mmenos]. Nic. Lloyd. Baudr. Gebenna mons, seu Cemmenius, et Gebennici, vulgo les Sevennes, seu les monts de Sevennes, montes Galliae in longum protensi, in ter Gall. Aquitan. et Narbonens. per 30. leuc. a Luteva nempe usque ad fontes ligeris, in Vivariensi tractu, in confin. Occitaniae, Ruthenensis prov. Gabalorum, Velaunorum, et Viyariensis: sunt fertiles et bene culti, ubi quamplurimi pagi et villae, et aliquot oppida. Hinc Cemmenius tractus, le pays de Sevennes. Sed opp. Sevennes, cuius Ferrar. mem init, ipsis indigenis ignotum.
GEBER: Medicus et Astronomus Arabs, sec. 9. Exposuit systema Ptolomaei, a Petreio editum, A. C. 1533. a quibusdam Algebrae inventor creditur. medica quoqueve scripsit, a Cardano inter 13. subtilissima ingenia collocatus. Gesner. T. 1. Biblioth. Simler. epit. Blancanus, Chron. Mathem. p. 56. Voss. de Matth c. 35. �. 9. de Phil. c. 14. Ricciol. Chron. Reform.
GEDDEL: nomen viri. Esdr c. 2. v. 56.
GEDEON: pater Abidan, principis tribus Beniamin, Num c. 1. v. XI. et fil. Ioach, Iudex in Israel. Qui, priusquam ad versus Madianitas contenderet, bis signum a Deo petiit, quo certior fieret, se ab eo mitti. Duobus itaque miraculis confirmatur: Prius fuit in holocauste, quod totum ignis abfumpfit: posterius in vellere primum humido, deinde sicco. Sic roborata fide, in proelium descendit, ac Oreb et Zeb, Madianitarum Duces, item Zebee (seu Zaba) et Zalmana, caccidit, ac internecioni dedit, asserens in libertatem lfraeliticum, populum, qui fub illorum iugum ante annos septem missus fuerat. Vide Iud. c. 6. v. 8. et 36. Ioseph. Antiqq. l. 5. c. 10. Torniel A. M. 2761. 2800. etc. Hebr. Gidhon a radice gada, excidit].
GEDETIAS: fil. Phassur. Ier c. 38. v. 1.
GEHON: fluv. qui e Paradiso terrestri labitur. Gen c. 2. v. 13. Ioseph. Nilum vocat. Lat. vallis Gratiae vel mansionis. Sansoni est in Armenia mai. et inter mare Caspium se esonerat. Quibusdam Araxes est. Baudr. quid sit, non constat.
GEMALLI: pater Amiel. Num c. 13. v. 12. Lat. retributio vel merces, aut ablactatus, vel camelus.
GEMELLI_Dii: Graeci *qeoi\ diduma/ones2], memorantur Clem. Alexandr. Protrept. ubi aedem quidem utrique Numini suam, sed gemellas eas, et proximo intervallo dissitas, fuisse, docet: quales Vittuti et Honori Romae exstructas, habes apud Plin. l. 35. c. 10. In eorum remplis pervigilem ignem, non minus ac in Vestae Cereris Iovis Ammonis, aliorum sacratum fuisse, monet G. Stewech. Electis ad Arnob. adv. Gentes l. 2. Ceterum gemelli sunt, eodem partu editi pro quibus *tritopa/tors1i] Diis Pacique, ab Atheniensibus vota fieri solita, discimus ex Etymologici Auctore. De eorum primoenitura disceptant Iurisconsulti, masculis fere faventes, ut fortioribus, quod in Hispaniam vett. Gothos primum induxisse, legimus apud thom. Bartholin. de Puerp. Vett. Nobile istiusmodi Gemellorum in Sacris par, memoratur Genes c. 25. v. 24. aliud ibid. c. 38. v. 27. In ovibus, quae geminos parerent, Ambegnas vocatas Iunonique sacrificatas, refert Fulgent. de prisco Serm. ad Chalcid. l. 6. Bebius Macer, qui Fastos dies scripsit, ait Iunoni eas, quae geminos parerent, oves sacrificari, cum duobus agnis altrinsecus alligatis; quas oves ambegnas vocari, quasi ex utraque parte agnos habentes. Quam ovium fecunditatem Graeci ad Apollinem Nomium referebant.Unde Callimach. Hymno in eum petit, ut illius beneficio *h( de/ ke mounoto/kos didumoto/kos ai)=ya geu/oito]. Quae unipara erat, gemellipara repente fiat etc. Vide Sam. Bochart. Hierozoici Parte prior. l. 2. c. 46. ut et infra in voce Gemini.
GEMITUS: ingens sonus est e profundo. Virg. de Aetna. l. 3. v. 576. Liquefactaque saxa sub auras Cum gemitu glomerant �� Cum nempe plenum maerore pectus in sonitum erumpit, unde iumenta sub noere gemunt, h. e. edunt sonum gravem et non clarum, uti vocem explicat vet. Scholiastes Pap Stat. ad Theb. l. 12. v. 656. Poetae inde ad omnia lamenta vocem extendunt, uti docet Barth. ad eundem l. 3. Sylv. 3. v. 31.. Proprie vero columbis tribuitur. Virg. Eccl. 1. v. 58. Nec tamen interea raucae tua cura palumbes, Nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. Hinc Gregor. in Iob. l. 32. c. 4. Scimus, quia columbarum pulli, vel turtures pro cantu gemitum habent. Quod ipsum stenein] Graecis: unde e)/stene trugw\n]: gemebat turtur, apud Theocrit. Idyl. 7 v. 141. Alii tuttures tru/cein] dicunt, et columbas goggu/zein], ut videre est apud Polluc. l. 5. c. 13. �. 2. cur tit. o)rne/wn fwnai]. Est autem goggu/cein], murmurare; unde murmura pro columbarum gemitu, in Eithal. cuius Gallien. auctor apud Trebell. Et certe murmur sonus gravis, non clarus est, ut de gemitu dixit supra Statii Scholiastes. LXX. Interpretes meleta=|n] reddunt; unde peristerai\ meletw=s1ai] dicuntur Theodoreto Columbae gementes, in Ezech c. 7. v. 16. Hebraeis , quod ad luctum ubique refertur. Unde pro luctuoso gemitu sumitur vox columbae, Nahum c. 2. v. 7. ubi Reginam Nineves, cum in captivitatem abducitur, comitantur ancillae gementes, tamquam voce columbarum, et pectora sua tundentes. Nempe uti lacrimis, sic gemitu dolor egeri minuique videtur. Quod proin solatii genus in carorum funeribus quoque a Tyrannis vetitum occurrit, apud Stat. Theb. l. 12. v. 393. Sic inter dictum, ne capite damnatos propinqui lugerent, sub Tib, Ner. legimus, apud Suet. in eo c. 61. etc. Sed et de luporum voce gemitum usurpari invenias, hyaenarum item, de quibus suo loco ut et ursorum, de quibus vide infra in verbo Saevire: plura apud Sam. Bochart. Hierozoici Parte Post. l. 1. c. 2. uti de Athletarum, inter exsecrcendum gemitu, infra aliquid ubi de Phonascia it. Vociferatio.
GEMMA: Aeolice quicquid ad ornarum induitur, ab ei(=ma], Aeol. e(/mma], et addito digamma ge)mma]. Unde Latini videri queant fecisse vocem gemma de lapillo pretioso ac pellucido, qui auribus collo et digitis induitur ad ornatum. At maior ceteris, qui ad ornatum destinantur, cantes dicitur. Ut enim lapis aliquis gemma sit, non solum to\ lei=on, to\ pmkno\n, to\ stilpno\n, to\ diafane\s2 kai\ to\ pa/nion], laevor, durities, splendor, diluciditas et raritas, sed etiam to\ mikro\n], parvitas, facit. Quamvis et e gemmis cavatis pocula olim facta, certum est: nam et amplissimae quaedam reperiuntur, ut achates, lychnitae, carbunculi, chalcedonii et similes. Sed huiusmodi patvi t rari lapilli, qui proprie gemmae sunt, ad annulos praecipue sculpebantur; fuitque hic primus ac vetustissimus eorum apud Graecos usus, ut sic sculpti auro includerentur, digitoque gestarentur, ad signandum. Proinde gemma proprie s1fragis2] est. Plin. de Obsidiano lapide, Multi et gemmas ex eo faciunt, i. e. s1fragi=das2] seu s1fragi/dia], annulos signatorios. In quem usum eligebantur, quibus nec minima forma, nec grandior, coneniebat. Hinc quoddam genus Satdae gemmae, quae paulo amplior esse, di/s3hmon] dixere, quasi duplicis s1fragi=dos] magnitudinem haberent. Caedebanturque non in longitudinem, sed ovali plerumque figura erant etc. Etiam vero gemma in annulo Gr. yh=fos]. Ita enim Suid. yh=fon kalou-men li/qon to\n en tw=|daktuli/w| kai\ tw= xrhma/twn a)riqmo/n], Lapillum vocamus, tum lapidem in annulo, tum pecuniarum numrum. Unde annuli a)/yhfoi] Artemid. sunt annuli gemmis carentes, l. 2. c. 5. qui aliis a)/peiroi]. Vide Aristot. l. 3. Pbys. Ausc. c. 9. item a)/liqoi]. Annulorum enim apud Vett. quidam gemma carebant, quidam habebant, eamque vel figura aliqua insignem, vel nulla. Plin. l. 33. c. 1. Multis hoc modis, ut cetera omnia, luxuria variavit, gemmas addendo exquisiti fulgoris, censuque opimo digitos oner ando: mox et effigies varias caelando, ut alibi ars, alibi materia esset in pretio. Alias deinde gemmas violari nefas putavit. ac ne quis signandi causam in annulis esse intelligeret, solidas induit. Quid quod duas gemmas (forte et plures) in annulo insertas fuisse, videre est ex Ep. Valeriani Imp. ubi annuli bigemmei uncialis fit mentio, apud Trebell. Pollion. in Claud. Notat aucem hic Ael. Everh. Vorst. Comm. de Ann. orig. nullum fuisse lapidis pretiosi genus, modo aut scalpro aut caelo corrumpi posset quod antiquis illis luxuriae Magistris intactum fuerit relictum: solo adamante, ob insolitam, uti tum credebatur, duritiem, excepto; sed et hic quomodo vitiaretur, nostra aetate reperisse Mediolanensem quendam Iacobum Tresciam, qui Philippi Hispaniarum Regis gentilitia insignia adamanti summa arte insculpserit. Interim, licet omnes fere gemmae ad usum sigillorum inciderentur aut caelarentur, tres tamen maxime omnium ad hunc usum aptabantur, achates, onyx et sarda, eo quod ceram non traherent, pulcherrimeque ac sine labe effigiem exprimerent. Vitreas gemmas in annulis vulgus usurpasse, tradit Plin. supra laudatus l. 35. c. 6. Ceterum imagines, quae gemmis incidebantur, aliae erant cavae, quae scalpro fiebant: aliae extuberantes prominentesque, quae caelo; unde et, quae eiusmodi imagmem exhibebant, Ectypae dicebantur, u)po\ tou= e)kto\s2 e)/xein to\n tu/pon]. Senec. de Benef. l. 4. c. 26. Paulus Praetorius in convivio quodam Tiberii Caesaris habens imaginem ectypa et prominente gemma. Talis itaque annulus, qui gemmam habet, tribus constat partibus, orbiculo, qui ipsa est eius perife/reia], pala Gr. puelw=|] seu s1fendo/nh|], cui gemma inseritur et gemma. Sed et, sicut e succino et ebore, ita ex integris gemmis annulos factos legimus. Ita ex sarda integra annulum cum pala aurea et circulo argenteo, exhibet Gorlaeus Dactylioth. sua n. 101. Nec omittendum, quid sibi apud Iv. Sat. 1. l. 1. v. 68. velit Gemma uda. Nempe, cum obsignarent olim literas tabulasque, lino, quo illae constringebantur ac obligabantur, ceram vel cretam imponebant, in quam sigillum imprimerent, sed prius saliva madefactum, ne cera illi adhaereret. Unde Scholiastes Iuv. ad. l. cit. udam gemmam interpretatur saliva tactam, propter signaculi impressionem. Et Ovid. Trist. 1. 5. Elge. 4. v. 5. Flens quoque me scirpsit: nec qua signabar, ad os est Ante, sed ad madidas Gemma relata genas, etc. Vide Ioh. Kirchmann. de Ann. c. 3. et 7. ut et infra ubi de Signandi ritu. Quae vero minores essent, quam ut annulis inservirent gemmae, ad pocula transserebantur, uti de uxoribus Regum Magnatumque virorum conscribit Epiphan. attificio iuz. th=s2 liqokollhtikhs2], quo gemmae poculis aureis includebantur, uti hic videre est, ubi de Auro gemmato et Poculis gemmaiis. Inde ad hominem ornandum usus transsatus, et quidem corporis partes, quae gemmis margaritisque ornari solerent, Mahil. expressit hoc ver su. Perque caput ducti lapides, per colla, manusque. Nec adhuc Plini aetate tunicis vestibusque illatae sunt. Postmodum vero vestium gemmis ae margaritis consertarum luxus invaluit, uti ex Hist. Aug. Scriptoribus liquet. Quod a feminis primum usurpatum, inde ad meliorem sexum transiit. Vide de inepta ostentatione Impp. Graecorum in gemmis vestitui infixis, Nicetam Choniatem, Luithprand. Ticin. et eius Imperii Ann. Nullus tamen prodigiosior luxus, quam qui Gemmas ad pedes ambitiose abiecit et calcari docuit. Non enim Carinus Imp. in calceis fibula gemmea solum usus est apud Vopisc. sed et Diocletianus, auctore eutrop. l. 9. adorari se iussit, eamque ob rem ornamenta gemmarum vestibus calceamentisque addidit: cum prius Imperii insigne in chlamyde prupurea tantum esset. Imo idem non minori luxu prius iam usitatum ab Heliogabalo, testatur Lamprid. his verbis: Habuit in calceamentis gemmas et quidem sculptas, quasi possent sculpturae nobilium artificum videri in gemmis, quae pedibus adhaerebant. Idem de Alex. Seu. eadem refert. Et sane sequioris aevi Impp. idem factitasse dubium non est; cum de Carolo Mag. Eginhard. testetur, Hadriani et Leonis Pontificum hortatu calceos auro gemmisque distinctos induisse. Atque hactenus tolerabilis ambitio forte fuit, cum sunmmorum Principum splendorem haec cimelia auxere, sed quod inferioris notae homines, seminae inprimis, eodem luxu procedere ausi sunt, id vero stuporem omnem superat. De iis certe agens Plin. l. 9. c. 35. Gemmas, inquit, non tantum crepidarum obstragulis, sed et totis socculis addunt. Neque enim Gemmas gestare iam Margaritas satis est, nisi calcent, ac per uniones etiam mabulent satis est. Unde Lamprid. in Heliogab. Facta sunt, inquit, Senatusconsulta ridicula, de Legibus Matronalibus: quae quo vestitu incederent, et quae aurum vel gemmas in calceamentis haherent. QUibus accinens Tertull. l. de cultu feminarum c. 7. Et in perombus, ait, uniones emergere de luto cupiunt. Ut hinc discas: non tantum socculis elegantioribus, quorum usus nitidum solum petit, addita fuisse gemmarum unionumque ornamenta, sed etiam crassioribus altioribusque calceamentis, quae siccum praebent adversus limum lutumque pedibus integumentum. Vide B. Balduin. de Calceo antiquo c. 6. Nec nudae gemmae suffecere luxui, sculptas eas et quidem in calceamentis quoque esse oportuit. Iterum Lamprid. Heiiog. Habuit et in calceamentis gemmas, et quidem sculptas: quod risum omnibus movit, quasi possent sculpturae nobilium artificum videri in gemmis, et quae seqq. vide supra. ut de gemmatis ensium capulis, galeis, lectis, matellis, vehiculis, totaque adeo suppellectile, nihil addam. Originem quod attinet, de illa sic Plin. Prooem. l. 37. Quae fuerit origo gemmarum, et quibus initiis in tantum admir atio haec exarserit, diximus ---- in mentione auri annulorumque. Dixerat autem c. de auro et annulis, Maior vitae ratio circa hoc instrumentum esse coepit, incertum a quo tempore. Videmur tamen posse in externis auctoritatem eius intelligere circa Polycratem Sami tyrannum, cui dilectus ille annulus in mare abiectus. Ubi plurimam apud Graecos, Polycratis eius tempore, iam fuisse auctoritatem gemmarum innuit. Idem l. 37. c. 1. victoriam Ponticam pompeii Mag. primum ad margaritas gemmasque mores Urbis inclinasse, tradit. At antiquior longe illarum in Sacris usus, uti ex Hist. Mosaica patet, ubi de Pectorali Sacro iuris Sacerdotis Summi, cui XII. gemmas inseri iussit Deus, Exod c. 28. integro, vide infra in hac voce. Potto gemmae, non caelari, sed scalpi et cavari proprie dicebantur, ut quae ad signandum impressas haberent figuras, quas in cera exprimerent, vide supra ubi de Cabitariis et Cavatoribus. Nonnullae et perforabantur, ut filo ad monilia inseri possent, et collo suspendi. Poliendis autem et limandis scalpendisque Cypriae et Armeniae cotes accommodatae erant. Idem fiebat adamantis fragmentis auro inclusis, hodie adamante in minutissimum pulverem contrito. Vide quoque infra Smiris. Interim et Ectypae gemmae meminit Senec. d. l. quae non incisa erat depressis figuris, sed eminentem habebat et expressam imaginem, id quod caelare vocavere: verum illa signando non erat. Salmas. ad Solin. p. 1046. De colore fulgoreque earum diximus aliquid supra in voce Color: de vitiis hic passim, vide Pterygia, Pulvis, Pucta, Repumicatio. Adde de stellis earum venisque, in voce stella: aliquid etiam vide in verbo Substerni: de umbunculis parvorum in voce Umbo. Ut de adulterio verbum adiciam, gemmas adulterare tingendo crystallo primi Indi repererunt, teste Plin. c. de Smaragdis, ubi vitrum crystalli voce eum intelligere idem Salmas. docet. Inde vitreae gemmae, pro falsis, in Hist. Aug. et vitreum absolute, de falso lapid apud Tertullian. Tanti vitreum, quanti margaritum: uti vicissim gemma, pro vitro, non uno Mart. loco. Nempe vitrum intellige krustallofane\s2], h. e. in translucente candidum, cui intr vitri genera ac colores maximus honos ac pretium fuit. Hinc gemmeus miles, in ludo latrunculorum, apud Mart. l. 14. Apoph. Epigr. 20. cuius epigraphe calculi. etc. Insidiosorum si ludis bella laironum, Gemmeus iste tibi Miles, et hostis erit. Compositores gemmarum occurrunt apud Plin. l. 37. c. 6. de gemmato auro iam dictum. Plura de Gemmis, vide praeter Plin. saepe laudat. apud Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 89. et 380. ubi de distinctione gemmarum et lapillorum apud Latinos (Graeci enim li/qon] de gemma quoque dicunt) p. 132. Et 564. ubi de sexu gemmarum, e quibus mates colore austeriore ac nigriore fulgent, feminae dilutioris coloris sunt, alibique: Anselmum Boethium insuper de Gemmarum et Lapidum Hist. Ioh. Latium et Franc. Ruaeum de Gemmis, Baccium item, et ad eum Gobelchoverum, A. Riv. et in Exod c. 28. integrum ubi de Rationali aut Pectorali Pontificis, Alios; ut et hic de illarum unaquaque suo loco.
GENA: pars illa vultus est, in qua nobilis ruboris purpura efflorescit, C. Paschal. Cor. l. 5. c. 4 De illis Plin. l. XI. c. 37. Infra oculos malae homini tantum quas prisci genas vocabant, XII. tabularum interdicto radi a feminis eas vetantes, Pudoris haec sedes. Ibi maxime ostenditur rubor. Infra eas hilaritatem risumque indicantes buccae. Hinc pulchritudinis ibi asylum. Stat. l. 1. Sylv. 2. v. 12. ubi in Violantilla Sponsa laborat, inter alia eam vocat, Lumina demissam et dulci probitate rubentem. Idem Theb. l. 4. v. 274. Dulce rubens, viridique genas spectabilis aevo. Quas proin purpurissare studebant. et fuco inficere, quibus vel natura, vel intemperantia vel morbo eae minus florebant, ut videre est ubi de Fuco, Paederote, Radicula. Eas contra in luctu unguibus lacerabant cruentabantque Romanae matronae antiquitus, donec a Decemviris lata lex, Mulieres genas ne radunto, neve lessum funeris ergo habento;imitatione Solonis, qui a)muxa\s2 koptome/nwn a(fei=len], lacerationes plangentium sustulit, teste Plutarch. in eo. mansit tamen et sequenti aevo. Ovid. Trist. l. 3. Eleg. 3. v. 51. Parce tamen lacerare genas, nec scinde capillos. Tibull. l. 1. Eleg. 1. v. 81. Tu manes ne laede meos: sed parce solutis Crinibus, et teneris, Delia, parce genis. Vide quoque Artemidor. Oneirocrit. l. 1. c. 30. et infra ubi de Radendi genas ritu. Unde pros1wpopoihtikw=s2] Ovid. idem reliquas aves invitat, ad genas laceraendas, in morte psittci sui, Amor. l. 2. Eleg. 6. v. 3. Ite, piae volucres, et plangite pectora pennis, Et rigido teneras ungue notate genas. Iu poenam vero genis stigmata inuri, vide infra lemmate in Maxillis: it. alapae colaphique infligi soliti, vide ibi imo et in Civem rubuere genae, vide infra ubi de manumissione porro Persarum mos erat, ut, qui pares essent, osculo se salutarent, inferiores autem salutando potentiorum genas manu tangerent, uti docet Alex. ab Alex. Genial. Dier. l. 2. c. 19. Etiam obscularentur, ut de Impp. CP. dicemus infra,m ubi de ritu Pedes lavandi. Ut ali quid de ornatu addam, indigitatur is Sacri Cantic c. 1. v. 10. Ornatae sunt genae tuae (gemmarum) ordinibus, collum tuum torquibus. Quo modo autem ornari queant gemmarum ordinibus, obscurum non est. Nempe si ex auribus pendeant, aut si inspergantur mitr arum redimiculis, i. e. latis fasciis, quae per malas productae mento subligabantur. Nam in Syria mitra fuit muliebre capitis integumentum, Bochart. Hierozoici Parte poster. l. 1. c. 9. Ceterum gena proprie Becmanno membranula est, quae circumcirca otiilos tegit aut munit, ab oculos, item] texit, circumdedit ---- postmodum significatio ad partem genae inferiori contiguam est dilatata, in Orig.] L. L. Vide quoque infra in voce Maxilla. Paulo laxius vocem accipit. Plin. in praeced. ut et Stat. passim, ubi barbam, fauces, oculos, palpebras, totum vultum, ea voce indigitare, notat Casp. Barth. Animadv. in eum.
GENEALOGICI_Hymni: fabulosorum seu historicorum partes, aut originem aut causam cuiusque potestatis, olim enarrabant. Sic Bacchi ortus. Iovis fil. qui Iuppiter aether est. Semele arsit. Utrumque vini igneam vini ostendit. Praeterea immaturum fatum, nisi succo abundet. Uritur enim utis sine humore. Idciro exemptum in coxa insutum, perficit Iuppiter etc. Iul. Caes. Scalig, Poet. l. 3. c. 115. Cuiusmodi genealogi/an] Georum omnium carmine tradidit Hesiod. ad quem vide Lamberti Barlaei Notas. Postmodum EUhemerus Messenius, deprompta ex titulis et inscriptionibus sacris, quae in antiquissimis Templis habebantur, maximequeve in Fano Iovis Triphylii (ubi aurea columna a se posita, gesta sua ipse Iuppiter inscripsiise perhibebatur) historia, natales, patrias, sepulchra illorum, exsequutus est, a)qeo/thtos] equidem infamiam operis praemium adeptus, ut Cic. refert de Nat. Deor l. 1. Idem Apollodor. fecisse l. quem de Diis composuerit, Athenagoras auctor est. Meminitque Leontis Sacerdotis cuiusdam Aegyptii Augustinus, qui Alexandro Macedoni istorum Deorum originem, quam vis a Graecorum opinione diversam, ita tamen tradiderit, ut homines fuisse declararet, Tom. 4. de consensu Evangelist l. 1. c. 3. et de Div. Dei l. 6 c. 7. et l. 7. c. 26. Vide Tob. Pfanner. System. Theolog. Gentil. pur. c. 2. �. 18. At his longe antiquiores sunt Sanctorum catalogi, quos divini Scriptores, Moses inprimis, et Evangelistae Matthaeus, et Lucas ex vett. scriptis, pertexunt: eo exactiori huius rei in Vet. Testam. cura, ut tanto certior esset fides de Messiae ortu, ex stirpe Davidis, tribu Iuda, et Patriarcharum illo Triumviratu incluto, fidelibus promisso. Sed et, quia Sacerdotes natalium iure sibi succedebant, et hereditates a maioribus relictas non confundere licebat, Genealogiae diligentior ratio tum habita, ut ex l. Esrae inprimis elucet. In quo tamen studio quis modus tenendus, praescribit Timotheo suo Paul prior. Ep. c. 1. v. 4. iubens, mh\ de\ pros3e/xein mu/qois2 kai\ geuealogi/ais2 a)pera/ntoois2, ai(/tines2 zhqh/s3eis2 pare/xous3i ma=llon, h)\ o)ikodomi/an *qeou= thn\ en pi/stei], ne attendat fabulis et genealogiis infinitis, quae potius quaestiones praebent, quam aedificationem Dei, quae est per fidem. Nempe non negligendae sunt, quas Verbum Dei nobis tradidit, ita tamen, ut hic minime haereamus, ac consideremus Spiritus S. in illis recensendis scopum potius, quam in hoc veluti campo nos fatigemus : quod illorum inprimis temporum Iudaei fecerunt. Quemadmodum et de Tib. Ner. Suet. Maxime, inquit, cur avit notitiam historiae fabularis, usque ad ineptias ac derisum. Nam et Grammaticos ---- eiusmodi fere quae stionibus expriebatur, Quae mater Hecubae etc. Uti autem seriem generationis nostrae sanctificare dignatus est Servator noster, dum secundum carnem sanctissimam ex Patribus nasci sicque illorum posteritati interseri voluit, ita secundum Deitatem idem a)geuealo/ghtos] fine generis serie, dicitur in illustri typo suo Melchisedeco, Hebr c. 7. v. 3. ad quem 1. vide Commentatores sacros et de Genealogiis familiarum Iudaicarum ab Herode, antiquitatem generis iis invidente, de qua ipse gloriari non potuerat, aliisque de causis, concrematis, Euseb. Aliam vero vocis notionem paulo infra.
GENER: tanqum generis propagator Becmanno de Origin. L. 1. p. 500. cum Socero, moribus rom. nec lavare, nec praesente co sedere poterat. Capitolin. in Gord. Sen. Socero suo Annio Severo tantum detulit, ut in familiam eius quasi filium migrasse se crederet, ut numquam cum eo lavarit numquam illo praesente sederit, ante Praeturam. Vide quoque Plutarch. in Marco Cat. Apud eosdem a Genero, et a Socero, donum accipere non licuit: et quidem ab illo, ne per patrem videatur ad uxorem pervenire donum; ab hoc, quod visum aequum est, ut is, qui non dat, etiam non accipiat. Idem in Quaest. Rom. etc. De ratione Generum sibi legendi Phocensium, qui Massiliae sedem fixerunt, vide infra in voce Phiala de gambri/w| stolh=], soli Gnero Regis, apud Vett. Persas conveniente, supra ubi de Cognatis Regis, it. in voce Doryphori. apud Iustin. vero l. 18. c. 5. ubi de PygmalioneAcervam, Didionis maritum, Generum suum, occidente, vox sororis maritum notat, ut ex Sophoclis Oedipo Tyr. et Probi Paus. c. 1. notat Iac. Cuiacius Observ. l. 6. c. 17. Quomodo et Ditmaraus et Witikindus Saxo l. 1. loquuti sunt. Cedren. quoque Iethro socerum Mosis vocat penqero\n h)\ gambro\n]. Ut quicumque uxorem alteri dat, aut filiam aut sororem, eius Gener dicatur. Forsan et qui ducit quo sensu verbum e)pigambreu/ein] legitur Matth c. 22. v. 24. Hinc zonaras in Stauracio generale vocabulum restringit, gambro\n e)pi\ th= a)delfh=|]. Ceterum istiusmodi nomina cognationum et affinitatum, quo pacto ab Auctoribus Iuris non consultis confundantur saepe corrumpanturque, vide praeter alios apud Alb Gentilem de Nuptiis l. 5. p. 448. et seqq.
GENESIS: ; nomen doctrinae reconditioris, apud Aegzptios, ad cuius a)kro/as1in] nemo nisi circumcisus admissus. Origenes Ep. ad Rom c. 2. l. 2. Apud Aegyptios ---- nullus aut Geometriae studebat, aut Astronomiae, quae apud illos praecipua ducitur, nullius certe Astrologiae et Geneseos, qua nihil divinius putant, secreta rimabatur, nisi circumcisione suscepta.
GENIUS: Dicebatur Naturae deus apud vett. et qui omnium rerum gignendarum vim haberet, unde cuiusque rei dicebatur suus genius. Accipitur aliquando proipsa natura. Quidam ipsam animam, vel Deum, vel Spiritum esse volunt, qui mortales ad voluptatem incitet, unde Geniales apud priscos vocabantur, qui ad curandem cuticulam erant promptiores. Inde Proverbium Genio indulgere. Fuerunt etiam, qui aquam, terram, ignem, aerem, item 12. signa, et solem, et Lunam Deos genios facerent, et a gerendo, quod multa gerere possent, primum Gerulos, deinde Genios appellatos esse putarent. Hos locum mutasse, unde Oracula desierint, refert Plutarch. de def. Orac. Loci genius apud Virg. ponitur pro Deo topico. Orare solebant antiqui per Genium. Propert. l. 4. Eleg. 9. v. 43. Exuitur, Geniumqueve meum prostratus adorat. Tibull. l. 4. Elge. 5. v. 8. Perque tuos oculos, per Geniumqueve rogo. Horat. l. 1. Ep. 7. v. 94. Quod te per Genium, dextramque, Deosque Penateis, Obsecro et obtestor. ------ Stat. l. 5. Sylv. 2. v. 73. �� Dum cunctis supplex advolveris aris, Et mitem Genium Domini praesentis adoras. Imo morte a Caligula mulctati, qui id non fecissent. Suet. in Aug. c. 60. in Calig. c. 28. Vide Censorin. de die Natali c. 3. et ad eum Lindenbrog. Genius, inquit Fungerus, inter Deos selectos unus, ut quidam volunt, a generando nomen suum obtinere videtur. Sed non omnes idem de eo. Sunt enim, qui cuique locum suum adscribunt, sunt qui cuiqueve homini suum asserunt. Augustinus Deum esse dicit, qui omnium rerum gignendarum vim habeat; iuxta profanam veterum opinionem, quamquam Varronem affirmare dicat, genium esse uniuscuiusque rationalem animum. Festus Pompeius cum Augusstino facit, uterqueve vero a gignendo derviat. Quare et Censorinus, qui hunc nobis assiduum velut observatorem, apposirum dixit (ut et Plutareh. Menandrum dixisse refert a(/panti a)ndri\ dai/mona s1umparastatei=n eu)squ\s2 geuouni/w|, mustagwgo\n tou= bi/ou]) appellatum ait, sive quod, ut generemur curet, sive quod una gignatur nobiscum, sive quod genitos suscipiar ac tueatur. Quin vett. unicuiqueve homini duos trivebant genios, sicut Angelos nonnulli ex nostris Theologi Basi= lius imprimis adversus Eunomium. Unum ex his bonum, alterum affirmabant malum, quem Empedoclem Terrestrem appelasse cerdiderim, apud Plutarch. his verbis: *di/ttai/ tines2 h(mw=n e(/kaston paralamba/nous1i kai\ kata/rxontai moi=rai kai\ dai/moness en)sqei=a, xsqoni/h te]. Idera vult Serv. ad illud Virg. Aen. l. 6. v. 743. Quisque suos patimur manes: Quando ait: cum nascimur, duos Genios sortimur, unum qui hortatur ad bona, alterum qui depravat ad mala, nec congrue dicuntur Genii, quod unusquisque genitus fuerit, ei statim observatores deputantur. Celebratur et illud Menandri, *di/mwn a)ndri\ s1umpari/statai eu)squ\s2 genome/nw|]. Arrianus in Epictetum, etsi non statuit duos, unum tamen cuique proprium Daemonem pervigilem et incorruptum assignatum docet hoc modo: *kai\ e)pi/tropon e(ka/stw| proe/sthke to\n e(ka/stou dai/mona, kai\ pare/dwke fula/ttein a)uto\n au)tw=|, kai\ tou=ton, a)koi/mhton, kai\ a)para/gwgon]. De Socratis genio, vide Apuleium, Paus. in Achaicis, etc. simulacrum Genii (ne illud omittam) interdum serpentis imagine effingebatur, interdum puerili, iuvenili, senili forma. Coronabatur platani foliis, resque illi sacra fiebat sloribus et mero. Unde Pers. Sat. 2. v. 3. Funde merum Genio. Duius rei causam explicant Censorin. et Varro. Geniales lectuli, qui puellis nubentibus sterni solebant, vel a liberis gener andis traxerunt nomen. Ab eadem origine genitalia corporis partes verendae, et genitores vocabulum deducunt. Nic. Lloydius. Colebatur autem Genius olim cuiusque votis, nummis, statuis, et adhuc illustris apud Gruter. p. 109. inscriptio, ex templo Herculis in Capitolio, ubi Genio pro salute Imp. aedes reparata: Pro Salute. D. D. Imp. Pii. Fel.-Aug. et matris. Aug. N. et Kastror. aedem. Genio. caeli. Adianti. manipuli. eius. sua. pecunia. refecerunt. Per eum soli fere viri iurabant, sicut per Iunonem plerumque feminae. Unde Senec. Ep. 12. Villicus iurat per Genium meum se omnia fecisse: nec minori religione per Genium Principis, quod maximum apud vett. iuramentum fuisse, demonstrat Tertull. Apolog. c. 28. Citius denique apud vos per omnes Deos, quam per unicum Gemum Caesaris peieratur. Visebatur vero Genius varia forma, ater subinde et pelle amictus etc. Vide plura apud thom. Bartholin. de Puerp. vett. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 2. c. 14. cum Paralip. Th. Dempsteri etc. Ut de Geniis Regionum, Civitatum, Locorumque aliquid adiciam, Graeci illos e)gxwri/ous2 qeou\s2, *dai/monas2, *h(/rwas2] dixere, locorum sanctos incolas, Gratius. Illorum enim unicuique Genium suum praeesse credebant Vett. De Regionibus Petron. Edit. Gonsali de Salas p. 9. Edit. Bosch. c. 17. Nostra regio tam praesentibus plena est Numinibus, ut facilius possis Deum, quam hominem, invenire. De civitatibus Arnob. l. 1. Prudentissimi votis videntur ---- qui Faunos, qui Fatuas civitatum Genios, qui Pausos reverentur atque Bellonas. Hinc in vett. nummis Genius Populi rom. geu/ios tou= dh/mou] Dioni Genius publicus Amm. Marcell. De locis quibuslibet Serv. Georgic. l. 1. Genium dicebant antiqui natur alem Deum uniuscuiusque loci. Vet. Inscr. I. O. M. I G-NO LOCI HVIUS. Q. CAECILI- US. SECUNDUS LEG. C. SERENI P Rocos. GALLIAE TRANSALPINAE. U.S.L.M. Sic Genius Centuriae, Genius Coloniae, Genius Conventus, Genius Fontis, Gentus Horreorum, Genius Lavacrorum, Genius Municipii, Genius Patriae, Genius Theatri, Genius Venaliciorum etc. memorantur passim in Lapidibus. De Mensis, Hesych. in voce *eu)fra/dhs2]: sic enim vocabatur, cuius simulacro mensae decorabantur. De navibus Herod. qui *pataikou\s2] vocat, quorum simulacra in navibus sculpebantur aut caelabantur. De portis quoque, ac stabulis, Prudent. adv. Symmach. l. 2. v. 444. Quamquam cur Genium romae mihi fingitis unum? Cum portis, domibus, thermis, stabulis, soleatis Adsignare suos Genios; �� Qua de re vide Casp. Barth. ad Stat. Theb. l. 1. v. 327. ubi, sicut Fortunas, ita Genios, cuique loco adscripsisse priscos docet: Nec non eiusdem comm. Superstitionum, et Animadversiones Rutilianas l. 1. v. 126. Istiusmodi itaqueve Genium propitium sibi mutuo Vett. apprecabantur, Tertull. de Idol. c. 22. Et cum ingrederentur primum aliquam regionem aut postliminio in eam redirent, solebant eam religiose salutare, in Genii, quem ei praesse credebant, honorem, Idem Apologte. c. 21. Eidem sacrificabant, Helido. Aethiop. l. 10. multoque coronarum coniectu honorabant, Tibull. l. 2. Eleg. 2. v. 5. Ipse suos Genius adsit visurus honores. Etiam discesluri alio, post sacra itidem peracta, quo qu/ein ta\ a)pobath/ria] dixere Graeci, ei vale dicebant. Ovid. Met. l. 13. v. 421. Troia, vale, rapimur, clamant, dant oscula terrae Troades �� De quibus ritibus multa apud Meurs. ad Lycophronem sub fin. de Genii vero vocabulo polus1h/mw|] Romani, de Geniis item magnis, urbtum regionumque praesidibus, vide Vosl. de Idol. l. 1. c. 18. et l. 2. c. 62. nec non in fra aliquid in voce Serpens: uti de Genio duplici, quem Plato unicuique homini a nativitate, velut custodes et vitae moderatores, adesse, et postquam obiere animas eorum in iudicium rapere suoque testimonio vel absolvere vel damnare, docuit in Phaedone, illumque secuti Haeretic. nonnulli, Desid. quoque Herald. Anim. ad Arnob. adv. Gentes l. 2. etc. A' Genio cena, quae a novo marito dabatur Sponsae, die nuptiali, ut et comitibus eius, Claud. Geniales epulae, dicta est de Rapt. Proserp. Carm. 35. v. 327. in quam aliquando maiores sumptus, quam in alia convivia, facere legibus Licinia et Iulia permislum erat. lectulus dein nuptialis componebatur, quem proprio nomine Genialem appellatum, Serv. ostendit in Aen. l. 6. toga vero sterni et maritorum Genios advocari consuevisse, docet Arnob. adv. Gentes l. 2. ubi G. Elmen horst. et Des. Herald. vide. Et hinc fortasse Sacri Genium lecti Iuv. dixit. Sat. 6. l. 2. v. 22. et Sat. x. l. 4. v. 334. Eundem postea pro puerperis quoque stratum esse, suadet Prudent. l. 1. c. Symmach. uti infra pluribus dicemus de Lecto Geniali. Vide quoque supra quaedam in vocibus Genialia, item Geniatus: ut et Schol. Mart. l. 7. Epigr. XI. v. 12. cuius Epigraphe ad Faustinum ubi Genium cuiuscunqueve rei gratiam, Venerem, leporem, dictum esse addit etc.
GENNAEUS: nomen viri. 2. Maccab c. 12. v. 2.
GENTES: adversus quas Arnob. aliique scripsere, seu Nationes, ut quorundam MSS. e)pigrafh=] habet, una eademque res. Infideles nempe omnes populi appellantur in V. T. libris , et inde in Evangelistarum Apostolorum monumentis *e)/qnh], quia viz. praeter populum Deopeculiarem, Iudaeae terminis inclulum, et postea praeter paucos fideles, Gentes omnes aliae ac nationes, vero Deo ignorato, idolis serviebant. Hinc itaqueve vet. Ecclesia appellationes illas retinuit; donec ruente idololatria et Christiana pietate longe lateque diffusa, facies rerum alia esse coepit. tunc enim, cum Christiani Impp. terrarum Orbi praesiderent, et Ecclesiae Christo ubique conderentur; contra idolorum clauderentur et everserentur, simul cum appellationis causa appellatio ipsa mutata est, et qui prius, Gentes Nationes, Ethnici, postmodum Pagani dici coeperunt, quippe non amplius terrarum Orbem occupantes, sed in angustum coarctati, et quasi pagis tantum quibusdam conclusi. Certe, antequam Imperium Christianis subeset, ignotam hanc adhuc appellationem, novimus, docetque id ex Prudent. erudite Desid. Herald. ad Arnob. operis inscriptionem. Alia tamen quaedam, de eadem voce infra videbimus. At Gentes quae sint Gen c. 14. v. 1. ubi Thadal Rex Gentium memoratur, non adeo liquet Nonnullis Cilices sunt, aliis incolae regionis proprio nomine Goiim dicti. Masius maritimam hic Palaestinae oram intelligi vult in Galilaea Sup. quae Gentium dicta, quod portuola mercaturaeque faciendae accommoda varias gentes reciperet. Sed nondum antiquis illis temporibus tanta ibi hominum frequentia, quin potius Gentium Galilaea diakritikw=s2] pars illa Galilaeae dicta est, quam Israelis populo, a reliquis omnibus distincto separatoque alienigena postmodum retinuerunt. Rivetus itaque Thadalem arbitratur fuisse Regem aut Ducem quorundam populorum, qui, cum null am fixam sedem aut habitationem haberent, quod hodieque apud Arabes obtinere notum, Gentium seu populorum nomen, quia certam non incolerent provinciam, servaverint. Vide illum ad Genesin Excreitat. LXXV. uti plura de voce *e)qnos], it. *e(qnikoi]. in ver. graecisino, apud Utriusque Foederis Interpretes Scriptoresque, in Ioh. Casp. Suicer. Thes. Eccl. ubi novam ei significationem in N. Test. demum accessisse, qua infideles notent, contendit: adde Gerh. Ioh. Voss. Etymol. in voce Pagus, rittershusium in Salvianum p. 565. Dilherum Elect. l. 2. c. 6. Alios.
GENTHON: nomen viri. Nehem c. 10. v. 7.
GENU: ex Graeco go/nu], roboris sedes, Artemid. l. 1. c. 49. *ta\ go/nata pro\s2 te i)xu\n kai\ eu)andrei/an e)sti\ lhpte/a kai\ pro\s2 kinh/s1eis2, kai\ pro\s2 pra/ceis2 ktl]. Quibus proin debilitatis, totum corpus imbecillum est. Plaut. Curcul. Act. 2. sc. 3. v. 30. Tenebrae oboriuntur, genua succidunt. Lucret. de Rer. nat. l. 3. v. 157. Caligare oculos, sonere aureis, succidere artus, Denique concidere ex animi terrore videmps. Horat. Carm. l. 1. Od. 23. v. 8. Et corde et genibus tremit. Quod ductum ex Homericis versibus, de homine timido, Il. 2. *a)lla\ metokla/cei, kai\ e)p) a)mfote/rous2 po/das2 i(/zei]. Vide Casp. Barth. ad Claud. l. 3. de Rapt. Proserp. Carm. 36. v. 151. ubi de Cerere, postquam raptum filiae rescivit, dicitur, Haeserunt lacrimae: nec vox, aut spiritus oris Redditur, atque imis vibrat tremor ossa medullis, Succidui titubant gressus ------ Eade Misericordiae consignavit Antiquitas. Unde mos genua incerandi Deorum, Iuv. indigitatur l. 4. Sat. 10. v. 55. Propter quae fas est genua incerare Deorum de quo infra aliquid in voce Inceramenta. Et de homine Plin. l. 11. c. 45. Hominis genibus quaedam et religio inest. observatione gentium. Haec supplices attingunt, ad haec manus tendunt: haec, ut aras, adorant, fortassis quia inest iis vitalitas. Namque in ipsa genu utriusque commissura dexira laevaque a priore parte gemina quaedam buccarum inanitas inest, qua perfossa, ceu iugulo, spiritus fugit. Aliam rationem vide infra. Sollennem nempe apud Vet. supplicandi ritum, genua tangere, fuisse, discimus ex Homero passim: inter alia Il. a. ubi de Thetide Iovi supplicante, �� *qe/tis2 d)w(s2 h(/yato gou/nwn,] *ws2 e)/xet) e)mpefij=a] �� Thetis autem ut apprehendit genaus, Ut tenebat inhaerens �� Primum namqueve sedere solebant supplices, ante eum, ad quem confugerant, auxilium exoraturi. Dein caput eius, cui se ingerebant, tangere conabantur, neque rotum tamen, sed mentum modo, ut Homero videtur: vel barbae meditullium, quod Eurip. probat. Id vero dia\ to\ h(gemoniko\n], quia pars ea in nobis praecipua, utpote tou= logestikou=] seu rationalis potentiae sedes est. Quod si caput contingere non dabatur, dextram prehendebant, dia\ to\ praktiko\n], quoniam maxima ei ad agendum facultas: Quam si quoque removeret is, cui supplicabatur, ut apud Eurip. factum legimus, o(rw= s1e decia\n kru/ptonta kai\ pro/s3wpon e)/mpalin stre/fonta], Video te dextram occultantem et vulium avertentem: ultima anchora Genua erant, quae utraque mann amplexi, dia\ to\ badistiko\n], quod progrediendi ad auxilium instrumenta essent, iis tenaciter inhaerebant. Quo factum ut solo verbo gouna/zesqai] totus aliquando supplicandi ritus denotetur. Apud eundem Poetam Thetis paulo ante duo simul membra tetigisse, dextra mentum, sinistra genua Iovis, memoratur: cum inquit, �� *kai\ la/be gou/nwn] *skaih=| deciterh=| d) a)/r) u(p) a)nqerew=nos e(lou=s1a]. �� Et prehendit genua Sinistra manu, dextera autem sub mento apprehendens. Et hinc forte factum, quod Reges et Principes olim, praecipue vero Tyranni, non manus solum, sed et Genua subditis exosculanda praeberent. Quem morem tangit Amm. Marcell. l. 28. c. 4. Ex his quidam, cum salutari pectoribus oppositis coeperunt, osculanda capita in modum taurorum minacium obliquantes, adulatoribus offerunt genua suavianda et manus. Vide Laur. IC. Notis in Phaedr. l. 5. Fab. 1. v. 5. Illam osculantur qua sunt oppressi manum. Neque vero eorum solum genua complexu impedimus, quibus supplicamus, sed et genu tenus demissa manu salutamus obvios, honoratiores praesertim, quod Aegyptiis iam olim in usu fuisse, scribit Herod. l. 2. imo ipsi genua flectimus humilitatis nostrae contestandae ergo: de quo ritu antiquissimo precantium adorantiumque Deum ac Principes dici multa posent, alibi monenda. Etiam in S. Cena, quam Vett. accubitu faciebant, Agapis coniunctam, dein stantes celebrabant: postmodum de genibus facra mysteria sumi coeperent. Vide Franc. Burmann. ubi de S. Cenae nominibus, personis, symbolis, Syst. Theol. Christ. Part. post. l. 7. c. 10. �. 46. In Kal. Maronitaum, apud Allatium in Symmictis p. 103. Genuum positio appellantus paenitentiae causa ducentae, trecentae aut plures factae genu flexiones publicae, ita ut flexis genibus et exosculari terram ilico resurgant, teste Gabriele Sionita, apud C. du Fresne Gloss. De genuflexione, in facris Ecclesiae Rom. Vide Macros Fratres Hierolexico; de ritu humiliandi se super Genua, apud Cistercienses usitato, diximus supra, ubi de articulis. ut et infra ubi de Metanoea, item in voce Vema. Porro Graecorum mulieres, in suis oecis labori vocantes, solebant ei(s2 go/nu zw/basqai] ut Theocritus ait, i. e. nudae genu esse, ut Virg. interpretatur, qua de re infra dicemus, ubi de laudabili Atheniensium Oecuria. Alias supra genua subducere vestem negligentiae et rusticitatis habitum, vide infra in voce Pallium. Mollitiei item Arnob. adv. Gentes l. 2. Incedere poplitibus nudis, omnique aliso cultu vigorem virilitatis et exponere et in habitum feminarum delitiasque molliri. Quod proin et Varro carpit Meleagris, Non modo suris apertis, sed poene natibus apertis ambulans. In Gothis vero id gentilitium fuisse, dicemus infra in voce Pero. Etiam genibus scuta horrendo fragore illidebant, laetitiam indicaturi, milites, vide infra Scutum; et genu flexo sternutantes olim salu tabantur, ut videbimus ubi de Sternutatione. Sed et memorabilis et ad victoriam efficax status fuit Chabriae Ducis Atheniensium, in praelio cibtra Agesilaum summum Ducem, cum is fugatis iam conductitiis catervis, apud Corn. Nep. c. 1. in eo. reliquam phalangem loco vetuit cedere, obnixoque genu scuto proiectaque hasta impetum excipere hostium docuit. Hoc usque eo tota Graecia fama celebratum est, ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit, quae publice ei ab Atheniensibus in Foro constituta est. Ex quo factum, ut postea Athletae, ceterique Artifices his stratibus in statuis ponendis uterentur, cum victoriam essent adepti, ubi, quo pacto hoc schema bellicum, a Triariorum apud Romanos sub sidendi in genu dextrum ratione, differat, Loccenius exponit. Vide quoque Stewech. ad Veget. et praeter Lips. Valtrin. de Milit. Rom l. 5. c. 3. At poplite in alterum genu im posito digitisque pectinatim implexis, assidere parturientibus, superstitio prisca vetabat, cuius originem a facto Lucinae arcessit ovid. quae impeditura Iunonis iuslu partum Alcumenae, ante ianuam eius sedit, Met. l. 9. v. 298. dextroque est poplite laevum Pressa genu, digitis inter se pectine iunctis Sustinuit partus �� Qua de re vide Thom. Bartholin. de Puerp. Vett. et plura huc facientia, infra ubi dc Poplitibus. Addam saltem, genibus nixos Deos Nixios pingi fingiqueve consuevisle. Festus, Nixii Dii appellantur tria signa in Capitolio, ante sellam Minervae, genibus nixa, velut praesidentes parientium nixibus. Quo eodem gestu statuam sibi erigi voluisle Ludovicum XI. Galliae Regem Chassanaeus memorat, de Gloria Mundi huicque membro Serpyllinum unguentum destinasle Vett. luxuriam infra in voce Unguentum. Hinc Adgeniculari, quod vide supra et Ingeniculari, infra in voce Ingeniculatio: uti de Genuiseistione in verbo Expeditare.
GERA: fil. Beniamin, Gen c. 46. v. 21. Pater Ehud. Iud. c. 3. v. 15. Pater item Shimei, viri de cognatione Saul. 2. Sam. c. 16. v. 5. Item Gera arx, a Philippo Macedonum Rege expugnata.
GERGESAEI: populi terrae Chananiticae Gen c. 15. v. 20. a Gergesaeo fil. Chanaan, Gen c. 10. v. 16. vide Boch. p. 345. Nic. Lloyd.
GERRHENI: populi. 2. Machab c. 13. v. 24.
GERSHAM: fil. Mosis. Exod c. 2. v. 22. Lat. advena ibi. 1. Par. c. 6. v. 62. et 71. etc. 15. v. 7.
GERSHON: fil. Levi. Gen c. 46. v. XI. 1. Par. c. 6. v. 1.
GETHER: fil. Aram. Gen c. 10. v. 23. qui locumne aut populum aliquem de suo nomine appellaverit, haud quaquam scio. Mihi saltem nullus occurrit. Nam in vulgata Gether, 1. Sam. c. 30. v. 27. est pro Hebraeo Jatthir]. Et ubi Getara pingitur in Ptolemaei tabulis, ad mare Caspium in Albania, Graecus codex habet *ga/gara]. Denique in Peloponnesi descriptione apud Geographum Arabem Gethuria videtur esse Laconiae Gerenia. Ex Gethere descendisse scribit Mercerus Acarnanes, Cares, et Bactrianos vicinos inter se populos: Quod viro alioquin impense docto excidisse mirum est. Cum nemo sit, qui nesciat, quantis locorum intervallis a se invicem dissiti sint Acarnanes in Graecia, prope Epirum, Cares in Asia minore, e regione Rhodi ins. et Bactriani in intima Asia ultra mare Caspium. Sed errori ansam dedere Ioseph. et Hier. quorum ille Bactrianos, hic Cares et Acarnanes deducit ex Gethere. Fallor, aut Syrus auctor aliquis scripserat, Gether habitasse Begethera], i. e. in Gethera urbe, vel regione, ubicumque tandem fuerit. Pro quo Ioseph. legit Bagtra, vel Bactrae, quasi de Bactris ageretur. Pari errore Bispharad], i. e. in Sepharad, Abd. v. 20. Hier. Bosphorum reddit ac si B. praepositum pars esset vocabuli Boch.
GETHSEMANI_nomen_vallis: quae est ad radices montis Oliveti Ios. c. 28. v. 1. Math. c. 26. v. 36. Lat. vallis pinguedinis. Marc c. 14. v. 32.
GIDEON: de tribu Manassis, quintus Iudex Istaelis, praefuit per An. 40. Postquam enim, mortuo Baraco, Israelitae in idoloatriam relapsi, per septennium integrum sub iugo Midianitarum gemuisient, missus est illis vindex et liberator Gedeon, qui quo pacto straverit hostes, vide Iudic c. 7. et 8. Sequuta victoriam profunda pax est, ipse autem gloriae vitaeque satur, Obiit A. M. 2800. pater siliorum 70. et nothi Abimeleci, qui fratres universos, unico excepto, neci dedit, quo tyrannide potiretur. Ibidem. Vide quoque Torniel, A. M. 2761. et 2800. Salian. Spond. Ann. sacr. Ioseph. Antiqq. Iud. etc.
GIDGAD: Num c. 33. v. 32. locus est, in quo castra metati Israelitae: a verbo , quod exercitum contrahere significat, unde exercitus]. Hinc Pasagardas, quasi Pasi-gedud, i. d. Persarum exercitum, dictas vult. Salmas. ad Solin. p. 1202. Quemadmodum et apud Graecos nomen xa/ rac], quod vallum significat, quo exercitus includitur, multis urbibus locisque haesit: in quibus aliquando exercitus castra metati essent, uti diximus supra in voce Charax.
GIGANTES: Telluris filii excelsissimae staturae, et draconum pedibus in Deorum perniciem procreati, ut superis scilicet bellum inferrent, Iovemque de caeli poslessione deicerent. Macrob. Sat. l. 1. c. 20. Gigantas autem quid aliud fuisse credendum est, quam hominum quandan: impiam gentem, Deos negantem, et ideo aestimatam Deos pellere de caelesti sede voluisse. Et Cic. de Senectute, More Gigantum bellare cum Diis, quid est aliud, nisi naturae repugnare? Horum pedes in Draconum volumina desinebant, quod significat, nihil eos correctum cogitasle, totius vitae eorum greslu, atque processu in inferna vergente. Physici vero interpretantur Gigantes spiritus esse terrae inclusos, qui, dum exitum non inveniunt, fractis interdum altissimis montibus vi erumpunt, et fragmina ipsa quasi in caelum eiaculantur. Hos Poetae in campis Phlegraeis cum Diis congressos fabulantur; sed partim Iovis fulmine, partim Apollinis, et Dianae telis confixos cecidise, aliosque sub Aetna monte, alios sub Mycone, et Lipara insulis sepultos esse: nonnullos etiam in Tartara detrusos impietatis suae poenas luere. De Gigantum autem origine variae sunt priscorum opiniones. Alii namque illos Titanis et Terrae filios fuisle scribunt. Alii ex sanguine Titanum a Iove interfectorum e terra esse natos aiunt. Hesiod. ex sanguine Caeli, amputatis illius a Saturno virilibus, genitos esse dixit. Ioseph. vero in Antiqq. Iud. contendit, eos ex daemonum coitu cum mulieribus fuisle procreatos: cui quidem opinioni et Lactantius, ex Sacra Historia argumento sumpto, astipulari videtur. Sed D. Augustinus, ceteriqueve recentiores Theologi recte istam reiciunt opinionem, quod Daemones cum mulieribus vere coire posle, prolemque aliquam suscipere, impossibile sit. Gigantum autem urbs maxima fuit Enos, circa Libanum montem, qui universo dominabantur orbi, ab occasu Solis ad ortum. Isti vastitate corporis ac roboris confisi, inventis armis alios oppreslerunt, libidiniqueve inservientes invenerunt papiliones, et instrumenta Musica, omnesqueve delicias. Manducabant homines, et procurabant abortus in eduliumque praeparabant, et commiscebantur matribus, filiabus, sororibus, et masculis, atque bruti: ac denique nihil erat sceleris, quod non admitterent, Dei ac Religionis contemptores, Berosus l. 1. Gigantum esse Libyae gentem quandam. Eudoxius Cnidius resert, qui ex floribus, quos plurimos et odoratissimos apud eos sponte sua tellus producere solet, arte quadam optimum adeo mel conficere dicuntur, ut non multum ab apum melle distare videatur. Leonic. Thom.. l. 5. c. 77. Sic dictos volunt quasi *ghgenei=s2], i. e. terra nati, Approbat hoc etymon Orpheus his versibus: *ous2 kale/ous1i *gi/gantas2 e)pw/numon en maka/ressin,] (/*ouneka gh=s2 e)ge/nonto kai\ ai(/matos ou)rani/oio]. Ovid. Fast. l. 5. v. 35. Terra feros partus, immania monstra, Gigantes Edidit ausuros, in Iovis ire domum. Vide Philonem, Sixtum Senensem, Lucilium, Torniel. M. D. 6. n. 13. A. M. 987. n. 15. et seq. 2590. n. 4. Salian. in Ann. etc. Nic. Lloyd. Hodiequeve Patagones, gentem Americae merid. communiter procerirate 6. et amplius cubitorum esse, adeoqueve ordinariam hominum reliquorum staturam excedere, memorant ltinerariorum Scriptores. An vero unquam natura tam vastam molem protulerit, qua praedita scribuntur inventa aliquot in locis cadavera 30. 40. 60. 100. et 200. cubitorum, merito dubitat Athan. Kircherus: cum natura certum omnibus animalibus terminum praefixetit, quem, dum actiones suas rite obire debent, egredi nequeunt. An Maiores nostri communiter hodierna statura nostra proceriores fuerint, ab Eruditis quoque quaeritur. Et Iuv. illud nemini ignotum, l. 5. Sat. XV. v. 70. Terra malos homines nunc educat atque pusillos. Sed si olim a magnitudine sua recesserunt homines, cur decrementa haec tandem fuere inhibita, cum per tot saecula idem staturae modus manserit. Namqueve et Davidis tempore Goliathi statura 6. cubitorum pro gigantea habita fuit, quae tamen ne hodie quidem magnitudinis consuetae adeo ingens exceslus est. Vide Hier. Magium in Miscellan. de Gigantibus, Chassagnonum de iisdem, Ant. Terillum de Termino magnitudinis et virium in animalibus, Ioh. Goropium in Origg. Kircher. praefatum Mund. Subterr. l. 8. s. 2. c. 4. Voetium Volum. I. Disput. de Creatione part. 8. p. 704. Auctorem Anon. Hist. Orbis Terr. Geogr. et Civ. c. 9. s. 2. � 10. cui titulus de Gigantibus, supra Gabbara, ut et infra aliquid in voce Necromantius, ubi de Hebr. , quod Gen c. 6. v. 4. vulgo Gigantes redditur.
GILVUS_Color: Graece kir)ro\s2], flavo dilutior est. Unde Hippocrates de victu in Morb. acut. Com. 3. vinum album, cum veterascit, semper fieri kir)ro/teron], gilvius, et tandem etiam canqo\n], flavum, tradit. Eundem colorem in equis saepe memorant Vett. Varro apud Nonium, in Badius. Equi colore dispares ita dati, Hic badius, iste gilvus, ille murinus. Virg. Georg. l. 3. v. 82. �� color deterrimus albis Et gilvo. Ubi Serv. Gilvus est melinus color, quem vulgo fulvum vocant: imo flavum. Isid. Gilvus autem melinus color subalbidus. Melinus dici videtur u)po\ tw=n mh/lwn], a colore malorum: Germ. falb, Gall. fauvo, quia ad flavum maxime accedit. Cuius coloris aiunt fuisse Nisaeos in Media equos, apud Persas tanti olim nominis, Phavorin. Sed, ut in vino, ita in equis, gilvus a flavo differt; quia in gilvo, color aliquantum dilutior est. Itaque Apocalyps. c. 6. v. 8. i(/ppos xlwro\s2], videtur esle gilvus equus: ibi enim xlwro\s2], ut passim, pro w)xrw=|], sumitur. Porto w)xro\n xrw=ma] conflatur, leukou= canqw= memigme/nou], cum flavo miscetur album, ut in Timaeo docet Plato. Syrus interpres reddit equum pallidum: ita equus ille equiti suo, i. e. morti concolor, quae pallida est. Unde colligere est, pallidum et gilvum colores vicinos esse. Apud Zach c. 6. v. 2. serukim equi, Bocharto gilvi exponuntur: sic in Es. c. 26. v. 8. vires dicuntur serukim et c. 19. v. 9 lina Aegyptia lina Serikoth: cruda viz. quae omnino nativi coloris, h. e. flavi vel subflavi, sunt etc. Vide eum Hierozoici Part. prior. l. 11. c. 7.
GLACIES: in frusta dislecta, aut nix frigore concreta, iam olim. vino dileudno adhibita est, ardentissimis aestatis caloribus, teste Plin. l. 9. c. 4. Hi nives, illi Glactem potant, poenasque montium in voluptatem gulae vertunt: Servatur algor aestibus, excogitaturque, ut alienis mensibus nix algeat: ubi in MS. codice servatur Ligur aestibus magis apposite, quod nivem hanc aut glaciem ex Alphibus Liguriae vicinis Romam transferrent. In eundem luxum facunde invehitur Lat. Pacatus in Paneg. Theodos. Nam delicati illi ac fluentes, ac quales saepe Resp. tulit, parum se lautos putabant, nisi luxuria vertisset annum, nisi hibernae poculis rosae innatassent, nisi aestivam in gemmis capacibus Glaciem Falerna fregissent. Increpat et morem, tamquam sanitati noxium, A. Gell. l. 19. c. 4 ex Aristotelis auctoritate. Nemo tamen in ea exagitanda frequentior Senec. Vide eum Ep. 78. et 96. Nat. quaest. l. 4. de Provid c 3. de Ira. l. 2. c. 25. Plaut eiusdem meminit Curc. Act. 2. sc. 3. v. 32. PH. Viden' ut expalluit? datin' isti sellam, ut assidat cito, Et aqualem cum aqua? properatin' ocius? CV. animo male est. PH. Vin' aquam? CV. Si frustulenta est, da obsecro hercle, obsorbeam. Et Mart. l. 9. Epigr. 23. cuius epigraphe ad Pastorem. Nec labris nisi magna meis crystalla terantur, Et faciant nigras nostra Falerna nives, etc. Hanc vero ministravit Gelidae minister dictus. Vide Laur. Pignor. de Servis, p. 68. et 69. Thom. Dempster. Antiqq. Rom l. 5. c. 30. etc. Alio fine glaciem per hiemem collectam tota aestate servant Sinenses, ut viz. ea in navibus destinatis quasi sepultos pisces, Xiyu illis, Savel Lusitanis dictos, ad Imp. Pekinum usque mittant, cui functioni unus ex praecipuis Eunuchorum praeest. Auctor Anon. Sinae et Europ. c. 42. de Piscibus. Atque hic ad voluptatem, sed et ad supplicium, Glaciei usus, occurrit apud Basilium Mag. in glacie sanctissimos Christi athletas, nudos a Gentilibus collocatos, exstructa accensaque in propinquo pyra, ad cuius calorem nemo, nisi qui Christum negaret, appropinquare fuerit ausus, memorat Homil. in XL. Martyre. Ceterum ad Glaciem transmittendam apta nautae et trahae, de quibus vide suo loco.
GLADIATORII_Ludi: inter eos, qui Honorarii dicebantur, apud Romanos olim maxime frequentes, Muneris nomine non raro apud Auctores veniunt, quique eos edere soliti, Munerarii appellantur. Origo illis a ludis funebribus, in quibus homines mactati defunctis Inferiae fuere, ut de Aenea Pallantis et Achille Patrocli exsequias celebrante legimus. Et primo quidem captivi ex hostibus iugulati sunt, dein ipsi inter se committi coeperunt, ut penes eosdem esset et facinus et supplicium. Postea servos mercati eodem modo immolavere: tandem, placuit impietatem voluptate adumbrare et servi empti sunt, quos Lanistae omni crudelitatis genere exercebant, et artis suae praeceptis imbuebant satis diu, ut possent Munerariis, cum occasio posceret, edoctos artem Gladiatoriam elocare: Lips. Sat. Serm. l. 1. c. 7. et hi proprie, qui in funere depugnabant, Bustuarii, nominati sunt, de qua voce vide supra. Hos primus in defuncti Patris honorem Romae dedit Iunius Brutus: conceslusque hic mos non Magistratibus solum, sed et privatis hominibus, si nempe quadringenta milia in censu haberent, quod demum Tiberius, cum multi ea profusione ad inopiam redacti essent, constituit. A' sepulchris ad Circum et Amphitheatra translati postea extiere admodum frequentes, et a Claudio Principe ex arbitrariis stati facti sunt, qui tamen mox immanitatis pertaesus ritum sustulit, privatis nihilominus manente consuetudine. Postremo, quod animus meminisle horret, in convivium a quibusdam recepti sunt, adeo familiariter, ut non possim non mirari praeposterum Maximi Tyrii Philos. hominis consilium, qui non has Tragicas cenas, sed Aenianum in convivio improbavit ludicram pgunam. Sil. Ital. Punic. Bell. Campanis tribuit l. 11. v. 51. et seqq. Quin etiam exhilarare viros convivia caede Mos olim, et miscere epulis spectacula dira. Certantum ferro saepe, et super ipsa cadentum Pocula respersis non parco sanguine mensis. De eadem consuetudine egregie Petrus Chrysologus Serm. 137. In arenam vertitur domus, mensa migrat in caveam, funt de pransoribus spectatores, fuorore mutatur convivium, fit caedes cibus, vinum transit in sanguinem, Lips. Sat. Serm. l. 1. c. 6. Primi sc. ut dictum, in his ludis exhibiti captivi erant, his dein servi fugitivi successere, porro e catasta servi a Lanistis empti ab iis erudiebantur, dicti Tirones, item Familia, sicut Lanisitae Patresfamilias; quorum paria proposita Editori Magister indicabat, iugulatorum pretia non accipiebat. Postea liberi quoque homines se ad emendam hanc voluptatem auctorari patiebantur inde Auctorati dicti. Imo, ludibrium humanae infelicitatis! Nero Imp. 400. Senatores, 600. Equites ad eam operam exhibuit: alterum quoque Orbis monstrum Domitianus feminarum pugnas noctu edidit. Obstringebant autem se tales iuramento sollenni, ad necem usque se pugnaturos, aut igni, virgis, ferro corpus excruciandum oblaturos. Horat. Serm. l. 2. Sat. 7. v. 52. Quid refert, uri virgis, ferroque necari? Auctoratus eas, aut turpi clausus in arca. Cum instaret Sollennitas, Editor, seu Munerarius, publico scripto Populum de nominibus Gladiatorum notisque (quivis enim ex his insigni aliqua nota conspicuus erat, pinnis inprimis pavonum in galea ornatus, Schol. Iuv. ad Sat. 3. l. 1. v. 158.) dierumque, quot durare ludi deberent et parium numero, aliisque certiorem reddidit. Unde Suet. in Iul. Caes. c. 26. Munus populo pronuntiavit, in filiae memoriam. Imo in picta saepe tabella, non loci solum, sed et Gladiatorum ad pugnam compositorum, icones repraesentabant: Horat. l. 2. Serm. Sat. 7. v. 98. ---- ---- velut si Revera pugnent, seriant vitentque moventes Arma viri. Ut dein dies illuxit, arma prolata sunt, quae duum generum, Lusoria seu Exercitoria et Decretoria fuere, quia haec velut decreto Praetoris, sive Editoris, dabantur, sic dicta. Postquam enim inter se rudibus batuissent, ferro nudi transfigebant, I. Caes. Scalig. Poet. l. 1. c. 35. Unde phraeses ortae, Ventilare seu Praeludere: et, Dimicare ad certum, seu Versis i. e. transmutatis armis pugnare. Quo alludere videtur Apostolus 1. Cor. c. 9. v. 26. et 27. *ou(/tw pukte/uw w(s2 ou)k a)e/ra de/rwn. a)ll) u(pwpia/zw mou to\ s1w=ma], Ita pugilem ago, ut non aerem caedens, sed contundo corpus meum. Dimicaturi iuxta artis regulas corpus gestusqueve componebant, tum ut tutius exspectarent hostem, tum ut eum certius ferirent: quod Status seu Gradus dicebatur. Unde cedere de gradu, demigrare de gradu; et metaph. De mentis statu deicere, seu deturbare. In conflictu variis utebantur artibus, ut infra videbimus in voce Fictio, it. Manus; nefas erat cum gemitu vulnus excipere, iussos ferrum iugulo non recipere, eodemque vultu proprum sanguinem, quo hostilem, inspectare tenebantur. Quod si quis laesus vulneratusque arma submitterert, nullum tamen ius adversario liberandi erat, cum id unice a Principe vel Populo penderet: quod Missionem dixere. Itaque Gladiatores imminentem sibi certam necem omni molimine avertere nitebantur, quia missio incerta erat: imononnumquam sine missione atque ad certam mortem dabantur, quam crudelitatem Aug. sustulit, qpud Suet. c. 45. eoursque enim tum illa processerat, ut non solum in certam mortem Munerarii omnes darent, sed et percussos iecentesque repeti, imo cadavera ictibus dissipari iuberent, ne simulata eluderent morte, Lips. de Gladiat. Vide quoque infra Habes. Praemium victoris nonnumquam pecunia, nonnumquam sertum lentiscis complexum, seu palma lentiscata, ut eam vocavit Fr. Sylv. in Orat. pro Sexto Roscio: hinc Prov. plurium palmarum homo. Aliquando rude donabatur, et immunitatem ab istiusmodi pugnis consequedbatur: Etiam pileum aliquando, plenamque libertatem et ius civis Romani impetrabat. Lips. Sat. Serm. l. 2. c. 23. Qua alludens Tertullian. de Spect. c. 21. Qui insigniori cuique, inquit, homicidae leonem poscit, idem gladiatori atroci petat rudem, et pileum praemium conferat. Cum a. missionem dabat populus, factum i.e. premendo pollicem, sicut eundem convertendo, pugnam continuari iubebat. Iuv. l. 1. Sat. 3. v. 36. �� Et verso pollice vulgo Quemlibet occidunt populartter. Sese autem ipsi Gladiatores minimo provocabant digito, quo respexit Horat. Serm. l. 1. Sat. 4. v. 15. Crispinus minimo me provocat, accipe sivis, Accipe iam tabulas. In ipsa vero pugna digitum exserendo, so victos fatebantur. Vide supra Digitus. Hinc Pers. Sat. 5. v. 119. �� Digitum exsere, peccas: Durarunt hi ludi immanes, usque ad Theodoricum laudatissimum Gothorum Regem, qui eorum usum funditus sustulit; Quid enim immanius, quam vitam dare hominibus, ut eam ipsi mutuis caedibus ab sese anferant. Vide Alex. ab Alex. Genial. dier. l. 3. c. 7. et l. 4. c. 26. et l. 6. c. 22. Lips. Sat. l. 2. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 5. c. 24. cum Paralip. Th. Dempsteri, Thom. Godwyn. Anthol. Rom l. 3. c. 1. etc. Spectacula haec ad vivum exhibet Hier. mercurial. de Arte Gymn, l. 3. c. 4. Similes Gladiatoribus priscis medio aevo Campiones fuere de quibus supra. Gladiatorum variae spcecies. Andabatae, quasi a)naba/tai], ascensores, in equis vel curribus, clausis oculis digladiabantur. Unde Prov. Andaba arum more pugnare. Lips. Sat. Serm. l. 2. c. 12. Cubiculares. Dimachaerii. alias Orbelae dicti, gemina instructi machaera pugnabant. Lips. Sat. Serm. l. 2. c. 12. Essedarii, ab essedo, vehiculi genere, in quo depugnabant, nomen accepere. Lips. Sat. Serm. l. 2. c. 12. Fiscales, vie Casaub. ad Hist. Aug. Hoplomachi, qui armati digladiabantur, Samnites dicti sunt, asque ad Aug. tempora. Erant autem illorum arma, galea cristata, gladius cum clypeo, et crus sinistrum ocreatum habebant. His plerumque opponebantur Provocatores, de quibus paulo infra. Lips. at. Serm. l. 2. c. XI. Laquearii, instructi erant gladio et laqueo; quo, veluti Retiarii retibus suis, adversarii vel collo vel brachio iniecto, illum ense dein suo certius feriebant. Idem ibidem c. 13. Myrmillones seu Mirmillones dicebantur graviter armati, quod instar murmou=] formicae, sub armorum onere, non incedere sed repere viderentur. Alii vero eos appellatos volunt, a mirmillo, armaturae Gallicae nomine, ex pisce indito, cuius imago in galea fingebatur. Aliter quoque Galli vocati sunt. Eorum fuere, gladius, scutum et galea, in cuius crista piscis icon, ut dictum, eminebat. Lips. Sat. Serm. l. 2. c. x. Orbelae, vide Dimachaerii et infra suo loco. Obsequentes, vide infra in hac voce Pegmares, itidem infra. Postulatitii, vide Casaubonum ad Hist. Aug. c. 17. Provocatores, nonnumquam Probactores dicti, cum Hoplomachis plerumque certabant: Instructi ense, clypeo et galea, habebant utrumque crus ocreatum. Erant autem ocreae ex ferro, Lips. de mil. l. 3. dial. 7. Retiarii, a reti iaculo sic nominati, co contra Secutores pugnabant: Rete nempe gerebant sub scuto, quo adversarium suum involverent Fest. hoc capite Secutori iniecto, illum tridenti, quem altera manu tenebant, percutere sunt soliti, Iuv. l. 3. Sat. 8. v. 203. Movet ecce tridentem. Pugnabant in solis tunicis, inde Retiarii Tunicali, erantque spongiis instructi, ad sanguinem detergendum, et vulnera obturanda. Retiario pugnanti adversus Mirmillonem, cantatum: Non te peto, piscem peto, quid me fugis Galle? Gr. *diktuobo/loi]. Secutores dicti sunt illi, qui cum Retiariis pugnabant ab insequendo eos appellati. Eorum arma fuere scutum, quo rete adversarii declinarent, ensis et galea. Alii Mirmillones cum Secutoribus eosdem faciunt. Vide infra quoque in voce Palus. Spectatores dicebantur Gladiatores rude donati: quos ab Editore aliquando conduci solitos non pugnandi, sed spectandi causa, legimus: unde in tesseris notae frequentes SP. vel SPECT. i. e. Spectavit. Pignor. de Servis. Thraces, a Thracia armatura nomen habuere. Utebantur enim hi parma; scuti genere Thracibus primum usitato, et sica, seu gladii genere in extremitate incurvi. lidem Parmularii dicti sunt, quemadmodum et qui huic Gladiatorum generi favebant, etc.
GLADIUS: insigne apud Romanos Magistratus, publicum iudicium exercentis, quemadmodum hasta Praetoris, privatim iudicium obeuntis, fuit: Merum enim imperium est, habere Gladii potestatem, ad animad vertendum in homines facinorosos. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 9. c. 18. Vide infra Praetor quoque. Apud Germanos veteres Gladii ius concedebatur Iuvenibus, cum ipsos ad rem militarem primum prveherent, Arma enim sumere non ante cuiquam moris, quam suffecturum civitas probaverit. Tum in ipso concilio vel Principum aliquis, vel pater, vel propinquus, scuto frameaque iuvenem ornabant. Haec apud illos toga. Tac. de moribus Germ. c. 13. 24. et 43. indigitans, hanc arma concedendi consuetudinem Romanorum illi resp9ndisse, qua post expletum aetatis annum decimum quartum ingenui adolescentes, deposita praetexta, virilem togam sumebant, et in forum deducti in viros transcribebantur. Hodieque Nobilibus Germanis, ius Gladii conferendi manet, in quo quasi emancipationis ritu alapa etiam intervenire solet, quemadmodum veterem Romanorum manumittendi rationem, per rhapismata et alapas, factum legimus, L. ult. C. de emancip. l. et Novell. 51. Isid. l. 9. c. 4. sub fin. etc. Vocant hoc Germani Werhaffi machen. Sed ex eodem instituto mos ille Germanorum mediae aetatis Equites creandi, sumpsit originem: quem tangit P. Diacon.in Longobardicis l. 1. c. 15. Scitis non esse apud vos consuetudinem, ut Regis fil. cum patre prandeat, nisi prius a Rege gentis externae arma susceperit. Indidem gladio accingendi Comites, in Anglia, cum inaugurabantur, ritus, tamquam iurisdictionis suae symbolo, occurrit apud Matthaeum Paris A.C. 1188. ubi de Hugone du Puriset, Dunelmensi Ep. Northumbriae Com creato, Qui, inquit, a Rege gladio Comitatus accinctus nomen sibi Comitis usurpavit. Sic Hubertus Angliae Iustitiarius gladio Comitatus Cantiae a Rege accinctus, dicitur apud Matthaeum Westmonaster. A.C. 1227. gladio Comitatus de Striguil, et gladio Comitatus de Essex, Vilhelmus Marschallus, et Ganfridus fil. Petri a Rege Ioh. apud Roger. Hovedenum p. 793. etc. Hugo quoque de Abrincis, Comitatum Cestrensem adeo liberum ad gladium, sicut ipse Rex totam tenebat Angliam, possedisse legitur in vet. Charta etc. Nempe gladius ius gladii se u merum Impenum, ut dicunt, denotat. Lamprid. in Alex. Seu. Honores iuris gladii numquam vendi passus est, dicens, Necesse est, ut qui emit, vendat, apud C. du Fresire. Uti enim hodie, sic et olim, nemo sua, sed Principis aut militaris alicuius Praefecti, auctoritate gladium cinxit unquam, uti peculiari Tract. docet Casp. Barth. Vide etiam hic passim, inprimis infra in voce Miles. In bello praecipue utile armorum genus Gladius est, unde Romanos pila vel ob viam, vel ob festinationem saepe abiecisse, et unice Gladiis dimicasse, longeque clariora spathis, quam aliis armis, gessisse, docet Veget. l. 1. c. 11. Hinc Virginio Consule iubente, exercitus fixis humi puilis, Gladios arripuit, apud Liv. l. 2. Idem in praelio cum Samnitibus, Duce Cons. Publio Philone: et contra Etruscos, in Consulatu Fabii Rutilii, factum esse refert l. 9. Attilae quoque apud Iornand. de reb. Goth. c. 35. confidentiam addebat Gladius Martis. Sic Ludovicus IX. Gall. Rex in conflictu cum Saracenis acerrimo in Aegypto, Gladio Alemannico strenue rem gessit, Ianvillaeus Seneschallus in eius Hist. et notissimus Georgii Castrioti Epirotarum Principis Gladius, quo saepe cumequis equites cataphractos in duas partes divisisse memoratur. Nec sine causa Turcicus miles gladium suum leviter incurvum, qui illis Kilitsch dicitur, tanti facit, ut maximo pretio eum comparare, diligentissemeque asservare soleat, neque facile permittat ad exteros venalem exportari, ut auctor est Phil. Camerarius Hor. Subcis. Cent. 1. c. 76. Gerebant autem gladium Vett. procul a manu dextra ad sinistrum latusex humero suspensum, uti diximus ex Stat. Theb. l. 2. v. 534. -- et inclusum capulo tenus admovet ensem. Ut viz. eum paratum haberet. Et Sidon. Panegyr. Anthemii, --- bullis hostilibus asper Applicat a laeva surgentem baltheus ensem. Quae ratio eum gestandi ex profundissimae antiquitatis more, commode in nostri aevi usum rediit: medio enim variavit, ut alibi diximus, vide Iust. Lips. ad Tac. Ann. l. 1. et Ioh. Meurs. ad Lycophronis ista, *kai\ fas1ga/nou zwsth=ra] ---- Et ensis baltheum ----- ubi circum humeros baltheum, a quo gladius pendebat, Heroibus gestatum esse, pluribus docet. Habebant vero emblematis variis ornatos illos, in capulis inprimis. Unde de Polynicis armatura agens Stat. Theb. l. 4. v. 87. Aspera vulnisico subter latus ense riget Sphinx etc. Vide supra in voce Capulus. Sed ad ignominiam pertinebat, quod gladiis militum Cn. Pompeius, cum in Sicilia bellum gereret, audiretque milites flagitiose vivere, sigillum impressisse; eique qui amovisset, poenam inflixisse, legitur; *a)kou/wn de\ tou\s2 stratiw=tas2 tai=s2 o(doi/pori/ais2 a)taktei=n, s1fragi=da tai=s2 maxai/rais2 au)tw=n e)pe/ballen, h(\n o( mh\ fula/cas2 enola/zeto], Plutarch. in Vita Pompeii. Vide Ioh. Kirchmann. de Ann. c. 10. Modum quod attinet, brevibus illis utebantur olim Athenienses, donec Iphicrates eos longiores fecit, uti in eo Corn. Nepos docet c. 1. i. e. uti Diod. Sic. explicat, ta\ ci/fh xede\n dupla/s1ia kateokeuas3e] ex spathis nimirum et semispathis. Quod a Romanis quoque declinante Imperio, factum, ex Tac. docemur. Vide Keuchen. Not. ad Nep. d. t. In suppliciis porro exigendis, Gladii usus in Republica nullus fuit, cum securi capita inciderentur. Lucan. Civ. Bell. l. 8. v. 673. Tunc nervos, venasqueve, secat, nodosaqueve frangit Ossa din, nondum artis erat caput ense rotare. Demum sub Imperatoribus adhibitus est, et tum ignominiosior securis, honoratior Gladii poena fuit. Unde ridicula illa reprehensio Bassiani Caracallae, interfecto Papiniano, ut retulit in eo Ael. Spartian. Atqui oportuit gladio exsequi mandatum meum. Maximus tandem Gladio honor habitus est, cum recens creato Imp. in manum daretur, tamquam summum ius, eximiaqueve potestas significanda per illum foret, Coripp. l. 2. n 4. Arque adeo creati Praefecti praetorio Gladio coram Senatu et quidem stricto donabantur eadem de caufa, ut potestas nempe in facinorosos animadvertendi significaretur, Hadr. Turneb. Advers. l. 12. c. 6. Hinc Guntherus l. 1. Huc sacri celebresqueve viri, quae laude serena Infula, vel Gladius mundo facit esse verendos, Ex omni regione fluunt. Unde mos profluxisse videtur, ut Principibus etiamnum Gladius praeferatur, praesertim celebrioribus Comitiis aut festis: Idem l. eod. �� Posito diademate Petrus Regali dextra tulit alti Principi ensem, etc. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom l. 10. c. 10. cum Paralip. Thomae Dempsteri, Matth. Bernegger. Quaest. in Tac. German. etc. Nec omittendus mos consecrandi gladios, insigni alicui facinori destinatos, aut per qo aliquid memorabile patratum esset, indigitatus Suet. Calig. c. 24. Tres gladios. in necem suam praeparatos, Marti Ultori, addito elogio, consecravit. Et Vitell. c. 10. Pugionem quo se Otho occiderat --- Marti dedicavit. Epitomatori it. Dionis in Antonino Caracalla sub fin. Gladium, quo fratrem interfecerat Deo consecrare est ausus. Quo respiciens, Tertullian. de Resurr. carnis, Gladius, inquit, bene de bello cruentus et melior homicida, laudem suam consecratione pensabit. Vide quoque Lucian. in Tyrannicida, et infra Myrtale. Etiam myrto coronandi, quod de gladiis Harmodii et Aristogitonis, qui Hipparchum tyrannum occiderant, tradit Aristides. De nominibus gladiorum aliquot insignium diximus alibi, inprimis supra in voce Curtana. De more vett. ex gladiorum acie divinandi, dicemus infra ubi de Telis. Varias gladiorum species recenset Aul. Gell. l. 10. c. 25. Unius hic mentionem superaddam, quem Gladium Hispanicum seu Hispaniensem idem vocat l. 9. c. 13. ubi de T.Manlii cum Gallo pugna loquitur; quem ita describit, de Hastatorum armatura agens, Polyb. l. 6. Una cum scuto ensis pendet ad dextrum semur, Hispamensem vocant, anceps est, mucrone eximio: defertur violenter, eo quo obeliscus eius firmus stabilique exsistit. Hisce punctim et caesim feriebant, tanta eorum firmitate, ut et galeas dividerent, teste Senec. de Benef. l. 5. Vide Lips. de Mil. Rom l. 3. Dial. 3. et plura hanc in rem apud Plin. l. 7. c. 56. ubi Lacedaemoniorum inventum gladium inter alia facit, et hic passim, in vocibus, Ensis, Iusta, ubi gladium Torneamentis, sicut lanceam Iustis, proprium armorum medio aevo genus fuisse, videbimus; Pugilli, ubi de pilis, quibus in armorum exercitio gladii praefiguntur; Pugio, spatha etc. uti de phrasi, ad Gladium, vel ad Gladii ludum damnari seu deputari infra in voce Poena: At de Gladio pisce seu Xiphia, apud eundem Plin. l. 9. c. 15. l. 32. c. 2. et 11. Auctorem Anon. Sinae et Europae c. de Piscibus. Alios; de Gladio sidere, itidem apud Plin. l. 18. c. 26. etc.
GOBANITIO: Arvernus, Vercingetorigis patruus, Arvernorum Princeps. Caes. de Bell. Gal l. 7. c. 4
GODOLIAS: vel GEDALIAH, fil. Ahikam. Praefectus Iudaeae a Nabuchodonosore relictus, spreto Ieremiae Prophetae consilio, ab Ismacle, regium iactante genus cum comitatu suo occisus est. z. Reg. c. 25. v. 25, 26, 27. et 28. Ierem c. 40. v. 5, 6, 7, 8, 9, 12. 13, 14, 15. et 16. Torniel. A. M. 3447. n. 9. et 10. Fil. item Amariae. Zephan. c. 1. v. 1. lat. magnitudo vel fimbria Domini.
GOG: Lat. tectum, vel solarium, five tegulatum. Nomen gentis Ezech c. 38. v. 2. Apocal c. 20. v. 8. Vide Bochart. Geogr. Sacr. l. 3. c. 13. Item fil. Ioel. 1. Par. c. 5. v. 4.
GOLAN: i. e. transinigratio, sive revolutio, aut ex Syro et Hebraeo, intus manens, civitas in Basan. Deut c. 4. v. 43. Ios. c. 20. v. 8.
GOMER: fil. Iaphet. Gen c. 10. v. 2. et 3. Caput Gomeritarum prope Syriam, habitantium. An potius Gallorum, qui et ipsi Gomeritae dicti? Ioseph. Antiqq. l. 1. Euseb. Zonaras, Isid. Dupleix. Mem. Gall. l. 1. c. 1. De hoc vide inprimis Bochart. Geogr. Sacr. l. 3. c. 8. Item fil. Diblaim, uxor Oseae, Hos. c. 1. v. 3. Lat. consummans, vel consumens, vel desiciens.
GOMORRHA: urbs fuit Iudaeae, in ora lac. Asphaltitis, quae una cum Sodomis caelitus conflagravit. In quarum loco nunc Mare morruum, in cuius littore poma arborum, specie insigni, sed intus favillacea. Genes c. 19. v. 24. et 28. Rom c. 9. v. 29. Itiner. Or.
GRADUS_Academici: apud Europaeos tres, tum ut eorum consequendotum spe excitati, qui stadiis vacant, ad altiora ardentius aspirent, tum ne illotis, quod aiunt, manibus, in sublimiorum disciplinarum sacra irrumpant, sapienter sunt instituti. Postquam enim per Deposicionis ritum (qui a consuetudine Romanorum, apud quos post completum Annum Aet. 15. iuvenes praetexta posita virilem seu liberam togam sumpsere: vel Germanorum veterum, apud quos, teste Tac. adolescentibus ius frameae scutique concedi solitum est, originem traxisse videtur) studiis initiati sunt, Propaediae curriculum emetiendum proponitur, quo de functi feliciter Baccalaureatus honore et titulo insigniuntur, qui ritus similiter, e re militari ortum habet: quid enim serium Sapientiae studium, quam militia est adversus ignorantiam ac pravos mores, animae nostrae internecinos hostes? Sic admittuntur ad sacrarium Realis Philosophiae; cui qui perlitarunt, ad Magisterii evehuntur axioma. Postca superioribus appliciti Facultatibus, Doctoralem exspectant dignitatem, et ius publice docendi exambiunt: Vide in vocibus Depositio, Baccalaureus, Magister, Doctor, Universitas etc. Idem iam olim obtinuisse, neque ex discipulorum subselliis quemquam, sine auctoritate Magistri sui, inter Philosophos se contulisle, vero simile est: cum et apud Sinenses, Asiae extremae populos, literatum laude florentissimos, viguisse ante plurima saecula eundem fere morem legamus. Apud eos enim severe, priusquam Gradus consueti conferantur, profectus Philomusorum etiamnum explorari certum est: Imo, iam aliqua dignitate potiti quotannis denuo examini subiciuntur, cui si minus ex officio responderint, etiam, quem iam nacti fuerant, Gradus iactutam faciunt, vide Lombard. Ep. de statu regni Sinensis. Apud hebraeos non minus varii erant Gradus, per quos ad supremum eruditionis apicem ascenderent, et quidem circa tempora SERVATORIS nostri, titulorum istiusmodi numerus in imensum crevit, inprimis autem usitati erant: Rab, Ribi, Rabbi et Rabbam, quibusomnibus eadem origo, a verbo Rabah], i. e. multiplicatus fuit, cui respondit Graecum *polumaqe/statos], Lat. Magister vel Doctor. multiplici eruditione instructus, Ex his Rabbi titulus erat sublimior titulo Rab, Rabban plus erat quam Rabbi, nudum tamen nonien, ut Haggaeus, Zacharia, Malachias, reliquis omnibus excellentius quiddam sonabat. Ea aetate, ratio Academicae methodi in illa gente haec fuit. Studiosus dicebatur Talmid], i. e. Discipulus: item Katan], i. e. Iunior: ctiam Bachur], i. e. electus seu cooptatus, nempe in numerum Discipulorum. Postquam rudimenta posuit, dignumque se Gradu primo praestitit, Chaber], seu socius Rabbi, manuum impositione, proclamatus est: cuius cerimoniae auspicia a Mose, qui Iosuam eodem ritu suum Succeslorem renuntiaverat, arceslebant, Num c. 27. v. 18. Vocarunt autem hunc ritum vel Semicha] vel Semichut, quiqueve manum promovendo imposuit, hac usus est verborum formula: Ego tibi impono manum et manus tibi imposiia esto, vide Cunaeum de Rep. Hebr l. 1. c. 21. Postea cum eo eruditionis pervenit, ut alios etiam docere poslet, Rabbi renuntiatus est. Et quidem, quandiu talis Talmid vel Bacchur erat, Patris solum nomine censebatur: cum Chaber factus est, proprio nomine vocabatur: cum Rabbi, tum titulus hic nomini eius praefigebatur; hoc modo. Maimonides primum dictus est Ben Maimon, i. e. fil. Maimon: dein Moses ben maimon, tandem Rambam, i. e. Rabbi Moses ben Maimon. Sic Rabbi Levi fil. Gerson, primo ben Gerson, i. e. fil. Gerson: exinde Levi ben Genson, tandem Ralbag, i. e. Rabbi Levi ben Gerson appellatus est. Tres hosce ordines coniunxit priscus ille inter Hebraeos Sapiens, cum dixit: Multa a Rabbinis seu Magistris meis didici, plura a Sociis meis, plurima a meis Diseipulis, vide P. Fagium in Scholiis suis ad c. 4. Pircke Aboth, Th. Godwyn. deritib. Hebr l. 1. c. 7. et infra, Lectual, Rabbi, it. Studentes.
GRANA: quatuor modis a Vett. excussa ac extrita. Primo enim virgis et flagellis, ea ex folliculis excutiebant, Columella l. 2. c. 21. Quo modo non nisi debiliora semina Iudaeos excussisle, docet Hier. in Ies. c. 28. v. 27. nempe Prophetae huius aetate, qua triticum rota plaustri conterebatur. At olim grana quaevis eosdem baculo excussisle, doscim us ex iud. c. 6. v. 11. Unde Graeci, r(abdi/zwn s1i=ton en lh/nw|]. Ita Deut c. 24. v. 20. Cum excusseris olivam tuam, baculo viz. arborem caedens, ut olivae in terram cadant etc. II. Exterebantur quodam tribuli genere facto ex tabula lapidibus aut ferro asperata, quae im posito auriga, aut pondere grandi trahebatur iumentis iunctis, Varro de Rer. Rust. l. 1. c. 52. Quod tribuli genus, Columellis traha, virg. Georg. l. 1. v. 164. trahea, a trahendo (quia rotas non habehat) Hebr. morag] vocabatur Ies. c. 41. v. 15. et a bobus trahebatur, 2. Sam. c. 24. v. 22. III. Plaustro rotis instructo ad triturandum utebantur: quod Plostellum Poenicum vocat Varro, tamquam a Paenis inventum, qui ex Chananaea venerant: et factum fuisle memorar ex asseribus dentatis cum orbiculis, i. e. rotulis; additque in eoaliquem sedisle arque agitasie, quae trahebant, iumenta et in Hispania cireriore aliisque locis ita fieri, vide Hier. in Ies. c. 25. v. 10. et c. 28. v. 27. et c. 41. v. 15. IV. Ab ipsis bobus aut iumentis aliis grana obterebantur; qui triturandi mos, apud Hebraeos, Syros. Arabesque olim in usu fuit. De Aegyptiis idem habet Cyrillus in Ies. l. 3. tom. 5. ubi de Aegyptiorum filiis, postquam ex agro in aream manipulos comportaverunt, ait, ei)=ta bou=s2 e)pafe/ntes2 au)toi=s2 kai\ en) ku/klw| perikomi/zontes2, katalepru/nous1i tai=s2 xhlai=s2 ta\s2 a)sta/xuas2], His deinde boves immittunt, et circumagunt, ut spicas ungulis comminuant. Sed et Graecorum vetustissimos non alio triturandi modo usos fuisse, Homerus docet Il. x. Callimach. item hymno in Cererem, et accuratius utroque Xenoph. in Oecon. Quem morem antiquitus eriam Romanis non ignotum fuisse, docet vox trionum quasi terionum, et Hier. illud. Bos lassus sortius figit pedem, quod videtur ex Comicorum aliquo sumptum, qui de bove triturante usurpaverit. hodie idem triturandi modus, in Asia viget, teste Drusio ion Micheam: ut et apud Tartaros, circa Volgae ostia degentes, uti id ipse vidit Olearius, Moscov. et Pers. Itin. l. 4. etc. Vide Sam. Bochart. Hievozoici Part. prior. l. 2. c. 32. Sed et Grana, Graece kokki/a], teslerae in ludo talorum, hodieque apud Gallos. Ioh. Antiochensis apud Salmas. Not. ad Vopisc. in Proculo, dia to=u yhfobo/lou kai\ tw=n en au/tw| e(pta\ kokki/wn ta\ e(pta a)/stra tw= planhtw=n. dia\ de\ to=u pu/rgou to\ u(/yos to=u ou)ranou=], Per psephobolum et quae in eo septem grana, astra septem planetarum; per pyrgum vero, altitudo caeli. Nempe tota res talaria septem huiuscemodi granis constabat, quatuor talis et tribus tesleris: quae in psephobolo seu pyxide lignea movebantur atque concutiebantur, priusquam super tabulam funderentur etc. De Granariis seu Horreis, vide Plin. l. 18. c. 30. Columell, l. 1. c. 6. Varron. l. 1. c. 57. Vitruv. l. 6. c. 9. etc.
GRANDO: Graece ka/laza], nix coagulata est, veteri Scholiastae Pap. Theb. l. 8. v. 408. ubi solidam nivem eam vocat: de cuius natura vide Aristot. Meteorologic. l. 1. c. 12. Niceph. Blemmydam Epitom. Physic. c. 14. Platonem et eius Commentatores in Timaeo, Plutarch. Placitis Philosophor. l. 3. c. 4. Plin. l. 2. c. 60. Alios. Eam carmine averti posse, credidit prisca aetas, teste eod. l. 28. c. 2. nec minor virtus chalaziae lapidi tributa, uti supra vidimus. Sed nulla ratione Aegyptii Magi amoliri potuere grandinem, quae inter X. Aegypti plagas septima numero, tantae suit magnitudinis, Exod c. 9. v. 24. et seqq. quanta antea numquam --- Et percussit in omni terra Aegypti cuncta, quae fuerint in agris, ab homine usque ad iumentum, cunctamque herbam agri --- et omne lignum regionis confregit. Nec Amalecitarum Sacerdotes, cum in praelio contra Iosuam, illorum plures Ios. c. 10. v. 11. morirentur lapidibus grandinis, quos deiecit in cos Iehova de caelo, quam quos occiderunt filii Israelis gladio, *talantiai/an] istiusmodi grandinem vocat Scriptor Apocalyps. c. 16. v. 21. h. e. magnam, quasi talenti pondo, cuiismodi grandinem, non tam naturae vi, quam divino miraculo saepe emitti, et his exemplis, et aliis, quae Historia suppeditat, liquet. Sic valentis Imp. tempore, 6. Id. Iul. grandinem magnitudine inusitata, lapidibus similem, CP. decidisse, et multis in ore fuisse, eam irato Deo delapsam fuisse, memorat Socrat. Hist. Eccl. l. 4. c. 10. Nicephorus admirandam magis grandinem narrat, cecidisse pluribus in locis, saxis manuariis maiorem, et, quae circiter octonarum librarum pondus traheret, quo tempore Alaricus obtinebat, l. 13. c. 36. Sigebertus, inter alia grandinis, quae apud Augustodunum cecidit, frustra meminit unius, cuius longitudo fuerit pedum 16. latitudo 7. altitudo duorum, ad A. C. 824. Plura vide apud Sim. Maiolum Dier. Canic. coll. 1. Quousque autem, uti in aliis tempestatum generibus, sic in grandine quoque cienda, Magorum, veneficarum, Satanaeque, qui per illos operatur, permittente Deo, potestas procedat, alibi dicemus. De alia notione vocis, vide supra, ubi de Chalazia. Hinc xalazokopi/a], apud Theophrast. de Causis Pl. l. 5. c. 9. *e)/niai plhgai\ kai\ a)po\ to=u dai/monos s1umbai/nous1i, kaqa/per h( xalazokopi/a], Quaedam plagnae etiam a Deo contingunt, ut si calami segetes grandine quassentur franganturque. Nempe et vehementem calamitatem (a calamis segetis grandine confractis primitus sic dictam) crediderunt ipsi Gentiles cumfora\n qeh/laton], sive, ut Cic. ait, ira caelitum invectum malum, Tusc. Quaest. l. 4. apud Voss. de Idol. l. 3. c. 12. ubi multa de Grandine egregia.
GRANI_et_GRANONES: ea pars barbae, quae infra nares est, seu mystax dicitur, apud Ernulf. Ep. Spicilegii Acher. Tom. II. et in L. Frisonum tit. 2. �. 17. Gernobada, Ugutioni: unde tradit Lambertus Ardensis, Eustachium Com. Bononiae et Balduinum Grostum Alosti Toparcham, Gernabadatos cognominatos esse, propter barbae prolixitatem; quam vocem aux Guernons vertit Duchesnius Hist. Guin. l. 3. c. 2. et l. 4. c. 4. Idem cognomen Ranulfo Cestrensi Com tribuit Ioh. Bromptonus p. 1013. et Vilhelmo de Percy vet. Charta in Monastico Angl. Tom. l. p. 73. et 74. Vocis origo forte ex Grani et barba, vel ex Gena et barba, C. du Fresne Gloss. Quorum utrum sit, id certum, granos, dictos esse Gothorum capillos, sparsos ac discriminatos inque fine annellatos crispatosqueve, seu granorum instar (unde iis nomen) in orbem flexos, quales in antiquis nummis Gothicorum Regum videre est, Eorum mentio in Concilio Bracar. Placuit, ut Lectores in Ecclesia, in habitu saeculari ornati, non psallant, neque granos gentili ritu demittant. Et apud vet. Interpretem Bibliorum, qui verba Iudithae c. 10. v. 3. Et discriminavit crinem capitis sui, interpretatur, granam fecit. Vide Salmas. ad Solin. p. 763.
GRATULATORIAE_Coronae: memorantur Liv. l. 3. c. 57. Inter haec a Latinis et Hernicis legati gratulatum, de concordia patrum et plebis, Romam venerunt; donumque ob eam Iovi Opt. Max. coronam auream in Capitolium tulere parvi ponderis prout res haud opulentae erant; colebanturque religiones pie magis, quam magnifice. Sic re ab iisdem Romanis bene gesta ad versus Samnites, apud eund. l. 7. c. 38. Carthaginenses quoque legatos gratulatum Romam miserunt, cum aureae coronae dono, quae in Capitolio in Iovis cella poneretur fuit XXV. pondo, Multo ponderosior fuit, utpote pondo CCXLVI. quam Legatos Regis Attali ibidem posuisse, Idem habet l. 32. c. 27. Plura hanc rem vide apud C. Paschal. Coron. l. 4. c. 11. Atque hic mos in vet. Rep. Romana viguit, ut sc. coronae tales a provinciis mitterentur in Gapitolium, ut ibi Iovi sacraentur. Alias et statuae Principum domusqueve, plateae item, theatra et templa floreis sertis conspergebantur, honestabanturqueve, uti habes apud eund. l. 2. c. 11. Ipsa etiam in publicis gratulationibus multitudo coronata conspiciebatur, velut circumplaudens illi, qui rem prospere gessisset, ac felicitatem eius participare gestiens. Sic Vitellio plausere. inquit Tac. Hist. l. 2. c. 55. Populus cum lauru ac floribus, Galbae imagines circum templa tulit, congestis in modum tumuli coronis, quam quisque scilicet capite tulisset. Ad quem gratulandi ritum alludi videtur Apoc c. 4. v. 10. quo, quum tribuerent Animalia IV. gloriam et honorem et gratiarum actionem ei, qui throno insidebat, procidisse XXIV. Seniores et adorasse illum viventem in saecula saeculorum, et balei=n tou\s2 stefa/nous2 au)tw=n e)nw/pion to=u qro/nou], abiecisse coronas suas ante thronum, dicuntur etc. Vide iterum C. Paschal. de more hoc coronas ante pedes Numinum, apud Gentiles, ponendi l. 4. c. 11. cit. ut et plura, de gratulantium ritibus hic passim, ubi de Favore, Gaudio, Laetitia etc.
GRIPHUS: Clearcho apud Athen. problhma/ e)sti paistiko\n, prostaltiko\n, to=u dia\ zhth/s1ews2 eu(rei=n th=| dianoi/a| to\ problhqe\n, timh=s2 h)\ e)pizhmi/ou xa/rin ei)rhme/non], Problema est ludicrum, quo iubetur, ut vestigatione mentis, quod propositum est, inveniatur, pramii aut mulctae gratia in medium prolatum. Cuiusmodi apud Vert. convivis, ingenii exercendi sa proponi consuevisle, idem Athen. late probat l. 10. c. 17. P. 449. Meminit etiam Iul. Pollux l. 6. c. 19. ubi compotorum aenigmata et griphos ita distinguir, ut illa sratuat semper fuisle iocosa, hos quandoque serios. Verba sunt, tw= me\n s1umpotikw=n ai)/nigma kai\ gei=fos to\ me\n paidia\n ei)=xen, o( de\ gei=fos kai\ spoudhn\]. Sequitur, solventi datum fuisle carnium aliquod ferculum, krew=n tina perifora\n], ut a(/lmhs2 poth/rion] muriae poculum dabatur ei ebibendum, qui solvere non potuislet. Sed et alia praemia, alias item poenas apud Graecos in usu receptas. legere est in athen. ubi supra. Athenis in saturnalibus, tale quid agitatum esle, refert A. Gell. l. 18. c. 2. At moris antiquitatem nihil tam astruit, quam quod legitur Samson triginta convivis suis aenigma solvendum intra 7. convivii dies proposuisse, ea lege, ut, si solveret, pro praemio acciperent 30. findones te vestes muratorias totidem: sin minus, ipsi darent. Aenigma fuit, De comedente exiit cibus, et de forti exiit dulce. Iudic c. 14. v. 14. Vide Sam Bochart. Hieroz. Parte post. l. 4. c. 12. Et Scalig. Poet. l. 1. c. 57.
GRYPHUM: pedes vel ungues poculis conficiendis inservire, tradit Arabie. Scriptor Damir c. de aka seu anca vel gryphe. Gesner. de gryphe, Ioh. de Montevilla scribit, ungues tamquam cornua bovis esse, e quibus magni pretii pocula fiunt. At paulo post, se vidisle apud Aurifabrum addit, cornu nigrum laeve et in summo aduncum, fer e ut in rupicapris, triplo sorte crassius, cuius labris argentum inducturus erat, ut pro poculo mensis adhiberetur: quod cum is pro gryphis ungue venditaslet, bovis alicuius peregrini, ut quem Indicum vocant, aut bubali fuerit cornu. Eiusdem proin com matis hoc Arabum commentum est, cuius omnia illa, quae de Gryphibus nugacissimi Scriptores Ctesias et Aristeas Proconnesius scribunt. Vide Bochart. Hieroz. Part. post. l. 2. c. 5. et 6. inprimis vero l. 6. c. 2. ubi verba illa Graecorum Interpp. Levit c. 11. v. 13. et Deut c. 14. v. 12. bdelu/cesqe to\n grupa\, ou) fa/gesqe to\n grupa\], quae Vulgatus reddit, Necomedatis gryphem, de grupaie/tw|], gryphaquila, interpretatur: quo vocabulo, post Aeschylum, utitur Aristoph. in Ranis, pro maiore aquila, quae rostrum maxime aduncum haber. Proprie enim grupo/ths2] est vel nasi vel rostri insignis quaedam aduncitas, unde ad reliqua transfertur, etc. De Gryphum apud Aegyptios cultu supra in voce Dii: plura vide apud Iac. Ouzel. Animadv. ad Minuc. Fel. p. 175. et 176.
GUEL: fil. Machi, princeps tribus Gad. Num c. 13. v. 15.
GUNI: fil. Nephthali. Gen c. 46. v. 24. 1. Par. c. 7. v. 13. Lat. hortus, sive protegens.
GUTTA: Gr. stagwn], unde stagoni/as2] tus masculum, quod staxo/ni] i. e. guttae, simile sit, vide infra: item stalagmo\s2], unde vox, quam corvi edunt, quum aquae stillantis sonum imitantur, eodem nomine indigitata, apud Arist. Vide Salmas. ad Solin. p. 1318. In gemmis idem cum puncto est, Solin. c. 5. Dat Creta, quem Curaliachatem vocant, curalio similem; sed inlitum guttis auro micantibus. Cuiusmodi aureis guttis sparsum sapphirum xrn???ostigh=] vocat Epiphan. Vide eiusmodi gemmarum maculis hic passim, ubi de Oculis, Stellis etc. item in vocibus Sparsus, ac Superspersus. Etiam in equis guttae, vide infra. At Gutta Sicula, apud Callimach. dicitur humor ille, quem in poculo relictum, bibentes desuper in manum conversam invergebant, ac ludentes in cottabeum coniciebant. Magni enim studii cottabus olim apud Siculos erat, apud quos et inventum fuisse, atque ita excultum, ut gradus etiam huic ludo constituerent, refert Dicaearchus l. de Alcmane. Guttam autem hanc ex poculis cottabum appellasse Thessalos ac Rhodios, seribit Clearchus tr. de linguis, de quo Graecorum lusu vide Athen. l. 15. c. 1. et Casaub. ad eum, nec non Suid. in voce kottabi/zein]. A'nomine gutta, Guttatus, qui et Scutulatus equus, Romanis appellatus est, qui Gr. yaro\s2] vel knako\s2]: Vide supra Cnesus et quidem Scutulatum vocari dicit Isid. propter orbes, quos habet candidos inter purpureos, scutularum scil. forma; Guttatum idem definit, album equum nigris intervenientibus maculis: mel. niger sic dicitur albis punctis respersus; quales sunt gallinae Numidicae, de quibus Mart. l. 3. Epigr. 58. v. 15. cuius Epigraphe de villa Faustini ad Bassum. Et picta Perdix, Numidicaeque guttatae. Ita guttatus plane exprimit Hebraeum barud i. e. grandinatus], xalazo/menos], maculis albis grandinis instar respersus, quae vox occurrit, apud Zachar c. 6. v. 4. et 6. et Graecum leuko/stiktos], quod de Eumeli equis usurpat Euripid. Iphig. in Aulide. v. 221. leukosti/ktw| tri/xi bali/ous2 pw/lous2], pilo albis maculis guttato varios, cum contra melano/stiktoi] sint Admeti equae, apud Stat. Theb. l. 6. v. 335. � � noctemque diemque Assimulant, maculis internigrantibus albae. Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 2. c. 7. et infra Varia. Ut alia omittam. Inter aromata Gutta gamba, non minimum locum tenet, memorata Casp. Barlaeo in Medicea, Erat adhaec inter visus obsonia Draconis sanguis, concreto succo rubens � et Gutta gamba, flavo colore reliquis intermicans. Sabaeorum tus et myrrba etc.
GYMNASTICA: Graece *gumnastikh\], Latin. Ars exercitatoria, finitore Galeno l. ad Thras. e)pisth/mh e)sti\ th=s2 en pa=s1i gumnas1i/ois2 dun/amews2], quoe omnium exercitationnum facultates novit. Mercuriali est Facultas quaedam omnium exercitationum facultates contemplans, earumque varietates opere ipso edocens, vel gratia bonae valetudinis conservandae, vel gratia optimi corporis habitus acquirendi atque tuendi. Quartam enim is Medicinae speciem illam facit, et ad aliis affinibus hoc pacto distinguit. Quamvis enim ludi omnes antiquorum, nec non tora Athletica ipsa atque exercitatines belli gratia factae circa eadem fere, circa quae Gymnastica Medicina, versabantur, finibus tamen multum discrepabant. Ludorum siquidem finis religio erat, Antiquis opinantibus, rem gratam sese Diis eorum exhibitione praestare; vel populi voluptas, cui maxime et Resp. et Reges atque Impp. studebant, quo homines hoc pacto demulsi in officio continetentur. Qui vero belli gratia exercitationes istiusmodi obibant, id non ob aliud quid agebant, qudm ut agilitatem ac peritiam compararent, quibus postea, cum opus esset, hostes sibi subicerent Et qindem priores tantopere honorati fuere, ut, scribente Plinio l. 7. c. 56. dum Ludos inirent, semper assurgi, etiam a Senatu, in more esset, nec non sedendi in ius proximo Senatui, atque vacatio munerunm omnium ipsis, patribusque et avis paternis: Posterioris autem disciplinae Doctores, duplicem habebaut annonam, uti testis est Veget. de re Mil. l. 1. c. 13. At Gymnasticae superius descriptae, finis sanitas fuit et bonus corporis habitus: ad quae concilianda tantum ei facultatis est, ut Galen. infinitos se prope im becilles ad bonum habitum revocasle et innumeros item alios, ne in morbos laberentur, sola Gymnastica conservasse glorietur. Unde nullo pacto mirandum, si maiores adeo corporis gumnas1i/an] aestimaverint, ut non tantum publica, eaque praeclarissima, exercendis corporibus loca, qualia Gymnasia et Romanae Thermae fuerunt, exstruxerint; verum etiam in quibusvis aedibus privatis exercitationibus huiusmodi locus aliquis designaretur et quottidie in usu esset. Semina Artis huius iam Troiani belli aevo fuisse iacta, facile ex Homeri libris colligitur, ubi animadvertimus, milites Graecos interdum disco, lucta, cursu, arcu et aliis huiuscemodi, quae postea ad Gymnasticam Artem transierunt, sese exercuisse, sicut 8. inprimis et 23. Odyss. libb. legitur. Sed quo modo, quove ordine ad hanc Artem deventum, non adeo liquet. Verisimile est, ut ex Plutarcho Symp. l. 5. Problem. 3. elicitur, certamina prius simplicia fuisse, in quibus victoriam solummodo atque coronam pro fine habuerint; ab his postea sd sacrificia rem fuisse translatam, quando Deo sacra facturi Populumque ad festa accedentem oblectaturi, certamina instituebant: quae a sacrificiis demum ad Gymnasia traducta, postquam crescente luxu sanitas vatiis insultibus quati, eiusque exactior proin cura haberi coepit. Tum itaque, forte paulo ante Hippocratis aetatem, Herodicus, cuius meminit Plato de Rep. l. 3. Gymnasticam, quae prius in sacrificiis et ludis, nec non in bellicis solum exercitationibus locum habuerat, Medicinae adiunxit; quam ab eo inchoatam postea Hippocrates, Diocles, Praxagoras, Erasistratus, in Artis formam redactam, certis quibusdam praeceptis ac termims concluserunt, eamque ad umbilicum perductam *gumnastikhn\] vocarunt a)po\ to=u gumna/zesqai], ad exercendo. quasi nullus alius eius finis eset, quam ut exercendo habitus corporis bonus obtineretur. Er quidem hanc solam Gymnasticen, solitus est legitimam, Athleticam vero vitiosam Gymnasticam, Galen. appelare. Viguit autem apud Graecos solum Srs illa, ut testatum reliquit M. Varro de Re Rust. l. 2. prooem. quamdiu rura colentes Romani et cultura fecundissimos agros babuerunt, et ipsi valetudine firmiores exstiterunt. Sed postquam crescente desidia in oppidis oriari, quam ruri laborare, maluere, Graecorum urbana Gymnasis ita frequentia exstruxerunt, ut idem Varro conqueratur, suo tempore vix singula satis fuisse; quae quidem, dum Roma sub Imperatribus floruit, omnium ma � xima ac speciosissima: at Romano postea Imperio declinante coeterisqueve in peius ruentibus, una etiam destructa fuere. Quo pacto Ars ipsa non parvam pasta est iacturam: quae ante Planti tempora in Artis normam redacta, ut ex illis Mostell. Act. 1. Sc. 2. v. 71. patet: Cor dolet, cum scio num ut sum, atque ut sui: Quo neque industrior de iuventute erat Arte Gymnastica, disco, hastis, pila, Cursu, armis, equo. usque ad Imperii inclinationem adeo in frequenti usu erat, ut Plutarch. notet, Sympos. l. 3. Probl. 6. Omnes sua aetate Medicos exercitationibus fuisse occupatos. Ut merito mirari liceat, cur Budaens, sui saeculi Phoenix, in suis ad Pandectas Annot. Romanos Gymnasiorum et palaestrae exercitamentis minime usos fuisse, tradat. De locis, ubi Gymnastica exercebatur, diximus supra, nbi de Gymnasiis. Species eius, ut ex superioribus patet, tres fuere Vera seu legitima, (ut Galen. ait) Bellica et Vitiosa seu Athletica, quae non tam sanitati studebat, quam hominum robori, quo in certaminibus vincere, aut praemia ac coronas mereri possent; Graecis modo *a)gwnistikh\], modo *a)qlhtikh\], modo *gumnikh\] dicta, et quinque in primis exercitationum generibus, Lucta, Pugilatu, Cursu, Saltu, Diso, occupati, de qua vide supra in voce Athletica. Primam vero quod attinet, nempe veram seu Medicam (de Bellica enim plura hic addere instituti ratio non permittit) Plato de LL. l. 2. eius duo rursus membra facit *pa/lhn] seu Luctam et *o)/rxh???in] seu Saltationem: ideoque illa vel Orchestica fuerit vel Paiaestrica; quo posteriori nomine intelligenda est universa illa exercitationum serie, quae vel in palaestra Gymnasiorum vel inloco palaestrae vicem gerente peragebantur. Et videtur huic sententiae favere Galen. cum *o)rxhstikou\s2 kai\ *palais2ikou\s2] solos facile crura flectere scribit. Mercurial. tamen, non adaequatam esse hanc Gymnasticae partitionem deprehendesn, eam hoc modo dividit: Duplicem nempe facit, alteram quae motus hominum a seipsis factos solum; alteram quae motus ab aliis factos contempletur. Priorem in Plaestricam et Orchesiicam, Platonem sequutus, subdividit, quarum utraque varias exercitationes sub se complectitur, ut videre est inutrque haruminfra suis locis. Posteriorem similiter, per omnes eius species diligenter persequitur, ut videre est in erudito eius Oper de Arte Gymn. in quo exercitationum omnium vertustarum, genera, loca, modos facultates, et quidquid ad corporis humani exercitium pertinet, diligenter explicatum, sigurisque authenticis repr aesentatum habes. Subiugam hic saltem ex eodem elenchum exercitationum illarum, quae in Gymnasiis olim usitatae, ut tum operis eius argumentum habeas, tum in hoc nostro quamvis illarum sucincte explicatam suis locis facilius invenias, postquam addidero, ad hac corporali exercitatione, cui se totos consecrabant veteris aevi homines, ad longe praestantiorem gumnas1ian] quae in vera pietate consistit, vocare nos Apost. 1. Tim. c. 4. v. 8. ad quem l. vide Cl. Suicer. Thes. Eccl. in voce *gumnas1i/a]. Exercitationum apud Veit. genera, per omnes Gymnasticae species. Acrochirismus, Gr. *a)kroxeiri???mo\s2], i. e. manuum colluctatio, fiebat summis tantum manidbus, sic ut nulla reliqui corporis pars a digitistangeretur. Quo in certamine Sostratum, cogn. Pancratiasten, maximam laudem consequutum et *a)kroxeiristhn\] quoque propterea per excellentiam dictum esse, legimus apud Paus. Eliac l. 6. Apud Celtas multum floruisse id certaminis genus, tradit Paus. Vide Mercurial. de arte Gymn. l. 3. c. 5. Alsuegiam apud Avicennam. genus exercitationis est, quod virgis retoritis cum pila magna aut parva lignea efficiebatur: forte Polamalleo non absimile. Idem. l. 3. c. 8. sub. sin. Ambulatio, usque adeo Vett. aestimata est, ut inter cetera privatis exercitationibus destinata, et in Gymnasiis et extra illa, nullius maiorem rei curam habuerint, quam ut accommodata omni tempore deambulationibus loca aedificarentur, Idem l. 3. c. 2. Caestus, Idem l. 2. c. 9. Vide supra. Cricilasi, Gr. *krikhlas1i/a], i. e. Criculi impulsu, Idem l. 3. c. 8. Vide supra. Cubistica, vide hic *o)/rxh???is2]. Cursus, cui locus in Gymnasiis peculiaris assignatus quidem non erat, qiod in viis ut plurimum communibus, aut etiam on loco, ubi altus pluvis stratus erat, perageretur, tanti interim Athletis aestimatus est, ut lienem sibi inurendum non pauci illorum curarent, quo minus ille currendi celeritatem, sicut solet, impediret. Idem l. 2. c. 10. Detractio, Galeno memorata, exercitatio erat, velut si cuipiam alter mandasser, ut se violenter detraheret inflecteretqueve, dum ipse non manibus modo,verum etiam cruribus spinaque constans et non flexus resistebat. Sic Molo e disco inuncto, super quem erectus stabat, ab iis, quos provocaverat, nulla, ratione dimoveri potuisse legitur. Vide eundem. l. 3. c. 5. Dielcystinda, q. d. Ludus distractorum, plerumque ludebatur in palaestris, interdeum tamen etiam alibi. Duae autem erant puerorum partes alii trahentes alios; eratque penes illos victoris, qui ad alteram partem transmigraslent, reste Iul. Polluce. Eiusdem exercitationis in Theaet. meminit Plato. Vide eundem ibid. sub fin. Disci iactus, vide supra. Equitatio, vide itidem suo loco. Exercitationem kat) e)coxhn\] agere dicebantur, si quis alterum, qi ipsum versus se inclinabat, a latere aggressus, ilia maibus complexus, seu onus aliquod sublatum, invicem porrenderet reduceretque, ac magis si dum gestagat, ipse nutu renutuqueve corporis usus esset, Item illi, qui a cervicibus pendentes deorsum trahebant, aliiqueve ab Avicenna relati, apud eundem l. c. per Funes ascensus, Gr.to\ dia\ xoini/ou a)nar)r(ixa=sqai], vehemens fuit exercitationis genus, ut ex icone e vett. gemmis ex pressa, apud praefatum Auctorem, videre est, l. etc. cit. sub init. Vide etiam hic infra, ubi de Scaparda et Schoenobatis, sed et superius, ubi de Funambulis. Gestatio, fiebat vel in lectica et sella; vel per lectos pensiles et per cunas. Vide eundem l. 3. c. 11. et 12. et in hoc opere passim. Gladiatoria, vide suo loco. Halteres, disco simile exercitationis genus, quod in palaestra actitari solitum scribit Galen. Vide infra. Harenam ruere, vide infra Rutrum. Hoplomachia, h. e. armorum ficta conflictio, Aurel. dicta est, quae alias Monomachia, de qua suo loco. Iaculatio, in genere erat, quaevis r)i/yis2], i. e. proiuctio, seu lapidis, seu iaculi, seu alterius cuiusdam missilis; duas vero eius species praecipuas constituit Plato, *tocikhn\] i. e.Sagittationem, et *a)ko/ntis1ma] Faculationem; quarum ilia fiebat rum solis amentis, tum arcubus tum balistis: ista veto non modo sine his efficiebatur, verum etiam grandiores sagittas, crassioresque virgas et plerumque graves requirebat palos. Quinimo Sagittarii solis brachiis sese movebant; Iaculatores autem in iactu brachia contorquebant extendebantque, et propterea dorsum femorqueve pedibus immotis flectebant, uti infra videbitur, ubi de Faculatione. Lucta, Gr. *pa/lh], seu *katablhtikh\] i. e. Deiuctoria, id cerraminis fuit genus, quod Iacobo cum Angelo intercessisse legimus Gen c. 32. v. 1. Fiebat illa in locc Gymnasii peculiari, nempe Palaestra, sive Porticu tecta, quae Xystus vocabatur, ubi Luctatores bini nudi, uncti oleo et pulvere asp ersi sese brachiis complicabant invicemqueve concertabant, alter alterum deicere humi contendentes: ut videre est ex icone vet. apud eundem l. 2. c. 9. Eius species. Pancratium, ex lucta et pugilatu compositum s. Volutatoria lucta, cum humi prostrati athletae atque ibi invicem sequeve mutuo convolventes, alterum sibi subicere nitebantur; quod *a)naklinopa/lhn] i. e. Reflexionem, videtur dixisse Mart. l. 14. Aphor. Vide infra, ubi de Lucta. Macron sparton, raptorium machinamentum, Cael. Aurel. memoraturm Chron. l. 5. c. ult. exercitationi quoque in serviebat: quod vel ipsummet Petaurum, vel ei non dissimile fuisse, contendit Idem l. 3. c. 8. Manus arcta compressio, Galeno et AEliano Var. Hist. l. 2. c. 24. memoratur, ubi de Milone narrant, manu eum punicum malum adeo arcte tenere solitum, ut illud a nullo praeterquam ab amasia ipsius, ei eripi posset; nempe quae ea in decertatione saepius cum ipso sese exercuisset. Idem l. 3. c. 5. Manuum colluctatio summis mambus siebat, reliqua corporis omni parte intacta, perdurabatque donec adversarius disiceret. Hac Athletae perraro in publicis spectaculis contendebant aliquando tamen ad usum eam esse revocatam, patot ex Historia Soctrati to=u] *a)kroxristou=], apud Paus. Eltac. Alter enim haec exercitatio Acrochirismus dicebatur, vide hic supra. Manuum digitorumque pectinatim iunctorum certamen erat, cum alterum quis medium complexus, aut etiam ipse medio comprehensus, manibus digitisque pectinatim iunctis, aut quem complectebatur, absolvere sese iubebat, aut ipse se a complectente solvebat. Vide iterum eundem l. 3. c. 5. sub fin. Numachia, vide suo loco. Petaurum, similiter. Natatio, itidem. Navigatio, quoque. *o)/rxh???is2], ingenere Saltatio, in specie tertia erat Saltationis species, a Cubistica, qua homines variis modis pedes ac manus contorquentes in caput saltabant; et Sphaeristica, sive pilae ludo; qui saltando quoque peragitur, distincta: facultas nempe motibus ac gestibus corporis, artificio quodam, numero et ratione factis, hominum mores: affectus et actiones imitandi Arist. princip. poetic. Vide Merc. l. 2. c. 7. et infra ubi de Orchestica. Oscellae, vide suo locu. Palaestrica, itidem. Palus, similiter. Pancratium, quoque. Phonascia, vocis exercitatio. Vide suo loco. Pila, similiter. Piscatio, quoque. Plethrislatio, Gr. to\ e)kpleqri/zein], Galeno et Avicennae fuit, cum in plethro, i. e. in sexta parte stadii quis prorsum retrorsumqueve vicissim, idqui saepe, in utramque partem sine flexu cursitans, unoquoque cursu breve quiddam de spatio demebat, quoad denique in unico greslu constitisset. Idem l. 3. c. 5. Pugilatus, vide infra. Pugna, in genere varias species sub se comprehendit; peculiariter vero sic dicebatur exercitatio illa, in qua duo ut plurim um inter se dimicabant, vel ut ad bellicas pugnas ineundas fortitudinem ac peritiam sibi compararent, vel ut in ludis, Amphitheatris atque aliis publicis certaminibus spectaculisqueve coronas victorae consequerentur populumque oblectarent. Vide infra ubi de Monomachia et Pugna. Pilamalleus, vide suo loco. Pytilislatio, Gr. to\ putili/zein], idem fuit, quod gesticulari, et crebro motu manus ciere. Politiano Miscell. Ex Galeno vero et Avicenna colligitur, fuisse tale exercitationis genus, si quando summis pedibus quis ingrediens vel stans tensas in sublime manus hanc antrorsum, illam retrorsum celerrime movisser: qua exercitationc maxime ante parietes stantes uti solebant; quo, si forte aberrassent, facile, pariete apprehenso, erigerentur. Hanc Lycurgus vetuisse legitur, apud Plutarch. in eo. Vide Merc. l. 3. c. 5. Risus, inter vocis fuit exercitationes, quemadmodum et gemitus, et ploratus etc. Vide eund. l. 3. c. Saltatoria, una ex Gymnasticae, hominum motus a se ipis factos considerantis, speciebus; triplex erat, Cubistica, Sphaeristica et *o)/rxh???is2] in specie dicta, seu Orchestica, de quibus idem l. 1. c. 3. l. 2. c. 6. Saltus: Gr. *a(/lma], in Athletica facultate insignem locum habuit: ut praeter Pindaricos interpretes, qui, inter ludos in Pentathlo contentos, Saltum primum hoc versiculo fecerunt: *a(/lma, *di/s1kos, *a)ko/ntion, *dro/mos, kai\ *pa/lh]. Saltus, Discus, Faculum, Cursus et Lucta: testatur Arist. l. de comum. animalium gressu. In Gymnastica bellica non multum in use fuit: in medicina vero Gymnastica adhibitum fuisse Galen. etapud Oribas. Antyllus, pluribus docent. Vide Merc. l. 2. c. 11. et infra bi de Saltu. Scaparda, Gr. *skapa/rda], Hesych. et Polluci, genus ludi fuit Funambulis non admodum dissimile; in eo trabs solo depacta erigebatur,in cuius summo foramen erat, per quod funis traiciebatur, ex una parte funiculi, alter aversus cricumligabatur: tum alter ab altera trahebat; siqueve trahens socium usque ad summum traxisset, victor denuntiabatur, sin alter resistens, minime se trahi sinebat, penes ipsum iudicabatur victoria, Idem l. 3. c. 5. Schoenobatica, exercitatio vehemens, eadem cum ascensione per Funem, de qua hic paulo supra diximus. Namque Funambulos, Gr. *sxoinoba/tas2], qui hoc tempore lusus gratia per orbem vagantur, etiam Veteribus in oblextando populo fuisse adhibitos, ex icone, e Veterum sculptis gemmis expressa, apud eund. l. 3. c. 5. videre est. Sed et Terent. Hecyra, Prolog. v. 26. confirmat. Ei aliquid simile habuisse Scapardam diximus modo. Sciamachia, vide infra. Sphaeristica, altera saltationis species fuit, Pilae nempe ludus, qui saltando peragitur. Vide infra ubi de Pila, item Sphaeristica Merc. l. 2. c. 4. Spiritus cohibitio, inter exercitationes et praesertim apotherapeuticas, ab optimis Gymnasticis, numerata legitur, apud Galen. de tuenda valet. l. 3. circa fin. Vide infra. Stando, quoque se exercuisse Vert. dicemus infra, suo loco. Vide Merc. l. 3. c. 3. Trochus, vide suo loco. id. l. 8. c. 3. Vectatio, una ex illis exercita tionibus quae motus hominis ab aliis factos confiderat: in curribus inprimis, antiquissima fuit, et ab Erichthonio primum inventa nonnullis tradita. Vide eund. l. 3. c. 10. Venatio, ex omnibus corporum exercitationibus utilissima, secundum Galen. bellicae etiam fortitudini assequendae maximum adiumentum praebere credebtur. Eam Plato de LL. l. 7. in tres species, Aquatilium, Volatilium et Terrestriuma animalium distinxit. Vide eund. l. 3. c. 15. et infra suo loco. Vociferatio, exercitium fuit Histrionibus olim in crebro usu, quod docebant Magistri Phonasci dicti, unde Ars Phonascia Theophrasto. Vide eundem l. 3. c. 7. et intra, ubi de Voce ac Vociferatione. Volutatoria lucta fuit, cum non recti manebant et quoad stantes complecterentur; sed humi prostrati seque mutuo convolventes, alter alterum sibi supponere nitebantur etc. Vide in voce Pancratium.

[back to start page]