CAMENA Early Modern Latin Texts

NB: Greek words may not display properly on your browser (Sgreek Greek font installation required; see http://www.silvermnt.com/fonts.htm).

EPISTOLAE FAMILIARES AD AMICOS, ET NOTOS SCRIPTAE a P. FRANCISCO LANG SOC. JESU. Cum Privilegio Sac. Caesar. Majest. et Facultate Superiorum. Sumptibus JOANN: ANDREAE DE LA HAYE Bibliopolae Ingolstadiensis. MONACHII, Typis MARIAE MAGDALENAE RIEDLIN Viduae. 1752.

ILLUSTRISSIMO; ET EXCELLENTISSIMO DOMINO DOMINO JOANNI MAXIMILIANO EMMANUELI, FRANCISCO, ADAMO, XAVERIO, PANCRATIO Sac. Rom. Imperij COMITI DE PREYSING etc. etc. Sereniss. Elect. Bavar. Camerario, a Consil. Intim. Act. et Electoral. Princ. Supremo Stabuli Praefecto etc. Domino et Patrono Gratioso Felicitatem.

SIngularia, quae de coelo hausisti, munera, Excellentissime Comes, virtus, doctrina, et eximide dotes naturae, quibus emines, dignum te Aulae favoribus, ac totius populi veneratione, affectu, et admiratione faciunt. Quidquid illi in alios dispersum vident, in te uno collectum praedicant. Ut adeo spei

Max. pientissimis votis meis id tribuat, ut diuturna cum incolumitate in te eximia haec tua decora pluribus incrementis augeat, et ad tuam pariter, totiusque Illustrissimae Familiae tuae, ac demum universae reipublicae felicitatem consummet. Minimam vere Societatem nostram, et me postremum in illa, ut gratiosis tuis favoribus dignari constanter velis, toto anima submississime

precor, et voveo. Quod quidem tanto efficacius contendo, quia gloriae tuae, famae, virtutis, et Excellentissimae conditionis tuae perpetuus admirator, et devotissimus encomiastes sum, eroque dum vixero.

FACULTAS R. P. Provincialis Cum Privilegio Caesareo.

EGo Franciscus Xaverius Hallauer Societatis JEsu per superiorem Germaniam Praepositus Provincialis, factâ mihi facultate ab Admodum Revorendo Patre Nostro Michaele Angelo Tamburino, Societatis universse Praeposito Generali, librum, cui Titulus, Epistolae familiares, P. Francisci Lang, ejusdem Societatis Sacerdotis, a deputatis ad id Patribus lectum, probatumque, typis in lucem edi permitto per Joannem Andream de la Haye, Ingolstadij Bibliopolam Academicum: eidemque jus

concedo usurpandi Privilegij Caesarei, quo Typographis et Bibliopolis omnibus prohibetur, ne vulgatos a Societatis Patribus libros absque Superiorum consensu in eâdem, aut diversâ linguâ recudant, vel intra Sacri Romani Imperij fines, aut haereditarias Sac. Caesar. Majestatis Provincias importent. Facultatem hanc de una duntaxat impressione intellectam, manu meâ, et consueto Officij sigillo firmavi. Ingolstadij 3. Martij 1725.

EPISTOLA I. REINHARDO REVISSANO AMICO SUO SALUTEM, ET FELICITATEM. De difficultate Operis, et causis, has Epistolas non edendi in lucem.

DUm tibi scribo, amicissime Revissane, posteritati scribo, cui per te excusatus esse cupio de opere, quod molior. Urgebant me amici, et tu inter illos, Epistolas meas, privatim scriptas, in publicum, dare. Renitebar, ut licuit. Quid. enim in meis, propere expeditis, eruditi legant, quod arrideat, quod prosit? Istud ingenue fateor, operam me discendis literis dedisse cum annis. De profectu suffragium ferant, qui legere, ac reluctantem

impulêre ad publicationem. De horum ergo judicio securus, et invidiâ liber, audeo, quod petor, Epistolas igitur communico, familiari stylo amicis inscriptas, non elaboratas studio ad nitorem. Id si quando in consilio mihi, et facultate fuisset, eligenda utique themata fuerant utilia publico. Quae hîc leguntur, pleraque familiarium privata sunt, quae ad manum aliorum, usumque vix faciunt. Quamquam et inter illos altioris notae sint, quos revereor, et colo. Quae vero legentes sui fori non esse judicant, fastidiunt cum neglectu. Id meis metuo. Abjectae sordebunt inter pulveres, perdito laborum fructu. Tu mi Revissane, cassas in publicum nuces me spargere utique non voles? Haea una sat firma mihi causa repugnandi fuerit, vel una si fuerit: audi plures. De dictione, styloque si rationem postuler, facilem benevolis dabo: alijs illam reddat sua humanitas. Optare id liceat, si non mereri. Si uno recum omnes in me animo forent, probari me

sperarem omnibus. Nam te paratio monet a mea, privatim cusa, alienas nunc in manus emittitur. Id nec mihi in mentem venisset unquam, nisi saepius in mente fuissem tuâ. At modo cum quilibet suam Minervam colat, laureatam unus, hastatam alius, cum timore se prodit, qui sapit, Hastatam qui sequitur, laureatam non amat, carentem acumine. Floridam qui ambit, cuspidem hastatae refugit, quia pungit. Utriusque insignia, uno in scuto jungere, heroum est. Vides hic, quam varia sint hominum ingenia, et saepe diversa magis, quam edentium orexis. Escam jis nemo ad saporem coxerit, â quo abhorrent, non obsonatoris vitio, sed convivae. Neque hoc solum de Poetica dixerim, ubi Pegasus absque fraeno volitat. De Epistolia majus negotium est; quae nisi amato adipe condita sit, desipit. Esurire dignos censeam, qui nonnisi uno farre saginari desiderant. Cum jis sentio, qui Epistolas esse volunt faciles, claras, naturali

colloquio conformatas. Sed vae meis! ab hoc legentium encomio quam procul temotis. In jis, dicent illi, affectata latinitas, obscura brevicas, et lacentis sensus perplexa ambiguitas. Sic neque nacuram Epistolae, nec familiaritaris gratiam habet scriptio. Optime Revissane, quid tu adhaec? Vindica Langium, si potes, aut vapulanti condole. Neutrum si voles, mecum patere, qui hortando commisisti, ille scribendo quod fecit. Tamen bonâ omnium veniâ id mihi concessum velim, ut meo mihi liceat modo, styloque scribere, uti omnibus licuit suo. Etuditorum seria gnome est, tam proprium cuilibet scriptori suum esse stylum, quam faciem. Per hanc Nisus dignoscitur ab Eurialo; per illum Cicero ab Attico, Lipsius a Baudio. Sicut lineamenta faciebus omnibus communia, singulis sua propria; sic et verba, et modus in scriptoribus. Uni diffusa dictio placet, alteri stricla, et incisa brevitas. Sic et ego ferebar, quo ducebat genius. Alio ire quem lubet,

Musis faventibus eat: non sequentem non damnet. Nolim enim et ego ullum in haec vestigia provocare, aut non valentem, aut vetitum per illa incedere. Quid quisque possit, liceatve, sua illum discretio doceat, vel aliena. In meis autem si quem offendat latinitas, affectatae dictionis rea, veniâ me dignum, et suâ humanitate faciat. Ad literatos dabam mea folia. Ipsorum dignitati, et meo studio id me debere putabam, ut in trivio non incederem; quamvis nec procul ab illo. Legebam, fateor, authorum epistolas, et earum gratiâ excitabar ad usum, qualem consequi ingenio possem. Istud tamen libere, vereque pronuntio, literas me scripsisse, non meditatum. Pro genio et tempore in chartam fudi, quod dictabat animus; anxie non excolui. Hinc si quae impolita, humilia, in pluribus repetita, benevole excuset precor, qui legerit. Si aliud judicium â lecturis venerit, ferendum illud mihi, uti illis aliorum. De occulto verborum sensu

lectorem metu, et suspicione absolvo. Talis in pectore, qualis in verbis est. Qui perperam cogitat, argutiâ id agit suâ, in qua judicium, aut amicitiam desidero. Ab animo meo calliditatem procul esse fidenter assero. Si quae tamen nuces latere credantur in putamine, latere sinantur, quia nuces sunt, habentes aliquid familiaris olei, nihil fellis. Etiam aromata operculis egent, ne exhalent spiritum. Nec ideo amaror in testa, quia clausa est. Cum amicis mihi negotium fuit, estque hodie, quorum idioma synceritatem loquitur. Istud sciat oportet, qui colloqui amicis volet. Tu mi Revissane, quia e primis illorum es, interprete non eges. Ex his cunctationem excusabis credo, â me factam tibi, epistolas meas petenti ad typum. Scio, quam arduum sit, eniti partum, qui placeat. Varius, et delicatus est gustus legentium. Multos taedet rimari sensum, nisi palam in quadrâ positum. Caponum segmenta locari in mensa cupiunt; deartuandi laborem fugiunt.

Alij vicissim aliud amant. Suis ingenijs aliquid dari postulant, quod rimentur, ut suâ sibi in inventione placeant, remotâ licet a scriptoris animo. Sunt insuper, quibus nil purum satis ad nitorem. Si vel umbra lendis intra comas haereat, pectunt, repectunt unguibus, ne tonsores non audiant, nisi glomum crinium ostentent, evulsum capite. Si aequitatis ad leges ducant pectinem, laudanda fides. Aliter, si aliter. O quoties candidae Musae merguntur sepiâ, quas Apollo suo dignas catalogo vellet, nisi mori mallent, quam occidi. Sed haec fata rerum sunt, ac temporum, ad quae cum sublimes cedri contremiscunt, vili myricae quis metum eximet? Utut demum volvantur humana, mihi serum est, vela vertere. Te remige, oprime Revissane, extra portum mea cymba navigat, Unum superest, felices illi ut optem zephyros, ne impecta scopulis ruat. Amici lectores spirabunt illos, ut pacifice feratur in benevolentiae portum, et fructum revehat, dicandum

aeterno Numini. Ab hoc principium laboris venit, etiam finis ab eodem veniat, ipsi gloriosus, alijs utilis. Sic habebo, quod mens bona desiderare potuit, et pius labor mereri. Tu porro, mi Revissane, veterem amicum et cultorem tui stabili affectu prosequere. Facies istud, si libellum hunc meum, te hortatore confectum, tuo etiam subsidio foveas. Ego vero vicissim ero, qui sum, fuique semper, cum omni observantia amans tui. Vale.

EPISTOLA II. HUBERTO HORTULANO CAUSARUM FORENSIUM ACTORI. Modum et leges praescribit bene gerendi publica negotia.

Solido trimestri penes me sunt tuae literae, otiante calamo ad responsum. Ut ne lentori succenseas, ejusdem nunc tibi vel excusationem, vel

rationes fero: utrasque amico. In aestu curarum versabaris hactenus, de fortuna dubius, quodnam in littus illa te natantem emissura demum esset, ubi quietem figeres. Interim supersedem dum scriptione censui, dum consideres post motum. Deinde quae tibi decreta esset officij statio, tardius comperi. Et quo tunc ego literas darem? Nunc te sub Quercu tentorium fixisse intelligo. Et hem! te hospitem ibidem saluto, quin et incolam. Ita vos Curiarum candidati, velut vagi Thraces, migratis per dicasteria, quo vel merita quemque sua, vel grandium favor ducit, nonnunquam deprimit invidia. si quernae glandes desipiunt, sustine, dum suavioribus tibi Montes pluent. Priores stationes tibi utiliter, et cum honore servatas gratulor. De secuturis idem ominor, quin et opto, et voveo vehementer. Ad ea officia, quae te manent, ita dispones animum, et ordinabis labores, ut tibi proficua sint ad honestatem famae,

proximis ad utilitatem, Deo summo ad gloriam. Vide, mi Hortulane, ut omnes oculo puro, et affectibus libero aspicias, quibuscum agere te contigerit. Justitia praeter virtutem, et vitia nihil spectat in tribunalibus. Aberrabis ab illa, si alieno in vultu, in murice vestium, in munerum splendore, obtutum fixeris, In interna hunc merge, et aliorum in sinum te penetra, syncerae veritatis arbiter. Ex istius judicio compone sententiam, bonis propitiam, improbis severam, utrisque justam, Miserorum indigentiam sublevare auxilio si poteris, leva: si non poteris, fictis promissionibus ne falle. Duplici tormento infelices cracias: uno falsae spei expectatione; altero, inopinatae frustrationis dolore. Si poenam exigit reorum culpa, mitius plecte, quam postulet delicti gravitas. Mederi malis emplastro si licet, cultro, et causticis abstino. Exulcerantur magis vulnera, dum tractantur asperius. In omni casu

animum ne prodas, potius iratum reo, quam delicto. Illud si feceris, in ipso Justitiae foro perdes Justitiae titulum. Haec talia sub initium ardua videbuntur tibi: sed dies, et exercitatio mollient. Scias, absque nisu virtutem non nasci. Ab hac et honor, et honesta utilitas venit, cujus utriusque incrementum a Superis spera. Jam vero de mois in te, beneficijs, de quibus loquuntut tuae literae, dum gratus cogitas, dignum te reddis, nova recipere. Id meae facultatis cum tua dignitas esse non patitur, defectum supplebit ille, qui popotest, qui et vult, quantum id tua salus exiget. Illi pro me tua vota si dixeris in mentis solitudine, abunde perorâsti, facundus Orator in silentio, Inter haec publica vires tuas ut serves, cora. Opus ijsdem ad labores, quos exerces, quos exercebis in aevum, idque fors longius, quam omineris. Non illi audentem terreant, hisce meis praemunitum ad aspera, quae vitam hanc nostram comitantur, ac paene stipant.

Per ista aeternum Numen te aeternis paret, quae tibi felicia precor, et meritis foecunda. Vale.

EPISTOLA III. AMBROSIO MELINOTO REGIMINIS VALLONENSIS CONSILIARIO. De filio rite literis informando.

OFficiosam Epistolae tuae facundiam mirabar, dum legi. Eandem nunc laudo, uti paternâ de filio solicitudine, ita et Romano nitore plenam. Inter paucos tuae conditionis te numero, qui sectari hanc velint; inter paucissimos, qui possint. Rara gloria hujus saeculi, talium virorum eruditione ornari, qualem te calamus tuus, et culta humanitas probat. De hoc alias: nunc de filio. Stitit illum mihi hospes, qui eundem â te accepit in contubernium, recens authorandum signis nostris scholasticis.

Jucundum mihi, gratumque venit, in illo tuo te parentem videre, spem magnam in flore. Utrique sua perennitas â Superis crescat. De causa porro fisioli tui paterfamilias retulit, ad examen doctrinae vocatum illum ab instructore domestico, non satis comparatum videri, qui cum eminentia progrediatur inter hujates suae aetatis. Detinendum proinde domi, dum privatâ disciplinâ efformetur ad perfectionem. Placuit consilium, ut abstineret tantisper â ludo publico, dum stare, ac ire disceret cum primis ut solitariâ instructione id ageretur, non placuit. Ad inferiores extra Gymnasij limina mittendum censui, ubi aemulatio plurium stimulat animos ad profectum. Umbratiles paedagogi plerumque rem suam curant, ut nempe vivant commode, non semper suorum soliciti, quod deberent. Hinc aggredi solent calide moxin frigus recidunt, tandemque jacent penitus, laboris taedio, et suâ impatientiâ fracti. Quale hinc commodum alumnis? Haec

reposui curatori silli tui, et plura subdide confidenter. At invitis auribus lyram duxi, tunc maxime inamaenam, ubi publicimagistri nomen edixi, cui filium commendatum vellem. Hujus ego vitam, et mores, plurium annorum usu condidici, viri ex asse boni, et in suorum informatione indefessi. Hunc ipsum meis obsequijs devinctum teneo, studiosiorem in illius educatione futurum, quem â me sibi traditum acciperet. Sed in hunc patrisfamilias affectus, ut noto, pronus non est; vel in sui domestici utilitatem justo pronior. Hinc ad consilia med non ibat. Recepit in se tamen scribendi officium, ut tuam de hoc negotio sententiam exquirat. Ista et meae operae moderamen dabit, quae unum spectat tuum obsequium, et tuorum utilitatem. Utere affectu, studioque meo, cui bene cupio, et faxo bene, dum fata, dum facultas siverint. Isthaec monui, ne quid nescires, quod necessarium foret ad ferendam sententiam, quam expecto. Benevolentiam

EPISTOLA IV. JULIO TAMERINAE, IN PELETANO NOBILIUM COLLEGIO VERSANTI. Quomodo vivendum inter multos.

ET si non libenter te dimisimus, Nobilissime Tamerina, florem et decus Athenaei nostri, tamen quia sic visum illustrissimo Parenti tuo, affectus noster illius imperio cedat oportet. Vero, fidoque testimonio dico, quod mores, et indoles tua nos ceperint, dum hîc eras. Et votum sit, tui similes adesse quam mutos. Sed quoniam ita volebant rationes familiae, esto ibi exteris idea honestatis, nobis gloriae, unde prodiisiti, tot naturae, gratiaque dotibus insignis. Habent illi tui, quod imirentur in te; tu in illis, quod caveas, ne aberres â recto. Inter multos primae

aetatis illaesum stare, cordati animi, et in omnia vigilis exercitium sit. Notâram in nuperis, quas dedisti ad me, aliquid horum jam experiri re caepisse, ut videas, etiam ibi lapides obstare euntium vestigijs, qui pedes laedant. Nihil hoc equidem praeter communem semitam est. Uti agrum tribuli, sic itinera scopuli obsident. Pergendum, velis, nolis. Delicatus viator sit oportet, qui calcibus suis tenerius de scrupulis timet. Etiam basilisci, et dracones calcandi fortiter, et insidiosae cerastae animosius proterendae, quo periculosius mordent. Scio, quis tali loco, qui te habet, fatalis genius sit, ubi multi figuli una in officina sudant, et ad orbitam gyrant suaingenia. Inter diversa vasa, eaque multa, compressiones, et angustias quis miretur? Nobiles inter animos ardet aemulatio, sanguine, opidus, factu genita, vel nutrita. Quid facies? Contrahendus intra se, ne propinquis in testis

rimam faciat, vel patiatur in se. Sic agere virtus docet, suadet modestia, imperat prudentia. Ita fiat, etiam cum tormento proprij sensûs, et judicij. Utrumque temperari oportet, extingui non potest. Vivit ille in inferiori nostri parte; istud dominatur in superiore. Male agitur cum homine, si deterior meliori imperet. Sed in hoc infeliciter peccatur non raro, quod injuste id nobis accidere judicemus, quod accidit, quia dolentius sensum affligit. Fatebor amice, quod in animo teneo. In nobis saepe vel totius causa doloris est, vel majoris. Versando intra nos amaritudinem nostram, acescit acrius accensa bilis, et ebullit vehementius, quo coquitur diutius. Removendum pabulum suadeo, ut intepescat ex mora. Quale illud? Quod imaginatio subministrat, eaque, vel erronea ex toto, vel justo tenacior impreffi stigmatis. Hîc enim vero se labor, et studium affert, viris dignum, quod supremus agonotheta miretur in suis, et muneret. In judicium

proinde vocandi sumus â nobis, et ad seriam libellam trutinanda injuria. Fallar luculenter, nisi aliquid adulterini ponderis imaginatio nostra injiciat in lancem. Corrigendus hic error, si sapimus; bis miseri futuri, nisi sic sapimus; semel alieno errore (plerumque solum error est) semel nostrâ culpâ. Nam culpâ non vacat, alteri culpam impingere, quae in nobis est. Quod si aliunde offensa veniat, non nascatur in nobis, gaude, si multum potes: si minus, sile; si parum, querere, sed modeste coram amico, ut decrementum ab honesto solatio capiat dolor. Non est infra dignitatem excelsi animi hoc refrigerium. Ignosce candori meo, nibilissime Tamerina. Ita soleo cum amicis, quorum omnia debent esse communia. Me quidem ego virtutis magistrum non statuo; tyronem fateor. Dixi tamen ex animo in animum, e bono in bonum, quod usus docuit. Mi Tamerina, quam dure litigamus cum affectibus

nostris! Sed pretiosâ victoriâ, quia laborioso certamine. Materiam litis in sinu gerimus, dum viatores hîc sumus. Sopita inter cineres favilla quovis flabro animatur in flammam; o! si non in incendium. Quare virili eloquentiâ solare dolorem tuum, ut non timide morsus alienos ferat, aut humani favoris defectum. Utriusque experimentum occurret etiam invito: maxime in hac vitae conditione, quam tenes. Inter juvenes versaris, et illos nobiles, quibus leve verbum crabrones ciet, facturos etiam vulnera, nî cautus prohibes. Versaris et inter magnates, morum tuorum arbitros, et correctores. Si adversas tibi illorum frontes videris, ne mentem generosam demitte ad plebejam formidinem. Cura bonus esse: virtutis praemium Superis cede. Sinunt illi quandoque miti aurâ destitui vela nostra, ut illa impleri petamus sanctiore Spiritu. Cessat denique, quod humanum est. Nonnunquam in medio cursu ventus ille

navem destituit, qui ab hominum gratia spirat. Valeant haec caduca, quae ab invitis abeunt, neque redeunt volentibus. Figenda in illis anchora, quae non fallunt. Haec e fluctibus scribo: ne mirare, si liquida sint. Dabam haec leniendo sensui tuo, non tollendo. Quare memineris tui, nobilissime Tamerina, ut te non deseras: mei vero, ut in prosperis, durisque me ames. In vices aeternum affectum spondeo. Vale.

EPISTOLA V, SYMPHORIANO BUSSERETO ASCETERIJ PATRITIANI RECENS ELECTO PRAESULI.

ET si Jani Calendae prae foribus non essent, quas tibi Reverendissime Praesul, cum votorum chiliade faustas velim, tamen scriberem. Quod utrumque nunc ago, pro mea in

te reverentia, et benevolo tuo in me affectu, diu, multisque comprobato. Hunc ipsum ut prosequi non cesses, uti ego illam, confidenter postulo. Honoratas solicitudines, excelso animo tuo dignas, tuorum humanitas tibi imposuit, nescio, an volenti, certe non ambienti. Feres utilius, quo modestius. Ingenita menti tuae haec virtus, te tuis gratulari me jubet, patremque ominari, amantem illorum, et amatum illis. Sic omnino liberale caelum evenire faciat, quod opto, quod honoribus tuis, et gaudio tuorum voveo. Sed et mihi hanc benevolentiae dotem â te precor, ut eo in me animo esse velis, quo fuisti. Saepius animare verecundiam meam ad scribendum, et dandum publico consuevisti, quin et reluctanti movere conscientiam. Quamquam hujus rationes mihi formidandas non ducam, darem tamen aliquid tuis monitis, si per vires liceret. Utinam entheus ille in me caleat, qui quondam! adhuc hodie clamantem audias ad Pindiconvallia.

Ita serio me tibi testor, Reverendissime Praesul, et credi â te mihi, cupio, non meâ lubentiâ excessisse Musarum castris. Laboribus attritus calor, et illorum judicium effecêre, quorum nutus pro imperio mihi fuerat. Nunc flaccidus tepor invalescit sensim, quo languere incipio emaciatus stolo, deciduo vercice in scrobem pendulus. Excutiat opto, manus ossea iners pondus, et suam in quietem de ponat. Nunc maxime, ubi nova succedunt, veteribus pejora. Metire scribentis sensum, et illius in sinum do. le. Tibi patent mea intima, quae alios latent, remotiores â fundo pectoris, Jam ultra quid exoptem? Equum aratro fessum, sua restis manet, qua religatus ad sepem, ferientis clavam expectet, commune fatiscentis naturae salarium. Sic meo involutus languore, hominem me ploro. Abrumpo, currente gemitu in manum. O virorum pientissime, tres illas mihi Deas exora, ut stamen properent, sinente Numine.

Satis vixi, si illi satis. Ab annis plusculis satietas me habet, et nunc in dies fortior. Patiamur denique lubentes avehi, si ultro non festinemus pigri viatores. Imo ut contentius eant rotae, meis ego suspirijs axes ungam, ne morentur aurigantis vota. Praeeo: et cum lex ita jubet, sequere, sed sero. Quorsum ego haec tibi? ut videas, Reverendissime Praesul, quis modo sit Langius tuus, quem tuâ gratiâ sic amas, vix dignum gratiâ. Benigne et comiter â te factum accipio, meque in vinculum necessitudinis venire profiteor, favoris tui laudator ad posteros futurus. Et is ego, aridus pumex, aliquid liquoris da. turus tibi videor, aliorum gustui quod sapiat? Velle quidem in me sit, vix tamen exequi. Unde nec polliceri decorum, quod fidei securitatem non habet. Tu inter sublimes officij curas modo positus, ad inferiores rerum mearum cogitationes ne te demitte. Si tamen vigor aliquis in me redeat, parebo monitionibus tuis. Ita sancte spondeo,

etsi sciam, neque me, neque mea, nisi â vestro amieorum affectu, pretium habere. Tu vero quo me loco habuisti hactenus, eodem ut serves, rogo. Virum te veneror, et tuis virtutibus darum, et alienis amicum. Talem te subditi ament, laudent posteri, et inter suos caelum numeret. Vive, ac vale.

EPISTOLA VI. DOMINICO LAMPSONIO VEREDORUM PRAEFECTO AB EPISTOLIS. Non delectari se novorum narratiunculis. Aliqua de sua invaletudine.

Excusa responsionis moram, si me amas. Talis ego in te cum sim, ex aequo vices repeto, et veniam silentij. Nam nec animus (en quam aperte) nec argumentum scribendi ad manum. Novas rerum narratiunculas

â me nolim expectes, quales passim alatis mendacijs volant per compita. Illas ego non aucupor, si non ipsum extra mundum, extra aream tamen curiositatis positus, publicorum plane incuriosus. Haec plerumque ex officina affectuum prodeunt, manca, mutila, colorata, ficta, uti artifici lubet, aut prodest. Nasus mihi meus venalis non est, ut illum ludibrio trahentium temere exponam. Sic publica meas ad literas non faciunt. Vix mea privata. De his sic habeto. Morbidae violentiae me nuper quassavit aries, dicam, aut frigidus caper febrium. Biduanâ inediâ repressi impetum; non superavi. Caustica siccitas urit fauces, et fibras lentâ spissitu dine; vel ideo molestâ, quia lentâ. Quid enim nos hîc teneat, mi Semproni, ubi taedia, dolores, metus? Ubi nec fides, nec amor. Festinemus in patriam, quo nos ille vocat, et trahit, qui viatores nos esse voluit, et fecit. Interim dum exire jubear, ea curo, quae prosint etiam alijs. Tibi

non poterunt, acturo alia quam quae ipsus ago. Velim tamen haec prosint et tibi, affectu saltem meo, si non et tuâ operâ. Sic aliorum consilijs obsequor, et voluntati; quae si me fallant; simplicitati id meae condonent, qui nôrunt. Atque ita meis laboro. Et nullum certe momentum elabitur volenti; aliqua nonnunquam eripiuntur invito. Sed nec ista in arenam cadere sine fructu credam, cum vel amicis dentur illa, vel indigis. Sunt enim, qui et meum non raro tripodem pulsent, maxime quibus potior sacrorum cura est. Haec meae domi. At vestrae quid? Resciam illa proxime, sed absque talione, cujus tibi venia non erit â me, qualem â te mea postulat innocentia. Vale.

EPISTOLA VII. AEMILIANO VERAMONDO, NOBILISSIMO JUVENI, Abdicatis saecularibus curis ad Religionem aspiranti.

GAudebam de manu tuâ, ut eam in literis vidi: amplius de animo, quem in ijs legi. Tu, nobilissime Juvenis, ab hac mund pompa, ad solitudinem? Superi! quale hoc â vobis consilium est? A vobis certe venit, aeterna quod sapit. In hac putri lacuna uniones non crescunt, caelo congeniti, nisi superni roris influxu faecundetur concha, quae partum gerit. Hanc tibi felicitatem gratulor, renovantem in te virtutum decora, alijs imitanda. Teipsum inspice; collecta in te videbis, quaecunque in flore nobili amare vanitas velit, aut prudens aestimator poterit. Generosus majorum sanguis, avitae stirpis gloriam transfudit in te, aut parem,

aut majorem illis futurum, quos celebrârunt antiqua saecula, et praesens suspicit. Ab his fortunarum apparatus venit, ornamentum nobilitatis ad externam speciem. Corpus agile, firmum, ac venustum natura finxit. Tu illud probato studio, ad candidam morum elegantiam perpoliisti, sine affectatione quaesitae gratiae ad vanitatem. De caelo indolem hausisti, honesti amantem, et summi cupidam. Pulocherrimo, castoque Musarum amori, florentem hucusque aetatem dicâsti, â fori strepitu abjunctus. Haec gratiae ac naturae dona honorem peperêre tibi, et amorem, utrumque merito ob culturam. Illa Superis debes, hanc tibi. Talis cum sis, AEmiliane Nobilissime, tu sic degenerare? Dic per Deum; sic fixum est, illa tua obliquo vertice intueri? Eo venisti, ut jam Majorum scuta in te suspendere paret felicitas, tu illa aspernari obverso tergore? Nonnisi mundo altior mens istud audeat. Macte animo, mi Veramonde! caelorum

Genij ad alta suscitant. Multorum cupiditas in saeculi amplexum calet, paucorum fortitudo in contemptum. Istam tibi efflictim gratulor, et si quid possum, potenter hortor, ut bene caepta promoveas. Quid enim, si bona consultrix tibi ratio sit, â proposito te trahat? Vides, quae conditio humanorum sit. Ad sui gustum imperitos alliciunt, expertis fastidium creant. Opes, aut laboriose quaeruntur, aut possidentur solicite, aut infeliciter perduntur: tranquillitatem certe non pariunt, quia semper periculis obnoxiae, aut formidini. Gloria quid? Vanitas. Si fronti blanditur favens aura, mens in angoribus haeret, uti aries Isaaci in vepribus, hostia futurus ferientis gladij. Quid misero ad mali medelam laudum strepitus? Foris plausum audire, intus colubrum mordentem pati, quae felicitas? De voluptatum sensu nihil infero. Aut vanae sunt illae, aut turpes. Ita veritatis oraculum probat. Ad digitos numera calculorum ordines,

assertionem ipse firmabis. Necessitatem illarum erubescimus; abusum detestatur honestas. Etiam qui tales non sunt, dici amant, et videri, ne sordescant proborum judicio. Habes in synopsi idola mundi, cui potior pars mortalium sua genua curvat, et vel cupiditare, vel usu deservit. Te beatum, dum ab utroque procul, uni summo te mancipas, cui servire, regnare est. Iterum te beatum, cui aeterna in desiderio, praesentia in contemptu. Plus intimae dulcedinis ab horum fastidio, quam ab haustu bibes. Acris absentium sitis est, praesentium nausea. Caesestis ambrosia inexpertis non sapit. Amurcam putant, quod AEgyptum non olet. His allia orexin movent, quia panem non delibârunt, e supernis lapsum. Solitarijs paratur haec esca, proficiscentibus ad meliorem patriam. In via es: perge animose, nec tuorum blanditijs, nec severitate prohibitus. Deum senties, praesentem tibi, et suavi robore ungentem fibras, ut impetum

sustineas insultantis mundi. Diris devotum me cupio, si quid praeter verum. Constantia tibi de coelo veniat, ut perstes in consilio, terris altior, vicinus Deo. Istum precor, ut pondus det huic voto. Tu vero, Nobilissime AEmiliane, spes nostras latis successibus imple, utrinque beatus, et Vale.

EPISTOLA VIII. PAULO RIVERNAE, VIRO CONSULARI, ET COLLEGIJ NOBILIUM CURATORI. De bono ejusdem regimine, et illorum laudatis moribus.

PLane humaniter, ac benevole mihi facis, indicando tuorum laudes, quos hinc Athenaeo vestro adlectos, inter tuos nunc habes in contubernio. Gratulor tibi fructum industriae, et amoris tui in illos. Id solum perquam serio velim, perennes ut sint surculi,

qui succrescant. Sterilescit modo pomarium nostrum, nec Ludacium habet alterum, quem â vobis abeunti similem substituat. Ipsi tuus favor elogium scripsit, publicis dignum. Erit istud, ubi vaticinio eventus responderit. Interim aurei testimonij custodem me tenes, dum lucem postulet secreta veritas. Vovere liceat, ut brevi. De Parmenio mihi novum plane, atque inexpectarum venit, sic illum in urbanitatis domo cruduisse, ut altori suo importuna diceret. Nihil ille torvitatis ante tulit prae se, dum hîc erat. Excitatum alieno stimulo suspicor: vel si irritatum suo, nescio, quî abierit â se, et â suo genio, semper miti, ac moderato. Utut sit, solicita mater sciat erratum, cui aperire factum juverit, ad correctionem filij. Sic â se migrant Juvenes, dum semel â recto. Sed unius protervia, plurium honestati sustratgium dicit. Inter multos unum delirare, quid tanti? Laus tuas industriae sit, adeo gnaviter curantis disciplinam

domûs, et virtutis culturam. Deinceps submittendi cura mihi erit, quos fortuna dederit, patientes legum, ac disciplinae. Illis tua dexteritas manum dabit ad bonum. Triste fatum Callerij mei nuntio tibi, et tuis per te. Tibi quidem pro suffragiis; his etiam pro exemplo. Nuper studijs fessus, quae ipsum calide habebant semper, ad flumen egressus, otiosam ibi cymbam reperit. Inscendit, excidit, haustus perijt. Miserandum funus adhuc inter aquas sepultum conditur, hucusque non repertum post hebdomadas. Acrius dolerem, si probissima Juvenis vita, solatium melioris non daret. Tu illi precare bene: eandem mihi quoque habiturus pietatem, si me ad illam abijsse intellexeris. Ego Superis vota dicam pro te, ut valeas diu, et me ames.

EPISTOLA IX. PAULO WALTENHOFIO. De lento progressu Considerationum, sub prelo versantium.

UT piae Charites ament Waltenhofium meum, conflatum ex humanitatum gratijs. AEterni manes! mihi virum servate, tam studiosum charitatis pristinae, multis usibus firmatae, et, si Superi sinant, servandae pluribus. Pariabo nunc vota mea cum tuis, unoque suspirio dicam, felicitas aeviterna amicorum optimo. Sic in crusta ovum immortale offero tibi, Paschalis anastasis sacrum pignus. Scriptiones meas sub prelo haerentes, festinari tandem in lucem cupis. Sed curiositas tua, et plurium, nondum satiabitur, in longum eunte typothetarum labore. Explicatius effari, non audeo lentoris causas. Id satis, in dies crescere fastidia, etiam a quibus illae non veniant. Rosinus

quidem operam subduxit revidendis characteribus, quam interim utcunque sustinet Thuribius. Mihi certe, quod testabar saepius, non seritur, ut ajunt, metiturve. Ab hoc tamen agro abesse velim denique, ubi plus tribulorum, quam spicarum germinat. Undene nec te, optime Waltenhofi, collecti manipuli paeniteat. Veniet ille mature satis in tuum horreum, nisi pia peregrinatio alio viatorem transferat. Opto id tibi, sic volenti: mihi nolenti haud opto. Faciat me deus syncero amico diutius frui, cui me talem vicissim devoveo. Vale.

EPISTOLA X. PASSIANO TARSETAE. De illius periculo ex lapsu, et alijs ejus negotijs.

UTinam nos fallat malum nuntium de concussione tuâ, per eversionem currûs factâ in itinere. Mille vota Superis lito pro incolumitate tua

optime Tarseta, ut vel integra servetur, aut fiat. Sic me consolor, dum tu id mihi praesens sacias. De ara, quam ad mentem tuam â fabris parari nuper scripseram, modo rem irritam nuntio. Unde ad reditum tuum differetur expeditio, dum ipse coram de illa statuas. Judicabam, sic expedire, ne geminato labore, geminatae pariter expensae crescerent. Nova nobis, et inopinata venit Dunteni profectio, hinc evocati, ut Prineipi â consiliis esset. Quo animo is e foro ad aulam eat, tu judex esto. Ego quidem hominem, mediocribus assuetum, abesse procul â turbis malle, quam ijs intricari, prudens ominor. Nec abeuntem celavi iudicium meum, quod probavit. Caetera sunt, ut erant. Nunquid alia demum futura, post haec misera? Optamus, et praestolamur meliora, et te cum illis. Ego testor serio, consuetudinem tuam mihi charam semper fuisse, ac in votis esse adhuc hodie. Liceat iterum oculos amato conspectu pascere, et animum reficere sermonibus. Veni igitur in nostra desideria,

et da te amicis ad colloquium, quod illi mecum ardenter cupiunt, et ego cum illis. Vale.

EPISTOLA XI. ARBOGASTO HARPHIO. Literarum Humaniorum studium commendatur.

SUadet affectus meus, sed et candor tuus, mi Harphi, ut ad te scribam. Agnoscis tandem inquieti genii tui seu culpam, sive errorem, de quo saepius tecum per sermonem, nunc etiam per literas. Dum inter Musas versabaris, averso ut plurimum oculo videbas earum formam, et vitabas alloqtiium, nisi cum subterfugere non posses. Illae tamen perquam humanae in te, faciles se tibi exhibebant, ut te in sui amorem pellicerent. Torvo renutu respuebas consortium, et animum ad alia inclinabas, studium et laborem perosus, quo lucrareris earum gratiam Nunc errâsse

te fateris, idque mihi significas confidenter. Placet synceritas: sed confessio tua, ut ut aperta, vereor tamen ut qua sit, quia proposito defectam suspicor. Urinam fallar denique, toties non falsus â tuâ inconstantiâ. Novi indolem tuam, annosae consuetudinis ligatam legibus. Sed quid agendum? Ingenuo candori condonandum, quod est culpae; at non â me, cui peccatum non fuit. Id potius doleo, semper mihi dolendi materiem esse in te. O si quid in figendis tuis spiritibus valuisset mea industria, nae ego charissimis parentibus tuis, bonisque omnibus, tui amantibus, ingens gaudium, et tibi lau rum fixissem in vertice. Tu modo ad aliam festinas laurum, floridis vernantem baccis in Philosophiae viridario, Eo te, inquis, ingenium, et inclinatio flectit, ut extra pulveres quieto tibi esse liceat, nec tamensine honore. Itane tam intempestive tu manum retrahis â labore? Quasi non et ibi, etsi non tam calide, sessitandum ad pulpitum. Absque hoc, nec ibi flores. Si tamen ita lubet, me sinente

perges, quo vis, etsi non eo, quo possis, quo debeas. Heus tu, mi bone, si in illo tuo saltu venari chimaeras contigerit, unius detractam pellem tibi retine, valituram adversus aestatis frigora. Ex quo intelliges, quam non ad iudicium meum sit tua levitas. Quia tamen sic ire caepisti, fortunacum tibi cursum voveo, et vehementer opto, ut lente properes illud iter. Sic erit, ut optimi parentes te habeant in severiori, quem frustra speraverant, et ego solicite volui, in mitiori Musarum schola. Caute ut ambules, amice suadeo. Sic exigit juvenum mos, ire volentium, quo Iubet, non semper, quo expedit. Hinc periculosa pravorum consortia, et animorum lues ex illis. Unum aliquem exempla otiosorum, aut respectus in declivia trahit, alium sua libido. Si te focium junxeris in conversatione, compar eris in turpitudine. Memento tui generis, honestatis, ac Dei. Quamdiu horum in te cura fuerit, mortalibus pretium eris, Superis delicium. His offensis,

dedecori eris familiae, honestati probrum, caelitibus abominatio. Mi Harphi, procul ista â te, et tu procul ab illis. Ita voveo, amans tui, ita Deus faxit. Cum hoc tu vive semper, et vale.

EPISTOLA XII. BOHEMUNDO COMITI SANCTACRUCIO etc. De usu Exercitiorum Spiritualium.

MEns mea saepius ad te venit, Excellentissime Comes, literae rarius; invitatae licet ab humanitare tuâ, et vix non jussae Nunc istas cum illa mitto, etsi non provocatas. Cura tui his meis alas addidit (quod amoris est) ut volarent, cum ire lentum sit, serio volentibus bene. Audio, Gastonem amicum tuum, tecum nuper in sermonem venisse de sacris Commentationibus, institui solitis ad vitae emendationem. Improbare modum diceris, ut novum, insuetumque humanis

usibus. Itane vero? Novitatem medicinae miraris, et non miraris morborum necessitatem? Audeo viro loqui. Et taliscum sis, verique patientem te habeam, citra formidinem, aut palpum enuntio, quod intus teneo. Quae demum aetas tot ardebat caloribus, qualibus nunc aedes publicae fumant, summae, infimae? Per omnes paene caminos nidor Veneris exit, quo incolarum aestuant foci. Certe obstipae naris sit oportet, qui non odoretur mephitim. Tu auram purgari vetas, ne pestilens contagio puros inficiat? Curijs exulat Iustitia; tu illam reduci non voles ad sua subsellia? Morum licentia, et vestium luxus in compitis ambulat, ultra honesti leges profusa; tu nolis illam honestatis velamine tegi? Vitia passim omnia in larvis eunt; imo et sine illis: aegre ne feras, velim, si pudorem doceantur, quem posuere. Hoc prohibet, qui hominum mentes â sacris revocat. Solitariae considerationes arma suspeditant, quibus pugnatur in hostes, semper adversos

timori Numinis, et honestatis amori. Ab ijs venit, ut seipsos pernôrint mortales, qui seipsos perdiderunt inter haec vana. Multorum mensium, quin et annorum naevi, velut una in tabula descripti leguntur, dum animus seipsum inspicit, collectus intra se. Inde horror faedarum imaginum, quas vitia inspersêre folijs cordium. Ista legerunt permulti, et tu cum illis spectabis tua, si tibi solitaria pietas velamen removerit â cordis clauso speculo. Quanquam quid mirer, vel juste succenseam averso â sacris animo tuo, inter haec temporalia solicite versanti, et occupato in multis? Exterioribus distractus, habitare secum vel non sinitur, vel negligit. Aliud tibi suadeat cura tui, ut ingrediaris tantisper intra te, et rationes conferas tecum, dum licet. Vereor, ut sero possis, mature ni velis. Usu discuntur divina, et conatu laboriosae solitudinis perficiuntur magis, quam volatico desideriorum jactu. Ad istud mentem promovet abscessus a curis mundi. Ibi

pennae succrescunt animae, quibus ad superna se levet, ne mali aucupis illigotur retibus, suffocanda denique vanorum pondere, et suâ imptentiâ. Deserendus proinde nonnunquam ad dies aliquot praesentium usus, dum aeternorum consideratione vegetior spiritus ad ad aeterna se referat, rediturus meliori animo ad sua. Absque isto adminiculo absorptus jacebit in sordibus, immemor alimi Numinis, et sui finis. Hic ad mansura nos vocat, ubi fixa quies nobis est, non peritura cum perituris. Talia documenta cum nobis solitaria Ascesis inserat, tu illam ne saltem reproba, si fugis. Illud alijs noxium; istud tibi. Tanti viri contradictio terret minores, ne bonum audeant, quod velint. Amplius: una contemnent veritatis asserta, quorum alios, genere praesertim, atque aestimatione illustres, pretium non habere, dignoscunt. Patere, Excellentissime Comes, â me tibi in aurem dici, ut de re tanti mementi cum majoribus

sentias. Erant tunc, qui dicerent, in his exercitationum tenebris se mira vidisse. Putabant curiosi, etiam se visuros talia. Factum, ubi se spectârunt, et conscientiae labes, nunquam visas antea. Si tibi orexis calet, arbitrandi paria, subi et ipsus hanc speculam, ubi erraticorum planetarum maculas observes, et tuas in illis. Crede, illarum affatim parebit oculis, hucusque halucinatis inter vana. Et cur non voles? Ad istud animae cura te vocet, ac propriae salutis necessitas. Nam quid prosit, abundare praesentibus et egere futuris? Boni consule affectum in te meum, salubria suadentis, et inter illos me habe, quos tuis favoribus dignaris. Vale.

EPISTOLA XIII. ROSINO HAMIRATO, URBIS LODIANAE PAROCHO. De morte sororis, et fratre ejus ad Religionem aspirante.

amicis refero viventibus, preces et suffragia demortuis. AEgre senserit optimus parens vester dilectae filiae praecocem obitum, aptae jam ad usum familiae. Sed morti legem quis scribet? Superavit soror vestra, quod nobis adhuc pugnandum est praelium. Quies illi aeterna sit, quam et nobis paremus per vitae opera, serius, citius adeundam vocante Numine. Altera soror vestra, rapto marito vidua, quinque prolium mater, curam parentibus dabit. Sed et ista componetur piorum studio, et amicorum charitate, qui nunquam desunt bene merentibus. Tu quaeso, consolationem ex me dic afflictis, et ad Deum erige, qui manum suam extentam gerit in auxilium indigentium. Haec ad tristia vestrae domus. De causa fratris tui vix laetiora. Egi illam coram Reverendissimo Praesule, ut potui. Merita exposui, dotes, et fervoris constantiam. Audijt lubens, et probavit omnia. Nunquid et annuit? Aliter. Non ad solitudinem Chori, sed ad labores

publicos inter Mystas ablegat Juvenem, manipulos lecturum ex agricolarum mapalibus. Ad haec egregia mittat cogitationes suas, oc disponat animum. Ita Praesul Reverendissimus ad me: tu haec eadem ad fratrem. Contra torrentem niti non licuit, immoto illo ad sermonum tela. Credo, contra tuam, fratrisque mentem futura haec nova, si nova sint. Quid ages? Suspende remum, dum alius spiret zephyrus. Mitior tunc forte fluctus movebit ratem, et desideratum in portum vehet. Quanquam ipse ego de successu pollieri nil ausim. Tristia scribenti veniam dabis, cupienti scribere laetiora. Vale.

EPISTOLA XIV. HENRIETO SOLANO DYNASTIAE LETAVIENSIS PRAEFECTO. Ominatur ejus fratri novam dignitatem post mortem antecessoris.

grati animi testimonium amicis favoribus, et continuandae prosperitatis votum tuae familiae. Filios tuos, etiam mihi amandissimos, meo isto affectu prosequor, quibus prosperitatem uberem voveo ad tuum solatium. Istud a me petunt solemnes feriae, quae annum euntem finient, et aperient subsequentem. Utrarumque faustitas tibi accidat jucundissima, precor, et officij tui curas prosperis suces. sibus coronet. Expedit Reipublicae, tam praecellentem gubernatorem plurium commodo superesse diutissime, Interim â discessu hinc tuo tria funera luxit maesta patria. Ethniani primum, Lampsonij alterum, tertium Metanij, quem postremum labens December tumulo intulit, suis honoratum, et civibus. De hoc famam ad te venisse haud putem, procul dissitum â nobis. Si primus ego fati tabulam tulero, praemium dati nuntij spero, cum fratri tuo praeclari muneris successionem ominor. Istud Superi faxint, cujus me vatem habes.

De tua valetudine, semper firmâ, gaudium mihi inspirârunt tuorum literae. Lubens audij: et Deum precor, ut servet. Crebriori affatu amicas aures compellâssem, nî via longior, et tua publicorum negotia tenuissent. Quanquam et meum fatear plumbeum ad literas esse calamum, ut nôsti. Hinc facilem â te mihi veniam accipio, quam et reddo. Unum vix ignovero, promissam bellorum historiam, quibus etiam vestri montes arserunt, te cessante intercidere. Remittenda tamen etiam ista expectationis frustratio, quia non omissionis tuae culpam, sed officij necessicatem inter pretor. Quid autem deinceps? Fama est, iterum prae montibus Martem stare, et minaci hastâ pulsare fores. Nova vicissitudo turbabit incolas, si rursus in turbas iverit patriae discidium. Nos hîc in sermone pacis toti sumus; in pace ipsâ non omnes. Optant aliqui, timent alij, quidam rejiciunt, ut quem libet affectus trahit, aut ratio. Sunt, qui putent, sceniorum

esse fabulam, quod geritur, ad ludibrium spectantis mundi. Vae regnis, si hoc ita. Prineeps Pacis, propediem nasciturus orbi, suâ felicitare beet Germaniam. Is ipse te mei amantem servet, ac foveat diutissime. Vale.

EPISTOLA XV. JOSEPHO CASTULO NOBILI JUVENI AD ACADEMIAM ABEUNTI. Instructio paraenetica.

DE profectione tuâ, quam ad Academiam cogitare diceris, cor mihi solcitudine palpitat Optime Castule. Mirari te timorem meum haud miror. Nescis enim, quo te ferant literarum necessitas, et tua desideria. Illas discere, tua conditio, et nobilitas exigit: haec juvenili cupiditate ad libertatem te ducunt. Sed adverte: ad glaciem ire te putes velim, dum eo properas, ubi rude frigus, densae nives, lubrica glacies, et frequentes

accidunt lapsus inter quotidiana pericula. Caute figendi pedes, et solide statuendi, ne labent. Ex Humaniorum modesta solitudine, liberum in campum egrederis, imperitus viarum, et discriminum. Aliqua prudens praemoneam, ut vites. Hucusque gymnasticarum legum observantia te ad ordinem tenuit literarum, sacrorum, virtutis. Deinceps neque sonorum aes ad sacrificia, neque menstrua consuetudo ad divinum epulum te citabit: vel certe citantis neglectui mulctam non pendes. Sed nec oculus erit, qui praesentem te arbitretur. Aut si quis monitor sit, qui vigilet vereor, ne aliorum licentiâ perversus, ea vel negligas, vel serio non cures. Inde torpor, et ignava remissio. Post eam, literarum incuria, et honestatis derelictio. Istud efficit fallax persuasio libertatis, vel aliorum garrula irritatio, et exemplum. Si morum praefectus, â patre sociatus tibi, urgeat meliora, puerum te haberi vel tua, vel aliena cavillatio clamabit, nec patietur. Ad matutinas

si citet, tergiversaberis inter plumarum mollia. Interim sacrorum, et literarum perjodi current: tu sines currere, utrorumque fructu vacuus. Hinc tuis in folijs crebra spatia, et de sperata difficultas laboris. Inde otium, et noxia evagatio ad vanos, et cum his ad vana, ad inhonesta. Tempus effluet sine fructu, exulabit pietas cum damno, saepe irreparabili. Sic paulatim eris, qualis modo non es, et esse perhorrescis. Istud in te laudo; illud metuo. Crede, mi Castule; teipsum nisi rexeris, nullius te cura custodiet satis. Atque ita sensim ibis in devia: peribis. Ideo pro te vigilat solicitus amor in me, ut a lapsu te servet, in quem tam crebro vel optimi ruunt. Liberalis tibi genius est, et ad egregia factus. Serva; et integrum illi redde, a quo venit. De contubernio mihi scribes, quale illud tibi obtigerit. Interest, securam nancisci stationem, et ab improbis puram, ne similem te illis conversatio fecerit. Prae omnibus viro

prudenti regendum te dabis, cui te penitus fatearis, et tua. Id, per Deum, ne omitte. Is anhelantem te ad vana si serio cohibeat, corrigentem ne devita, ne desere. Pater est, qui amet, qui bene tibi velit, ac faciat. Felicitatem tuam fugies, si illum. Fac me nôsse, quem elegeris, ut cum illo per literas agam de te, quod tu per sermonem. Pauca nunc te monui, daturus plura, si tuae voluntatis id fuerit, atque usûs. Interim a bono animo haec habe; lege, si tanti tibi sint, et vale.

EPISTOLA XVI. JOANNI BOISSOTO. Petit ab ipso subsidium pro paupere familia, agit etiam de Considerationibus, typo im primendis. Commendat pictorem pro faciendo cenotaphico.

PRorsus opportuna mihi venit epistola tua, peramande Boissote, in usum, ut spero, duriter egentis familiae.

Condoleo miserandae viduae, et desolatis filijs, ditiori fortunâ dignis, et patronorum subsidijs. Aliquid ab illo amico, quem appellâsti, accedet afflictae domui, cum boni operis occasionem nacta fuerit boni hominis liberalitas. Istud egi, quod debui, utinam cum emolumento. De typo Scenicarum Considerationum quid angeris? Vereor, ne praeconceptum de illis judicium, vel affectus benevolentiae te fallat. Si quando me bona faustitas ex hac molestiarum lacuna traxerit, nulla amicorum violentia in alteram rursus induet. Sed emergendum denique, reflante licet spiritu meorum cursui. Doleo tamen, id me non posse, quod plures tecum expetunt. Quod scribis de im maturo meo ad plures abitu, citra auxesin nuntio, nuperâ aegritudine disponi me caeptum ad postrema. Revaluit tamen vigor, respirante sensim naturâ ad valetudinem. Ist hac utar, dum licebit, ad labores, quorum finem ultimus finis dabit: cito, lente,

perinde huic animo. Nunquid haec saris ad tuum? Quaeso te, Numen aeternum ora, ut per me velit effectum, quod suâ scripsit in dihphtera. Sic tandem absoluto penso quiescam securius. Andrio vestro, novum centotaphium paranti, Heribertum pictorem commendo, virum bonae fidei et manûs. Utrâque probatum se faciet, si conduci mereatur ad laborem. Neminem ego invitis obtrudo; compellatus de obsequio, rogatori lubens illud offero. Agitote, quod e re fuerit, et me amicum habece. Vale.

EPISTOLA XVII. UBALDO COMITI TUSCULANO, AD QUIETEM AB AULA DISCEDERE COGITANTI.

MUltum mihi de suffragij mei successu gratulor, quo motus, Illustrissime Comes, famulitio tuo adlegere juvenem dignatus es, quem misi.

Faciet is, spero, bonae vitae, ac servitij studio, ut et tuaegratiae, et meo conatui liberaliter respondeat. Evergetes tibi Superos voveo, qualem te clienti praestitisti. Sed quid illud, quod sub calcem tua mihi epistola tulit? Tu ab aula discedere, ne novâ insigniaris dignitate, quam Princeps cogitat, et optant proceres? Boni caelites! aliam mentem date. Meipsum vix reperi, dum legi. Animus tibi meus loquitur, Illustrissime Comes, fuci nescius, et puri candoris amans: consilij tui ratio nondum mihi assensum probat. Publicos honores parari cum officio tibi; tu cessare ab usu; quae haec opinionum discordia? De his quidem aliquid mihi nuper sub aenigmate Jurunaeus dixit: nunc oedipum in Sphinge veneror, cujus gratiosa manus aperuit mysterium, nondum solvit. Mihi quidem fautorum mentes ominari fas non est: at nunquid criticorum sermones effugient? Aut illos ferio non egisse, aut te improvide declinâsse, dicetur palam. Dudum mirabar

tuam modestiam; nunc illam magis animosam velim, qualem peroptabam saepius! Quodsi tamen fixum est, nova decora non admittere, antiquos lubeat non dimittere. Sic tuo, et benevolorum pariter honori consules, quem illi conferendo, tu modeste recusando tenebitis. Viam aliam per haec praecipitia eundum non censeo. Quanquam temerarius ego quid audeo? Praefidentiam excuset affectus, quo tuam felicitatem prosequor. Eo dictante haec scripsi: eodem impellente, totum me tuis officijs dedico, gratiosis tuis favoribus aeternum devotus. Vale.

EPISTOLA XVIII. MATHIAE RASONI, VALANIENSIS PARAECIAE ADJUTORI. De puerorum, quos in literis primis instruxit, inurbanitate querenti.

confidentiam in nuperis tuis aperuisti, querelarum plenis. Dum ab anno uno, alteroque Valaniensi Paraeciae socialem operam addixisti, sponte tuâ erudiendos tibi sumpsisti adolescentulos, literis aptandos sensim et Musicae. Fecisti officium gnaviter cum illorum fructu. Nuper cum ad scholarum justitium pergerent, per posticum elapsi sunt ad suos, te non salutato ante discessum. Tu indignaris illorum inurbanitati, ut paene laboris te paeniteat, locati illorum profectui. Immane delictum, mi Raso, a vagâ juventute humanitatis officium negligi. Anguillam tenueris facilius, quam puerorum levitatem, semper pronam ad ludicra, raro seriam ad seria. Delicatior tibi stomachus est, qui nuces non concoquit, intritas ab immaturâ puerorum manu. Si a viris robustiores boli injicerentur offae tuae, glutiendi cum jusculo, quis tibi sensus ad esum tunc foret? Valde alienus a gratijs omnibus sis, haec levia si ab officio charitacis te revocent. Serium magis

doloris argumentum mihi nupet Glaveria tulit, oppidi Granisiani Parochus, ex asse mihi notus ab annis. Inter amicos paene primos censuit ille Stephanium, et Aurallum, primores in sua patria. De his ita nuper ad me in epistolâ suâ, atramento doloris exaratâ. Stephanius ait, et Aurallus defecêre palam ab amoris consuetudine, et uterque in cornibus est. Oculos tuos in fidem mihi esse volo, probe conscios amicitiae in illas meae. Manum illis aptavi, primo laborantibus in tenui fortunâ. Praeter omnia mea meipsum vix non dedi ad ipsorum utilitatem, quin et ad honorem. Nunc abscessionem faciunt a veteri stylo; et quod asperrimum amanti, in me culpam suae culpae congerunt. O hominum fidem! Ferrum ego credidissem prius abiturum in ceram, quam illos meos a se, et veteri affectu. Stephanius quidem, ad consulatum subinde evectus, cum officio mentem posuit. Nam ubi ambularc cum Consulibus didicit,

amicorum simul humilia dedidicit. Positis licet fascibus adhuc securim gerit, aliorum cervicibus, suae famae, et nostrae amicitiae gravem. Aurallus muscas venatus in suo cerebro, mihi aculeum tribuit, quem infixit sibi. Quid agam? Sic ille. Ecce mi Raso, virorum offensas persentiscit, et dolet Glaveria; tu de puerorum imprudentia quereris. Solabar hominem, ut licuit. Nunc et tibi notam meam oden recino: sine natare cymbam. Non semper sic. Etsi semper sic, uni semper honestati intentus, non gratiae, non laudi, non mortalibus vaca. Ab his mens aequa boni operis mercedem habere non debet. Id etiam suggessi Glaveriae, cui fatebar ingenue; indigna ab amicis pati, etiam in virtute amarum esse. Sic vides, mi Raso, non te solum inter nimbos ire, sed tecum plures. Tu ergo bona consilia non desere, ut ob levia deflectas ab utilitate publicâ. Quos erudire caepisti, ad apicem promovere non cessa. Hac ipsâ gnome

ad constantiam me quoque in laboribus excito, concussum saepius adversorum impetu. Feramus, et meliorum fiduciâ consolemur nos aeternis. Reluctantes, patiemur molestius, quod premit. Id suasi Glaveriae, id nunc tibi. Idem et mihi in cura erit, quod utrique vestrûm amice suggero. Vale.

EPISTOLA XIX. FRANCISCO GENSERICO, VAGO JUVENI, Bona monita ad emendandos mores data.

SAlvum te esse cupio, mi Genserice; et talem omnino te facerem, si meae facultatis id foret. Saltem, quod unum modo licet, votis omnibus precor. Tu studium meum in tuam utilitatem convertes, bona monentem si audieris. Vagum te dicunt tui, nec unquam expeditum ad utilia. Hunc ipsum dolorem de te suum mihi questa

est mater tua, Matrona honoratissima, et gemma sui sexus. Anxie illa institit, ut ad saniora volentem te ducerem, restitantem urgerem. Facio, et auctor tibi sum, utet matris solicitudini pareas, et meo ductui. Juvenis es, amaenioribus literis aptandus ad severiores, et per has ad alia, quae per vitae cursum exercebis. Totam corrumpis, si primitias illius calide non tractes. Crede mihi, ut ipsi Fidei, aetates humanae, velut annulis nexae catenae, suis membris cohaerent. Neglectum unius non rite compensabit altera. Naturam consule: haec si cui mollia ad rectitudinem cruscula non finxerit, valgus in senium ibit. Tu vero, mi bone, citra turam literarum domi vagus, errare per ambulacra diceris, et cubicula, tum per fenestras ad forum. Sic otiantem ad diverticula socij avocant. Cum his versaris perdius; forsican et pernox, nî vigilaret oculus matris. Ita horas, et dies perdis, negligens tui, et sectator illorum, quos non decet. Sine

tuo periculo, aut damno, consuetudinem cum illis non coles Primum â literarum cultu, tum et ab animo etiam tuo te avacabunt si sequeris. A te si recesseris, quo divertes? Extra se habitare, prudens quis volet? Quod si modo illorum usu carere non velis, vereor, ut olim possis, cum voles. Pravorum societas, velut ulmum hedera stringit: sine violentia nexum non solves, coalitum semel mutuo complexu. Facilius declines istud vinculum, quam rumpas. Vates tibi sim (enquam nihil blande apud te tuâ causâ dicam) bonus non eris, nisi cum bonis. In cono vitreo aqua pura ut maneat, os obtura, ne sepia influat, qua pereat nitor primae originis. Vel una stillula colorem mutat: cyatho opus non erit, qui atroris copiâ nitorem vitiet. Dolendum, imprudentem juventutem haec pericula non intelligere; et ab illis refugere, qui doceant. Illa, quia levia, discrimen occulunt: atque ita non vitata perimunt. Si manum quis porrigat, reducturus â praecipitio, fugiunt, ne abstrahantur

ab illecebris, quas amant. Perire volentibus quis medebitur? Animal sociabile Philosophus hominem dixit: maxime Juvenes, quibus omnis disciplina, carcer est. Genio ut vivant suo, septa transiliunt, saepius extra orbitam honestatis errantes. Certe periclitari malunt incauti, quam sui juris non esse. Aliquos propria cupiditas eo allicit, alios vanus timor, aut respectus. Illi sponte in lacunam saliunt: hi impelluntur violenter; tamen volentes, quia denique cum voluptate. Positâ semel verecundiâ, ultro currunt ad inhonesta, et animose pergunt absque formidine. Quos coluere quondam morum rectores, torve respiciunt, et tanquam silvestres Satyri in abdita nemorum se recipiunt, desperato ad pulchra reditu. In hos scopulos ne impingas, optime Genserice, honesta monentem ne metue; ne fuge. Sinus amantis patet, notus tibi, semper et mansuro, et reversuro paratus. Unam hanc vocem precantis audi: Heu! fuge

crudeles terras, fuge lictus avarum. Quin et fuge littus amorum, ad quos te impij ducent, si post illos iveris. Quid verbis me diffundo? Meliora suscipe, et age. Sic macris pientissimae timori medeberis, et mea implebis vota, salutis tuae studiosissimi. Pluribus jam non fatigo legentem, daturus plura indigenti. Toto me tuo in bonum tuum utere, et Vale.

EPISTOLA XX. WOLFGANGO MIRISIO, ODILONI ABBATI COMPENSI AB EPISTOLIS. Queritur, non responsum sibi ad iteratas suas literas.

AB anni fine initium scribendi facio. Istum ego tibi feliciter exactum gratulor: parem prosperitatem ab insequenti laetus ominor, pius precor. Non istae solius calami honoratae phrases, sed animi verba sunt, amico

sensu, et affectu plena. Scio, haec tibi dudum nota ad fidem, quam testem genuinae veritatis stipulor. Sed miraris, me ad tuas â bimestri siluisse. Causam accipe. Reverendissimo Abbati tuo, in negotio nobilis Candidati sup plices miseram, et expectabam alias vi cissim, ut vei clientem meum obtentae susceptionis nuntio solarer, vel rejectum, alio dirigerem. Nihil obtinui. Deinde, alteras misi cum volumine, in lucem recens edito per typum. Tenui munere venerari patronum volui, Musarum cultoribus faventem semper, ac benevolum. Iterum nihil. Quid cogitem, vir Religiosissime? An bajulus librum non detulit? Ordinarius est: rationem dicat commissi fasciculi. An in me aliquid, quod displiceat? Dum haec morosus ruminor, respondere tuis piguit. En causa tarditatis. Si hac te offensum quereris, vide, quem culpes. Ego quidem ab humanitate vestra, vel anam annutûs, renutusve voculan mihi pollicebar: sed utrâque carentevi,

tacens solabatur modestia. Anxie tamen multa disputabam in animi secreto, fateor, quo fonte flueret taciturna vestra parcitas. Quae so te, vir religiosissime, Theseus esto, erranti in incertis. Si quid â me requiritis, fac sciam, ut meo me debito expediam. Aliter, ut illud â vobis exigam. Reverendissimi tui favoribus per te consecrari cupio, tibique in amoribus esse. Vale.

EPISTOLA XXI. CANO VIRNIAE. De Gintareno amico, qui mortuus dicebatur. De morte Polemij, aquis hausti.

VAlet Gintarenus tuus, de quo quaeris, â tumulo, et â morbo procul. Ita rumor fefellit credulos, vel etiam cupidos speratorum e funere. Alia vero, ut audio, vexant virum; â quibus tamen mors non venit, nisi per ambages. Curas inquam, natas e famae periculo, et officij. Publicum illud

gerit; et hactenus cum dignitate. Si notam â culpa traxerit (ut quidam mussant in foro) vercor, ne id fiat, quod amici metuunt, aemuli cupiunt. Ego tecum meliora precor, et spero. Sed heus tu bone! occur noper ab itinere tuo non etiam huc ad nos? Cerre adventum tuum nos praestolari jusserant viatores sacri, qui tecum sermonem miscuerunt, illuc peregrinati ad templorum solemnia. Utrique nostiûm jucunda, et utilis futura fuerat amica conversatio, si huc te donâsses. Quando id tandem? Obliterantur interim dicenda plurima, vel excidunt penitus, quae nunc calent. Quid autem duriuscule cum fatis tricor, â quibus istud venit? Nunc tibi triste nuntium fero. Adverte animum, et ad luctum para. Polemius noster, â Musis, et morum laude insignis, emenso literarum cursu, cum gloriâ redux in patriam, haustus aquis interijt. O dolor parentum! Bene precare mortuo, annis digno, digniori aeternis. Idipsum et mihi feceris,

ubi me hinc migrâsse tibi fama dixerit, aut literae. Tu vero diu vive, ac Vale.

EPISTOLA XXII. SIGISMUNDO LECANTAE. De sacra pereginatione, cum eodem obitâ.

INurbanus sim, nî tuam humanitatem pari studio vener, quo tu meum amorem. Toleravit me charitas tua longiori contubernio, quo jungebamur dulciter. Et adhuc me tibi in memoria esse, atque in affectu, testatur epistola, quam servo. Vere gaudeo in lucro amicitiae tam praeclaro, tuâ inquam, in me bonâ voluntate. Opto, durare illam in aevum. O quoties Ratiportuensis peregrinatio in recordationem mihi venit, et in sermonem. Una si abfuisset fatigatio tua ab itinere, caetera vere laeta. In illa tua, fateor, peccavit mea confidentia.

Quod paenitet. Verum ita, ut iterari cupiam felicis culpae argumentum. Beatus, si similem porro viatorem â bonâ sorte accepero, dum adhuc mihi vigor in pedibus durat. Istis quidem opus ad terrestria. AEterna illa curruntur etiam sine his. Tu illud iter precibus tuis expeditum mihi fac, expecta turo te serum advenam in patria, copiosis tamen frugum manipulis gravem. Ita nos caelum amet, sociandos ibidem, et una futuros in sinu aeterni Numinis. In hoc voto nunc solatium nobis est, tunc quies in possessione. Interim in labore curramus ad metam, quae fixa nobis ante oculos paret. Mi Lecanta, per omnem amicitiam te obtestor; Deum ora, ut fessum viatorem soletur in itinere, firmet, ac roboret. Tum post istud domi suae beatum ficiat. Vale.

EPISTOLA XXIII. FRANCISCO TENERMANNO; VIRO CONSULARI ACATHOLICO,

MAnus tua, vir consultissime, nuper profuse liberalis in honorem nostrum, hodie mihi calamum in. manum dedit, qua tester gratum animum meum, tibi debitum. Cum Hippolyto Possevino, ductore nostro, vestram in urbem venimus, ignoti tibi, et alterius Religionis â tuâ. Nos Romanam, vos Augustanam profitemini. Tu hospites domum duxisti, elegantem illam, et cultu decenti conspicuam Nec satis. Urbis vestrae monumenta, et officinas automatarias, profusâ humanitate hospitibus aperuisti, soluto honoris praemio. Tota tua benevolentia advenis ad officium fuit; aequum, ut nos tibi ad salutem. Istam tibi quotidie ad aram dixi, dicamque, dum deinceps

ad eandem stetero. Audiat utinam caeleste Numen mea pro te suspiria, teque in viam ducat, qua securus ad aeterna pergas. Tu virorum optime, precibus meis tuas junge, ut idem cupias, quod prosit. Unus Deus, una fides. Nos veteri insistimus, tu novae cum tuis. Uter nostrûm tutiori ambulet viâ, sana ratio dictabit, antiqui mores, antiquae leges, antiqua omnia, si sequi non renuas. Quam haec in artieulis Martini vestri non reperias, nupero in colloquio deprehendi, quod fecimus. Certe formidinem omnem tua tibi Religio non eximit; nostra non potest, quam non amplecteris. Sic semper in dubio versari, vitam miseram constituit, miseriorem exitum. Hunc ut evites, tutiora elige. Si tua illa regula, quam tenes, ad beatitatem dux recta non sit, roga doceri; doctus autem ne respue. Utrumque vere petenti pater luminum dabit. Inter dubios calles eundum securiori, petroso licet, scrobibusqne impedito. Eundo sensim

complanatur iter, ut tutum non tantum sit progredi, sed et jucundum. Crede tot millibus, per haec ipsa gradientibus cum voluptate, quae horres. Inter hos me primum habe, id serio volentem tibi, cujus mebeatum velim. Hac certe non irem, si cum sormidine erroris irem. Nec ipsus feceris, si sapis. Timida spes, quae molliorem tibi doctrinam exhibet, â severiori disciplina te avertere non debet. Inconcussum tibi dogma sit; hîc errâsse, aeternum est. At montes geminos ob stare tibi quereris, saeculi bona, et parium consuetudinem, quibuscum sentis. Infelicem te viatorem! cum tuis in scrobem ruere, quando in patriam securus ire cum caeteris queas. Non quibuscum eatur, sed quo eundum sit, considera. Utrorumque ubi finem perspexeris, ad eorum leges vitam compone, quorum exitum voles. Bonafortunae tenerius amas, quam deceat, et prosit. Quibus carere praestat, si carere necesse sit, quam exulare caelo.

Illorum jacturam praesenti beneficentiâ remunerari Deus poterit, facietque, si saluti conducat tuae. Aliud te velle non oportet. In supernis ditior eris, si modicus in praesentibus. Grande lucrum, terrarum nugis caelum mecari. Sed altior haec veritas timidum terret, non dum potentem, sublimia sapere. Aude modo confisus Numini, et poteris. Unum cave, aurem vocanti non obstruas. Colendissime Tenermanne, bona sidera tibi luccant, precor, ut recta videas, et secteris. Ad ea te sancta veritas vocat, et conscientia: ut facias, honestas tua, et pia indoles sperare mejubent. Scis, virorum optime; abeundum denique ex his vanis. Ea nunc para, quae hîc tranquillum te faciant, et ibi beatum. Utrumque toto animo â superis tibi posco, et suffragijs curaturum promitto. Vive, ac Vale.

EPISTOLA XXIV. ADRIANO CELLARIO, PHILOSOPHIAE STUDIOSO. In electione statûs requirendum arbitri jadicium.

SUb exitum prioris anni tuas ad me, bonis cum votis, dedisti; sub initium euntis ego meas repono cum votis paribus. Ad saerae Religionis asylum tua consilia ferri, non improbo, talia si sint, nimirum prudenti cum judice agirata, discussa, firmata. Si â te solo venerint, timide assentior. Praesertim eâ de causâ, qua moveri te asseris. Inter cives, ac Dominos patriae tuae fervent dissidia. Tu putas, illa te sacro habitu sopiturum. Ego tibi fidenter assevero, spem componendi lites ad te non pertinere. Fervescentibus discordijs, nec domestici tui actorem te volent, nec adversarij admittent, quorum fores irrito pulsu solicitabis. Si tamen ad miserint, verendum, ne sopita

bilis rursum aestuet. Quis tunc miti spiritu mulcebit animos? Istud arbitro tuo fidus aperi, et illius sta effato. Prima voluntas severiori claustri, quam dudum senseras, probata Superis non fuit: quid si nec altera?. Non ego violentus monitor a sacris abstraho, aspirantem ad illa. Quin euntem stimulo, et ut licet, hortor serio. An ad normam altioris pro videntiae sit conatus tuus, nondum solide judico. Et hoc est, quod solicitam pro te hanc mentem distrahit. Experientiâ didici, Superûm rationes a nostris opinionibus non raro abludere. Nostris, inquam, a propriâ inclinatione natis potius, quam a vero spiritu infusis. Quo authore regatur tua intentio, ab alterius judicio veniat, non tuo. Mutantur hominum consilia, si firmior manus illorum lapsum non fulciat. Felicicati tuae, meoque in te affectui prolixe gratulabor, si te extra mundi pericula securum videro. Ut fiat, ardenter cupio, additurus

EPISTOLA XXV. ANDREAE MARONIO. De icone Considerationum aeri incidenda, et alijs.

OMne punctum humanitatis tulisti, mi Maroni, quia et beneficium, amico fecisti, et quia cito. Qua vice prosequar industriam? Exige, quam sciveris me posse. Proaemialis folij delineatum schema, patronorum judicio censum, atque probatum, remittam proxime, scalpro elaborandum a chalcographo. Sine illorum oculo judice, imaginem curare me non decuit, non libuit. Sermones tuos eucharisticos accepi, et lusttavi, non evolvi, praeripiente illos mihi alterius aviditate, cui cessi tantisper; at secuturus cum morâ. Synopsin Scenae vestrae totam volvi, quam et mirarer, authorem nisi nôssem.

Sed vel sic miror, cum noverim. Istud autem sermonis argumentum sit, non calami. Interim dum hoc erit, amare me perge, et amicum pati. Vale.

EPISTOLA XXVI. ANDREAE ALCIMO. Ut characteres pro typo a fusore fieri procuret.

OMnia turbant inter Martis tympana, quae nunc strepunt. Musis tamen suum otium est. His ut operer, signa typica tibi mitto, paranda ad prelum per te. Tu amabo, id tibi laboris, mihi gratiae fac, ut illa festinari cures per fusorem. Optem ego, ut mora prolixa non sit; citra defectum tamen, aut vitium operis. AEgre fero, invitum me implicari huic negotio, plane non meo, quamquam et meo. Quin ab illo me velim abesse longius, quam Calecutum a nobis. Agendum tamen, quia caeptum. Sed velut in

umbra, ne quid Cerasio suboleat, suspicaci sine fructu, et zelotypo sine charitate. Miror illum ego; non capio. Tu mihi opportunitacem sermonis effice tuâ praesentiâ, sem per gratâ, sem per optatâ. Fabulabimur candide de atro livore temporum, quae nos habent. Laceri vexilli centones hinc inde sparsos, in unam rursus telam melior fortuna consuet, cujus spem fecere ominosa praeludia. Curiositatem acue, dum scias. Amici, quos nôsti, salutem optant tibi, quam mallent dicere. Cum illis ego mea vota multiplico in tuam felicitatem. Tu me habe in tuo pectore, et vale.

EPISTOLA XXVII. FRANCISCO ROTILOMIO, MILENSI TOPARCHAE. Ad Pactum Marianum in Sodalitate admitti postulanti.

officiosam memoriam, tum ob pilum tuum Mariani faederis desiderium. Summe probo utrumque, et utrique respondere posse cupio; illi quidem per affectum, huic per industriam ad felicem desiderij tui successum. Scito [reading uncertain: print faded], me post lectas tuas, illico meas dedisse ad Oratorij Praesidem de hac tua causa. Tu vide, ut eundem compelles, gemino assultu occupandum securius. Quodsi primus aries non reserârit ostium, tentandus et alter erit, dum vel amicae importunitati annuat, vel essare me jubeat a conatu. Istud amico ne fecerit ejus humanitas. Unde quiesco, spe firmus de eventu. Caeterum scintillas aliquot antiqui caloris deprehendi in tuis. Utinam bonus aliquis Genius insufflet spiricum qui tepidos carbones in flammam, suscitet. Impigre sarmenta congeram, in pabulum novorum ignium. Sed haec vota sunt, et familiaris eutrapeliae amici sales. Stemus in eo limite, quo nos aeterna manus posuit, in id unum

intenti, ut per haec mortalia, quae cessant, evadamus ad illa, quae non pereunt, quae durant. Ibi praestolemur mutuam praesentiam; fruituri eâdem inter delicias melioris vitae, quam praestolamur. Vale.

EPISTOLA XXVIII. CHRISTOPHORO CARO. Stimulus additur ad egregia.

EPistolam tuam legi, quam ad amicum dedisti, bono in me affectu plenam, et vere de meis in te meritis supra modum facundam. Minora suut illa, quam quae tunc posse volui, aut adhuc hodie velim. Si quid tamen a me fuit utile consilijstuis, illi supremo mentium rectori refer, qui te interiori stimulo ad mei usum impulit, tunc liberum inter plures. Amo humanissimam tuam bonitatem, arida in arbore ramos laudantem, in sterili manu agnoscentem beneficia. Quin et hortor amanter, ut citra taedium te futuris pares,

animo magno, ac generoso. Literae nunc discendae: virtus semper. Utrarumque experientiam quotidianae vitae conditio fert, et necessitas. Ad ardua vocantis Dei favor animabit spiritum, ut ad maturitatem elaboretur indoles tua, magnorum capax. Opto, et oro, ut votis par sit felicitas. Grandis haec fuerit, si talis. Divi Numinis gratia sublevabit laborum molestias, et fructum dabit, qualem humana industria, sibi relicta, non fecerit. Oro Deum, ut in te perficiat, quod caepit, ad spem nostram, tuam salutem, et bonum publicum. Vale.

EPISTOLA XXIX. SIMONI LAVENDULAE, PRINCIPIS ARCHIATRO. De effectu praescripti pharmaci.

TArdius rescribo, quam officij mei sit, et forsan etiam tuae expectationis. Periclitari malebam prius robur

pharmaci, quod manus clementissima tui Principis misit per te. Quae benignitas tanti Domini, se demittentis ad memoriam servi? Reverenti osculo veneror et jubentem, et parantem salubre antidotum. Gratias utrique Superi ferant. Interim in humorem noxium pugnare caepi, dubiâ tamen huc usque victoriâ In dextero latere laesi verticis sua castra fixit pertinax praedo, nondum statione motus, nescio, an movendus. Ultra mensem durat conflictus: de successu nondum pronuntio. A limbo cranij in mandibulam excurrit hostis, crebrisque punctionibus lacessit auriculam; dentes residuos luxans in excidij periculum. Pulvere aromatico, non pyrio, suis illum sedibus tentavi excutere: sed elusit cunicularium somitem, et adhuc in vallo gingivae, aggereque dentium sedet. Quid porro? victrix patientia laurum spondet, nî demum praevaleat ars tua, et Principis tui beneficentia. Utrique vestrûm debellati hostis suspendam spolia, et me in

illis, favoribus vestris perpetuo obstrictissimus. Vale; et per te clementissimi Principis pedes osculor.

EPISTOLA XXX. FLORENTIO CEDRO. Ex immissa aegritudine monetur, neglectae vocationis.

DUm tibi felicia festa parabam dicere, praeter opinionem de afflicta valetudine tua triste mihi nuntium venit. Indolui vehementer, et vel ideo magis, quod causam mali, ipso paene malo, acerbiorem intellexerim. Unde et aegritudo mihi gravior venit, quod difficilius utrique liceret mederi. Ita sane de te fama inter amicos hîc est, cui uti fidem omnem negare non debeo, ita peracerbum mihi cadit, eidem assentiri. Explicatius istud jam non enuntio, dum certius mihi quidpiam innotuerit de te. Facies istud, si per vires integrum tibi fuerit, ut de statu me tuo cum primis edoceas. Hoc cupio

hoc expecto. Interim prioris animi tui quem tibi, desertâ mundi vanitate, ad aemulanda meliora charismata, inditum sentiebas, meminisse te jubeo, et si quid illius forte defecit, pristinum in fervorem reducere. Altior manus ad hoc te stimulat salubri verbere, ut eandem osculeris ad sanitatem. Vides, mi Florenti, quae fides humanorum sit. Alliciunt illa imperitorum, maxime Juvenum, cupidinem, et grandem sui orexin concitant. Libata desipiunt. Ita curiosi deliciarum amasij, ubi dulcedinem in illis reperturos se sperant, amaritudinem sentiunt. Quorsum haec inexpectata paraenesis? Ut te ipsum non perdas, si missis melioribus, haec vana secteris. Amici tui, in te vere benevoli ex animo, has mihi literas imperârunt, quia utiles tibi, ac paene necessarias. Curae illorum istud dabis, ut bene accipias scribentis affectum, tui semper, ut nôsti, studiosum. Ingratus is tibi nî fuerit, conabitur ille se totum tuae utilitati impendere. Mi

EPISTOLA XXXI. JOANNI PAVERIAE, Excusatio, quod postulatis respondedere non possit.

JUsta est, si quae alia, de longiori meo silentio tua indignatio. Duas accepi a te intra menses duos: et ecce hodie caepit tertius currere, quo utrique respondeam. Me lentum scriptorem, et indignum amicorum benevolentiâ! Excusare non ausim defectum officij. Quod fuit, palam enuntio. Quae petebas, integrum mihi non erat mittere, operis imperfecta folijs adhuc haerentibus sub prelo. Ut festinetur illud ad aliorum vota, mihi quoque in votis est; ut perficiatur, non est meum. Figurae Musicae lentâ manu componuntur in ordinem: hinc fastidia, urgentium laborem, et typothetarum indignatio, ultra mensuram compelli se quiritantium

ad festinandum. Quid faciam? Ipse torqueor, et spes aliorum differri doleo. Utrisque hîc imperatur patientia. Ego certe (quod tibi, mi Paveria, citra velamen aperio) meipsum increparem austerius, si quid mei arbitrij vel conaminis accessisset, ut pri. vati centones mei producerentur in publicum. Nunc securus mei, asperam fortunam rideo. Eat, non eat negotium, mihi certe nec pili canescent, nec frons in rugas desinet. Nunc ad tua, Paraenesin meam ad gustum tibi fuisse, utrique nostrûm gratulor. Habeo in illa fructum amicitiae, tu vero utilitatis. Sed illam tantopere suspici, humanitatis est tuae, non meae operae. Subito tunc egessi aliqua sine delectu, nec ad calorem judicij purgata satis. Sapuisse tamen legentis orexi crudam parospidem, citra voluptatem quoque meam non fuerit. Regustare si lubet, non veto, sed inde ut pinguescas cupio. In epistola tua manum etiam alteram vidi, meo

nomini devotam, Epilogum isthaec scripsit, et in illo mihi novae venerationis exordium. Veteris amici notas legisse me contestor, quo affectu debui. Malebam tamen ipsummet hîc praesentem venerari, nuper a comitijs reducem. Opportunitas non favebat volenti. Vices meas nunc agere calamum jubeo. Hoc interprete leget ille gratum animum meum, alias notum sibi a meo genio, quo dictante, meam in illum venerationem, et affectum testor. Tu vero, mi Paveria magnis passibus ad alta subi, quae te manent: sed quaeso te, mei tecum memoriam ut feras. Nunc autem dilationem libelli mei patienter sustine, dum absolutus excat laborantium e manu. Mutilum tibi exhiberi, non expedit. Opto, ut illud ad lubentiam tuam fiat, et brevi. Tu me ama ut tuum, et vale.

EPISTOLA XXXII. HENRIETO SOLANO, DYNASTIAE LETHAVIENSIS PRAEFECTO. Gratulatio de nova dignitate fratris, et promotione alterius Juvenis, per ipsum facta.

MOrtuali taedâ fumabant nuperae, quas dedi: hodiernae virent lauro, et olca. Illae funus nuntiabant Illustris Praefecti Vallonensis; Istae germani tui successionem in officio ferunt, quam ominabar. Huic ego auspicatum reginem precor, tibi fraternam felicitatem gratulor: utriusque officiosum me venerationem profiteor. Occasionem festinatae mortis venisse aiunt ab exorto domi incendio. Inde subitus terror in mentem, in membra languor; et mors. Excitavit illud unius incuria. Quod quidem celeri operâ restinctum â concurrentibus ad necessitatem; fatalis

tamen consternatio non sopita virum sustulit, et fratri tuo aditum fecit ad clavum. Huc virum eximium sua merita extulerunt, mitis in omnes animus, et in Superos pius. Fruatur diu dignitate suâ, ut nos diu patrono. Istud tibi pro strena lubens voveo; mihi vero primi nuntij praemium expecto. Par votis, majusque meritis recipiam, si me porro tuum esse permiseris, et clarissimi fratris tui cultorem perpetuum. Caeterum quae in causa Robeliana disposuit sapiens tua circumspectio, plene mihi probata sunt. Sic merentur solidae rationes, sic tua voluntas; in bonum juvenem ex aequo propensa. Precor, ut perennis haec sit. Merebitur illam, et meretur pretiosus cliens, qui si tuo etiam judicio bonus sit, plane optimus erit. Istud enim mihi tanti est, ut illud dignâ veneratione assequi non praesumam, Verum et mihi gratulor, testimonium meum, modestum illud et probum, ad mentem, experientiae veritatem fuisse. Unde mihi fidem tuam

etiam deinceps polliceor. Certe nullus diffidet, hunc animum qui novit, assuetum dicere, quod sentit. Ego juventuti faveo, vocante Deo, et ducere eam velim in rectam viam studiorum et virtitis, quam pauci constanter tenent. Tu juva, ut inter honestos perstet, quem juncto studio promotum cupimus. Tibi ferias, et mite otium â laboribus opto, simul ut et me stabili benevolentiâ prosequaris. Vale.

EPISTOLA XXXIII. JOANNNI TARANDAE, MUSICAE PRAEFECTO, Actae gratiae pro labore, corrigendis considerationibus Musicis impenso.

AEGre patior, ab humanitate tuâ praereptum mihi esse scribendi officium. Gratum tamen, veterem amicum in folio legisse, et in illo mei memoriam, cum affectu. Molestum vero, illo earere, cujus chara semper,

et jucunda fuit conversatio. Votum meum sit, reddere gratias me posse, quas nunc dico solum sterili phrasi per epistolam. Ita meretur industria tua, edendo per typum operi Musico locata. Te hinc avulso, nutabat illud, invitis omnibus ad eam operam. Post multa, Rossius tandem cantare caepit ad numerum, et servat tenorem adhuc hodie. Spiridion certe nec dimidio cum animo ad absequium venit, omnino aversus â labore. Tu divinabis, an istud serio, an, ut pretiosam faceret operantis manum. Ohe! mi Taranda: illud Spiridionem non decuit; istud non debuit. Mercedem boni operis polliceri charitas poterat: sine illa, totum in labore amarum est. Hinc effugia, morae, tergiversationes, alia. Quoties tunc ego praesentiam tuam optârim, ille numeraverit, qui arenas in calculum ducit. Haec tamen vota epomidi tuae obstare non velim. In uno meis precibus gratificari ne renue, ut mei etiam tecum memoriam feras.

Renovent illam sciatericae horarum lineae, quibus earum ordines in tabula distingues. Nobile hoc studium te vocat, amantem sui. Isane! non refragor. Meridiem tui ut videas diutissime, sero autem occasum, sol ille aeternus faxit, qui me precatore, annos tuos felices augeat. Vale.

EPISTOLA XXXIV. ARNOLDO CORDESIO BIBLIOPOLAE. De libris, quos mitti sibi petijt.

LIbros petijsti â me: et misi. Nunc audio, tuo gustui illos non esse. Hinc cessare me jubes, nec alios addere, quos paraveram. Perquam molestum mihi venit, improspere tibi laborâsse meam industriam, usuum tuorum tam studiosam, tam cupidam. Contraho vela, cum sic velis, et alteri clavum cedo, qui fortunatius velificetur tuis desiderijs. Referat ille, opto, merces

ad vestra littora, a novitate aliquâ suâ, si minus â puriori vero pretiosas. Historia Indica Maffei quam petebas, dudum impressa, dudum vendita, ad votum emptoris non fuit. Misi, qui fora scrutaria lustrent, reperturos illam forte inter reliquias pauperis fortunae. Hucusque nihil profecit vigilantia. De faturis dubie auguror. Faxo tamen, ne quid in me desideres. Error ille (si quis error) totus venit â mea gratificandi promptitudine. Si distincte scripsisses mittendorum catalogum, loculi tui expensis numis non ingemiscerent. Veniam tu ipse tibi dabis, â quo causa. Sed ne quae deinceps â me veniat, cavebit sedulitas mea, et constans animus, quem nôsti. Malleoni meo, veteri amico, salutem ac venerationem, toto affectu dico. Tu, mi Cordesi, cum illo Vale.

EPISTOLA XXV. MAURITIO, S. R. I. PRINCIPI et EPISCOPO LAMBERTINO. Honorificum de scriptis a se editis judicium veneratur.

CLementissima Celsitudo tua Reverendissime Princeps, ad aulam suam me vocat, vix animo, minus calamo ausurum subire augusta linina, nisi benignissima humanitas tua nutum dedisset verecundo hospiti. Marinus Altesius, consiliorum intimus arbiter, e tua voluntate ad me detulit, quam honorifice de me sentias, meisque scriptiunculis. Erubesco tenuitatem meam, et tuam benevolentiam veneror, ita censentis de me, ita loquentis. Nunquam rebar, accessum ad aularum intima datum iri rusticis Musis. Tu tamen timidas invitâsti ad te, familiariter illarum alloquio delectatus. Nomen etiam vilissimi hominis

in memoria tibi, crebro in sermone, et (fateri sine rubore non licet) liberali cum encomio. Quae mihi gratia ab hoc favore? Pietati publicae dicavi mea folia, typis edita, tractus aliorum arbitrio, non meâ voluntate. Nam quid ego sic delirarem â recto, ut crederem, aliquid me literatis daturum, quod probarent? Nihil certe elegantioris formae in meis reperio, quod magnis placeat, inter quos te tua dignitas, Celsissime Princeps, tua indoles, et eruditio posuit. Quod autem in jis gratum, â tua benevolentia venit, et affectu. Utrique respondeo reverenti cultu, quem testor, Quid enim â tenuitate mea speres aliud? Utinam mihi facultas, et copia sit, stylo et operâ serviendi tuae gloriae. Superi faxint, quod opto. Tu vero, Clementissime Princeps, favere Musis continuo velis, et me perpetuum tui cultorem tuis gratiis fovere.

EPISTOLA XXXVI. RUDOLPHO VOGTIO, PAROCHO GADENSI. Doctrinae, ac virtutis studium commendat, ad functiones Parochiales necessarium.

SAEpe meam operam compellâsti ad tua obsequia. Fideliter petita praestiti, etsi litteris non comprobata. Opere testari mea studia volui, non jactare phrasibus. Commendavi Erimandro evergeti clientem tuum. Et ille lubens egit, quod rogavi. Gaudeo, utriusque desiderijs successum annuisse. Curabo deinceps quoque, in rem tuam quod potero. Nunc gratias rependo tuis gratijs, et amplius gratificandi desiderium. Adhibe illud ad tuum commodum. Pro novi anni principio, et progressu, geminata tibi vota inscribo, qualia tuus in me affectus obtulit. Ascetica prae curiosis te volver,

lubens intelligo, quia pietatis te magis studiosum probas, quam scientiae. Utriusque augmentum in opem tuorum crescat, quos pro officio curas. Eruditus sis oportet, ut doceas; pius, ut prosis exemplo. Contemptui est doctrina, quam virtus non ornat. Hac, et illâ te pollere, scio, et gaudeo. Constantiam tuus conatus firmabit, et Superûm favor. Pro me istud amice precor, ut sacrificijs tuis meam inopiam subleves, et caelitum favoribus ditare studeas, donec erimus. Vale.

EPISTOLA XXXVII. JULIO THAMESINO. Amicum ejus Macrobium permoveri non posse, ut scripta sua in publicum edat.

QUo te bona indoles rapuit, amandissime Thamesine? Non extra te quidem, quoniam tota in te est. At extra limites certe mei meriti, si non et veri. Urges, et instas cum amicis

alijs, ut Macrobium ad edendas per typum scriptiones suas impellam. Parui vestris hortatibus, et repetitis instabam machinis. Omnem excepit arietem, et suo in proposito stetit sine motu. Obsequeretur ille petentium desiderijs, si vester genius in aliorum oculis, animisque viveret. At modo nescio, quid de successu sperem. Proin cessate tandem, et me, et illum compellere ad laborem. Ego hortando fessus, hominem monere desino, apertae lucis refugum. Sub modio securam sibi quietem ambit: extra illum lubens non trahitur. Quodsi trahitur, invitus sequitur. Sed nec istud sinet, si suus esse sinitur. Lippiens ulula, qualem seipsus indigetat, acutas inter volucres poni metuit, unguibus et rostris territa. Atque adeo mitius agite, nec ultra volentis patientiam figite calcaria, ne latus fodiatis cum sanguine. Qnin amice obtestatur, ut sua folia non evocetis e scrinio, utcunque fors digna audiri per sermonem, non legi morose ad pulpitum.

Sic obfirmatus judicat, sine vi non avellendus â proposito. Haec ad te tuosque ex mente Macrobij, quem ego quidem ultra lacessere non sustineo, ejusdem paene cum illo sententiae. Fratres tuos, optime Thamesine, ad magna factos, bonae sorti commendatos cupio, et per hanc ad illa evehi. Tu cum illis ad summa enitere, ac Vale.

EPISTOLA XXXVIII. ARSACIO MAMIRODAE A CONSILIJS INTIMIS. De moribus Labrucij, ad dignitatem abipso promoti.

ERubescere me facit tua humanitas, vir Excellentissime, qua humilem de sublimi respicis, et literis etiam â manu tua salutas. Honorem mihi praestas, et gratiam, dum te mihi indulges, alias septus severis negotijs. Amplector benevolentiae pignus, scribentis manum, et in sinum fidus repono,

quae postulas. Per omnes humanitatis Genios te obtestor, ut candorem meum non arguas, si animosior ille, quaesitis tuis respondeat. Scire cupis â me, quâ mente vulgus nostrum, vel etiam primatûm aliqui tua gesta in rempublicam acceperint. Ideo ais, te mihi de his negotijs scribere, quod de mea Synceritate confidas, verum sine fuco accepturus. Multum debeo et affectui, et tuo de me judicio. Tamen in angustias me datum intelligo, aut in leges prudentiae impingendi, aut in fidem. Refragari imperio, inurbanum; fucata nuntiare, indecorum; veritatem scribere, invidiosum. Etsi ipse de tuo me favore securum esse jubeas, tamen verecundia me prohibet, garritus alienos evolvere. Ecce! quos in scopulos me pellat tua benignitas. At tibi dum pareo, vereri culpam non debeo. Igitur de Labrucio quaeris, quibus animis ejus officium populus ferat, promoti per te. Modeste fateor, Vir Excellentissime, solicitor famae tuae, cujus

favor eo hominem extulit, ut eparchiam Othonianam Praetor regeret. A tuo judicio, et populi votis procul errant illius mores. Totus esse dicitur in cymbalis, sed male sonantibus in ruricolarum auribus, pejus in animis. Ex horum grege huc nuper venêre, qui querelas suas loquerentur aulae per patronos. Timendum, ne vel tuum illa consilium damnet, si audierit pressorum gemitus; vel hi neglecti in te gravius exaestuent Utrumque nolim honori tuo in scopulum fieri: sed ita cautum, ut ne quid sinistri ab illius nomine derivetur in tuum. Querelarum summa est, quod durius agat cum suis, authoritate tuâ firmatus, et per te sui Principis. Colonorum aerunnas vel cum supercilio despicit, vel ludificat querulos cum amaritudine. Fotus ille pulvillis gratiae, vel aestimare nescit labores civium, vel durus negligit. Pauperem carbononarij familiam, inique vexatam, pago expulit, nec liberorum lacrymis motus, nec afflictorum parentum inopiâ

mollitus. Singula non recensco. Ipse sibi vicissim deberi putat omnia, nihil â se alijs. Lamentantur agricolae pariter, ac domestici, asperam cervicem esse Labrucio, et immitem ad aerumnas pauperum cum fastu. Silicem terebrabis citius, quam illius asperitatem mollias. Qui vel gratiâ, vel largitionibus valet, totum hominem tenet. Alteri nec aditus ad sermonem, nec ad purgationem rima panditur. Sic innocentia sine praesidio vapulat, nec raro iniquitas coronatur sine merito. Hinc factum, ut desperato meliorum successu, subditorum plures convasârint sua, alio dilapsi, ut Praetoris asperitatem effugerent. Exemplavis inferam? Dabo sine fraude, sine metu. A discessu Tribulij vacabat officium actoris, quod in oppido gesserat. Urgebat necessitas, successorem substitui. Non erat, qui vellet, qui posset. Solianum, honestum civem, et utiliter laborantem in suis invitavit Praetor ad negotium, gratiam pro gratia habiturus, si susceptâ

civium curâ ipsum Labrucium liberaret suâ. Vir bonus et rectus, ut in angustiis posito praestaret operam, laborem suscepit, et gessit gnaviter. Interim scena mutavit chorum, reperto altero, quem gratum sibi fovebat Praetor. Tum elapsus e cippo, cum Soliani operâ jam non egeret, accepti obsequij, et datae fidei oblitus, domo exegit hominem. Exul ille cum liberis, in vili tugurio desolatus tacet, cui cives de inhumanitate exactoris dolentes adgemunt. Ecquis amice illum habeat, â quo talia in suos? Ita alter ad alterum missitat in plebe. Uxor cum liberis inter lamenta consumit dies, oppressae innocentiae testimonium. Alterum de Arsenio, viro integerrimo sic habe. In hunc bilem suam et caput posuit Labrucius, ut amoveret illum â curia, cui assessor aderat. Id cum ageret, obstitit senatus; preces interposuit populus. Ne cruda negatio utrosque offenderet, annuere videbatur postulatae gratiae. Interim clandestinis machinis idem egit, ut vel Arsenium

cogerentur dimittere, vel timere Praetorem. Sic indefensus â suis abijt. Nunc institoriam tabernam parat extra patriam, et merces tractat. Hinc amicorum desolatio, et desperata consilia; si tamen consilia sint, quae desperata. Vereor ulterius progredi in hac sylva, ut nostrûm utrique parcam. Mihi, ne tot tristia scribam: tibi, molesta ne audias Doleres certe, Vir Excellentissime, si questus civium ad aures venirent tibi, sine spe lugentium sua incommoda. Prudentiores quidam modeste tolerant hominis fastum, maxime tui causâ. Indignantur alij, et mille votis ad Thulen mittunt despoticum exactorem. Vae duro capiti, si execrationes pressorum in lapides congelascerent. Certe tubera darent, et vulnera. Da candori idem meo, ut verum nuntiem. Illorum pars aliqua etiam in te jacitur, Exellentissime Adriane, tanquam primum hominis evergetem, quo succollante levatus

is est ad subsellia. Populares illae grandines etsi caput tuum non feriant, scrupulos tamen subdere pedibus tuis poterunt, mansuete, ut soles, ambulantibus inter subditorum miserias. Virum te virtus, et prudentia fecit, sublimibus celsiorem. Talis palam audis a tuis meritis. Hinc gravius ijsdem dolet, asperam sibi per te sortem venisse, dum illorum fortunis te putabas consulere. Haec culpa tuae voluntatis non fuit, sed illius, promoti per te, rigide utentis tuâ gratiâ, ad dolorem gementis populi. Quantum alieni de te sermones animo meo offecerint, censebis ipse ex affectu, quem scis, fuisse semper tuo nomini devotissimum. Ipsus ego querebar saepius de Labrucij duritie, qua te vulgi calumnijs exposuit, amatum alias, et reverenter cultum ab omnibus. Si quid in laudem tuam, et aliorum solatium velis, fac, ut ad stivam redigas immitis genij virum, docendum, modestius arare cum agricolis, quorum labores non aestimat,

quia fodere non didicit. Quanquam quis futurum hoc speret? Da veniam, suggerenti consilium, quo ipse abundas, non indigus alienae operae. Sublime tuum judicium dicet, quid te deceat, quid prosit tuis. Istud ad oppressi populi levamen satis, quod illum oppressum scias. Medeberis certo, medicinae si locus. Alias ferendum, quod necessitas imperat. Obsecutus officio in te meo, Excellentissime Domine, ad silentium redeo. Si quid gratiae hoc meo studio a te merui, eam conferri ad istud cupio, ut expedium alias ad tua, simili deinceps officio in in vidiam ne voces. Alienam certe famam invita pectit haec manus, nunquam istud ausura, quod fecit, nisi jubeme tuâ gratiâ, semper a me pro imperio habitâ. Hac ut constanter dignari me velis, officiosissime postulo. Ego vicissim Numen aetemum precor, ut te diutissime fortunatum praester, et tuos consolatos per te. Vale.

EPISTOLA XXXIX. JANO PERLAMOTTO PRAETORI. De laude filiorum, et Refferij infelici morto.

UNa hebdomas geminam mihi a tua manu epistolam tulit, Utraque humanitatem eximiam praefert, ac eruditionem. Errat illa tamen, quod praeclarius de me sentiat, quam merita sinant. Velim ego quidem sic amari â gratijs, uti tibi videor. Falli tamen metuo, si id velim. Familiam tuam bene valere, ad hujus animi votum est. Vensonio tuo, quem ad sacra dimisisti, singularia cupio, et uni propria. Crescat in spiritu, et hic in ipso, qui teneram occupavit animam, et porro perdueat ad summum, AEgre mihi nuper factum, quod Ignatio tuo peregrinanti ad nos, tantum obsequij praestare non licuit, quantum libuit. Sed neque valedicere abeuntime

si vit praerepta occasio. Addidissem tenui munusculo verborum aliquid in aurem parris, quod fixum haerere literis, tempestivum non putem. In contemptum, quaeso, ne veniat curta supellex libraria, quam dimplex a me bajulus tulit. Aliud ad offerentis arbitrium non fuit donarium, quo testari assectum volui, non expungere debitum contracti censûs. Placuerit saltem Lipsiana Constantia, si visa prius, aut lecta non fuerit. Quin visa, et lecta placuerit denuo, cum te lectorem nacta, authori consimi em. Quem ego quidem prae multis veneror, latini sermonis decus, et doctorum sidus. Quin et ilii cultum, ac aesti matonemin posteris voveo, qualis in me erga illum viget. Isthoc magistro neminem pudeat, Stoae Christianae tyronem dici. Ego certe in illius verba jurare nihil trepidem. Sed vah! quale nuntium ad nos fama tulit de tristi obitu Refferij, celebris quondam Roscij in scenis, nunc Ministri in Aulis? Verene sic

quod repente confossus occidit ? Heu fatum, quod oculi piorum fleant! Cessârunt illi nunc omnia; et illa caeperunt, quae non cessabunt. Si quando scribetur facinoris historia, exemplat unum mihi exoratum cupio, ad subsidium memoriae. Bene sit occisi manibus, quibus ego quidem requiem aetemam precor, inter arae mysteria quotidiarius orator. Veniam dabis petitioni meae, alienam imploranti manum ad haec obsequia, non illam tuam, hactenus tam profusam in me, ac meos. Culpae mihi duxerim, te tot forensibus fatigatum, ad usus meos revocare, et scriptitando lacellere. Repeto vota, quibus tibi, et domui tuae felicitatem constantem voveo, Vale.

EPISTOLA XL. ANDREAE BASSIANO, Post auditam Philosophiam, ad Theologiam Scholasticam aspiranti.

Diu debe tibi literas. Et sane volebam eas debere diutius, nisi annus, sensim cadens, urgeret me tandem pandere, quod tacitum mallem. Mi Bassiane, scripsi ad Academicos in rem tuam, ut locum tibi pararem inter ilios. Literas retuli: sed ô! quam non ad spem meam, non ad tua vota, et merita? Pigebat me, illarum acerbitare animum tuum concutere, et oculum vulnerare punctiunculis, quarum plenae tunc erant, plenae repudij. Quid porro? In littus alterum vertenda sunt vela: vel potius ijs dimissis, figenda in portu anchora, quem tenet. Standum, ajo, in arena, ubi pedem stacuisti, cum alio migrare non sinant fata. Etsi ibidem singula ad commodum non sint; ferenda incommoda,

quae sunt, et utendum praesenti fortunâ in utilitatem tuam. Erit, spero, ut meliora curet providum Numem, ubi proficuum judicaverit. Viatorem te esse noveris in hoc climate. Nec stabiles in illopluviae, nec firma serenitas. Miscentur. Tu animum indura ad utrorumque vices. Magnam hanc artem sacra te volumina doceant, quae ut frequens, et serio lustres, suadeo, et hortor serio. Eo te citat vitae conditio, quam moliris. Opto, te valere, optime Bassiane, virtute, ac doctrinâ crescere ad summi Numinis gloriam, et tuum bonum. Vive mei memor, et vale.

EPISTOLA XLI. RICHARDO LAMIDAE, SACELLANO CASTRENSI, ABITUM MOLIENTI AB OFFICIO.

Supremo militiae duci per annos a sacris eras, domi, forisque individuus periculorum comes. Nunc quietem respicis, laborum fessus, et metu adversorum territus. Rogas, quid expediat. Anceps negotium. Ariadneo ad illud opus est glomere, quo ducatur ad exitum. Uno passu finiretur quaestio, si tuus ille relictis castris rediret ad suos, quod multi cupiunt, nemo suadet. Verum, ut audio, recedet ille ad montes cum impedimentis. Improbant omnes praeceps consilium. Terrebar et ego, cum de eo nuntium acceperam. Videat ille, ne serius paeniteat. Quodsi cum eodem secesseris, particeps intempestivae profectionis judicaberis, vel primus author. Utriusque invidiam feres, si ferre poteris: si non poteris, opprimêris. Ab illius obsequijs abscedere, â quo tantopere fovebaris nec humanum satis, nec tuae conditioni conveniens. Tamen si is bene sibi suaderi non sinat, expedit, illumsuâ obstinatione periclitari, quam

tuam innocentiam cum illo. Nunquid hoc durum? Fateor. Saltem tibi sic consules, si ille sibi consuli non sinat. Sed indignabitur, si de abitu â se tuo mentionem ingesseris, et in grati animi te arguet. Iterum hoc durum tibi: et ideo suadere non ausim, cum se alteri crediturus non sit, qui deinceps dubium regat, vel ruentem teneat. Vides, quam operosa dexteritas sit, magnatum tractare causas, et mentes regere. Et istud me cogit, ut abitum ab officio non probem. Honestius censebunt prudentes, te una cum Duce tuo quid pati, quam minus decore avulsum, extra invidiae periculum poni. Quanquam istud non evitaveris, quocunque vertas tua carbasa, Forte conduceret, praetensâ migratione reluctantem terrere. Istud tu noveris, de illius animo tibi polliceri quid liceat. Si spes sic eventûs prosperi tentate licebit aleam. Contrarium si metuas, abstinendum. Ego certe mitem eventum non ominor. Hinc neque

periclitari te velim inter geminos turbarum scopulos. Quid enim lucri sit, teipsum mergere, et herum non educere in littus? Proniori forsitan nutu acciperet sententiam, si tuum illi exponeres periculum, quod aliorum tibi facessant insidiae, si ipsus ad mentem non redeat, te morante in ejus obsequijs. Istud quidem sine culpa feceris, an cum fructu, spondere non ausim. Quid igitur? Rectori mentium Deo committe causam. Faciet ille in tuum, et militaris domini bonum, quod volet. Huic te dona: reddet ille te tibi cum foenore, ut et perseveres in officio, et obtrectationes odientium non metuas. Istud opto: quin et ominor, spe fretus de illius potenti bonirate, qui bene suadentibus consilium suggerit, et operantibus auxilium. Vale.

EPISTOLA XLII. ARBOGASTO HARPHIO, Inhaerenti suis principijs ultra non contradicit. De proprijs scriptis suum sensum cidem aperit.

DIucurnam cessationem liberalis memoria pensat per epistolam. Amplector in illa veterem amicum, ultra merita mea studiosum mei. Proin excusare neglectum officium ne velis, a quo quidquid venit, gratum venit, quandocunque venit. Hinc ego in aciem non provoco militem, munimentis otij vallatum, et obfirmatum, haerere inter septa inolitae consuetudinis. Etsi tentare assultum lubesceret in haec castra, planissime desperandum mihi foret de victoriâ. Cautius ergo domi retineo triarios meos, saepius jam reduces ab irtitâ velitatione, quam fecêre toties, nunquam perfecêre. Esto igitur mentis tuae, cujus es. Ultra tibi molestus esse hîc cesso. De periochis

Scenae vestrae, quas misisti, meam sententiam requiris. Ego tabulam non tango, ne fabrum feriam, cujus illa studio dolata, et compacta fuit in hanc formam. Probo tamen judicium tu um de argumenti delectu, non apti atis ad locum; sed neque, quae mea crisis est, ad genium choragi. Exploratum ego virum habeo ab annis; utinam sic notum sibi. Vere prudentis est, seipsum trutinare ad rigorem veri, sine palpo, sine fraude, ut intelligat, quid res petat, quid ipse possit. Plerumque famelicis vastior est oculi cupiditas, quam stomachi mola. Lassatur ista, cum orexis defecerit. Hinc indigesta moles esuritorem gravat, comedonibus risum ciet. Periochas igitur Poetae vestri si illustrarent alterae, forte aliquid et mihi fulgeret luminis, paene lippienti ad haec scenarum funalia. Tu quidem, mi Harphi, gratis mihi palpum ducis ob mea ludicra, vere impolita, nec condita ad gustum eruditotum. Talia nî forent, vix domi retinem

nerem vaga folia, quin multis urgentibus apponere cogerer ad mensas publicas haec obsonia. Imo uti ula sunt, esuriuntur tamen acuriosis ad cupedias. Et horum suasu, etiam illi prurire incipiunt, efficere qui queam. Istud hi non facient: ultro ego manum non applico: sic secura mihi domi paropsis erit, ab unguibus, et rostris harpyarum libera. Nec enim id meis edulijs delicium esse censeo, quidquid alij sentiant, ut esuriones pascant sapore, gustu recreent. Tamen parasiti quidam videntur odorari aliquid in meis, dum furtive subtractis e foco meo, et suum translatis in triclinium, spectantes convivas, velut epulo refecêre, non suo. Male illis faciant virgines Musae, â quibus raptae prostituuntur. Erubescant stigmatici cleptae, qui alienis pascuntur, aut otiantur in illis. Litare Appollini si velint, litent thure suo: aut proprio ex alveari depromant mella, si suci non sint. Te vero, mi Haraphi, apem pervelim, libantem haec talia,

si non colligentem. Scio, ad hune labotem te non esse, festinantem ad tu vota. Non turbo. Sed nec tu idem fac quaestiunculis tuis, quibus curiositatem lactas, sine fructu. Gratis arare coloni renuunt, et ego scribere. Hinc finio: et bene tibi saltem velle desidero, si bene facere non licet. Vale.

EPISTOLA XLIII. CASIMIRO FARNESIO. COMITI, Ad castra in Hungariam ituro, Paraenesis.

Ergo tibi fixum est, castra sequi? Illustrissime Comes. Non inhibeo: ut bono cum Deo illuc eas, pie moneo. Sequendum hoc vitae genus Nobili Juventuti, suadet causa familiae, mos patriae, et aliorum exempla. Haec imitanda; illa promovenda ad gloriam. Majorumgaleae novis ornandae sunt nepotum laurei, et illorum titulis addenda

decora, ne hi alienis laudibus superbiant, si suis facinoribus illas sibi proprias non fecerint. Illustres animae exercirationibus probandae, quae stirpem suam deceant, equa natae. Servire publico, et placere Principibus qui velint, utrâque manu serviant oportet, calamo, gladioque. Politicam tractare sciant in curia; gladium in aeie. Arte alterutrâ qui caret, nec familiae consulit suae, nec bono patriae aut inglorius in campo, aut neglectus in foro. Omnia haec ad morem saeculi: quid autem ad curam animae? Haec magni illius aeterni divina portio, minort in censu non sit, quam lutea pars terreni corporis. Illa primo extra periculum in tuto locanda est: qua non salvâ, nec salva caetera. Vide, illustrissime Comes, an in militia id possis. Juvenis es, e scholis recens cluctatus, Martium in campum descendis, ubi sacrorum inopia, morum licentia, et prava pravorum exempla, stimulum addunt e tiam bonis ad inhonesta. Fortis

sit, qui se trahi ab illis non sinat. Effusa prodigalitas per lusum, loquendi intemperantia per execrationes, incontinentia vagae libidinis, quotidiana se praebent in hac vitae conditione. Ad ista pronum, sequitur infamia: pie ab illis refugum, insectantur insanorum dicteria, et invitum etiam rapiunt exempla, sensimque volentem faciunt ad paria. Nec jam vetitum putatur, quod omnibus paene in usum vertitur, et consuetudinem. Eo ventum, prâ dolor! ut nobilitatis habeatur, sine pudore lascivire, ut lubet. Vercor, ut ea in te constamia duret, quae te, optime Famesi, tot inter illicia intactum servet, atque in primo retineat virtutis gustu. Si victum voluptas capiat, eo ibis, vel rapieris, quo eunt tam multi: ad animi inquietudinem, infamiam, ruinam. Explora teipsum, an contra tot monstra sperare Alcidem te possis. Si non audes, pedem in arenâ non pones, nî te oderis, Tamen si iveris, perspiec, quî ad feliciratem et istam, et

futuram pertigeris. Ab offenso Numine neutram speres: nec obtinebis. Triste animo meo, si quid tale de te, cui optima cupio, sic merenti. Sunt non pauci tuae aetatis, et sanguinis, qui licere sibi putent, errare diu, de serâ tandem emendatione confisi. Praepostera opinandi ratio; cum multis aegrescere, sanari tandem cum paucis. Quaeso te, Nobilissime Domine, quae haec insana temeritas? Extra manife stum hoc delirium procul esse te velim, semper sanum, non sanandum. Quam multis pemiciosa haec pestis nocuit, ut vel convalescere ultra non possent, vel serio non vellent, desucto a pharmacis per abusum stomacho. Vivendum igitur in dies, ut dies ultima tibi ad felicitatem faveat. Maxime in militia, ubi nullum paene momentum sine periculo. Haec dum legis, idem mihi dices, credo, quod Vichesius Centurio mihi regessit, cum idipsum argumentum nuper venisset in colloquium. Aderat ille decretorio ad Taurunum

praelio, ubi devicti Turcae, Germanis reliquêre victoriam, cum urbe deditâ. Ex horum enarratione me semo ad eadem tulit, quae hîc tibi. Ad quae indignatus ille, vah! quis miles erit, ajebat, si tenenda haec dogmata? Claustralium bubonum ululatus hi sunt, et fabulosae naeniae. Aliter sonant castrenses odae. Nunquid, Illustrissime Comes, idipsum tecum ruminas, quod egessit Vichesius? Ego quidem, castra quid canant, quis electurus militiam sit, arbiter non ero: istud tamen animose testor, e veritatis codice desumptas esse gnomes nuper narratas Vichesio, nunc scriptas tibi. Credite, in vestrûm ullius gratiam, stylum illa suum non mutabit. Ad hujus leges formandi mores etiam militum, non in horum licentiam detorquenda illius dogmata. Hastis licet ac gladijs adversum has tabulas pugnent duces, non frangent illas, apicem non expungent. Quare, mi Famesi, aut bonus esto, aut milesnon esto, si servare animam velis.

Enim vero Nobilium schola sit militia; sed quam adeant consulto Numine; non impetu sensûs ad libertatem. Sic vocatus Dei nutu ad militaria Pappanhemius, Sueciae Regem dejecit, victorem Germaniae. Et te sic ire ad vexilla velim, ad illa si decretum est tibi. Magnanimitas in comitatu tibi sit, ut nec hostem formides, nec malis amicis cedas ad indecora. Cum horum familiari lenocinio pugna saepe periculosior, quam cum illorum sarissis. Si culpa mentem subierit, cum eâdem trepidus timor ingreditur, cordata pietas emigrat. Post Lipsiense praelium, neglecti officij reus, ad supplicium vocababatur e ducibus unus. Fatebatur, in ferali pegmate positus, neminem pugnare fortiter posse, cui mens pura domi non sit, qualis sua ipius tunc fuerit. In hunc hostem animae primo vertenda sunt arma, illustrissime Comes. Diu, noctu in excubijs tibi standum, nevel violentus irrumpat in arcem pectoris, vel irrepat subdolus. Quotidie sacris

te ad esse, petit Religio, si non vetet necessitas. A pietate auspicare diem, cum câdem claude. Quod inter utrumque horarum interjacet, bonis dica. Inter honestatis limites serva genium: ultra vagandi cupidum, se verus inhibe, si te, si felicitatem, si Superos ames. Ab aliorum injurijs ut abstineas, tua te indoles monet, his infimis altior. Plura non persequor, ne multa agendo, nihil agam in te, legendi molestiâ fesso. Haec interim dicata saluti tuae, benigne sustine, serio considera, et repete frequenter. Quod occurrerit, rescribe, ut, ad necessitatem quae fuerint, una operemur junctis studijs: tu invigilando animae, ne quid labis accipiat; ego consilijs, et oratione juvando, ut suâ protectione te caelites servent. Ad idem hoc negotium ut castrensium sacrorum Praeses suam operam conferat, literis precabor. Faciet is haud perfunctorie amoris officium, urgente zelo, quo torus aestuat. Adi confidenter, exquire,

consule. Fovebit ille te curâ suâ, quam utilem tibi esse opto, uti et meam. Vive, proficiscere Illustrissime Domine, animae tuae in omnibus memor, et vale.

EPISTOLA XLIV. RICHARDO LAMIDAE SACELLANO CASTRENSI IN HUNGARIA. Ejus curaE commendatur caSimirus Farnesius, militiae Tyro.

UBicunque te hospitantem invenerit mea epistola, salutem tibi dicet a me, cum bonis votis valetudinis tuae, et fructûs laborum. Diu nihil de stativis vestris ad nos; nisi quod illa hyemem vobis frigidiorem fecerint, deficiente foco, et ollis. Ditiores casae de bebantur vestris meritis. Sed hoc satis, generositatem vestram Deo militâsse, ac Caesari. Haec laus tuorum est, quos curas: quin et cua, cum animum

illis addidisti ad ardua. Caelum te servet cum illis, semper victoribus cum suâ gloriâ. Inter illos Casimirum Farnesium admitte in curam tuam, volentem illum experiri militaria ad famam. Sanguine, et animo Illustrissimum se probat, unicum familiae fulcrum, quae hîc floret. Tuae illum so licitudini committo, et charitati, qua innocentem moribus serves, et postlimio remittas ad suos, qualem acceperis. A togata Pallade ad sagatam transit, utroque stylo scripturus deinceps laudes suas, et suorum. Tu illum vi gilantiâ tua duc ad sacra, ut animam servet, quam a Superis traxit, honesti amantem, et capacem. Ipse intelliges, cum exploraveris usu, et familiari consuetudine. Da te illi facilem, ut talem ille se reddat tibi ad salutem multa se quotidie in castris ingerunt, ne inficiatur improbâ lue, tu facies instructione tuâ, monitis, et curâ. Abeunti in viam dedi, quae profutura rebar tyroni. Caetera tui officij sunt,

et charicatis, cui novum militem serio commissum velim. Vos Martiales iterum ad Martem ite, utinam sic lauris felicem, quam justum a causa. Praevolent agminibus faustae aquilae, et victores in hostem ducant, militantes christiano nomini, vestro Principi, et Deo. Hic, et ille vestris labotibus praemia ferant, utrique vitae debita. Vale, et mei quoque in tuis memoriam habe.

EPISTOLA XLV. AMBROSIO MELINOTO REGIMINIS VALLONENSIS CONSILIARIO. Non expedire, extra scholas publicas filium privatim instrui.

De filij tui domestica instructione, nuper timide pronuntiavi. Verbo renuebam. Inurpanius ne dicerem, modestia prohibuit. Intelligebas itaque sensum amici, serio cupiencis, quod

prosit. Nam quî suadeam, umbratile studium praehaberi publico? Attende tyronis indolem. Si felici pollet, ad altiora solus non excitabitur, impulsu aemulationis defectus. Si rudi, seipsum non erubescet, nec gloriae cupidus, nec ignaviae pertaesus. Si desit, cui pugnet, languidus sordebit domi, ipse miles, et imperator sibi, primus et ultimus. Fortis machina est, laudis desiderium inter honestos. Committendus igitur filius tuus cum aemulis est, ut acrius accendatur ad pugnam, et inde ad victoriam. In campo Martio spectatur virtus, et ardor laudis; solitaria in orchestra languet. Exempla Sodalium ad generosa provocant, et vel frigido vigorem inserunt ad laurum. Quin et mendae caeterorum prosunt ad profectum, uti viperae ad pharmacum. Vitare vitiosa discit, qui alios errare conspicit. Ingens lucrum, aliena e ruditate sapere. Adolescentibus istud da tum est, fugere scopulos, ad quos allisi commilitones fecêre naufragium.

Minerval diligentia perdit absque sumptibus. Addo, quod jucundum, partiri laborem inter plures. Unus dum sua peragit, respirat alter, ut alacrior in arenam redeat. Sic ludus publicus exercet suos, ut citra taedium proficiant. Schola solitaria his emolumentis deficit. Difficile onus censent periti, continuo et serram trahere, nec respirare a motu. Promptius laborat, laborem qui mutar. Intercapedo alacritatem excitat, quam solitudo morosa hebetat, cum damno doctrinae, ac librorum nausea. Quod grave discencibus, onerosum docentibus veriit. Coctam semper cramben recoquere, fastidiosum. Ubi varietas non mutat tempora, facile frangitur laborantium patientia. Hac cessante, cessat fructus, quem expectabat patronorum pietas. Et ego solitarium tibi ludum eligam? Non faxim, ut tibi solanum, nepoti profectum invideam. Is modo Poeticam tractat, et Oratoriam. Dic, vir clarissime, quem paedagogorum repereris, qui perite faciat officium

Scio, quid sit, utriusque studij amplitudinem ingenio complecti, et indultriâ exequi. An in uno eorum aliquo id deprehenderis, nondum comperi. Opto; non tamen sine votorum metu. Sed audio, principium Musis jam datum, scholarchâ Petronio. Dialecticum illum sciveram: Oratorem, aut Poetam, non item. Te authore, credam utrumque. Tecum errare malim, quam te mecum. In tuam gritiam, methodum docendi suggero, quam postulâsti consuetam ludis publicis. Seligat Petronius, quod videbitur. Imprimis inhaerere majorum vestigijs illum velim, ad mensuram tyronis, quem erudit. In lyceis dandum aliquid immaturae pueritiae, quae hoc aevo nostro ad literas mittitur cum muco. Aliud petit Raphelengij genius, eluctati e primis, et ad perfectiora currentis. Praeter Tullium ergo, et ejus interpretem Soarium; praeter Maronem, et veterum laureatos ordines, ad hanc orchestram alius non eat, ut sistere jubeatur

in cathedra. Celeri passu transire li ceat, pro levando discentis taedio, vel doctrinae exemplo. Jacto semel antiquorum fundamine recentiores per mir, to, quin volo. Illos ajo, in quibus refulgent veteres, novâ gratiâ exculti. Succo juventus indiget, quo nutriatur ad incrementum. Solidiora solum si, apponas fercula, macrore tabescet, aut lassa fastidio, gustum deperdet cum nausea. Hinc fortis primorum eloquentia, pinguioribus novorum cupedijs temperanda, ut sapiat, et avidam foveat discentis orexin. Sed haec cum delectu. Firma enim teneatur doctrina, non florum colore tantum ornara, fructu vacua. Streperae figurae, et phrasium sonantes nolae, si ex artis robusto corpore non pendeant, velut uniones ex humeris Amazonum, nugae sunt, et otiosa pondera, quae inani evestium luxu promicant. Artem qui callet, numerum implevit. Caetera maturabit aetas, et usus temporum. Haec e sensu meo: quin et illorum, quibus

experientia doctrinam dedit. Plura jam non suggero, dum genium scivero tui domestici. Tu, si tanti est, illius de hisce meis judicium scribe. Modestum illud, et mite si fuerit, tuâ causâ me illi amplius fruendum donabo. Quanquam verear, ut discere sustineat, docere qui prasumit. Puteum aperio, sitientis nausea mihi culpae non erit. De folijs meis, parandis ad typum, solicite quaerebas in tuis, et benevole vovebas successum. Animo tuo hunc meum refero, et omnia cum eo. A tuo certe in me studio, operam superari non patiar. Significo proinde cupienti, rediisse ad me libellos meos, bene habitos in judicio. Sic res ad triarios recidit, et nisi per moras effugium mihi fecero, invitus ad eorum emissionem cogar. Istud si fuerit, propediem citabor ad prelum. Tu rides. Cum amico dolere re mallem, calcitrone ad ferientis virgae imperium. Aliud tamen non consequar, nisi ut verbera excipiam, jugum non excutiam.

Quid tunc mihi cum musurgo vestro, lente pigritante in suis? Malum! magnos artifices nescire, honeste vivere. Ne tunc lentore suo typothetis obsit, per te curari cupiam. Mihi, sibique opportunum fecerit, si obsequiosâ celeritate occupare festinaverit nostrorum operam. Eo ventum est, ut honorata obedientia gravior invito sit, quam austera volenti. Utraque ferenda est, utinam cum fructu. Sic et tuae curiositati, et meo officio dedi, quod debui. Istud tibi ut commodo, illa voluptati sit, valde cupio, et te diu salvum, opto exanimo. Vale.

EPISTOLA XLVI. MAURITIO ROSANO, AD AULAM ENOBERICAM LEGATO. Excusat se, quod ejus postulatis obsequi non possit.

ut sequerer, nec facultatis meae tunc erat, nec arbitrij. Officiosae humanitatis phrasin interpretabar, non consilium. Nunc serio id te velle, judicium miror de me tuum. Ego ex obscuro Musarum antro, in lucem publicam prorepere, civilium, et politicorum rudis, quae decentia? Procul a sensu meo, et animo haec speciosa! Nusquam ego longiores hastas tractare didici, brevibus tantum pugionibus in arena inferiori assuetus. Eccur non libere fatear, loricam regiam non quadrare pastori? Maneo, Excellentissime Domine, et lubens maneo, ubi Dei, et mea me voluntas posuit. Honorata ista nihil ad Langium. Sua illum in concha delectat latere potius, quam in sole numerate atomos. Tam obtusae naris non sum, in fumum non olfaciam faetentis mundi. Longius prospicio, et temporis etiam illius rationem habeo, quod erit post istud. Haec aliam mentem provido injiciunt, ut vulgo ludibrium ne fiam, nec offensa magnatibus.

Dum jocari in sphaeristerio ducibus lubet, pilam quaerunt, quam jaectent. Et hoc ipsum aliquid gloriae in humanis habet, suâ levitate grandibus ludum dare. Ego non sic. Meo pondere feror, quo feror Tamen officiosae manui tuae laudem scribo, cacabum volenti ponere in abaco, et hydriam inter uvarum cyathos. Mihi certe affectus, et judicium tuum honori sit. Neutrum si mereor, tu vide, quî excuses. At sinamus fata suo tramite gradi. Mutabunt, quiescent, ubi libitum supremo Domino, qui metam figet. Meâ sorte contentus, altiora non cupio. Et scio, e sublimibus illis potentijs non esse me, qui stellam unam, vel nebulosam, inter sidera gyrem. Hinc terram, et inferiora colere ad fructum expedit, quam specioso, casso tam labore, superiorum corporum rubiginem scabere. Excellentissime Domine, animum scribentis nôsti, et sensum. In utroque summam tui venerationem servo. Tu, ut a publicis

refugum, tuâ gratiâ dignari me velis, efflictim precor, Vicissim Deo supplex accido, et oro, ut te publicis utilem diu, et incolumem servet. Vale.

EPISTOLA XLVII. JULIO THAMESINO, De morte Equimarij, egregij viri, et de Musica scenica.

ATque adeo hoc mihi tu xenium Equimarij nostri, viri meritissimi juxta, et amicissimi, fatum nuntiare? Immitibus Parcis irascerer, nisi attritum viribus, et cupide volentem, rapuissent. Nunc bene sit pijs manibus, misero soluris ergastulo, et firmiori domicilio dignis, dum hîc erant; dignis aeviterno, dum ibi sunt. Memoria illius in nobis supererit, quamdiu nos. Sua merita secum tulit ad coronam, nobis reliquit eadem ad exemplum. Jam ille nobis de supernis faveat, tunc secuturis, cum citârit supremi jussio. Iter nostrum mutuis auxilijs

promoveamus, ut eatur feliciter. Lacanisij, Musurgi vestri, consilium de partu suo immaturum reor, et amice improbo. Quid enim nunc illud novae gratiae? Erit, ut opportunius enitatur suam prolem, ubi et privatis rationibus expedierit, et publicis. Suadenda homini mora est, vel eximenda intentio. Istud nunc quidem sub nuce; alias sero cum sole clarius. In rem meam jube illum non festinare, nisi ultro lubeat, calenti genio calamum dare. Nondum hîc sudatur ad prelum a typographis, parandi typi musici curâ distentis. Veteres illae formae, deformes et impolitae, non allubescunt horum temporum Musis, et earum Moecenatibus. Si quae nova methodus occurrat peritorum ingenio, dictate nobis inventam novitatem ad usum. Clavis mentium in secretis quorundam scrinijs hîc latet, non danda vulgo. Praestolandum curiosis, dum ultro pateant sinus. Reserantur hi, vel suo pondere, vel loquendi cupiditate. Depublicis

nihil huc insero, cum ipse noveris, quae misera bellorum facies hoc in orbe sit. Te, mi Thamasine, privata mea ut cures, amanter a te postulo, futurus tibi ad obsequia in tuis. Vale.

EPISTOLA XLVIII. JODOCO WERNEMANNO, BASILIANI MONASTERIJ RELIGIOSO. De nepotis inconstantia.

DE argumento literarum tuarum planissime doleo, nihil admodum in illo me posse, ut velim maxime. Nepotem tuum valde novi, candidissimae integritatis laude probatum Juvenem, cum floreret in primis classibus. Sua tunc illum synceritas ad me traxit, consilijs meis usum, et directione ad bonum. Mihi quidem ad solatium; ipsi sibi ad utilitatem. Huic ipsemet syngrapham dabit, sipetieris.

At nunc ab annis pauculis nihil ultra negotij mecum illi fuit, ad aliam quercum elapso, si tamen ad unam, quam excutiat pro oraculo. Ita nec mihi occasio ad illius felicitatem fuit. Moleste audij, â malis illum, quibus assueverat, malam notam tulisse. O Juvenes! ita erratis. Dolui vices clientis quondam mei; et tu mecum, vir colendissime, nepotis tui casum dolebis. Tunc ego quidem solitario dolore affectum pressi, cum facultatem medendi non reliquerit mihi Juvenis inconstantia. Nunc non habeo, quod in illo curatum praestem. Si tamen aut tua industria, aut refugi erronis confidentia effecerit, ut quid boni in illum conferam, omnem operam utriusque votis polliceor. Caetera humanitatis tuae argumenta, quae ubertim congessisti in tuis ad me, mihi non tribuo. Jucundum tamen venit, in illorum animis esse, quos mihi quondam familiarior necessitudo junxerat. Faciamus ut perennet affectus sibi mutuo benevolentium inter haec humana.

EPISTOLA LXIX. JODOCO WEITENHOFIO. AEgre fert, se nihil in ipfius gratiam efficere potuisse apud patronos. laudat librum ab ejus fratre editum.

MOra mea culpam non habet, sed lenta gratia Patroni, quem compellavi pro te. Praeter officiosam verborum phrasin, nihil retuli: effectum in dies expecto. Fastidiosum illud aularum idioma supplicum aures implet, gemente crumenâ, et suium dolente, promissis vacuum. Mos iste nunc palam in labijs natar, procul ab his abeun te animo ad fallaciae focum. Te quidem istud adverto, mi Jodoce, praestitisse me operâ meâ, quod in viribus erat. Refugam hominis benevolentiam coercere non licuit. Quam velim, ut illam deinceps reducere valeam ad utilitatem

domûs tuae, cui bene cupio. Utinam et praestare, liceat quod cupio! Ita me tenet veteris amicitiae vinculum, quo me sibi obstrinxit humanitas tua, volentem certe, ac beneficijs gratum. Quodsi tamen conatibus meis Patronorum favores non responderint, extra suspicionem neglectûs me colloca inter tuos, quos amas. Fratris tui eruditum volumen nuper vidi, recens editum in lucem. O quantus in illo nitor, et sacrae doctrinae spiritus! Salutem, gratulationem illi dico per te, cum voto prosperorum in seros dies. Hi quidem fesso senio inclinant ad quietem. Et hanc illi aeternam voveo, quandocunque venturam. Tu vero vegetior annis, et robore, vive diu, semper mihi, et alijs bonus in aevum. Vale.

EPISTOLA L. THOMAE MARINO, ECCLESIAE CATHEDRALIS CANONICO. Offert considerationes typo impressas, et illarum edtitionis occasionem enarrat.

OFficij in te mei neglectu ne peccem, Reverendissime Marine, sacras commentationes, antea spectatas in theatro, nunc typo impressas, tibi offero. Ad hoc veteres novique tituli me obstringunt, rapiuntque plane volentem. Opto, ut hospites Musae sinum amicum reperiant. Sperare hoc illis liceat, quia virginibus, et religiosis. Ut illas tuo digneris alloquio, postulare non ausim, forte parum ferentes, quod delecter. Locum illae saltem librarias inter comites desiderant, quarum tibi copia domi est, numerum facturae, si utilitatem, vel honorem haud queant. Quodsi tamen subsecivi

quidpiam temporis impolito libello dare quandoque libebit, tenuitatem illius excusatam tibi cupio, scenis parati, non moroso legentium studio. Ipse nôsti Reverendissime Marine literarum cultor eximius, quam varia sint illorum judicia, in eodem saepe argumento discordia. Quod probat Milvius, reprehendit Parius. Huic dapes Asianae ad gustum, illi Atticae. Quis unâ paropside tot epulonibus delicias coquet? Humaniorum literarum ea prae caeteris infelicitas est, quod quilibet se peritum illarum interpretem putet, aut magistrum. Canit Poeta, dicit Orator, ludit in Scena Roscius: quilibet auditor, lectorque censorem agit, etsi rudisad cantum, balbus ad dictionem, incultus ad scenam. Sine stomacho quis hoc ferat? Me certe ultra veri limites vagari putares, si narrantem mea vulnera perciperes, quorum adhuc cicatrices rubent in pectore. Condoleas certe, vir clarissime, indigna passo ab obtrectantium calumnijs. Hae ipsae

Considerationes, quas mitto, testes sint actae tragaediae, audire si velis. Per illas vitia lanare studui: malignâ quorundam interpretatione, arguebar vitiosos perstringere, vivis, ut ajebant coloribus depictos. Utut leniter palpabam ulcus, clamabant aegri, et calumniose in chirurgum frendebant, mederi volentem scabiosae putredini. Nec hoc retro parietes tantum, aut inter furentium crapulas. Etiam in foro stridebant blaterones, et vomicam sputabant in innocentem, ad Belgas usque propagatâ sanie. Argumentum scenae dederat profusa in inutiles sumptus Michaelis Caesaris intem perantia. Tu lege, quid in illo culpes ignominiosum magnatibus. Si historica veritas arcenda theatris est, succedant oportet Poetarum fabulae, nugas facturae, et cachinnos spectantium. Procul â sacro vate petulans haec vanitas. Ergo seria coram serijs placeant. Ita censebam, ita feceram. Sed hem! quanti turbines? Unus et alter, qui vel Poetam non

amabat, vel blandiri voluit aulae, ad hanc illum deferebat, velut laesae majestatis reum. Agenda tunc illi causa coram supremo tribunali fuerat, sed absque metu, quia sine culpa. Delatoris partes suscepit, qui non debuit, verbis officiosus, insidiosus odio. A Superis illi venia sit: ita vovet religiosa pietas. Sed et bene sit patrono humanissimo Erdiano qui christianâ fide ac synceritate delationem correxit. Praemium illi referat aeterni Numinis effusa liberalitas. Tu quaefo, cenfor cito Reverendissime Marine, an vel apicem strinxerit loquens scena, qui laederet. Armatis tamen aculeis pugna. bant in hominem, semper gravem eorum animis; qua suâ id culpâ meritum, dicent, quorum interest. Sed sinamus, araneas laqueos texere, muscas qui teneant, suo illorum natas in cerebro. Tu bono judicio lege, quae mitto. Legere in posses mira Numinis dispositio fecit, quae scenulas meas in lucem protraxit, latitare volentes inter scriniorum abdita. Rem

audi, et mirare. Infelicitate temporum in errorem, et in carcerem sine culpâ suâ ductus erat Gundarus Oscia, vir literis eruditus, et ijs manu formandis perit issimus. Eum crebro visebam, indulgente magistratu, cum in vinculis esset. Fallendi taedij causâ quascunque chartas apponi sibi petijt, describendas pro solitudinis levamine. Praeter intentionem tunc in sermonem venêre Considerationes meae scenicae, Mariano in Oratorio Sodalibus exhibitae, quas et ipse spectaverat Oscia. Harum memoria desiderium ei fecit, iterum legendi, quae audierat, et rescribendi. Concessi pro solatio; ille elegantj cha. ractere descrptas Considerationes digessi in ordinem, et ut aliis forte post mea fata in usum cederent, notas marginales adscripsi, quibus acta scenarum explicatius paterent legentibus. Hoc labore distentus, occupabar â Merbechio, illustri viro, et fam iliariter eunte ad mea libraria. Petebat ille chartas sibi

meas dari, suis sumptibus edendas typo. Risi jocum. Ille serium ursit: idem negavi serio. Quid? Parerga scenica, studio non elaborata, angustijs temporum saepe deproperata, publicam in lucem ego dare? Obstiti intempestivae cupidini, ut debui. Rejectus â me, altius tribunal petior appellavit, cujus sententia (repugnare non licuit) invitum compulit ad paritionem. Sic in lucem exiêre privata folia. Vides hîc cursum negotij, Reverendissime Marine. Et quis tibi de illo sensus est? Tuum esto, sentire quod voles. Aliam ego certe suspicio ductricem dexteram, reluctantem me quae traxit in publicum. Quem in finem hic ludus tendat, ille noverit, qui fecit. Tu vero lucubratione meâ ne offendere: quod mihi quidme pro tuo in me affectu secure polliceor. Si lentius, quam decuerit, apportem meam sportulam, dabis hoc verecundiae meae, erratorum sibi probe consciae, quibus deformata intelligit isthaec folia. Solatur me tamen

tua pietas, quam scio, delectari sacris, licet careant scholarum floribus. Habes in hoc volumine testem venerationis meae, tuis meritis debitae, quam profiteri non desinam, dum spiritus hos reget artus. Tu vero ut favoribus me tuis insertum semper tenere velis, precor demississime. Vale.

EPISTOLA LI. MARQUARDO NASTURTIO. Judicium peritorum requirendum in literis proficere volenti.

TAndem aliquid liquoris ex hoc pumice; dices tibi de me. Sed parcius. Dudum orsus ad te scribere, cessare jubebar â negotijs, quae frequenter, et assiduo impetunt invitum. Quid faciam? frustra reluctor turbis, per horas irruentibus in museum, et abstrahentibus â scopo, ad quem collimo. Utinam ab his mihi otium sit, nae manus haec mea in vestrum etiam focum

carbones inijciat. Citra temeritatem, ac fastum haec accipe. Parabam tibi nuper genethliacon: etiam istud per labores non licuit. Facio id modo, sed brevi stylo, sine phrasibus; animo tamen amplissimo, et ad omne votum tibi devoto. Alio fidei testimonio non eget amici simplicitas, quem totum nôsti. Eodem candore felicem Pegasum Glaucomio precor, egregio juveni. Musarum studioso, quem tecum habitantem, illo veredo provehi ad culmen Pindi cupio. Libellum facti dramatis per te misit, hospitantem mecum diebus plusculis, meliori contubernio, et hederâ dignum. Legi libens, et probavi. Nam quid aliud possem? postquam illud vestrorum numinum oracula signârunt suo calculo? Ab horum indignatione lentum phlegma cum tussi metuendum mihi, si contra doctorum sensa mussarem. Bene proinde scripserit Glaucomius. Putatis, ab illorum humanitate profectum hoc encomium? Ego vero humanitate suâ

sic illum judicare censeo. Sermonis mei vadem veritatem ipsam compello, placuisse in illo facilem ad seria genium, cultum, et liberum, non operose luctantem cum granditate verborum, et scenae, citra neglectum tamen purae phraseos, et styli. De actione mihi paria polliceor. Unde quid aliud scena tota potuerit, quam placuisse? Si tamen (bonâ pace tuâ, et Glaucomij dixero) severiori oculo perspicere secreta quis volet, festucas ille quasdam viderit, ad quarum obtutum movebit palpebras. De hoc per sermonem. Interim dum serenior illi Phaebus luceat, quem voveo, intra tectum reduco aratrum meum, dum illud occasio ad sulcos evocet. O si omnium genius (quod tibi amicissime Marquarde in aurem scribo) peritorum rastra patientius sustineret, putiores aristae sine lolijs crescerent. Dic Glaucomio, ut scriptiones suas permittat ducibus ad perfectiora. Eorum plumbaginem demisse osculetur, genituram characteres

aureos, si notatam ab illis scoriam dempserit. Non laudo pulchra Poetarum folia. Cicatricosa militis facies in aulis Principum placet post victoriam: liturae studdentium post laborem. Absque isto, nihil cum literis. Delicati Sybaritae laurum non gerunt, quia sudore on rigant, quo solum germinat. E versuum lacunis crescit illa, tanto gratior, quo fossionibus profundior, et post incrementum sectionibus deformior. Scindendi cortices, ut insitione factâ, nobilior surculus ascendat e rudi stipite. Immiti huic lanienae si parcitur. luxuriari cernentur folia, baccas non ferre, vel certe immaturas, non ponendas in mensâ Palladis. Haec ego Musarum cultoribus occino: tu hortare Glaucomium, ex meo etiam consilio, ut nihil abeat â decoro. Forti industriâ sese urgeat ad ardua, par futurus magnis operibus, quae volentem manent, invitum despiciunt. Instet labori, fides mea interveniet de successu.

Haec tu illi ex me: tibi vero mea vota amanter dico, precorque, Deus te servet, atque augeat cum annis tua merita, et per te suam gloriam. Vale.

EPISTOLA LII CAROLO WETERAVIO, CHORI MUSICI MODERATOR. De conficiendis tympanis. De imprimendis Considerationibus.

IN nuperis tuis per me moneri petiisti Roscum nostrum de tympanis, ejus operâ conficiendis ab artificie. Monui; et condixit ille studium ad eorum perfectionem. Quin audio, jam illa missa venisse tibi, et opto, ut ad votum. In posterioribus quereris (nam geminis respondeo) nihil literarum redditum meis ex urbe. Non angor: imo velim vehementer, nec deinceps quidquam moveri, cum ipse promoveri negotium non velim, semper invitus ad externum strepitum. Nuper opportunitatem hîc

aucupabar alloquendi Nobilium vestrum. Magna illius negotia votis meis eripuere virum. Unde verebar, intempestivis officijs meis illum turbare, cujus gratiam prensabam. Opus Considerationum theatralium haeret sub prelo, patroni subsidijs destitutum, ut navis a vento. Toto jam mense cessatum a labore; nec habeo, quod augurer de motu. Ad finem certe non ibit, nisi crescat nervus, qui promoveat. Gratulationem de editione operis tibi retine; vel serva tempori, si quod unquam tamen illâ dignum venerit. Istud optare meorum honor me jubet: impotentia mea sperare prohibet. Vellem non inchoatum, ut libere dicam. Sed quorum authoritati parendum tunc erat ad principium, nunc cedendum necessitati ad finem. Tu, quaeso, inter tuos me habe, et vael.

EPISTOLA LIII. JOANNI BABYLAE, AD S. CRUCEM ECCLESIASTAE. Laudat ejus facundiam.

ITa jocus est tibi dentium meorum excidium, quod mihi serio dolori, ac molestiae? Vere sic. Superior illorum series excussa jam tota, inermem gingivam destituit. Ita labores effecêre, quod statuerunt fata, et naturae leges. Sed tuam armatam esse probant vulnera, palam immorsa tot aemulis, quos in Lutheri praeconibus reperisti, semper inimicis Catholicae veritati. Adhuc dolet dolorem suum dicax Merolinus, et maesto afflatu solatur plagas, quibus mederi lambendo non licet. Recte illi, ut sciat, impune leones non allatrari a canibus. At mihi cum meis omnis aculeus excidit, si quis fuit. Elumbis litera, et obtusus mihi calamus haeret, impotens vibrare jacula, nisi tuo ex ingenio aliquid cuspidis rudi ligno

affixeris, e quo scissa sunt illa mea. Ad seria. Musurgum exquisivit mihi tua industria, qui versus meos in numerum melodicum transferret. Pernôsse nomen hominis cupio, quod me celâsti hactenus. Honoris illius, et mei officij est, non ignorari meritum, cui respondere bonae gratiae debent. Hodiernum fori silentium attonat multos; et me inter illos. Excusabis illud in calamo meo, quiescente nunc a clamosâ scriptione, dum sermonibus iterum excitatus, evigilet ad officium. Vale mi Babyla, et tuum me ama, quem nôsti.

EPISTOLA LIV. ANSELMO MASIO. Etiam ejus hortatu persuaderi Macrobio non potuisse, ut scripta sua vulgaret.

AD nupera solemnia fuit hîc Amnisius noster; nec tamen ille mecum. Officia paraveram, quae hospiti

facerem. Sed ille se mihi non dedit. Argue illum ex me perhumaniter. At si alterum sic egerit, facilem me non habebit ad veniam. Laborem annuum, quem meditaris, bene tibi pervelim ad successum ire. Macrobius noster, cui salutem per me dici voluisti, eandem gratus rependit. Caetera, quae tuo ex judicio, votoque dici petiisti, fidus exposui. Ut autem res literarias suas in lucem ederet, non evici, sicut neque Julius Thamisinus potuit, acriter urgens hominem ad editionem. Illas ait, securius dormituras post caminum. Neque cupere se, qui posthumas excitet, quas ipse perennare non velit. Nescio, quis metus hominem, alias non timidum, avocet ab opere, ne quid audeat. Saeculi mores a suo genio procul esse clamitat. Duplices illos, callidosque cum oderit, rectus ipse, et amans veri, hinc se illis, et sua non credit. Istud paene totum est, quod obicem tuis votis ponat, et ausis Macrobij. Quid ages? In pugnam tibi, aciemque

vocanda non est hominis opinio, quam suis consilijs posuit. Ego certe invitum non urserim. Tibi vero amicissime Masi, diuturna ut cessent taedia, vehementer opto, simulque virum te, bonis utilem, diu vegetum sinant, et validum et fortia. Sic oro meliorem tibi spiritum â superis dari, semper amantem mei. Vale.

EPISTOLA LV. PERICANO GISELENIO. Lambertum studiosum Juvenem ejus curae commendat.

LAmberti nostri, Juvenis boni non bona fortuna (sic mortales metimur Numinis consilia) mihi notum te fecit, et me tibi a manu, ignorum hactenus ab ore, ac consuetudine. Spe suâ frustratus ille, nunc haeret in urbe vestra, ut audio, et ventum alium expectat, quo feratur ad Religionis portum, si constantiam tenuerit fervor.

Quod ego quidem vehementer cupio, et ab illius indole spero. Nunc tu illum, optime Pericane, inter tuos etiam tuum habe, et ad sancta promove, quae prensat. Libros ad usum scholae per te recipiet. Hos in fascem collectos, tuo nomini inscripsi, ut securius irent ad illum. Portorij curam Risamburgius recepit in fidem suam, a quo tu illud. Solicite id rogatum te velim, ut Lambertum paternis amoribus foveas, et cures, ne spebus suis excidat. Deinde ut me quoque sanctis tuis ad Deum juves, et amicum recenseas inter tuos. Ego in vicem venerationi tuas, et obsequijs meam operam lubens obligo. Risamburgium per te salutatum cupio, et illius menti impressum una cum amore mei. Faciam mutuiter, quod me decet. Vale.

EPISTOLA LVI. SIMONI RUSSO. De literarum mansuetiorum difficultate, sed et praestantia.

FAustis in diebus illum numero, qui a te mihi literas tulit, tam desideratas ex pacto. Redeunt vicissim meae in partem officij, quo tenentur amico suo, semper amato, cultoque. Sed vacuae veniunt hae meae; atque adeo vel sic ingratae, si tamen etiam gratae ab authore. Sacras meas scenulas, tandem impressas, expetis, et expetis ardenter. Piget me, tot charorum frustrari desideria; culpâ licet haud meâ. Fusor typicus, a quo signa Musica praestolamur in horas, moratur; nec praevideo, quamdiu id tandem. Duos ad menses condixit operam; ecce jam quintus abijt. O quoties hunc Batavum (nam de gente Batava est) suas ad paludes relegatum volui, tam morose tardantem cupidorum vota, et mea. Nam extricatum

me denique velim molesto negotio. Ergo curiositati tuae tantisper impera patientiam, dum e prelo exjerint folia. Tunc lubens compellari me patiar, sin adhuc orexis caluerit, nondum frigefacta per moram. Istud equidem esurionum est, cessare sensim a cupidine, si primo gustui subtrahatur patina. Sed quid tua literarum studia? Crediderim, nunc sensim magis allubescere tibi illorum cupedias, acriorem etiam concitura famem, dum libantur cum sapore. Laborem condit orexis, quam excitavit illarum pruritus dapum. Fateor tamen, non unâ mensâ eundem edi, non uno lebete coqui. Iterum, et iterum movendam esse ollam assero, dum adeps liquatus enatet, atque oculato jusculo blandiatur edenti. Tunc enimvero helluandum dapsiliter, et ut integrum sit convivium, Musis libanda salus ex Hippocrene, quam alata fundit ungula, et spiritus ciet. Experientia tua, credo, subscribit veritati. Certe, si ullo in literarum genere laborandum,

in ista mansuetioris agri cultura contentionem oportet esse assiduam donec ad radicem penetret ligo, un de purius germen excrescat. Illorum veniâ id dixerim, quibus nugae sunt hae disciplinae. Superficialia tondere gra mina, usque adeo operosum non assero, cum et boves, asinique, et capellae hircique carpant flores, eminentes e solo. Ad imas autem causarum fibra cultrum mergere, illas extrahere, ex enterare, singula, quae latent, insp cere, suis quaeque locis aptare, verbo rum, et phrasium latinâ proprienate comere, styli elegantiâ exornare, et prae omnibus ingeniosâ inventione colligere, exacte singula ad delectationem, ad motum animorum componere, istud ego generosi laboris argumentum affirmo. At non in metum ista tibi, sed ad stimulum honestae gloriae, ac virtutis. Tibi animum â Superis precor, in hoc studio firmum et durantem in arduis. In hoc meo voto profectum tuum fructumque, et voto reliqua includi censeam.

Quod quidem eventurum spero, et secure praesagio, si mentem tuam in illis, et in Deo, solide fixeris, non in judicio, et sermonibus vulgi. Studere captandis plausibus, est, fructum laboris perdere, et cum pueris aediculas in arena struere, tenui flatu relapsuras in chaos. A summo Numine, bonoque illius fato nostra pendeant consilia. Horum successus, gratâ mente refundendus in illius sinum: defectus, constanti cervice sustinendus cum patientiâ. Non perit laboris lucrum, si illum supremi collybistae tabulis inscribere non neglexerit nostra pietas. Ista tibi amico, ab amico scripta lege, et illi, te talem fideliter exhibe, qualem ille se tibi. Vale.

EPISTOLA LVII. LIMONIO, TELMANENSIS MONASTERII ABBATI. Ut per unum e Religiosis modulos Musicos componi permittat.

GRatiam acceptum venio, Reverendissime Praesul, dum petitum accedo. Ita quorundam urgent consilia, et gratiosa tua invitat benevolentia. Considerationes scenicas, Musicis ut plurimum modulis excultas, publicam in lucem paro, ita volentibus amicis, movere qui possunt. Una, quam pro supplemento addidi, etiamnum muta silet sine voce, et organo. Sed et illa animari cupit ad cantum, ut argmento sua integritas sit. Quod quidem voluntate meâ facturus nunquam fueram, nisi vis amica renitentem impulisset. Bona fama laudavit mihi virum e tuis, magistrum in arte, et ideo necessitatibus meis opportunum.

Facundi artificis industriam, faventibus gratijs tuis, exoratam mihi cupio in subsidium operis, quod sub typographi manu jam sudat. Addendi restant moduli, ut volentium postulatis, et exspectantium curiositati fiat satis. Istud curare, Reverendissime Praesul, dignare per illum, quem amicissime compello. Arte is pollet, ut sciat, et benignâ humanitate, ut velit. His insuper si gratiosus annutus tuus accesserit, habeo votorum summam. Audax petitio, ignotum mihi musurgum, nullis meis obsequijs cultum, ad laborem vocare. Sed bonus est colophonem daturus pio operi, et laudem sibi. Te veterem Reverendissime Praesul, in literarum stadio commilitonem mihi gratulor, cujus gratia nunc faciet, ut deinceps perpetuum me tui cultorem profitear, gratiosis tuis favoribus obstrictissimum. Vale.

EPISTOLA LVIII. ANDREAE LABIENO, LAUCHINGENSIS PARAECLAE CURIONI. An mortuus sit unus e civibus, relictâ uxore, quae id scire cupit.

ALiena necessitas, charitatem tuam appellare me cogit, virorum colendissime. Notiani, civis tui filius, uxorem hîc reliquit, cum signa militaria sequeretur in Sueviam. Audijt illa, virum suum in vitam alteram vel ivisse, vel expulsum. Certiora rescire desiderat, ut et juribus suis consulere noverit, et libertati. A te petit hoc obsequium, cum credat, te posse. Vel enim Notianus pater, vel vicini, notitiam actorum habent. Quaeso te illius causâ, ut charitatem hanc praestes desolatae. Ex Austria huc illam duxit; eo redituram, si viduam se noverit. Pastoralis zeli solicitudo vigilem te faciet in tuorum subsidium. Ita confidere

nos jubet bona fama dete, ad nostras etiam partes huc fusa. Deus ilium servare te juvet, atque augere, cum incremento gloriae in hoc saeculo, et meritis in futuro. Is ipse ut tua tutela sit, corde eum precor, et pijs suffragijs. Tu idem tuis mihi ut impetres, impensissime flagito. Vale.

EPISTOLA LIX. EDMUNDO RAGUSIO. Ut ad patris petitionem serio cogitet, quem statum eligat.

PArens tuus, vir Christian virtutis, ac prudentiae; in ea de te cura est, ut animi tui vota mature intelligat, quo illa te ferant. Probo consilium, et ad hujus festinationem te voco. Facies id tuo commodo, et meae voluntati. Ne quid erres in hoc negotio, primum id exigo, ut puram animae tuae tabulam offeras Numini, scripturo in illa voluntatem suam, non tuam. Quaquam

et tuam, si eandem ab illo acceperis. Nihil eligere te volo, respuere nihil, nisi quod ab alto venerit, ut aut respuas, aut velis. Atque adeo nec ad claustri solitudinem, nec ad saeculi libertatem cogitationes, et amorem dimittas volo, donec eo te ferri, caelo movente senseris. Audi mi Ragusi, cur id velis, debeasque. Inprimis certum tibi sit, salutis consilia Divae mentis esse, non opus humanae industriae. Illa sedens in throno gloriae, regit mortalia, et eorum disponit ordinem. Omni statui suâ consulit providentiâ; sint, qui imperent, sint, qui pareant. Nec illa minus ruricolam in agro collocat, quam Principem in solio. Haec tamen vocatio plerumque a natalium conditione nascitur, non ab eligentium arbitrio. Tu in literis educatus, ad plura manum habilem geris, quae vel gemini fori codicem volvat, vel stringat gladium. Unde consilio est opus, quam in partem ille te velit, cui subsunt haec infima. Quo ille te duxerit,

securus ambula. Ipse tibi si tramitem figas, vereor, ut tranquillitas tibi comes in itinerc sit, et felicias intermino. Ad omnia paratum te state oportet, quae suggesserit caelestis spiritus, atque adeo indifferentem ad quodlibet vicae genus, citra inclinationem proprij arbitrij, aut repudium. Absque hac dispositione mentis tuae, securam electionem non facies; semper dubius, an naturae potius instinctu illam decreveris, quam nutu loquentis in te Numinis. Istud quidem primum a te postulo, ut in illius te sinum integre conjicias, accipere paratus, aut tejicere, ad quod altior nutus inclinabit animum, vel aversum re trahet. Dabit illud, quode re tua fuerit ad salutem. Age proin: Deum vocantem sequere, non te, non tuos. Voluntatis vestrae idolum humana sculpiture tiliâ, cossis obnoxia, et teredini, quae figuram non tenet. E caeli lapicidinis aeternum marmor eruendum est, quod duret. Tunde pectus erratorum dolore, ne illa gratiam impediant

loquentis Dei. Hic malleus esto, quo illius benignissimum frangas sinum, ad preces tuas semper facilem. Insta, urge, assiduus clamator ad fores aeterni Principis, dum audiat, dum fores reseret ad favorem. Id ut impetres, Dei Parentis apprehende manum, ut tecum pulset caelorum ostia. Potens illius digitus forti sono feriet aurem Magni Regis, ut secreti consilij portam aperiat, quod agnitum sequaris. Illa quidem Magna Domina, in omnibus tuis patrona tibi sit, at in hoc negotio vel maxime. In eo namque agitur immortalis animae negotium, qua salvâ, sunt salva caetera; eâ perditâ, nil prosunt omnia. Hanc igitur statis orationibus in subsidium voca, per quam superni favores in terram defluunt. Macra jngera manent mortalium pectora, nisi fota Mariano rore pubescant in flores. Inde succum expete ad frugum maturitatem, et copiam. At ne quis tumultus saeculi internae locutioni ob strepat, secessum ab externis occupa.

In silentio volve, quod intus audieris, Si ad vitae perfectioris normam inclinari te sentias; prudens arbitrare, num possis, quod sancta Religio exigit. Non omne, quod bonum, illico sequendum. Explorandus interior motus, an e coelo veniat. Ponderanda voluntas, an firma sit ad constantiam. Tentandae vires, an pares ferendis laboribus, ijs maxime, qui in animo latent. Non omnis, qui pugnat in acie, Machabaeus est. Ubi Judas reportat laurum e praelio, Azarias cladem accipit, et vincitur. Ante militiam metire robur, an ex illo speranda tibi victoria. Quodsi ad usum saeculi feraris, et vitae praesentis illecebras; cave, ductum sequaris ex tuo clinamine. Severam ad trurinam rationes voca, num ad aeterna te ducant. Inter syrtes navigantium oculus in omnem procellam vigilet, ne latentem in scopulum currat ratis, et in praeceps eat. A mari, a petris, et a monstris discrimina veniunt, aut vincenda, aut vitanda, Isthaec

cogita, et quod illapsum in te fuerit, rescribe. Arbitrum me tibi rationum statuo, quas Deo judice discussas probe referam. Hoc fac, et Vale.

EPISTOLA LX. ANDREAE GARSTIO. COMITI VILLANO A SECRETIS. De illius morte.

INvitus manum applico tristi folio, luctum imperante fatali nuntio, quo me subito terruisti, nihil tum sinistri casûs pertimescentem. Ergo ereptus vobis est illustrissimus Villanus vester, herus optimus, quem boni omnes cupiant vivere? Ita placuit humanorum rectori Numini, cujus nutum vereri, ac revereri mortalium est. Sentio sensum tuum, mi Garsti, ac illustrissimae familiae (veritas in verbo sit, non affectus) cui tacitus adgemo, et dolorem hunc meum pijs manibus testor. Perennent illi in sancta quiete. Laudes

tamen suas â Superis exigant, quas digne satis non exprimunt humana elogia. De horum delectu ne angere. Dic sane, ac scribe, quod dictaverit praecellens facundia; non errabis. Minus dixeris, quidquid dixeris. Hoc meum de Illustrissimo Villano vestro effatum est. Bene sit illi aeternitatis in portu, et nobis post haec mortalia cum illo. Vale.

EPISTOLA LXI. PYRRHO FEUDIO. Post propugnatas e Philosophia theses, ad Jurisprudentiam transeunti.

MUnus â manu tua, sed absque tua manu accepi, nec tamen sine tuo animo. Hunc totum apertissime loquitur Thesium liber, quem â te Mugitius noster cum tua salute, sed sine literis mihi tradidit. Pro hac salutem reddo; pro illo gratias. Et has, et illam tuae felicitati servire cupio, divinis

augendae favoribus, semper propitijs tibi. Horum affluxu fortunare se finijt triennale Peripaton: idem Justinianeo cursui futurum voveo, quin et ominot. Ita jubent tua indoles, pietas, et modestia, quas laudari in te audij cum jucunditate. Hinc augurium tibi meum ex illo animo laetus occino, quem nôsti in tuam utilitatem semper propensissimum. Moderatrix illa manus, quae mundum regit, ad superna te dirigat. Ad hunc finem eunt mea vota pro te, amandissime Feudi, et omnia mea studia. Si diffidis calmo, veritati crede, ad cuius experimentum te humanissime invito. Nunc maxime, cum ad Juris prudentiam novus tyro accedis, qua probe instructus, tractabis etiam publica. Difficile capessis negotium, tibi nocuum, aliisque, ni caute, prudentesque in illo versari didiceris. Cura, ut te pares ad seria, familiae tuae honori futurus, et multis praesidio. Id facies, si justitiae vacabis, et miserorum indigentiae.

Alia si quaesieris, teipsum perdes. Id ne fiat, Deum precor, qui te, meque una, aeternum salvet. Vale.

EPISTOLA LXII. HENRIETO SOLANO DYNASTIAE LETHAVIENSIS PRAEFECTO. De literis ad ejus fratrem missis et de turbis civilibus, in urbe excitatis.

PEr tabellarium, qui nuper literas tuas Gradiscum tulit, Fratri tuo novi muneris gratulationem scripsi, cum meis obsequijs. Et hem! epistolam ille remittit humanissimam, gratijs, et officijs faecundam. Tanquam si aliud non agat, maxime dum prima calent clientûm studia, quam ut uni cultorum minimo, portionem temporis elocet, subtractam suis. Curabo, ut aestimationi tanti viri, parem reverentiam praestem, in qua una observantiae meae testimonium gero. Alteram

tuo nomini inscripsit; quam misi. Et venerit illa interim ad te, dum hanc substituo. Tunc enim, utut volenti mihi integrum non fuit, meas jungere. Nunc succedaneae istae veniunt, et praesens tibi jejunium optant prosperum, et idem Pascha. Interim turbarum aliquid in veteri tua patria. Leves aliqui homines litem conitarunt in popina. Inde motus in urbem, haec in factiones; a quibus discordiae, contentiones, pugnae, vulnera, et caedes. Magistratuum authoritas hucusque firma satis non fuit placando aequori. Adhuc fluctus, et undarum tremor. Sed his jam me fusius non donem. Ubi tempestas posuerit, plus de illa. Interim in amicis affectibus tuis, precor, rationem aliquam mei ut habeas. Vale.

EPISTOLA LXIII. CHRISTOPHORO IMMOLAE SS. THEOL. STUDIOSO. Ut se digne praeparet ad functiones, statui suo convenientes.

GEminae tuae in manibus meis, haerent epistolae, Una data Walij in patria; altera Anglipoli. Utraque scripta uno die; non uno tamen anno. Haec, et illa, Calendas mihi dicebat candidas, felices, animo Germano serenas. Illis ego eor Germanum repono, et candorem affectûs. Quod serius id faciam, excusatum sit satis, quod serio. Lubens audij, bene stare valetudinem tuam; et bene ire literarum studia. Ultra quid optes? Praeclatum magni Numinis beneficium est, docte sapere, ac fortiter valere. Insuper si mentis accesserit integritas, donum erit perfectum, quia trinum. Exteriora fortunae, huc non faciunt, quia inferiora nobili animo, nec pretio digna,

si cum illis in censum veniant. Quanquam et ista non deerunt bene merenti. Aurantius Pineda, Paraeciarum ruralium director, avide praestolatur studiorum coronidem, ut post illa te socium habeat in laboribus, et successorem in officio post sua fata. Senio deficit, et virium languore, quas strenuus pastor impendit oviculis plurium annorum studio. Vegetum sibi Herculem optat fessus Atlas, in quem reclinet curas parochiae. Tu eris, favente Numine, ubi te aptum feceris sacro oneri. Recte igitur laborat tua industria, si scrutari contendas divinae scientiae sacraria, ut inde ditior in alios redeas, dum doctior. At primas habe â cultura mentis, â qua vigor, et pretium operibus venit. Absque illa, aut vanitas in istis, aut inhonestas erit. Utraque haec procul â Dei Mysta sit, ad quam te dignitatem suscepta vitae ratio vocat. In illa eximias animi dotes elocabis ad faenus, uti sperare me jubertua pietas quam e scholarum pulveribus tecum i,

Athenaeum eduxisti, et tenes. Hoc ut fiat, jam nunc voveo, et simul amite postulo, ut tua pro me vota in caelum mittas, dum eo sequamur post haec mortalia. Vale.

EPISTOLA LXIV. FRANCISCO GENSERICO. Post monita resipiscenti. Ut non desistat, tristi exemplo confirmatur.

MOnita nuper mea bono animo te legisse, laetus legi in tuis. Utinam ita serio sentias, et faxis. Aci hoc tibi stimulum ingerat, quod narro, in prioribus meis consulte tacitum. Recens istud est, nostris auribus notum, et paene oculis. Leucomius, lect issimus Juvenis, mihi perbene â vultu, â moribus, â sermonibus notus, confecto Musarum curriculo, exteram in urbem abijt, superiora curaturus, genio, et mente integer. Asseuevit huicalter, genio et mente alius, Exteriori cultu, et offiicijs blandus, sensim Juvenem cepit, nil suspicantem atri fufuris in candido pane.

Ita fascinatus humanitate socij, plus fidebat incautus, quam decuit. Sermo liberior, joci et sales, ab ingenio lepidi, placuêre primum audienti; mox et in laudem paris argutiae traxêre linguam. Hinc risus, encomium facundiae, plausus dati lasciviuscula garrienti. Nondum se turpem agnoverat Leucomius, turpibus adhuc melior. Audi, mi Genserice, et miseram in illo catastrophen lege. Laetior dies post dies venerat, qua convenêre ad symposium. Estum, Iusum, saltum, in multam noctem. Caetera silere honestas jubet. Servatam hucusque integritatem exuit Leucomius, ductu et exemplo impij lurconis perditus. Nunquid, mi Genserice, adgemis infelici? Ipsum hunc tibi dolorem, ante vulnus, applica ad cautelam. Nondum absolvi periodum. Egressus e ganea cum socio Leucomius, persentiscere in animo caepit morsum colubri, quem turpi in commercio imprudens imbiberat. Mens pura nesciebat hactenus lanienam

conscientiae. Tunc vero interni monitoris impatiens, exprobrare socio impietatem institit, acerbe questus, seductum se ab illo ad flagitium, cui ferendo jam non sit. Indignari alter, et verba verbis reddere. Contraho tragoediam. Ex contentione in rixas delapsi, stringunt enses. Ferit commilitonem Leucomius, et exanimem relinquit in trivio. Ipse elapsus inter tenebras, nondum in lucem venit; incertum, quam nactus fatorum seriem Quis tibi, amandissime Genserice, ad ista sensus est? Coryphaeus mali male perijr; et humanâ crisi effari si licet, totus perijt aeternum. O ruina! non redimenda ullo temporis impendio. Seductus alter, nunc ertat inter pericula; an reversus ad saniora, mundi periodus dicet, absoluta cum judicio. Quid si mucro sustulisset Leucomium? Heu! brevis voluptatulae luerum suo damno nunc lueret, non elucurus per faecula. Mi Genserice, sic pereunt juvenes, futurorum improvidi, praesen

tium incauti. Nunquid tibi pectus tremore palpitat? Bene, si istud. Tuam ad cautelam haec verbosius, ut ictum praevertas, ne sero doleas absque fructu. Da te bonis, qui ad bona te ducant, ipsus ire tuâ sponte nî velis. Neque dixeris, vetera isthaec esse, non pro nostro aevo. Imprudenter. Non enimalia hominum, aut rerum natura nunc vivitur, quam quae olim, nec a communi fato eximium se quisquam putet, Leucomius non fuit, non fuit alter, tu non eris. Utriusque tristis fortuna recentem nobis tragoediam dedit, bonis utilem, obstinatis exitialem. Inter hos ne sis, tibi cautum cupio. Tu fac, ut vota mea successu non careant. Vale.

EPISTOLA LXV. LUDOVICO SONNAE, COLLEGIATE ECCLESIAE BRUGENSIS. DECANO. De pingenda imagiuae ad aram summam templi.

PEtijsti nuperrime, pictorem a meconstitui, qui arae templi vestri tabulam insereret, arti, et pietati conformem. Conduxi artificem, optimis parem. Effinxit ille interim futurae imaginis prototypon, quod misissem, nî damnum timuissem a viarum longitudine, ac incerto casu. Si tamen spectare formam lubeat, priusquam in tabulam lineamenta transferat, faxo, ut videatur. Aliter; judicijs peritorum stabo, qui aberrare a scopo, non sinent artificem, et me. Parata labori tela est, intra curriculum anni imaginem habitura. Sic spopondit pictor sûa fide. Petijt ille peculij aliquid in penicillum mitti, ut expeditius fluant colores

in opus. Recepi, scripturum me tibi pro assensu. Nunc istud exequor: responsum expecto. Multum mitti, non suadeo: aliquid, non veto. Si nihil â te venerit, excusabo. Postulavit insuper, superaddi quidpiam pacto pretio. Nihil condixi. Unum tamen addidi, moniturum me de honorario, si expeditâ manu iconem effecerit ad placitum patroni. In hujus arbitrio rem fore. Si quid in his ad mentem tuam non fuerit, corrigas velim, ut emendem. Incertus est ejusmodi hominum genius, uti nôsti, sponsionibus liberalis, sape tardus ad operam, saepius ad fidem. Curabo, ut, quod sponsum est, praestetur in tempore. Nolim per me stare, ut populi devotioni moram hîc faciat pingentis tarditas. Nam scio, sacris aedibus destinari imaginem. Boni consule studium in te meum, futuris etiam tuis commodis paratum. Vale.

EPISTOLA LXVI. BENNONI CHUSIO. Actae gratiae pro praestito obsequio, et quid vicissim actum in ejus negotio.

DIutius me siluisse ad tuas, culpae mihi fuerit, si â neglectu id meo, non â negotijs venerit, quae anxie me habent in horas. Nunc ocium nactus, omissionem vindico. Primo gratam mentem in te meam testor, de admisso per te ad honoratum officium Limotrio, laudato nuper, et commendaro per meam epistolam. Gratias tibi refero pro gratiâ, amico praestitâ, qua utrumque devinxisti tuis obsequijs. Bona occasio me amet, qua illis respondeam. Per sanctae amicitiae nomen te obtestor, ut in tuum commodum uti me velis, si quid posse me noveris. Deinde id habeo tibi scribere, quod commissum mihi â te negotium fecerim, quo successu, nondum comperi, Feci tamen, quantum facultatis

meae fuerat, etsi non quantum expectationis tuae, aut spei. Subsidium architecturae vestrae, quod efflagitabas per me, parum promovit, invito Maecenate ad munificentiam. Petitioni factae id unum reposuit, nolle se alijs debitorem se reddere, quos ipse vellet obligatos sibi. Facile divinabis, quem aculeus hic feriat. Repete elapsa tempora. In ijs quid gestum â tuis, non amicum Patroni partibus, ipse noveris. Quid demum singulare sit, vos aquam e puteo jam non haurire, quem ingestis sarmentis obstruxistis? Tuis hoc dictum habe, non tibi, qui fido pectore stetisti semper pro illius honoribus. Eundem nunc vestri cupiunt beneficum sibi, non amice habitum â se. Haec modo scena vertitur. Alia si fuerit, qua aliquid adiutum hîc ire possim, habes volentem. Mihi saltem lucrosa venit ista negotiatio, quod â te, veteri amico, literas mihi tulerit. Servoillas, testes memoriae de me tuae, et affectûs. Mutuum

EPISTOLA LXVII CAROLO FERANZAE, NOBILISSIMO VIRO, Damnum ab ignibus passo, consolatoria.

COndona dolori meo, vir Nobilissime, renovanti eundem in te, forte sopitum interim amicorum solatijs. Venissen et ego in societatem illorum, si tunc me ad esse siviiset opporrunitas. Nunc epistolam mitto, testem luctûs, quem de te patior. Sic humanitas tua me cogit, ut illum ferendo tecum partiri cupiam, vel consolando levare. Grande malum afflixit familiam. ut audio; et illud ab ignibus venit, illapsis in horrea, et alimenta depastis, cum ruina aedium. Amare sentio amaritudinem sortis tuae. Utinam immutare illam liceat, et in ambrosiam vertere. Facerem. Sed quod â me frustra

speras, â te ipso hauries, virtute scilicet tuâ, et virili constamia. Ab his unis humanarum calamitatam levamen sumitur. Exteriora caetera ad aegri animi sedem non penetrant; atque adeo nec sanant. Quereris, totum aeconomiae apparatum perijsse, frumentum cum faeno, conditoria cum supellectili. Damnum ingens. Verum â quo istud? Ab illo, qui vocat fulmina; et ista dicunt, adsumus. Illum utique tu suo dominio non dejicies? Imprum, velle; irritum conari. Non ista tibi fuggero, tanquam reluctanti fatis, aut asperioris remedij indigo. Spectata probitas. et vitae Christianae constans tenor, ab hoc timoris rigore, ad nobilis animi argumenta te sublevat. A Deo venit, quod venit. Hoc satis ad lenimen mali per rationem. De sen su jam non laboro. Si vel aestuet, vel frigeat ille, animo non oberit. Quod is tenet suum pretium habet, etsi contra luctetur pars hominis in ferior, quae dolet de vulnere, quia nec manum, neque

causam videt ferientis Numinis. Cum isto rationes tuas compone, et inspice, an debitorum libro expuncta cernas tua nomina. In hoc enim catalogo scribimur omnes, qui hîc vivimus. Si inaliquo obaeratum te inveneris, ex aedium busto carbonem arripe, quo symbolam debiti oblireres. Unâ lineâ plurimum culpae delebis, si rectam duxeris. Rectam duces, si patentia manum rexerit. Quodsi reum te culpa non arguit, beate. Coronae tuae gemmam inseri ne prohibe. Fulgebit illa clarior inter sidera, quam ipse sis inter inferiores tui populi. Supra hos emines illustri sanguine; conare, ut et virtute. Ab hac sola verus splendor accenditur, qui te, quique alios omnes, vere nobiles facit, et distinguit â plebe. Talia nôsti, etiam sine me. Sed denuo reclamat sensus aliquis, et horrore pectus coneutit, dum perditorum memo riam recolit. Concutit, at non deijcit. Humana persentiscere, hominis est. Virtutem non minuit, sed anger, si

illam sibi ratio eripi non sinat. Cogita, in acie te stare. Si hostis, te viso, terga vertat, quae gloria? At pede presso praeliantem si viceris, strenuum te ducem celebrabit fama, et laurum dabit. Non eo te demittas, oro mi Feranza, ut bonorum jacturâ infelicem te putes, Non eris, nisi talem vilis animus fecerit. Miseria nostra ex nobis est. Timor, et dolor, si ultra mensuram eunt, quietem turbant. Hi nobis in sinu haerent; res ipsae nobis adjacent. Tales erunt, quales admiseris. Uret maestitia, si illi e tuo judicio scintillam adijcis. Reparare bonorum jacturam is poterit, qui primo dedit, e re tua, et salute si fuerit. Aliter nec ipse voles. Quanquam si haec abfuerint, quae amisisti, superest, unde vivas ad honorem conditionis tuae, ac familiae. Aspera fortuna emunxit lampadem tuam, non extinxit. Plus fulgoris â virtute tu accipiet, quo plus superfluo de fungo dempserit. Acquiesce magni Nmininis consilio, cujus nutu reguntur hominum

negotia. Illius bonitas ad salutem te foveat, et firmet. Reparare novit, quod abstulit, si sic profuturum tibi sciverit, ac tuis. Si hac via non fecerit, aliâ faciet, quod te solabitur in ad versis, quae modo te premunt. Pietas tibi, et in Deum fiducia, firmiter in mente sit, ad quam nunquam satis te horter. Attolle te, perque virtutem secerne â vulgo, ultra cuius conditionem nobilior te sanguis extulit. Haec dum legis, animum scribentis vide, serio volentem bene, ac salubria consulentem tibi. Deum oro, ut te firmet ad constantiam. Vale, vir Noblissime, et inter cultores tuos me habe, qualem me profiteor manu meâ, et obsequijs in te meis per vitam,

EPISTOLA LXVIII. ODIANO EPIMENIO, LIB. BAR. DE KIRETO. Ut bonâ indole utatur ad magna.

generose Juvenis, tum â manu tua, et animo, tum ab argumento. Quanti haec aestimo, tantum illis ad aequitatem respondere cupio; utinam ad incrementum quoque felicitatis tuae, qualem haec aetas patitur, aut facit. In ista certe magnis illis curis praeludere oportet, quae olim gerendae in salutem reipublicae. Tenenda haec grato in illos animo, â quibus data. Nec tenenda solum, sed literarum etiam cultu polienda, et virtutum. His alis volatur ad alta. Una si desit, mens in pulveribus palpitar, et sordet, sibi oneri, alijs contemptui. De te, Generose Juvenis, mihi magna polliceor, patriae utilia, grata Deo. Si â mea industria successus pendeat, per fidem, istud faciam, ut is â spebus nostris non abludat. Fiet, si et reipso, et me uti ad tua proposita velis, et ad mea desideria. Firmo judicio hoc tene, magnum et generosum in orbe nihil, praeter virtutem. Ab hac quod non venit, aut non fertur ad illam, in fumum abit cum tempore, aut post istud in ignem. Ergo

te ipsum excita ad pulchra, et eo promoventes te, pari studio sequere. Caetera Deus dabit, âquo bona omnia precor, tibi addictissimus, Vale.

EPISTOLA LXIX. FLORIANO WOLCKIO, HAGIANO CONSULI. De statu Nepotum ipsius.

FIdes mea pro sancta veritate sit, dudum mihi in animo fuisse, primum tibi consulatum gratulari. Occasionem praestolabar, qua citra candoris periculum id possem. Nunc ingesta cognatorum tuorum mentio manum mihi ducit ad officium meum, quo fortunatum tibi muneris auspicium, progressumque voveam. Hujus faustitatem praesagit tua prudentia, et comitas, in omnes benefica. Abstineo pluribus, ut tuae modestiae parcam, et honesti legibus. Sic cum gloria res tuae cant tibi, et tuis ad usum. Gemini juvenes,

nepotes tui suo merito mihi in aestimatione sunt, et amore. Utinam id illis possim, quod prolixe velim, Jovianus adhuc lacum sitit. Vereor tamen, ut ante Philosophicam trieteridem bibat, ita petentibus eligentium votis. Et illi, ad meliora aspiranti, et mihi ad eadem stimulanti, perquam gravis haec mora venit: meis quidem consilijs intempestiva, illius etiam animae periculosa. Scis mi Wolcki, quid fidendum juvenum constantiae. Flos est, mane oriens, vespere moriens, saepe ante vesperum deficiens. Et ego illum, tam syncere modo candidum, aliquando mutari? O lacrymae! Ut anteverterem discrimini, aliam viam notavi digito, quam vestiget. Quin ipse lubens ad aliud forum aspitat, etsi non usurpatum hactenus. Oportet etiam oculum hîc suas partes agere, et arbitrari prius locum, quam eligat. Si tunc animus in cupiditatem iverit, volentem non morabor. De hoc alias prolixius, cum nos opportunitas junxerit.

Futurum id auguror cum vere. Nunc ubi manum ad clavum posuisti, civium bono sic te consulere velim, ut tamen et veteris cultoris tui memoriam serves, et benefacias poscenti. Utrumque mihi tua humanitas spondet, qua excitor ad tua obsequia, refundenda per nepotes in te. Tibi debeo, quod illis dedero. Tu me, ac meis utere ad bonum familiae, quam Deus protegat. Vale.

EPISTOLA LXX. FRIDERICO ROSANO, Librum Considerationum mittit.

MUltis nominibus me tibi debeo optime Rosane; cur non et mea? Horum aliquid affero, tenue opus laboris mei, quod ut gratum habere velis, humane postulo. Dabis hoc roganti. Animi in te mei testimonium mitto in isto volumine, quod tuo signatum nomine cerneres, si festinata satis successisset impressio. Vel ideo indignabar

saepius lentori, quod eo motante, meum mihi de te surriperetur gaudium, mea gloriatio. Utriusque fontem in te agnosco, in te venetor. Unde ad suam scaturiginem refluunt sequaces undae, quas tua humanitas trahit, dispâri licet currentes alveo. Accipe cum libro isthoc meo, quem mitto, veteris animi novum pignus, quem si quando adversis vapulantem audieris, tuo judicio tueri illum velis, et me amare. Vale.

EPISTOLA LXXI. PLACENTINO PETRONELLO, HALOSIMO ABBATI. Pro accepto libro gratias agenti respondet.

TAnti non est opera mea, quam jussis tuis praestiti, Reverendissime Praesul; ut de mutua beneficentia cogites. Historiam Gonzagaeam petijsti, illam misi. Gratiam fecisti accipiendo; majorem facies, si quid obsequij volueris deinceps a me. Veterem tibi gnomen

in his meisinscribo: Ego tibi omnia facta cupio, cupiamque, quae voles. Sic de meâ fide securus, tuis me imperijs dignare, paratissimum ad vota. Deus te servet, Amplissime Domine, diuque tuis, et mihi vive.

EPISTOLA LXXII. EMIRANO ANDRODIO, Ad Imperiij comitia destinato. Dubitanti, an suscipienda sit Legatatio.

HOnore simul, et verecundiâ me affecit singularis modestia tua, vir Excellentissime, quam literis ad me tuis impressisti. Nisi Christianam illam nôssem, ad vadimonium te citarem, aut amari ludibrij, aut curti judicij reum. Istud ad versum tuae prudentiae, illud meae fidei. Scribis ad me, ad Comitia te destinari: an admittenda electio, me arbitrum postulas. Quaeso, quo te perdis? Ego publicorum rudis, et â fori negotijs remotus, tibi consilium? Et in re tanta? Extremas in angustias

me redactum doleo. Quidquid conari voluerim, effugium omne praeclusit tua humanitas, ut te non laeso, reticere verum haud liceat. Sic aut imprudentem, aut inhumanum esse me jubes. Quid eligo? si renuam, in culpam mihi vertitur silentium. Si paream, fatuus dicar, majora viribus qui tentem. Malim tamen alienâ culpâ peccare, quam meâ. Inscitiam fatenti ignoscent boni. Tu videris, quî factam sim plicitati meae violentiam purges. Arduum sane negotium modo pendet in trutina. De incolumitate reipublicae aguntur comitia. Dominus tibi suas vices committit. Tu aegro corpore onus subire trepidas. AEmulorum opponuntur machinae. Magna moles, fateor, quam cordatâ prudentiâ definiri oporter, ac totâ fortitudine suscipi. Ita ratio suadet, urget necessitas, caelum probat. Istud quidem consultum suffragijs, condict in successum. Illa fores pulsat, et operi admoveri manum exigit. Verendum,

ne fortunae tollatur usus, si protollatur. Properandum cum tempore, ne cum isto elabatur occasio, quae retro calvitiem gerit. Ratio evincit, omni ariete robustior. Citra palpum assevero, quod censet animus. Virtus, et mens recta pro te, vir Excellentissime, calculum ferunt. Legum peritia, qua polles, multiplex rerum usus, et experientia, quam per tot annos comparâsti, aptum te summis faciunt. Integra fides, et veterum eruditio, laudantur in te, pares omnibus, pluribus superiores. Dicendi facundia, verborum efficacia, et amor patriae primas non cedunt alteri. Fama publica hoc tibi encomium dicit. Nec ego fucum tibi, nec blanditias fingo, nec genius solet meus, nec admittit negorij severitas. Subdendi ergo humeri ponderosae moli, quam nemo te fulciet robustius, et acturus speratur felicius. Timide ista amplecteris e tua modestia: firmius admittese communi judicio. Istud audi, et sequere. Sed leonem in via conspicis,

adversatorum repugnantiam. Nî talis esses, qualem te probi judicant, illi non forent. Virtutis commendatio est, invidiam pati. Factiosa talium consilia nemo vitat cautius, aut frangit, quam eorum technas qui novit. Qui scopulum non videt, quo remo declinabit naufragium? Fraudes aemulorum intelligere, paene vicisse est. Dabit aures loquenti Dominus, dabit animum, ubi semel caepta causa opportunitatem suggeret. Non inermem pigmeum, sed loricatum gigantem oportet opponi male feriatorum machinationibus, in sua vota trahentium affectum Domini. Hunc suggestionibus depravant suis, nisi fortior succedat monitor, qui fraudes callidorum detegat, et restituat veritatem. Talem illi metuunt in te, ut vel omittant, prosequi vel non audeant partium studia, quae sectantur. Proinde ad rem, Cesset mora, ne ex ipsa periculum trahat causa publica. Non omnia formidanda sunt magno animo, formidari quae possunt. Et saepe difficultas

non subest operi, quam consultrix cautela metuit. Obstabunt quaedam aspera, non distimulo; sed per haec virtus graditur ad apicem. Nihil gloriosum, quod non arduum. Ab hoc ad alia gradum faciet fortuna Domini, dum secura consistat in sinu gloriae. Jacebunt forte reliqua, si â primo retrahatur manus. Deus vocat: parendum est. Hic corpori afflicto firmitatem ingeret cum novis viribus, ut par oneri ferendo sit laboriosae negotiationis in foro Imperij. Vel si quae forte sustinenda tandem aegritudo sit, saluti publicae impensa fructum ampliorem colliget cum gloria, quam solitatio in thalamo non parit, ferenda tamen. Atque adeo nihil sit, quod retardet volentem. Eundum festinato in arenam, et curanda causa Domini, ad quam tuendam conspirant omnia. Haec ex animo meo; non ut viro consultissimo suggeram consilium, quod in te plenissimum est, sed ut paream jubenti. Quid sentirem, petijsti in tuis; ego scripsi in

meis. Tu, vir excellentissime, scies, quid expediat patriae, quid tuum honorem deceat. Ego vocis omnibus prosperum tibi successum, et â caelo felicitatem voveo. Vale.

EPISTOLA LXXIII. VALERIO ADONI. MERCIMONIORUM PRAEFECTO. Ut mutui causam componat. De novis belli motibus.

Commercium, quod tibi cum exteris est, opportunitatem mihi facit, rogandi tua obsequia. Artifex automatarius viro honesto Bergamij, pro acceptis viginti Rhenanis hypothecam deposuit rotatum horologium, quaternos intra menses redimendum refuso pretio. Istud modo in meas dedit manus, pro quo me vadem statuo. Remitti vicissim sibi pignus flagitat, dum adhuc menses eunt constituti termini, quorum duo supersunt. De praestando debito securum

esse creditorem jubeo, servato penes me lytro fidei, quod restituto pignori bonâ fide reponam. Quaeso te, per notos interpone tuam operam, ut hic horologium, ille solutionem recipiat. Sed quid tibi ad hoc animi, quod Acatholici Dilhesium occupârint? Uno ictu turbata iterum aqua est, vix composita sedatis motibus. Impune jam licebit, retia mittere in Imperij gutgitem, ut lacerae Religionis fragmenta trahant callidi urinatores. Nasum utinam, vel nasonem capiant pro truta, putri denique expromendum in foro. Piscem alium, magnum, et pretiosum, piscatoribus obvenisse in mari, ferunt multorum epistolae, interceptam scilicet hostium classem, cum praeda. Novam belli scenam sub novo duce Aprilis aperiet, hactenus intra cortinam silente ad Martis classicum. Nunc excitatus, sua somnia narrabit populis. Quid tu ad haec nova? Scribe, cum vacaveris, si me amas. Ego talis cum sim, firmiter te valere cupio, etconstanter.

EPISTOLA LXXIV. FLAVIO POLLIONI. De Literarum Humaniorum usu, et praestantia.

LIbens, laetusque legi, quod Paschasius Petreus, vitae tuae, ac morum arbiter, de tuo in literis progressu, et serio illarum studio ad me perscripsit. Totus ille in tuis laudibus est, quas domi, forisque colligis sedulitate tuâ, gnavoque usu temporis. Bene agis; mi Pollio, dum impensius Musarum amorem sequeris. Ita dignum est tuâ indole, qua polles, et illorum expectatione, qui te amant. Inter hos Paschasium habes tuum, et me cum illo. Vide hoc saeculum. Quid in illo, nisi literarum et literatorum magnum theatrum? Horum gloria fulget in curijs, in Athenaeis, in Aulis. Ab illis aurea clavis ad honores petitur, ad opes: quin etiam, quod his amplius, ad illarum contemptum, si animum seipsis dignum

invenerint. Excolunt illae genium, capacem boni, et ad optima promovent. Cessante hoc stimulo, languet Juventus, et suo corpore marcida, nec frondes facit, nec folia. A Musis maturos etiam fructus expecta, aetatis floridae primum decus, Ausim mundo in os dicere (utinam non invito, non offenso) vix hominem esse, humanitatis magistras qui nescit, quales ex sunt. Sed crede, mi Pollio, â multis hîc peccari neglectu; â non paucis, contemptu; utroque errore, prudentibus indigno, imprudentibus vix ignoscendo. Audies, illas sperni, ut supervacuas, et in quibus parum ad summa momenti. Sed ita dicunt illi, non aeque sentiunt, si quid saporis adhuc in illis naturae, ac judicij sit. Si tamen ita sentiunt, dignos se faciunt, contemni. Tu illorum garritu te commoveri ne sinas, ut progredi cesses, quo caepisti. Haec mihi de te vota sunt: nec vota tantum. Exerces enim, ut audij, validum ad omnia ingenium, et urges teipsum

ad meliora. Fer tecum egregiam hanc laudem in annos, ut cum constrantia maturescat in bonum publicum. Hoc potes. Vides, mi Pollio, quo loco mihi Musae sine comes Deae, quo habendae tibi, si boni consilij auctorem me amas. Annulo gemmam inseres, si literas animo. Hoc ut agas calide, ac constanter, hortor vehementer, et si sinis, promoveo tua consilia studio, mente, ac manu. Et haec affectu, vere in te amico. Parem ut mihi rependas, valde cupio. Vale.

EPISTOLA LXXV. PASCHASIO PETREO, LITERATORUM MOECENATI. Dolet, contra ejus mentem Musas â multis negligi, vel contemni.

UNde mihi hoc, Optime Petree? Te virum aetate, eruditione, Religione eximium, ad me ultro scribere, famâ aliquâ, non familiaritate, non

facie notum? Sentio, quid debeam tuae in me benevolentiae; sed etiam prudens do leo, non posse, quod debeo. Hîc mihi in subsidium venit tua humanitas, invitando me ad venerationem tui, quam solam mihi reliquam fecit mea tenuitas. Haec certe in me erit, dum ero. Caeterum gaudeo, placere tibi studium meum, quo Flavium Polionem, inpaucis tuam, ad haec literarum amaena stimulabam. Quin et urgere institeras, ut volones alios conducerem ad haec castra, qui in ijs aemularentur majoxum laudem. Non ego me illum habeo, venerande Paschasi, qui in hoc honesto aliquid posse me putem ad honorem. Tuo tamen ut hortatui parerem, Closianum Brogmusium, ingeniosi caloris Juvenem, modeste pellicere caepi ad hastam Palladis, et laurum, Quo eventu putas, virorum optime? Audi. Offensus ille amico classico, quem se putarem, ajebat ut se laboriosos ad pulveres detrusum vellem? Severo etiam ducendo calamo se parem

esse: ut quid ergo ad inglorias Musographorum tabulas se abijciat? Vulgaribus ingenijs, quibus durior mater spissum cerebrum impresserit, nugandum cum his crepundijs. Altiora qui possint, detrudendos ad inferiora non esse. Quid tu adhaec? Nunquid liberalis aestimator est sui noster Brog. musius? Vereor, ut modeste satis. Sed neque Agriotus animo promptior ad haec sacra: ore licet mitior, absque contemptu. Ideo se firmius ajebat ad primos Stoae remos sudâsse, ut ab operosis inferiorum transtris immunem se, liberumque servaret. Atque hic, tuis auspicijs obitae expeditionis successus est, hoc pretium operae, quam Musis locavi. Id tamen mihi laudis erit, explêsse tuum imperium, si votumnon licuit. Impera saepius, et me ama constanter. Vale.

EPISTOLA LXXVI. MARTIANO VICOSO PHILOSOPHO. Curam vocationis suae ut habeat, et eorum, quos instruit. Aliquid de Motu, perpetuo.

LAudo industriam tuae salutis, et mei memoriam, quam utramque tua epistola loquitur, officioso in argumento facunda. Illam ut solicite foveas, hortor amanter. Pro hac reciprocam tibi beneficentiam spondeo, si quam â me poposcerit tua necessitas, aut mea facultas permiserit, et agendi copia. Incommoditas contubernij, de qua quereris, mutabitur cum tempore, si sedulitate tuâ, probitate motum, et instructionis domesticae acri studio, te plurium aliorum vigili oculo prebaveris. Vocationem tuam si cordi tibi habeas, e re tua facis, et votis meis. Si Philosophico in cursu suam illa constantiam tenuerit, et valetudo suam, ad

metam illa suam perveniet spero, adjuta patronorum auxilio, et tuis meritis. Dubia valetudo tua morabatur hactenus felicem exitum. Illa vegeta si fuerit, manseritque, aptum te faciet statui, quem prensas. Ita Deus velit, et faxit. Ungulano clienti tuo, quem cum alijs ad mores et literas manuducis, ex me bona verba dices, et ad seria hortaberis. Versanti nunc apud exteros oblivionem patriae inspirabit conversatio, et quotidianus aliorum usus; nî ipse pertinacius inhaerere velit nativo affectui, assueto commoditatibus suis, et charorum desiderijs. Haec moderanda, ut fini peregrinationis, et paternae expectationi respondeat. Tu vero mi Martiane, de meâ in te beneficentiâ benignius censes, ac scribis, quam oporteat. Quanquam is esse semper in te studuerim, qualis esse volui, et exigebat tua probitas. In hac porro excolenda ut strenue pergas, vehementer te hortor, et melioribus stimulis impello. Nunc mihi telegatum substituo ad Magistrum

tuum, quem Philosophica legentem audis in Athenaeo. Dic illi â me, an, veteris adhuc de Motu perpetuo opinationis normam teneat, quam olim? De hoc argumento disceptatum â nobis frequenter; me affirmante sententiam, qua per artem effici posse machinam, perpetuo mobilem, adstruebam, illo improbante assertum. Adhuc pugnare si calet, novum tibi robur in acie occursurum sciat, quod vincat. Sed vereor, ut possit Citra fabulam illi assere, novâ inventione solutum esse dubium testibus publicis literis, quas legi. Plura postulanti, ad officium me futurum sponde, ac cum illo Vale.

EPISTOLA LXXVII. FRANCISCO MOLINO, Anxie tractanti electionem statûs, animus additur ad audendum.

AMbiguum, ut video, animum geris, charissime Moline, aetatis potius vitio, quam voluntatis. Haec

fovenda consilijs, illa expectanda cum incremento. Nimiam certe securitatem desideras, quasi cum certo Divini Numinis annutu. Istud tu frustra speras in hac causa, nunquam iturus in sententiam, si omnem asperitatem abesse velis a sancto consilio. Omnis semita omni tribulo non caret. Gradiendum per dura, et adversa naturae, semper proclivi ad mollia, ab amaris refugae Quo putas isthaec via peregri nantem diriget? Ad astra non est mollis e terris via. Non ergo per delicias ad illa. Luctandum cum adversis, ut ut secunda fingas, vel disppnas omnia. Recalcitrabit inferior hominis portio, eglebis nata, dum ductore spiritu provocetur ad sublimia. Id agendum, mi Moline, ut minori cum impedimento aetema sectemur. Grande bonum est animae salus, giganteo labore digna. Figendus in Deo est oculus, mens in eodem. Id feceris opportuniüs, quo simplicius. Omnia sequi non poteris; aliqua ipse noles, etsi possis. Quaro

unum est necessarium, quod ubi sapipienter elegeris, quietem emisti. Quamdiu fluctuas, pacem despera. Agendum strenue, quod actum voles. Ne propera; sed nec morare. In re tam seriâ, festinandum lente. Movenda est aqua, ne putrescat: non nimium concitanda, ne spumas agat. Quare nec omnia cures velim, nec omnia negligas. Quaedam tuis viribus relinquenda, pleraque Deo. Complanabit ille viam, quam horrere sentibus reputat delicatus juvenum timor. Proinde serio in id incumbe, ut cognoscas, quid a te postulet aeterna mens, non quid suadeat inconsulta curiositas. Pessima consultrix est illa; maxime si sola sibi propositum fingat. Illam oportet, leges accipere, non dare. Ita fac serio, mi Moline, et salubria suadentem sequere. Vale.

EPISTOLA LXXVIII. VALERIO VALGIO, VILLANO COMITI A CUBICULIS. Parentalia Heri defuncti.

OMnia mihi tristia fuerunt in tua epistola, humanissime Valgi; mala bellorum, exilia civium, subditorum oppressiones, ab hostibus exercitae in inermes, His tantis ego calamitatibus sterili luctu respondeam, et amico dolore. Quod acerbissimo funeri Illustrissimi Villani, heri tui, reponam, nec in oculis, nec in secreto pectoris reperio. Tu dominum, familia patrem, ego patronum amisimus. Heu! virum pretiosum desolata familia ploret, reparatorem antiqui decoris, novis incrementis propagandi in posterorum sanguine. Hanc ille nobilita vit suo nomine, auxit facultatibus, et virtutum gloriâ. Nunc illam praeceps destituit, multorum machinis

petitam. O quam egent filij tanto patre, protectore subditi! Novi turbines in utrosque saevient, qui conjurâsse videntur in eorum interitum. Quod quidem queri modeste liceat, quia pro antiquissimo stemmate laborat haec cura. Dolendum, in inclyti hujus viri acerbo funere, jacturam fecisse nepotes funestissimam, varie pressos in multis, et premendos in pluribus. Utinam, sine suo aliquo culpae. Solicitudini nostrae, ac piorum desiderijs mederi properet, qui unus potest. Is tibi herum similem, filijs patrem, mihi evergetem restituat. Quid enim optemus potius, optime Valgi, quam diutius bonis frui, gustatis dulciter? Quin et fortem a Deo manum precemur inter adversa, quae jaculum intentant nostro metui. Hujus favore cupio te beatum vivere, et illi post haec tempora sociari, quem nobis creptum plangimus. Tu vero vive diu, et bene vale.

EPISTOLA LXXIX. HENRIETO SOLANO, DYNASTIAE LETHAVIENSIS PRAEFECTO. Nuntiatur Venicij, noti hominis mors. Excitatur ad historiam hujus temporis scribendam.

Nî copiosi pulveres incidissent in sepiam, obturantes fluxum calami, non praevertisses tuis literis mea officia. Debebam ista veteri amicitiae nostrae, et semper bono tuo in me affectui. Serva illum, cui devoram ego memoriam, et venerationem spondeo, duraturam, dum ipse fuero. Literas ad fratrem tuum, illico misi, iturus cum illis, si cupienti licuisset esse tabellario. Novum fors tibi, et inopinatum venerit, Veniciuin cum suis nuper digressum in patriam, ad arcem suam non redijsse, celeri fato evocatum ad plures. Immodico stugum esu frigefactus stomachus, vitae calorem extinxit,

et Juvenem sepulchro intulit, in patriâ tumulatum. Ille quidem sic iter suum confecit: tuum vero, quod nuper absol visti fortunate, ad nostrûm utriusque votum accidit. Sic peregrinari, uti ipsus fecisti, nonnisi exercitatorum est, qui nôrunt, expensas in lucrum vertere. Hanc artem tibi propriam fecit tua sagacitas. Belli historiam, quod modo exarsit investra vicinia, conscripturum te polliceris. Libens legam, si accepero. Omnibus Musis bona verba voveamus, ut otium tibi faxint a negotijs, ne a sessione te revocent. Quanquam vehementer verear, ne plurium desideria, et novorum aviditas cum meis pereant. Etiam nobis hîc verba dantur de pace: an et ipsa, necdum divino. Peregrinus Orator orbis expectationem arrigit. Rediturus ille e regno suo si grata tulerit, finem armorum tulerit. Aliud, si alia. Prae necessitate, arbitrium belligerantium est. Omnia juvat in periculum, et in casumdare, quam, vel de odio

aliquid, vel de gloria cedere. O nasciture in terris Princeps Pacis meliora! Hujus festivae cunae felicitatem tibi pariant opto, in anni secuturi dies omnes ituram. Nunc te morantem apud exteros, postlim inio reversurum in haec brachia, expecto, si fata in amplexus me servent. Si ad aliam regionem, non plane invitum avocent, ibi te sero ex his profecturum praestolabor, non discessurum a me. Anniversario die haec scribo, quo magnus ille orbis incola, iturus ad aeterna, suspirans dixit: Non ita inter vos vixi, ut pudeat me vivere: nec mori timeo, quia bonum Dominum habemus. Idem nobis ut eveniat, ego quidem valde cupio. Tu vero ut tuis suffragijs impetres, valide precor. Vale.

EPISTOLA LXXX. JOSEPHO STUARTO, PHILOSOPHIAE STUDIOSO. Multa bona precatur.

QUod emenso inferiorum curriculo, in superioribus modo studijs firma tibi valetudo sit, pergratum mihi fuit intelligere; maxime, quod per manum id tuam. Stabile robur e caelo suggeret divina manus, ut ad illius gloriam opereris plurimum, alijs ad fructum, tibi ad coronam. Solata me fuit, quam esse in te video, mei memoria, et benevoli affectûs mei in tua commoda. Ad haec potuisse aliquid, et focisse meam operam, volupe mihi est, intelligere ex te. Idem curabo, si quid tamen fructûs sperari ab arido ligno poterit, vigore, (ucco, folijs paulatim labentibus. Tu praesta per Deum, ut literarum, morumque elegantiâ, conceptam de te expectationem aut aeques, aut superes. Magno ad id labore

EPISTOLA LXXXI. LUDOVICO SONNAE, COLLEGIATAE et ECCLESIAE BRUGENSIS DECANO. Querela de pectoris tarditate in pingenda imagine templi.

CUm pictore quid agam, consilium non habeo. Prorelat ille perfectionem tabulae in annum alterum; an tunc staturus fide, fidem non fecero. Citatus, condixit mihi ad colloquium: expectatus avide, non se et stitit. Nunc pendet labor sine manu. O si vel levis mihi dubitatio de hominis inconstantia venisset, nunquam conducturus fueram illius operam. Nunc simplicem meam facilitatem damno, aliorum candorem metiens e meo, quem infideliter delusum erubesco.

Unum hoc expeditum negotium tandem sit, in alterum me ultra hon dabo. Tu, quaeso mi Sonna, in partem culpae me vocare ne velis. Quid porro? An imperfectum opus in manibus infidi hominis relinqui petis? vel jam nunc jubendus desistere? Utrum egeris, ego cum contentioso cunctatore in litem labor. Os illi procax ad contumelias, et infrunita calumniandi audacia. Parco verecundiae, et honestati aurium, tacendo, quae effutijt im pudens. Ipsum te ad indignationem cogerem, si maledicta oggererem, quae totâ cum bile vomuit criminosus blatero. Tuli silens. An iterum ad eandem vomicam me citas? Nil vereor, si sic volueris. Amicitia tua, et mea synceritas mihi potior ad patientiam, quam impudentia furiosi hominis ad fugam. Si tunc inchoati, nondum absoluti operis pretium expetierit (sic auditus est, velle) ex me audiet, nihil deberi inutili studio. Si judicem appellârit, ansam offeret, exprobrandi malam fidem,

vel compellendi ad manum ultimam. Terminum praefigere, tui arbitrij sit. Vides, quo cum Deucalione res mihi sit, jaciente lapides contentionum cum injuria. Pro novis imaginibus, quas perfici desideras, mitiorem genium in altero reperi, picturo illas ad diem. Valde cupio, ut sic penicillus tibi, quemadmodum celeritas placeat. Spero, utrumque eventurum exvoto. Evoluto verni Jejunij cursu tabulas recipies. Interim ut patienter te habeas, et amare me velis, enixe postulo, Vale.

EPISTOLA LXXXII. SIMONI RUSSO.Laudat ejus consilium, quod adolescentes in Rhetoricis instruendos susceperit.

IN nuperismeis propertatis ad te, aliquid ad acceptas reposui; nunc reliquum addo. Consilij mei felicitatem mihi gratulor, quo me hortatorem ad hoc literarum genus habuisti, coeptum

modo tractari incer tuos. Gemina te familia moderatorem juventutis prensabat. In una Aristoteli militabant filij, Musis amaenioribus in altera. Hanc tu refugiebas hactenus, et ad altiorem suspirabas, vel aliquo honoris ambitu, vel quietioris vitae studio illectus. Mitiori conatu meritutum te credebas pactum stipendium in Stoa, quam in arduo Parnassi vertice. Nec diffiteor (si fateri tamen absque invidiâ licet,) laborio siori contentione enitendum ad laurum Apollinis, quam ad epomidem Aristotelis. Hujus enim dogmata semel si callent discipuli, totam exhausêre scientiam, et tu cum illis, de novo rum inventione non ultra solitici. In altero non sic. Tot Artis oratoriae, tot Poeticae diversos articulos capere, singulorum proprietates distinguere, et tunc primum concepta culte eloqui, operosum requirit studium, quod horrebas. Nunc hortatu meo posuisti formidinem, et Nobiles adolescentes ad haec amaeniora informare caepisti, teque

que in ijs perficere. Gaudeo, sic factum, utrique nostrûm cum lucro. Mihi quidem â bona mente, tibi vero â successu. Scio, quid suaserim, et causas omnino probas fuisse scio, quae ad suadendum permovêre. Saepius indolui, praeclarae Juventuti deesse ductores ad Musarum contubernia. Et dolui, me diutius in hac ipsa militia facere stipendia non potuissie, aliorum voluntate, et aliquo virium defectu prohibitum. Quin et hodie ingeminare intra me non cesso, annos praeteritos mihi Jupiter revocet, totos illos ut hisce studijs consecrem, discentium gratiâ molestias passurus inter hos pulveres. Tu senescentis exemplo nunc saltem privatos intra parietes, quos incolis cum nobili turma, magister literarum et morum id age. Deum precor, ut diu possis, et utiliter facias. Ad id certe prosequendum constanter, nunc hortatorem me tibi sisto, uti prius authorem. Opus meum typicum, ad quod herus familiae tuae me urgebat per

te saepius, ad ultimos sensim apices accedit, finiendum, ut speramus, ad Januarij nundinas. Ipsus optem, absolvi tandem molestum negotium, et me ab illo. Sic lassitudo taediorum vovere me cogit, et typothetarum tarditati ingemiscere. Non auderem istud queri coram te, si mea me voluntas traxisset in haec fastidia. Nunc primi petitoris amicâ vi in ea compulsus, libere clamo, ut tandem finiant haec aspera, tam innocentiae meae adversa. Quod si tandem in lucem venerint e prelo folia, quid gustûs in illis futurum putas legentibus? Tu quidem sapide ominaris de illo, ego macre. Fors in principio saturitas illis ingruet ab his meis, ut esurire ante comestionem incipiant. In consilio magni Domini haerent haec mea, uti omnium omnia. Sicut ab illo fluxit initium, sic et finis ab eo. Tu, mi Russe, nobilem cohortem tuam ad signa Musarum anima. Vexillum si praefers militantibus, â victoribus coronam referes, Illis, et tibi

EPISTOLA LXXXIII. JOANNI BAPTISTAE MUFELINO. RUMICENSIS CAPITULI CAMERARIO.

SCriptio tua multum affecit meum legentis animum. Videbam in illa veterem stylum, â genio humanitatis, et zelosi spiritûs dactum. Talis erat iuventus tua, talis et virilis constantia. Augeat Deus honoris in tosui desiderium in dies, exiturum in alios cum fructu, et multos. Novi assiduum tuum fervorem in eos, quos curas. Felicem te, si par eorum conatus tuis laboribus respondent. Nec enim unius agricolae negotium est, messem facere. Terra bona, et caeli benignitas semen multiplicant cum faenote. De illa bene sperare, de hac securum esse

te jubeo. Quin et hortor te vel ex supervacuo (nam ultro facis) ut in isto munere dignum te Deo praebeas, qui fructum per te gignat in tuis. Istud tibi voveo, quod semper, et ulteriora mea interponere non cessabo, ut plura possis, ac praestes, quae in Dei gloriam, et bonum tui gregis eveniant. De promotione tua curae mihi erit sub adventum Directoris Ecclesiastici, si aptus videbitur sermonibus meis, et pronus in tuum commodum. Eundem et tu compellabis cum tempore, ut gemini malleatores dexterius prosperam sortem cudamus ad mutuum solarium. Sicut me semper lubentem tuis obse. quijs dedi, dabo me deinceps quoque. Tu me vicissim per tua sacra commendare Deo ne cessa. Ita precor, et Vale.

EPISTOLA LXXXIV. AURELIO COMITI DE SALINAS. De librorum prohibitorum lectione.

SAlutem a te mihi dixit Claudianus Vellagius, ad nos reversus ab arce tua, et tuis. Reverenter aceipio honoris munus, cum probe intelligam, perhonestum esse, a tantis nosci, non dicam, compellari. Benevolentiae tuae memoriam spondeo, et gratiae cultum, quo me dignaris. Multa de fortunis tuis, et speciosa disseruit Vellagius. Structuram domûs, cubiculorum elegantiam, oeconomiae ordinem dilaudavit eximie. Prae caeteris apparatum bibliothecae, usque ad cupiditatem oculorum, extulit. In illa voluminum copiam, et selectum commendavit. Vere dico, votum animo injecit narrantis facundia, ut ire concupiscerem in illa tempe Musarum, quae condidisti in tuam gloriam, atque eruditorum

delicium. Unum tuâ veniâ fateri liceat, quod non probo. Dabis hoc candori meo, tuaeque conscientiae, ut libere scribam, quod sentire me pietas jubet, et Numinis sanctus timor. Sunt inter libros, ut certus audij a pluribus, quos judicum sacrorum damnat sententia, et legi prohibet. Hos abjici suadeo, ne noceant animae. Pestem in sinuant, dum curiositatem legentis pascunt. Ab ista morbus in mentem, et mors post illum. Patere Illustrissime Domine, familiarius sermocinari me tibi, alte supra vulgus posito nobilitate, dotibus, ingenio, et fortunis. Infra illud ne te abjice, sectando indigna excelsis mentibus. Matrem tibi lex summa dedit Ecclesiam. Haec vana librorum, et periculosa prohibet, ne horum gustu avoceris a recto, et in opinionum, morumque errores traharis. In illis tuis vana multa, multa superstitiosa, et virtuti adversa deprehendes, quae ab aeterni illius aeternis bonis avertunt animum. Ideo vetuit

suprema veritas, in discrimen te dare, atque ruinam. Dicis: non habere te, quod metuas, solidatum in Religionis fide, Utile studium te consectari, quo aliorum de rebus judicia noveris, causas, et acta suruteris. Perfectam non obtineri scientiam, nisi argumentorum contraria exhaurias. Haec sumenda ex illis fontibus, quos inquiris. Politicorum scira politicum decere, in quorum catulogo te vitae conditio posuit. Amorum jucunda seriae menti non officere. Juventutis lubrica egressum te, in eo statu versari, qui securum te praestet, ab illicitis, concessâ licitorum veniâ. Haec tu quidem animose: at non egotecum, non ij, quos pura veritas amat. Prudentiam tuam obtestor, Illustrissime Aureli, ne quid nimium tibi sapias. Errorum laqueis saepe vicinior, qui se dissitum putat, quia praefidentiâ suâ incautus. Alliciunt sensim legentis affectum doctrinarum illecebrae, et dum gustum sui pariunt, venenum instillant, quo perimunt.

Scis ipse, quot, quantique lapsus, etiam sublimium animorum ab hac peste. Non illos huc in censum voco, ne diffidere me putes eruditioni tuae, qua polles. Gravius periclitantur, qui sibi fidunt amplius, quam Christiana simplicitas velit. Unde studium utile non consectaris, ex quo vel ruina, vel periculum venit. Utrumque permittente Numine contingit crebrius, quo plectatur curiotorum temeritas, Nec illorum tantum. Nam ab his pravae opiniones serpunt in aulas, unde Religio, et yeritas pellitur. Vagare per regnorum curias. Vah! quanta in illis confusio? Nisi illam ab hujusmodi vanorum suggestionibus prognatam deprehenderis, falsitatis me damna. Hinc prudentiae tuae consulere pietas me cogit, ne quid perversi te occupet, et plures per te. Nobilium mores tanto plus nocent inferioribus, quo splendent magis, si splendorem non comitetur probitas Haec in te lucet. Cupio, ut in aevum. Tamen

fac, ut a periculo novae doctrinae cautum tibi sit, de alijs certe id polliceri non poteris. Repete, quaeso, tecum, qua viâ nostram in Germaniam perversa dogmata irrepserint; videbis, quod hac ipsâ. Novorum curiositas primum pedem posuit in legentibus, tum sensim ad deteriora. Unde demum eo cecidêre Germani, ubi nunc jacent. O! quam procul a nostris majoribus. Ex hac lacuna pestis fluxit ad exteros, auctoribus suis pejores. Dic amabo, Illustrissime Domine, unde sensa multorum de immortali animâ, sancto lumini adversa, quam paene ad canes mittunt, perituram cum his? Ipsis Religio pallium vanitatis est, vertendum, quo ventus gratiae, aut lucri spiraverit. Alium esse magnatum ad superna tramitem, quam plebis. Illos extra leges vulgi rhedis ad astra vehi; hanc per lutum repere. Illorum noxas aliâ librari trutinâ, nec omnes culparum atomos in rationum catalogo notari, ad quem referantur errata

populi. Vah! opinionum monstra, quibus aulae personant, et nobilium synedria. Sed unde illa? e librorum vetitorum sylvis prorepunt hae ferae, quas pseudo. logi seriptores immisêre in folia. Unde insciti lectores in apricum eas evocant, aspicientium oculis gratiosas, internis mentibus fatales. Idem ne tibi, aut per te alijs eveniat, providus cave: ego solicitus moneo. Non tibi de securitate statûs tui fiduciam finge. Homo es; nihil humani a te alienum puta, Blandiri leonibus, et viperas fovere sinu, semper periculosum. Agunt semel, quod non egêre saepius. Dum dentes in ore gerunt, a morsu tuta manus non est. Facient aliquando, quod possunt semper. Quod si semel fecerint, e quo silice antidotum suges? Vereor, ut facilis tibi sanitas redeat post vulnus. Si tamen tua te virtus intactum praestiterit (dicta repeto) de alijs id tibi polliceri non poteris, quibus ad manum occasio, e tuo dolio bibendi toxicum Erunt, qui tua inspicient:

et utinam non sint, qui viderint. Suis illi delicijs capti, delirare incipient. Tibi solvenda erit reorum symbola. Quo pretio? Quantum tuipsus es. Alienâ inficieris culpâ, si non aegrescas tuâ. Sunt modo illustres viri, ac literati (candide tibi fateri liceat) qui tuâ offenduntur libertate, visis penes te tot pravorum codicibus. Dubiae fidei, aut malae conscientiae te arguunt, qui contra severas Ecclesiae leges istud audes. Atque ita periculum famae, vel damnum pateris, dum profana sectaris. Non tui, non aliorum arbitrij est, summorum Sacerdotum sancita revellere, quos ut supremi Numinis ministros venerari oportet. Intelligunt illi planissime, quid se deceat, quid prosit suis. Qui Ecclesiam honorare Matrem non sustinet, nec Deum habere Patrem merebitur. Miserum, ejus gratijs excidere. Hoc erit, si quis parere legibus Romanis renuat. Fulmen inde venit, ferale contem ptoribus, quo icti, vitam animae perdunt,

non recipiendam per saecula, nisi soluti anathemate, perditam recuperent. Neque praestoleris tempestatis turbinem, mittendum e Tarpeja rupe cum tonitru. Tu ipse te feris, dum vetita volvere tentaveris. Ipsa talium lectio fulmen est, quo te necas, sive conscia Roma te reum pronuntiaverit, sive inscia siluerit ad culpam. Reclames licet latae sententiae; sine noxâ te non esse, veridicus ille testis, comprobat, qui intus tibi in animo loquitur. Hem! Illustrissime Domine, quo homines noxia curiositas ducat, et argutandi licentia. In horum numero recenseri ne velis: ita solicite hortor, obsequiose suadeo. Periclitari salutem tuam dum videro, extra curam me esse non sinit affectus in te meus, et Christiana pietas. Ut haec cordatius monerem, amici tui velis, remisque moverunt lentorem meum, et cunctantis formidinem impulerunt ad scribendum. Nimirum quod sibi tuto non tribuebant, ut hortatores tibi essent ad

honesta, me suis substituêre officijs. Horum consilijs imputa, si fortiori stimulo invitum pupugi, aut sacratiori paraenesi offendi nobilitatem tuam, non satis forte patientem veri. Necessitas modum saepe non tenet. Huic permittendum, quod modesta humanitas non ausit. Non igitur indignaberis meo, atque tuorum zelo, quia te virtutis studiosum veneror. Non illa te sinet veritatem odisse, et cum hac securitatem animae. Quid haec a te postulet, ipse intelligis. Claudenda proinde taberna noxij commercij, et stabili serâ prohibendus vetitorum usus, ne in lectorem fors aliquem culpa serpat, propagata, e tuis serinijs. Ea ipsa te stringeret, quae illos. Quare ut extra periculum ponatur tua, et aliorum salus, aditum conditorij cautus obstrue, obseratis portarum claustris. Neque id solum. Abjicienda penitus pravorum congeries; illotum maxime, quorum nec permissa retentio in chartophylacijs. Nam sunt, qui sic vetantur. Alijs

locum inter concessos permittit legalis sanctio, non tamen usum. Alijs nec istum. Hos ergo vel sacras in manus, vel in flammas abijce, ne obsint. De jactura fumptuum ne dole. In fortunarum amplitudine subsidium tenes, quo vacua stationum repares. Arcarum vastitas leve vulnusculum non pertimescit, tenui numorum cataplasmate sanandum post cladem. Et vero si doleas, ipsum te causam doloris accusa, expensis prioribus male locatis ad culpam, quam â vetitis contraxisti. Damnum resarciat, qui fecit. Te vero ad rationes voca, pendendas conscientiae, actorum judici. Beate, si ab hac innocentiae calculum retuleris. Verbosior fui, quam mente praesagieram ante scriptionem. Crevit illa sub manibus et atramento, verba suggerente argumenti ubertate. Ignosce, Illustrissime Domine, prolixo calamo. Curâ tui, et repetitis tuorum suggestionibus animatum illum duxi per haec folia. Leges in his affectum,

studiosum tui, cujus consilia probabis, si stylum non velis. Animo isthaec tuo firmus imprime et eum me habe, qualis haberi meretur felicitati tuae devotissimus. Talis esse persevero, dum spiritus haec membra rexerit. Tum alterâ illâ aethereâ mei parte, quam gero, eidem tuae jungi spero in aethere Vale.

EPISTOLA LXXXV. FRANCISCO PALMENIO, Ad statum Religiosum aspiranti.

NIsi quotidiana negotia intervenissent consilijs meis, non praevertisset me tua epistola. Patiar sane, praeoccupatum me fuisse cribendi prom ptitudine, sed non amore. Frequentissimâ excursione ad te is evolat, et mutis desiderijs tibi, tuisque salutem, dicit. Quin et eandem ab illo deposcit, cuius divinam liberalitatem prosperitati tuae beneficam esse cupio. De te istud sentio, rem tuam te gnaviter gessisse hactenus, gesturum deinceps. Laudo, et ut possum, commendo animum

tuum ad literarum studia, et pietatem. Geminae istae alae sunt, quibus juventus elevatur ad scopum gloriae. Absque hoc remigio in sordibus jacet. Imo si vel una illarum conantem destituat, haerebit inter pulveres, jocantis vulgi ludibrium. Recte igitur facis, charissime Palmeni ea curando, quibus utilem mundo te praestes, gratumque Deo. Utriusque longum experimentum ca. pies, si vocationem tuam strenue prosequi pergas, et ad illam te rite disponere. Ego pro meo in te studio pias illas cogitationes tuas fovere precibus, et promovere consilijs non cessabo. Certus esto, tale te vitae genus elegisse. in quo insignes animi dotes utilissime colloces, et cum aliorum exerceas emolumento. Magnae Matris assiduum cultum tibi ut imperes, moneo. Ipsâ rectrice, eo te venturum spera, quo spiritus trahit. Patri tuo, viro clarissimo, uberem ex te consolationem ominor in futurum, et de praesenti gratulor

Animo huic meo accessurum scias, quidquid illi, tibique fortunatum evenerit. Vale.

EPISTOLA LXXXVI. JOANNI INGELIO, Se amice aperit, et per illum aemicis bene precaetur.

ITa est: diu ferias egit calamus. Ut scriberem, aliquando lubentia non fuit, pluries nec otium. Ingenu e fateor causas silentij. Dolui tamen, cum te solicitum fecerit mea tarditas. Cessa fatigare curam, quae frustra te habet de meo in te affectu. Cordatius ego meos amo, coloque, quam ut leviter cessem. Labores officij mei totum me ven dicârunt sibi, ut non possem, quod volebam, quod et oportebat. Et jam nunc alia iterum molior in annum, vel mihi, vel alteri profutura, si quis hanc in orbitam ibit. Nam quis vates divinabit nostra

fata? Corte in dies flaccescere vigorem sentio: nec stridet ultra interior aestus, alias cerebro afflatus â Propitio illo fidere, quod Mariano micat in Zodiaco. Nunquid et haec rarioris pistolae causa sit? Dixi. Tibi vero faventes esse cupio Musarum Genios, ad votorum tuorum successum obsequiosos. Collegas tuos, Lutegarium, Summosum, et Antonium seniculum, peramanter saluto. Dic illis, epistolas eorum, in fascem collectas, penes me servari, dum vacet rescribere. Nicolino vestro, nuper sponso, per te gratias mitto pro invitatione ad sua solemnia. Vota Deo pro illo dixi, dicamque dein frequentius, ut illi felicitatem exorem. Tam humanus est, qui suâ me dignatur memoriâ. Reddam vices, ubi potero. Ne mirare manum, stylum, caetera. Nox est, et insomnis. Experiar, num denique oculis annuat Morpheus. Felix nox. Vale.

EPISTOLA LXXXVII. AUGUSTINO GRUTERO. AD COMITIA IMPERIJ LEGATO A SECRETIS. De periculoso rerum statu, et faturorum metu.

PAulatim produnt se Principum consilia, uti tuae nuntiant, hucusque tecta insidioso silentio, et politico schemate palliata. Superi! quale hoc rerum chaos? Ad occasum et meridiem tumultuatur inter arma. Ad ortum minatur Luna Turcica. Nunc etiam Religionis manicam haeresis vellicat. Quae tempora vivimus? Languet Imperium, cladibus, et victorijs fessum, uti ipse statum nônti reipublicae post tot praelia. Si jam novus Hercules clavam inrentet, quis fractis partibus manum dabit? Miserum! sic exoculatos hebescere Pastores, ut stabulum lupo cedant, ululantes cum illo adversus canes

domesticos. His dentes excutiuntur, ne mordeant; et obstruuntur fauces, latratu ne terreant. Vides, ut ludant et ludantur aularum Domini, praesentibus affecti, futurorum improvidi, Nos, inferior tribus, fiduciam in supernis fi. gimus, facturum mundi hujus rectorem, ut mutatâ fortunae periodo sol melior desolatis affulgeat. Fiet. De apologia Borussica, quam nuper â te volui, desperatum est, ut video, praevolanre votis nostris calliditate scribentium. Laudo tamen charitatem tuam, impensam huic operi, laboriosâ promptitudine officiosam. Huic parem ex me offero, et valde rogo haberi inter tuos. Vale.

EPISTOLA LXXXVIII. NICODEMO MALCIO. Suscepto sacerdotio ad officium sacellani Aulici promoto, bonorum precatio.

me sacris tuis hospitem vocas: ego tibi gratias refero, et alteram gratulor felicitatem, quae te ad aulam invitat, futurum â sacris tuo Principi. Osculor sacrum pignus, recenti libatum chrismate. Bene precare absenti, et in supplicis amici caput effunde gratiarum tesseram, cujus fructum excipere parat flexo poplite. Quin et deinceps tuâ memoriâ complecti me velis, quoties hostiam dicabis Numini potens orator ad aram. Ideo tibi mysticam festivitatem integre beatam voveo, cujus mo superi participem faxint, veteris amicitiae tenacem, et syncerae fidei. Nunc pulverum scholasticorum saturum ad publica te vocant tua merita, et Principis favor. AEquum in illo aestimatorem virtutis agnoscit aula, dum te coronato vertice gestare lauream videt, quam nuper Academicos inter plausus victorioso certamine tibi nexuisti in Atheneo. Floreat ilia, perpetuo virore vivida, et Ecclesiam ornet sacratis fructibus. Haec ad sacra; alterum ad

honestae fortunae incrementum. Primus ad excessa gradus est, quotidie adstare Principi, ubi varios inter varia illius affectus arbritrari liceat, et propriam in sortem vertere. Illuc tua te virtus, et doctrina sustulêre, iturum continuo ad majora. Adsittibi, precor, sancta felicitas, et fida comes te ducat per ardua ad gloriam. Me vero stabili affectu benevolus fove, et Vale.

EPISTOLA LXXXIX. ODIANO EPIMENIO, LIB. BAR. DE KIRETO. Stimulus additur ad generosa.

GRatulabare tibi nuper epistolam meam. Eandem nunc ego mihi, quia aliquo rui fructu faecundam. Id expectabam, ut mecum velles tua commoda. Fac ergo nunc primo, ut teipsum melioribus identidem curis occupes, virtutibus excolas quae et Juvenem, et nobilem imprimis ornant.

Haerebunt illae tanto tenacius, quanto puriori animo fuerint inscriptae Quotidie lineam, quotidie generosum virtutis exercitium. Non deest animus, ad bona pronus, et bonorum capax. Si conatus non defuerit, omne punctum tuleris. Promovebit pia vota liberale caelum, unde Divina Parens silum porriget. Prae omnibus animae curam habe, ut puram conserves, et nitidiorem reddas in dies. Si quas nebulas sociale commercium mentis speculo afflaverit ante quietem absterge, evocatis etiam in subsidium lacrymis, si causa postulaverit. Rigidus sui censor nunquam non reperiet, quod emendet. Sic paulatim tenerior membrana redditur, quo purgatur frequentius; denique vix atomi patiens, quam alias crassiores etiam arenae subterfugerant. Et haec omnia ad primarium salutis negotium dirigenda sunt, quâ illud viâ, modoque consequaris fecurius Nam et nobilibus, inter quos emines, cogitandum

de illa, ne degenerent. Crede, Generose Domine, gravioris momenti labor hic est, quam quidam existiment, ij potissimum, quos melior sanguis genuit. Quasi non et illis hoc gendum, quâ ratione annos vitae suae, velut residuum meri, libent Deo. Ab hac necessitate suum illos stemma non eximit, inter beatos perennare si velint. Tu certe id unum optaveris. Quare profundiori scrutinio opus, uc extrahatur felicitatis tesseta. Ergo mentem tuam, teste Numine, secretus collige, quo eundum censeas, ut a recto non aberres. Impulsum et ejus rationes inchartas conijce. Tum remitte ad judicium, auditurus sententiam, quam sequaris. Istud ut faeias, et actutum ut facias, vehementer hortor, et suadeo. Vale.

EPISTOLA XC. ELEUTHERIO HERENNIO, ET TOTI RASSIANO ASCETERIO. De funere Reginaldi, eorum Traesulis.

QUantum virum amisit Asceterium vestrum, Religiosissimi Patres, Praesulem, omni laude majorem! Neque vos soli, sed patria, dicam, universa. O quae jactura! Huae manitas in illo suavissima, decorae gravitati mixta, nituit cum virtute. Haec vobis ad exemplum, illa omnibus ad venerationem. Doctrinam asceticam juvenis hausit, vir perfecit, et sine defectu duxit ad apicem. Civilem, Religionis administram sociavit, magistram non admisit. Hinc politica tractavit sine detrimento, sacra coluit cum fructu suo, et vestro. Rara utriusque scientiae societas in uno diversorio, quarum una non frigeat calente alterâ. In vestro Praesule id fuit. Hinc ereptum

sibi dolet Provincia, quam fide, corasilijs, aequitate sustinuit. Dolet Religiosa Domus vestra, subtractum sibi Patrem e familia, Magistrum spiritüs e virtutum choro. Et ego (si tamen huc me ponere per vos mihi licet) omnia amisisse me in ipso doleo. Mecum et Musae dolent, quibscum me admisit ad sua intima. Illarum opera non in scrinijs tantum, sed et in animo recondidit, et mei affectum cum illis. Acerbum, nunc tanto evergete non frui, cui bene precor post fata. Vos saltem, Religiosissimi Patres, tu praesertim venerabilis Herenni, aliquid illius vestri de me servate, ut uno pro Patre, plures me in vobis reperisse gaudeam Valete.

EPISTOLA XCI. GUILIELMO ROMELIO PRAETORI. De ejus filio, suae curae commisso.

mortuam unam in literis, vivam alteram in Aniano filio, quem curae meae commendâsti, et affectui. Utramque legi, amore paterno facundissimam Utrique respondere examussim cupio, etsi satis haud queam. Quid enim ab hac sterili manu in tuum commodum enasci poterit? Tamen si filium fovero, patrem consolor. Faciam in eum, quod facultatis meae fuerit, ut sic tuis gratijs reddam, quod debeo. Qualis ille haberi mereatur â nobis, Jannitius noster suâ facundiâ nuper praestitit copiose, non tamen ad mensuram sensûs mei, quem alterius judicio haud plane submitto. Totus hic meus et tibi, et filio tuo devotus est. In hoc dixi omnia. Nunquid abunde? Deum optimum tibi, tuaeque familiae per secuturi anni decursum, ut semper faventem sentias, fortiter opto, et suaviter expecto. Ab eo vehementer peto, ut me faciat multa posse pro te, et mihi te benevolum setvet. Vale.

EPISTOLA XCII. WOLFGANGO MIRISIO, ODILONI COMPENSI BRAESULI AB EPISTOLIS. Iterum queritur, quod etiam tertia epistola nihil responsum sit.

TAm tertium â me percussa pertae vestrae durities est, nec vocem tamen, nec fontem dedit. Humanior illa Moysis, et mitior petra sit, quae ad alterum virgae sensum in aquas fluxit. Tertiam ad vos epistolam scripsi, de Candidati felicitate solicitus: responsum non accepi. Negatae humanitatis culpam in me non reperio: illam vobis imputare verecundia vetat. Absque errore si ominor, libro meo causam inscribitis, uti fidus quidam monitor in aurem posuit. An e suo, an e vestro judicio ita censeat, ipse dixerit. In proaemio libri mei querebar, scriptorum aliqua, mihi furtim subducta, cessisse

alijs in abusum; quaedam etiam in theatris spectata non suis. Quid istud ad vos? Infidum illum latorem attigi, qui invito cultore spicas alienum in agrum transtulit. Novi heminem; et illum tunc in meis malae fidei postulabam. Quid autem ex justa hac querimonia vel mihi ad culpam, vel vobis ad injuriam? Illos arguite, qui raptam parenti prolem ediderunt, ut suam. Actorum rationem a vobis non exigo: sed nec ego meorum veniam â quoquam mihi petendam duco. Si quem justa mea querela pupugit, vel se, vel subdolum latorem accuset, me non impetat. Quod si non impetrem, ulterius mihi literis certandum non erit, ne gravior mea vobis evadat victoria, quam causa delicti fuerit. Habete, quod habetis, etsi non habeam, quod humanitari debebatur, et honori. Curae mihi deinceps erit, reverentiam meam consideratius impendere. Vale.

EPISTOLA XCIII. HENRICO BRANDIO. De motibus bellicis, Aliqua de famoso praedone.

TErnas una theca epistolas involvit. Duas â fratretuo; â te unam. Et hanc alteri tuae repono, acceptae in itinere. Quali illo? Minutium Schrotelium comitabar, ad agenda cum amicis negotia profectum. Interim hîc literae vestrae praestolabantur me reducem. Moleste accepero, si quid rebus amicorum obfuerit innocens mora. In antiqua nunc statione versor, semper vigil ad tua obsequia. Spem nuper feceras festinandae quietis in veltra patria post turbas. Cupidus audiam, num vati fata respondeant. Istud quidem hîc ajunt: nescio an fidendum vagis sermonibus. Saepius ludificati cautius fidem damus. Male fuerit vestrae viciniae, si diutius acri Bellonâ vapulet. Tota certe provincia funus in tumbam

cadat, necesse est, exossanda suptemis cladibus, ni propera quies labantem server. Tristia narrantur, quae Catholico Principi heterodoxi milites damna fecere, spoliatis sacrorum manubijs. Dolenda, si vera, tu de his aliqua explicatius. Opto meliora, et Numen aeternum precor, ut annuat. Scripsisti nuper de Rufonio, fraudibus vago per urbes et oppida. An adhuc inter vivos ille, nec emendatus, nec plexus? Durum hominis genium! Quis pudor, quis dolor familiae? Nuntiabatur ille saepius, quod cum corvis in alto nidum posuerit; tu illum adhuc latrocinari inter mortales asseris. Utinam tandem mens homini redeat melior, et amicis solarium. Si quid ultra de illo, fac resciam, ut suos advertam de periculo. Tu statri tuo neglectum respondendi officium excusa â mea absentia. Tibi vero stabilem me amicum profiteor, devocum ad ultima. Vale.

EPISTOLA XCIV. FLORIANO WOLCKIO. Literariae juventutis moderatori. De suis clientibus interroganti respondetur.

SOlicitam tuam charitatem in bonum tuorum probe in te vigilare, testis est mihi epistola tua, quam lubens legi. Quin et lubens facio, quod petis, Vivunt, valentque, quos curae meae commisisti, cum abires hinc ad tua solemnia. Bennonius tamen e pede laboravit, purulento tubere, ac doloribus insesso. Ambulat denuo si superis placet, ad Limnense Asceterium iturus post lunam alteram. Frater natu minor aequali spi itu sacrorum calet, uterque factus ad votum benevolae charitatis. De hoc bona verba Reverendissimo Praesuli in sinum dixi; ille mihi vicissim spem propinquam, vix non ad manum. Utrique tuorum optima volo, facturus eadem, cum facultaris meae

idem fuerit. Tam bene natis ingenijs lubens me consecro, et omnem operam ad eorum felicitatem. Genesius adhuc in bivio cespitat, haesurus, ut ominor, inter spinas saeculi, nî brevi ad puriorem se planitiem expediat. Danda mora eunti, festinando ne cadat. Tu illum consilijs, et spiritu juva. Chironum, pharmaceticum tyronem adhuc in memoria tibi, et in affectu persistere, in hiuus bonum gaudeo, Eciam ille manum exercet in officina non minus pietatis, quam mortarij. Si pergat, seipsum pariter perficiet ad suum finem. Bellanus, et Rogerius, modesti juvenes, non multum abeunt â timoribus suis, justo arctioribus pro sua indole. Quanquam et ipsi nitantur acriter, quo anhelant. Utrique tamen quies aliqua lenior aspirare caepit, firmior futura cum annis, dum ad macuriratem crescunt per dies. Nunquid satis ad vota tua, et meam fidem? Nec deiuceps hanc in me desiderari patiar, si quid velis, Unum precor synceritatis praemium,

tuum amorem. Istum si dede. ris, novis me stipendijs conduces ad tua obsequia. Vale.

EPISTOLA XCV. LUDOVICO ILBIO, ASCETERIJ URMONTANI PROFESSO. Ad vitam religiosam hortatio.

HUmanitas tua, optime Ludovice, imperârit tibi nuperam epistolam, non mea in te beneficia. Tanto igitur illa gratior, quanto expectata minus, et minus debita. Fovi tamen semper anium, aequum tibi (citra fastum, aut blanditias hoc tibi assertum scito) et quantum licuit, beneficum. Ita poscebat indoles tua, reverens, et officiosa in omnes. Unde habes, quo gratum te Numini probes, pro suo illius in te favore, et sacrae vocationis munere. Petit istud â te, ut sibi respondeas virtute, doctrinâ, zelo. Facies, non ambigo;

et ut strenue facias, hortor amanter. Nunc praesertim in hoc studio tuo, cui vacatete jubet nutus vocantis Dei. Rem ages ipsi gratam, desideratam expectationi tuorum, tibi honorificam, alijs fructuosam, Opportunitas ad manum est, qualem multi in videant, omnes gratulentur, qui tibi bene cupiunt, et alijs per te. Nunc ea in aetate es, mi Ludovice, qua viget spiritus, et ad perfectionem in literis calet. Ut adeo nonnssi sublime liceat praestolari. Hic mihi de te animus, hoc judicium est. Vive tibi, votisque tuis feliciter, et ad mensuram magnae spei multorum teipsum perfice. Meum sit, exorare Deum, ut secundet tua proposita. Tu vicissim eidem pro me crebras orationes dica. Vale.

EPISTOLA XCVI. THEOPHORO ORANO. PRESBYTERO. Liberalius stipendium desideranti.

LIterae tuae, et aliorum sermones nuntiant, adolescentem tyronem ex voto tuo admissum ad scholas esse, quas prensabat. Dens illi profectum annuat in pietate, literis et MusicaIstud in votis parentum est, ac meis. Res tuas, amandissimne Orane, arctiores esse domi, quam ipse velis, et ego peroptem, aegre intelligo. Utinam facultatis meae sit, spisso currui adipem illinere, ut te ad commodiora provehat; faxim illud non libenter solum, sed et prodige. At in hoc patriae statu, bellorum injurijs praessae, praeter animum, tibi benevolum, nihil admodum reliquit mihi dura infelicitas. Nobiscum hîc sunt clientum plurimi, Maecenarum indigi: rara manus, quae suirantium vota vel impleat, vel soletur. Quid igitur? Miserum est sine viribus

consilium. Ilhid non sufficit, si istae non sublevent indigentiam. Liceat mihi amice tibi amico loqui ad salubrem sensum, non ad increpationem. Dudum admovenda fuerant ad stivam brachia, dum ager pinguescebat in spem fructûs. Nunc macrâ hyeme tricandum tibi est cum parca Cerere, dum liquidior demum messis refloreat cum tempore. Certe plurium de te crisis est, non ad mensuram talentorum te operari negotia tua, indecoro in otio remissius tractantem literas, et sacra. Ego certe grandia montium ominabar de te, et utiles labores ad aliorum prosperitatem, honorem caelitum. Nunc in valle te video tritutare stipulas, et inanes ventilare furfures. Haec inter nos, amicorum veniâ. Horror te permanter, ut tibi severis moribus consulas ad venerationem tui statûs, in quo vel tua voluntas te posuit, vel nutus vocantis Numinis. Sic aestimationem tuorum merebere, atque subsidium. De meâ operâ, ne dubites

EPISTOLA XCVII. MEGALINO SERONO, MORESPACENSI DECANO. Commendatur illius hospitalitas.

ADhuc in me calet benefici amoris tui memoria, et sensus, ex nupera amicorum conversatione residuus. Cupiebam dudum, aurigam mihi esse ad obsequium, quo vectore asportarentur globi vitrei Morespachium, in usum Ecclesiae tuae, quam sacris curas. Eandem occasionem in dies parari â tepostulo, ut extra culpam sit fides mea. Nunc Lipsii Constantiam tibi mitto, nuper promissam tuis usibus. Mnemosynon est istud mei debiti, quo teneri me tuis officiis fateor. AEquam solutionem illis nunquam dedero, qualemcunque dedero. Vere dico; nusquam adeo suaviter deliciabar, quanta mihi

annorum memoria est, quam nuper inter vos, syncete amicos. Utinam mihi sancta hospitalitas adhuc deinceps faveat, mente vestrâ, et tecto frui. A superis precabor symbolam, pro meo lytro, quam in abacoponant. Addo fasciculum, Pinetensi superiori tradendum ex me, cum oblatione mei ad ser vitia, et plurimae felicitatis voto. Viro Religiosissimo Carmen Epicum mitto, quod olim augustalibus comitijs scripseram, Petenti negare non debui rudemunus, pro quo amare me pergat, oro. Idem precor â te, recepturo amoris mutui testimonium. Vale.

EPISTOLA XCVIII. PHILIPPO ARAMANDAE.Inter Consiliarios adlecto, amica gratulatio.

ITane Aramanda mens huc ad nos? AEterna maneant Principis consilia, illum jubentia ad hanc curiam. Sic certe

mille votis ambio. Videbo, et amplectar virum, amico pectori amicissimum, sifata mihi vitam, et mansionem siverint, cuius urtiusque nec annulum, nec tesseram fero. Quanquam quid augurer? Mansio propediem inter cineres paratur viatori lasso, et paene inutili ad pleraque. Utut evenerit, lubens aeternum sequar imperantis nutum. Tibi vero, vir clarissime, per bonum Genium salurem dico. Veniat brevi felix essedum, quod huc te vehat, incolam ajo, non hospitem, quem longa sanitas amet inter publica. Atque adeo cerrum est Ardeatino, hinc migrare, et aliam frequentare synodum, tibi dum cedit suam. Lubeat, si sic lubet. Dudum agitati hanc mentem ab illo, et moveri machinam inaudij. Artis politicae stropham rebat, non consilium. Nunc cedo veritaci, sine velamine tandem patenti inter sermones. Bene ferant illum sanctae Justiciae veredes Genij, quo festinat. Integrae famae munus hinc accipit, bene

metitus de senatûs honore. Parencomium, quin copiosius tibi auguror, optime Armanda, et cenus pra sagio. Cessent arma tantum, quae nunc strepunt: retiqua felicitas nascetur cum pace. Ubi vacua tibi poni subsellia videris, occupate ne differ, et tuâ me solari praesentiâ Vale.

EPISTOLA XCIX. ISIDORO SCHMIRCKIO, AULICE BIBLIOTHECAE PRAESIDI. De Geneologia Ducum Bavariae.

REfrixit in ce, video, scribendicalor, totus quondam fervidus in amicum. Heus, mi Isidore, eundem ego nunc excito, quem velim rursus in flaminam surgere. Argumentum dabit valetudo tua, quam audio languere, et sensim aridam in luem fatiscere. Sureri meliora, et virum servate, saeculis

dignum. Fruamur interim veteris amicitiae solatio, et literis repetamus priorum acta temporum. Memini, in sermonem nobis olim venisse Genealogiam Boici stemmatis. De hoc nuper idem cum magnatibus fuit, qui dubia illam fide a Magno Carlo deduci asse, runt. De hac tuum ego oraculum consulo, antiquorum peritissimi, per quos Majores tu illam trahas ad lim item. Beinardum non admittit Brunnerus in Excubijs. Lengenfeldenses reijcit. Unde igitur successio? De hac te magistrum requiro, qui fructum ostendas in arbore. Gustandi orexin fecit colloquiorum memoria, nondum lapsa cum tempore. Officium, quod geris, copiam tibi librorum porrigit, in subsidium eruditionis in hac causa. Quandoquidem aulae gratia tibi favet, ut bibliothecae custodiam geras, utere illâ strenue in reipublicae usum, ad honorem aulae et tuum commodum: mihi vero veterem benevolentiam impendere ut velis precor, memor mei in amore tuo. Vale.

EPISTOLA C. FELICIANO RESONO, JUR. UTR. CANDIDATO. Deliberandi methodus praescribitur.

TAndem aliquando e fluctibus portum respicis, cujus tepridem solicitum fuisse oportebat. Innuebam id frequenti monito, cum mecum esses ad sacra. Importunum exactorem fugitabas, ad aliam quercum fastidiosus transfuga. Ferebam: sed indolui vanitati, quae lactabat rudem saeculi mentem, et fictâ suavitatis imagine, ad laxiora mundi alliciebat incautam. Nunc tandem redire cogitas ad seria, tamdiu neglecta, fastidita tamdiu. Et gaudeo, quod tandem. Vides, optime Feliciane, quantum errare te fecerit praeceps impetus, quo incitatus, ruebas in devia, peritutus, nî bona Dei manus stitisset currentem, nunc ad meliora reducem. Age igitur, et eodem auspice, cogita, quorsum eas; neque id tantum, sed quorsum oporteat. Prae

omnibus idem certum habe, vocationem, Dei munus esse. In hujus manu dominium orbis est. In eo disponit omnia provide, sapienter. Dat reges populo, et in hoc singulis sua officia, summa, media, infima, quibus regatur respublica. Et mirum, inveniri complures, abjectissima qui ambiant. Ad giebam fertur figulus, ad aratrum colonus, alij ad alia, et in his versantur deliciosius, quam magnates inter splendida. Sic disponir rector gentium, cujus est, omnibus prospicere. Jocum tibi narro, sed serium. Rusquondam jvimus, cum pastorculus occurrit, custodiens gregem. Affati puerum quaerebamus, aetatem acturus esset inter porcellos? Abnuit, et jam destinâsse, ajebat, qui viveret. Urgebamus, quid illud tandem? Audi, mi Feliciane, tendentem ad alta subulculum, et in eo Deum mirare, ordinantem singula ad finem. Ad caminos se aspirare, inquiebat puer, sumarium acturus inter furnorum cava. Subrisimus, et causam

inexpectatae responsionis postulantibus, reposuit, delectari se, rependo eniti ad ardua, et ascensum ad culumina moliri. Hoc sibi in arboribus placuisse, phaciturum in furnis. Nos quidem tunc mirabamur genium pueri, sed et summi moderatoris manum suspiciebamus, trahentis illum ad sua gaudia: et per haec, commodum reipublicae. Idem et tu facies, mi Feliciane, et una laudabis Deum, sic provide curantem singulorum studia. Nam alios naturae ductu ad duros labores incitat, uti Mopsulus a Menalca patre educatur ad pedum, agrarius ad aratrum. His natura pro magistra sit, quia non aptis ad plura. Ar quos Minerva literis erudit, simul habiles reddit ad diversa. Tunc videndum, quo trahat spiritus. Hîc jam ad te, mi Feliciane. Lireris excultus in Athenaeo, quo ibis; an ad publica, an ad Ecclesiastica, an ad claustra? Istud quaeritur ad salutem, quae una in votis sit, tanquam meta, et finis mortalium. Ex

tra illam quae feruntur, in vanum eunt, aut in fumum. Quod ut probe instituas, prae omnibus totum te ad nutum Divini Numinis offer, paratus id eligere, quod ab illo venerit. Non hoc volo, quod plerique solent, ut initio singillatim diversas vitae conditiones mente pervolvas, quae placeat, quae displiceat. Primo solum id cura, ut bono spiritui ducendum te tradas, exclusis omnibus, quae velle possis, quae nolle. Sic animus, ad omnia indifferens, tanto certius ab illo movebitur, et securius eliget, quanto magis â propria melinatione recesserit. Verbo caecum te finge, regendum ab illo ductore caelico, non â motu naturae, aut tuo, tuorumve judicio. Dic Deo simpliciter, conditum te ab illo ad suum servitium, et tuam falutem. Urumque te desiderare, ac velle serio. Cum autem nescias, quo genere id sibi praestitum velit, dignetur, te ad illud ducere, ne aberres. Vel si magis hoc ad meutem tuam sit, cor tuum, velut

membranam, literis puram, cum supellectili scriptoriâ coram Deo pone. Roga, ut scribat, quod sibi placeat, quod tibi prosit; expeditum te esse ad omnia. Hoc age quotidie, serio, ac confidenter, maxime cum orator ad divina steteris. Ut voris tuis potiare certius, Divinae Matris subsidium exora. In illius manu positam esse scias salutem mortalium. Per illam ad beata veniunt, qui veniunt. Ut et tu inter illos habeatis, per eandem effice. Quo. tidiano illam penso venerare constans, ut audiaris. Confide, optimum Numen non defuturum tuis precibus. Sic dubijs affectibus liber animus vocem loquentis audiet certius, eliget securius. Internus enim quidam stimulus desuper in sinum influet, atque ad illud vit genus inclinabit, quo vivas tranquille, eumque spe aeternorum, moriaris se. cure. Primus hic passus ad Deum sit. Haeres hic, optime feliciane, et inverso temone a me provehi currum quereris, aut sine remige moveri navem, solo

aere inflante carbasa. Istud remerarium; illud fatuum. Lentius, mi bone, in dubijs propera. A spiritu motum auspicor, per remos promoveo. Sine me tibi apertius loqui. Humana neotia, humanis rationibus dirigi natura postulat; divina divinis. Qui struere turrim parat, de medijs cogitet, necessarijs ad finem, ne cesset, antequam perficiat. Aliter in nostro argumento. Vocatio ad certum vitae in stitutum a Deo venit, qui omnia disponit provide ad salutem. Movet ille rite dispositos precantium animos, trahitque suaviter, quo cupit, orantes sequi Tutissima ad electionem via est, intus loquenti parere Deo. Inclinatâ semel voluntate, etiam humana ratio vocanda in consilium est. Pensanda enucleate omnia, quis animus ad aspera, quotum ubique copia. Si ad claustrum te flecti senseris, vide, quae in illo gerenda officia, quae disciplina, quis modus in conversatione, in cibis, in ve stibus, in alijs. An vires ad illa, an

prompta mens, an potentia. Haec omnia si aequâ lance pendeant, ad sacra volente te ire jubeo, de bonâ causâ securum. Syncere conantem aeterna manus non destituit, sed ad salutis metam ducit. Ita semi de bonitate Numinis, non permissuri errorem animae, serio volentis, sequi Dominum. Si vero haec suum pondus non habent; aliter tractandum negotium. Affectus enim quidam bonus, accendere etiam bonos potest, cui tamen par facultas non est. Saepe vires infra voluntatem ambulant. Nec ideo nutus ille de supernis venit, quia bonus. Etiam natura, imaginatio, consuetudo ad sancta stimulum ingenerare valent, quin ab arbitrio Numinis veniat meliorum amor. Interopus, et desiderium ingens campus interjacet. Opus gitur judice, qui discernat, e quo fonte scaturiat hic fluxus. Officium istud tibi ne arroges suadeo. Ad Ariopagum vade pro oraculo. Suâ de causâ nemo bene pronuntiat. Virum consule, qui affectu vacuus, at plenus Deo, dicat sententiam. Id ut in tuam salutem

possit, totum te illi fidenter aperi. Multorum indiscreta verecundia hîc peccat, adolescentûm maxime, reticentium sua intima. Pravis laborant inclinationibus, nec aperiunt, ut curentut. Malum! Archiater quomodome debitur, si arger languorem celet ? Dic ergo sine dolo, qui sis, quae crasis in te, qui motus naturae, qui gratiae. Absque his notis ad rectum non ducêris. Puerilis timor magnis consilijs obest. Intus egere, foris opulentiam jactare, quae vanitas? Sic delirant, qui venustâ chlamyde pauperiem tegunt: bis miseri; semel quod egeant; alterum, quod alienâ careant beneficertiâ. Quis enim aurato mendicabulo stipem porrigat? Tu me bene suadentem sequere, et eonsilium a tuo pete, quem elegeris. Exquiret ille, quis tibi animus, quae facultas, servandi triplex homagium, dicandum, Deo. An divitias contemnere, an puram custodire mentem, an subesse regentium nutibus velis, an possis? De utroque extremo si

cordate pronuntia veris, de medio, vide, quid respondeas. Tenera virtus, et caelitibus congenita, terrenis cordibus non capitur, nisi desuper influat. sine palpo explica, si infirmum te semtis, et proclivem ad del ciosa sensuum. Si modo inter aetatis, et mundi illecebras teipsum vincis, spera, id tibi, opitulante gratiâ, facile futurum in claustro. Ubi si nequis audi, quid suasurus tibi sit fidelis arbiter; tu ipse quid judices. Collatis consilijs tutior dicetur sententia. Tibi soli ne fide. Solicitudo nimia pijs cogitationibus officit, uti et incauta praefidentia. Illa pusillanimitatem generat haec temeritatem. Utraque ignominiosa Deo est, et deliberanti periculosa. Tu medius ito per ancipitem semitam: cautus, ne impingas, animosus, ne haereas. Pari examine scrutare caetera vitae sanctioris onera, et commoda. In lancem impone singula, et quo illa inclinet, accuratâ discussione considera. Quae te moveant, alliciant; quae vicissim terreant, impediant,

solers annota, et quod magistro tuo, tibique coram Deo videbitur, fortiter amplectere. Velle qui dedit, dabit et perficere. Ad haec frontem contrahere te video, aversum â sacris. Mi Feliciane, non ego te Religiosum formo, deliberantem instruo. Si perfectiori scholae operam non dabis, trito saxis, incedas tramite, modo ad Deum. Hic si re vocat, intrepidus sequere. Aspera quae nunc terrent, mollescent cum tempore, solatio tunc futura, quae nunc formidini. Si ad saeculum aspiras, non prohibeo; sed vide, ut supremus ille vocationis sit auctor tuae, non tu, non tui, non amor mundi, sed unius tuae salutis studium. Quod pharmacum uni morbido sanitatem parit, alteri mortem accelerat; non vitio catapotij, sed sumentis stomachi infirmitate. Serio te obtestor, amandissime Feliciane, prudens considera, an inter tot pericula sperare possis, te bonum fore in hac vita, et beatum post istam. Difficilis continentia, euntibus plurimis

ad adorandum vitulum, ut quis solus cum Tobia peregrinetur in Jerusalem, perseverans in casta lege Domini. Exempli violentia reluctantem allicit, voluntatem rapit. Remedium culpae si eligis, verendum, ne remedium culpa fiat. Queruntur id multi, quod ab usu honesti trahantur in abusum. Sunt non pauci, lubens fateor, qui ambulant innocenter; sed tamen non sine periculo. Tu quis futurus, nunc pensa, dum licet. Missâ semel in cippum manu, perditam gemes exeundi libertatem. Inde dolor, et gemitus, inquies, et dseperatio, formidolosus demum exitus post illas. Noli fidere illecebrosis desiderijs, quae modo dulcoris perennitatem spondent, dum blande alliciunt. Deficiunt illa, et demum in fastidium degenerant. Qualiscunque demum eris, absque cura non eris. Urent necessitates domesticae; spes bonorum, damnorum metus, distendent anxium, et velut in equuleo positum cruciabunt assidue. Quid

tandem? Ut ut illa fluxerint, adversa, prospera; unum id restat, ut vel tenui cum lucro, vel sine operum mercede, iturus denique ad aeterna sis, laboriosus in saeculo, desolatus in funere, ubique miser. Ut nequid durius a me tibi fictum putes, rem ipsam inspice. Pleraque humanorum operum inter virtutem, vitiumque media censentur, ad utrumque extremum indifferentia. Ut ad alterutrum referantur, operantis intentio facit. Haec si bona, bonum et opus habetur, si mala, malum. Si ad virtutis mericum tuâ industriâ non subleves, in fumum ibit, vel per vitium, in ignem. Dic modo, quis tam providum se mercatorem jactitet, ut ad collybum reducat omnia? ut non saepius exetret creta in abaco? Id si fuerit, sine fructu laborem elocat. Sic major pars vitae carebit proemio, si non et digna supplicio. Et haec est infelix mundanorum conditio, paru fructu colligentium ad aeterna. Ne eadem inopia tibi in fribus sit, nunc pessulum duce,

duce, et futuris prospice. Quod si tamen altior nutus supra haec communia te non citat, idque tu serio, fideliterque sentis, probante directore tuo, vade bonis avibus; nil tibi per me morae sit, Duris taman, et adversis te para, quae crebriora crescent in, illo jugero. Timor Numinis te servet, in his fortem, in prosperis modestum, aeternorum memorem in utrisque. Jam ulterius. Tertium vitae genus, inter duo illa medium, nescio, an ipse velis. Ecclesiasticum dico, quod animas curat in paraecijs. Istud assero, Syrtes et scopulos hujus maris Ulyssem desiderare, qui tutus naviget. Ceram tibi in auribus optem, nusquam patulis ad cantum vanitatis, Formidanda dignitas, operari sacris. Et his, citra dispendium, profana jungere, artem dixeto, coelitibus dignam. De te mihi vixpolliceor, optime Feliciane, te serium illius discipulum fore. Quid enim tu ad haec? Horarium quotidie pensum dicere, litare ad aram

supremo. Numini, rudes imbuere mysterijs fidei, jus reis pro tribunali sancire, ad valentes loqui e pulpito, aegros, et morientes animare ad luctam, et haec parato semper animo, et omni horâ, pie, ac utiliter cum fructu? num haec ad animum tibi? Ingens studium sit, oportet, ut ijs sufficias. Maxime cum partiri hominem necesse sit, divinis profanisque aptandum. Matutinae horae te Mystam videant, caeterae aeconomum. Res familiaris curanda domi, forisque cum famulitio diversi generis, et sexus. Arduum prorsus, ut animus inter ilia non haereat, operose redux ad divina. Sic paulatim major portio tui perstabit inter externa, dum denique tocus ibidem maneas, oblitus tui. Et nî sanescas illico, intepescet spiritus, literatum et precum orietur fastidium, et neglectus officij, denique et ex occasione periculum animae, ac ruina. Quodsi pro dolor gravius erres (quod humanum) sic lapsum quis eriget? Solus

si fueris, sublevari non poteris: si cum comite, vereor ut juvari per illum sultineas, pudore, metu prohibitus. Aliorsum excurrere? semel aut iterum, fors credam; saepius, nec ipse facies, nec sinêris. Heu! quae tunc lerna malorum? Intelligis, Sed inquis, non ad paraeciae curas, sed solitarium ad stipendium te aspirare, laboribus liberum. At scias, non ideo te liberum periculis fore. Societates, otium, conventicula, plus saepe nocent, quam putes. Multa horum evitare non poreris, multa non voles. Et mente semper integrâ in his versari quis ausit? Saepe involare in aream aucupis, nunquam capi, plena discriminis temeritas est. Non facile recrescunt plumae, evulsae semel post capturam. Ista cogita, ne dol ri, vel poenitudini sit, non meminisse. Hîc ego trepidare te video, et succensere rigori meo, quod omnem statum tot spinis sepiam, Quo eundum tandem,

si tot ubique fossae, scrobesque, ac Iaebendi pericula? Ad restim damnari te quereris, tot angustijs pressum, et evadendi terroribus. Audi, mi bone; serium esse faceor salutis negotium, nec levi tractandum manu. Hinc si quid possum, hortor te, ut tibi non desis. Nervos omnes intende, prudenter ut eligas. AEternitatis orbita hoc in puncto vertitur. Illam fige, ne gyretur in praeceps cum dolore. Lege, relege, quae hic habes, et serium tibi conatum imperi. Bono studio pium Numen non deerit, si studiose prenses Iargientis gratiam. Illius arbitrio tuam libertatem subjice, aequali pondere inclinatus ad omnia, quae jusserit. Istud age fideliter, securus ut sis. Deiparentem precibus urge, ut patrocinetur roganti. Amabit illa filium, clientem fovebit, servum respiciet. Qualem te illi gesseris, talem senties Matrem, Patronam, Dominam. Quocunque illam nomine compellaveris,

beneficam expericris ad salutem. Hausto semel spiritu, quo ad certum vitae genus moveri te senseris, discute, an e supernis venite judices, vel ab humano sensu. Unam in lancem injice, quod movet, quod prodest; in alteram, adversa. Pondera vires, animum affectus, unde ominari constan. tiam queas. Haec tuo cum arbitro fidus transige, et statues feliciter, quod opto. Tu attolle animum, et citra formidinem in Dei sinum te conijce. Trahet ille volentem per haec incerta ad vitam aliam, in qua felicitatis nec modum esse scimus, nec finem. Haec tibi prolixius scribere me compulit. argumenti gravitas, et amplitudo; tum affectus in me tuus, et tuus in me. Illo dictante, in chartam conjeci, quod ante annos sermone suaseram. Doleo, quod tunc sine fructu. Nunc tua pietas medebitur luctui, dum id ages, quod tunc debebas. Gontraho vela, et remos mitto. Tibi

seriam ad seria mentem cupio, quam et ipse voles. Deum precor, ut votis utriusque annuat. Eidem te, amicissime Feliciane, supplex commendo, et me precibus apud illum tuis. Vale.

CENTURIA II

EPISTOLA I. ROGERIO ABDOMIRIO, ECCLESIAE MONTENSIS CANONICO. Ut solitariam vitam agere desiderantibus, de sustentatione provideat.

OFficiosum epistolae meae non praemitto exordium. Bona causa, et plurium salus, quam curo, scribentem excusat. Sed et prudemia tua palpum odit, et sermonis fucum. Consilium tibi esse intelligo, fortunas tuas, quas virtus tibi congessit, et tua merita, in usum juventutis conferendi, quibus illa bonis moribus, litterisque informetur ad fructum. Laudo liberalem animum, et totus eo in partes

tuas. In hoc tamen â te diversus, quod incipientribus tu consulas, ego finientibus sua studia. In horum numero non pauci, qui decursis scholarum spatijs incerti haerent, quo eant, quo possint. E mundo egredi pietas suadet. Imbecillitas cerebri retinet, aut facultatum tenuitas. Utroque deficiente isthoc adminiculo quid sperent? Abundant claustra tyronibus, altaria mystis. Ad ista sine manibus alienis vix patet aditus; nec istae om. nibus ad votum. Ad Asceteria quae ducant, ipse nosti. Valor ingenij, fortunarum copia, Musices peritia paucorum est. Iis destiuti ad chorum non aspirent. Sic desolari subsistunt in bivio, de vitae conditione semper soliciti, semper incerti. Miseror infelitatem timentium syrres saeculi, nec haben tium tabulam, qua in tutum enatent. Quid consilij? Istud tibi suggero, cogitatum diu. Si rectum probaveris, auxilium â te postulo, quo in fructus exerescant jacta semina. Solitarium

vivendi genus non paucos allicit, ut extra saeculi curas virtuti serviant, et Deo. Non illud quidem (ne errss) quale illiterati quidam colunt, pagatim legentes vitae subsidia. Aretiorem solitudinem ambiunt hi nostri, ab hominum consortio procul inter nemora. De instituti ratione, modoque, alias explicatius. Libens intelliges, nî fallor, si scripsero distincte singula. Nunc Maecenatem quaero, qui sylvicolas alat tenui victu, ne compul si ad stipem, dissipent spiritum, per publica vagi. Id nec ipsi volent, nec ego sivero. Boni caelites, virum dace, qui hoc faxit. In luxum funditur prodiga multorum liberalitas; ad sacra non fluit. Si vanitati Portionem aliquam subtraheret Christiana pietas, Dei filijs haereditatem conderet. Nunc egent nobiles aniroae, interque humana haerent, fomentis orbae, at caelo dignae. De te aliter sendo, pientissime Rogeri, semper bono in bonos, munifico in egentes. Quaeso te sapienti

consilio manuque, clientum saluti opitulare, et meis precibus. Dedit liberale Numen, unde possis; tua pietas addet, ut velis. Censum e fortunis numera, quo alatur famulitium, divinis dicatum obsequijs, et felicitati tuae, quin et tuae gloriae. Utriusque augmentum largitor omnium dabit, provocatus liberalitate tuâ, et profuso in indigentes animo. Optime Rogeri, summam hîc tenes mei consilij, quod iterum rogo probari â te, imo juvari. Istud ego â benevolentia tua, mihi semper notissima, fortiter spero. Tu literas meas ad trutinam voca, consulto Deo. Quod hic suggesserit, firma tecum, et rationes compone parandi operis. De progressu, lubens hac e menta conferam, quod e re fuerit. Rescribe, quid sperare me jubeas. Restim certe a te non metuo. Proin fave studijs meis, meorumque desiderijs, quae rogant illi per me, et ego cum illis, Vale.

EPISTOLA II. BENNONI SEGARTIO, RECENS ELECTO CONSULI. Precatur bona, et quid de typo censiderationum agatur, nuntiat.

TUcundissimum mihi, uti semper optatum hodie accidit, veterem te amicum, nunc novo honorum titulo venerari. Publicis, privatisque diu exercitum, ad consulatum recens promovit Senatorum pariter atque civium affectus. Sic exigebant tua merita, bonorum cupiebant vota. AEterno Numini sua gloria sit, cujus dispositio fecit, quod multorum expectatio voluit. Inter hos me minimum habes, cupientem optima, et summa. Ille vero mortalium rector, qui honoratum tibi officium scripsit, id ipsum divinis favoribus signet, firmetque in aevum. Affectum hunc verum in corde, atque animo legeres, si remoto

sipario se intro penetraret oculus, qualem is videt in membrana descriptum. Non opus, credo, tanto verborum molimine, cum ipse hanc mentem pernôsti, fuco candidam, pigmenti ne. sciam. Hanc tuae humanitati obaeratam tenes, obaerandam novis favoribus. Interim ex me scire de typo libri mei quod amanter desideras, sine ambagibus enuntio, haerere illum in primis orbitis, nemine aurigante ad cursum. Solus ego molem non sublevem, sive illam provehi velim, nolimve Nisi quis subsidiarius motor adnitatur humeris, aut alîena charitas allinet axungiam, in lacuna subsistet opus, non educendum ad perfectionem. Nam primo qui suis auspicijs imprimi fecit Considerationes meas, spe suâ, sumptibus majore, jamlanguet. Id tamen non suâ culpâ, sed infelicitate temporum. Condoleo non potenti, quod cupit, Ego vero sautoribus meis, et inter hos tibi primo, consultum velim, non meae causae. Nam quid meâ hîc interest, an in

in manus ementium eant mea folia, vel in apotheca putrescant inter tineas? Tamen, cum semel moveri caeperint, velim pertingere, quo oportet. Si melior conditio finem labori fecerit cum successu, videre re faciam, quod tantopere desideras. Vive diu Revependissime Praesul, et me tuum in gratijs esse sine. Vale.

EPISTOLA III. ANDREAE MARONIO. De suo authoris morbo, et morte amici Hevelli.

AMicae literae tuae, amandissime Maroni, fortiter me refecerunt stantem in ripa Charontis, et expectantem navigare ad Elysios, Sine fabula rem scribo. AEgrescebam serio, et sine tubo prospectabam litius alterum, quod immortales incolunt. Si Pater futuri saeculi sessionem dedisset in fragili cymba, iturus eram ad pluties.

Aliter illi visum: redire ad labores me jussit, lento licet, ac plumbeo pede. Jocum hucusque rebar, quod archiatros clamare audieram de magno illo septenariorum calculo. Nunc palinodiam recino, veridicae infirmitatis assertor. Istud aegritudini debeo, quod mortis mihi stylum praelegerit, sensuro illum qunodam in epilogo scriptionis ultimae. Audi, quem illum. Sub noctemdebilis cubabam in lectulo, cum subito motus omnis naturae constitit, sine cursu sanguinis, et venarum pulsu, tenui solum spirante anhelitu. Credebam, et spiritum cessaturum in momenta. Machinam tibi horologam finge, ponderibus tractam, sed haerente libellâ cessantem a motu. Sic eram, et praesente animo praestolabar aeterna. Sed vis naturae potior morbo fuit. Illâ praevalente, vigor aliquis in membra refluxit, ut ambularet denuo index vitae in horas. Summo Numini ita placuit, cui totum me debeo, Interim tamen mens mihi jacet, qua

languente, nihil potero, quod tu cum alijs scriptum probes. Si caelica manus denuo robur dederit, iterum me ad aratrum videbis, et sulcantem in agro, quem colui. Demanipulis curent Superi, et sudantem agricolam foveant. Interim Hevelio meo mors fecit, quod mihi minabatur. O triste mihi nuntium super illius fato, quem amantem amavi semper, dum novi. Juvenem illum modesta indoles charum fecit; Virum, o imnibus Venerabilem. Proceram in illo arborem corruisse doleo, daturam olim domui suae columnam, quae fulciret infirma fabricae. At gemere hîc licet, non queri. Magna copia pristini candoris in illo perijt, et spes illius restituendi cum tempore. Sed desino. Placeat Deo, solictudinem in gaudium vertere, et ex inciso stipite novum creare surculum, priori similem. Istud ut mecum optes, mi Maroni, vahle te rogo. Quin et spero, te id conaturum a Superis impetrare

EPISTOLA IV. BALTHASARI MELONIO, Praeceptorum Poeticorum elenchum desideranti.

ETiam tu me lacessis, mi Meloni, et ad scribendum impellis? Humanioris literaturae methodum petis, servituram doctae juventuti ad illius noticiam, et usum. Itane tu hoc a me? Fatuus, et vanus sim, eam pronfiteri si velim, aut tuo ex judicio admittere. In omnibus voluminum conditorijs prostant hae merces, comparandae laboris pretio, et ingenij curâ. Quid me propollâ venales illas exponi desideras? An credis illas me sine tuo studio, aut aliorum suo, fundere in animos vestros posse? Planissime falleris. Si in omni navigio agitandi sunt remi, ut in portum currat, in isto certe

sudandum praecipue. Si minor tibi ad fidem ego sim, Juvencio crede, Humaniorum magistro. Eo major in his literis inferioribus, ac studi js colendis adhiberi cura debet, quo laboris plus desiderant, et contentionis. Sic leges in illius proaemio. Proin de laborem si refugis, nec a conatu meo subsidium spera. Si vero remigare non renuis, scriptores consule, qui modum docent ex artis regulis. Ducent illi, quo tendis. Ad haec praeceptionum transtra tu me non alligabis, cum nec inter ipsos authores de illarum firmitate conveniat. Alia sunt, quae viri graves agenda ursere saepius, usui futura, ut putabant, et aliorum industriae. Epistolarum fasciculos exhiberem, actorum testes, si absque invidiâ liceret, aut vanitatis notâ. Nunquam me tamen permisi illorum arbitrio, nec deinceps trahar ad motum, gnarus infirmarum manuum ad haec tanta. Verum ego, mi Meloni, nec tecum, nec cum alijs pugno, ne Parthorum more certare

dicar, et captare laudem (O fumum!) dum illam fugio. Sed haec amicorum jocosa jacula sunt, nec loricam penetrant, quam gero. Tu ergo mentem tuam ad alia flecte, nec me tibi facies indignari, si eo perrexeris, Quidquid feceris, amieus esse non desinam, semper tuus. Vale.

EPISTOLA V. AUXENTIO MONTALTO COMITI, Nova adificia, et hortos exstruenti.

BElla gliscunt in Europae visceribus, Excellentissime Comes, tu hortos medicaris, et palatia? Pacem, ais, bello finem dedisse, sublatis pugnantium dissidijs. Ego vero Justitium assero, militari indictum foro, novo rursus inquietandum turbine. Velim quidem, pro meo in publicum studio, annos nostros synceri consensûs inter dissidentes cernere: sed quî sperem,

nondum extincto discordiarum fomite? Adhuc ambitio calet in magnis, avara cupiditas in minoribus, gentile odium in omnibus. Inier haec quietem augurer? Non istud in opinione mea est, nec id cupiam esse in tua. Unde si meum tibi probatur judicium, Excellentissime Comes, somnia vanorum excute, ac futuris necessitatibus in arca nummos serva, non effundendos in haec ludicra. Famae tuae interesse judico, non laxari te modo in sumptus, fortunae obnoxios, et incertos ad finem. Fundamenta si ponis, si muros aliquantum evehis, at opus non absolvis, dum hostica ingruat invasio; expensas perdes priores, aut majores facere compellêris, quibus molem imperfectam redimas. Hinc invidorum cavilli, plaudentium in damno tuo, et ridentium in tuo luctu. Amplius dico, sic volenti, sic jubenti. Etiam familiae causa perorat processatione intempestivi operis. Nolit illa haereditatis meduliam in hos usus absumi, et

in illis spes suas de veteri gloria suae Domûs. Curas illis et amaritudinem in animum dabis, querelas in linguam, si institeris concepto proposito. Neutrum ad prudentiae tuae honorem, et utilitatem tuorum facit; Tamen utrorumque rationem habere te decot, aut ut patrem, aut ut nobilem. Ille commodo familiae studeat, hic splendori; sed modesto, et intra limites discretae probitatis retento, non effuso ad vanitatis luxum. Haec cum pro tua in me confidentia liberius monere me sinis, totam mentem meam de proposito hortensis palatij, quod moliris, plane pronuntiare me facis. Omnis structurae finem natura triplicem posuit; necessitatem, commoditatem, voluptatem. Prima legem non habet. Deduci in opus oportet, quantum illa vel permittit, vel exigit. Altera quod suggerit, agi aliquid nonnunquam potest, aliquid non debet. Potest, quantum modesta utilitas, sine aliorum injuria concedit, et

fortunarum subsidia possunt. Tertia ad senatum tibi consultrix non veniat, fallax semper, et vana. Aut enim non surgit, aut in itu subsistit, aut repens cadit, quod vanitas exstruit. Dic ubi Rhodius ille gigas, metallo formatus ad aemulntionem Phaebi? tibi famosae Pyramides? Ille in tenebris, hae in pulveribus jacent, et cum illis omnia vanitatis idola. Christiana Nobilitas sublimius sapiat, quam ut e luto sibi gloriam struat, ruituram in idem, e quo prodijt: idque citius forte, quam vel apicem attigerit, vel ipse reris. Ex hac tu unus es, nomine, genere, fortunis inclytus, et magnis major: vide ut idem prudentiâ, et virtute. Quo amplior taeda est, hoc copiosior fumus oritur, dum lucet, dum extinguitur. Istud non raro accidit per adversa, per mortem semper. Haec te, tuosque tollet cum tempore: nam inter mortales estis, unâ lege judicandi cum infimis. Num tantum litabis incertis saeculi curis, ut immemor tui,

aedisicare tibi domum negligas, quae incolam te habeat? Hic certe hospitem te scis, peregrinantem ad mansura patriae. In illa sedem tibi strues per sacra, si hîc illa sancte promoveris. A vanis vana recipies sine tuo lucro, saepe cum damno. Nunquid claustralem severitatem sapit haec sententia, non servandam Nobilibus? Aio; Christianam moderationem complectitur, servandam etiam Nobilibus. Quod primus Legislator praecepit Achivis, scripsit et Regibus. Non quidem id sentiam, nihil dandum honesta; voluptati in humanis. Culpâ me gravas, non meâ, ad hunc si scopulum me pellas. Quin usum aliquem probatae delectationis non rejicio; aliquem suadeo: excessum damno, Vitium, tam in rusticorum gausape, quam in Ducum baltheo vitium est, in hoc magis. En! Illustrissime Comes, fatigati bellorum aerumnis levari desiderant, et merentur fideles subditi: novis exactionibus opprimendi non sunt, Manum interpoterponit

humanitas, et tuorum fortunas erigi petit a lapsu: illas tu in eundem ne dejice. In te ruet querelarum moles, quas illorum miseria, non irritas, in coelum mittet, Ut levs. humor ascendent illae, ut lapidosae grandines decident; aut excoquentur in fulmina, tuas in aedes relapsura cum incendio. Avertant illa Superi a te, et a posteris tuis, quorum incolumitati vigilat mea pietas. De hujus asperitace si quereris, teipsum accusa, qui mihi scribendi judicij occasionem dedisti, et imperium. At novi ingenium tuum, irasci nescium veritati; quam si refugeres, a me literas non petîsses. Dudum perspexisti hoc pectus meum, quod tango, et Illustrissimae familiae tuae semper devotum, et obstrictum veritati, quam ego quidem in nullius gratiam sciens offenderim. Lucrum ingens tibi dabit mea synceritas, hanc sequi si voles. Fac per prudentiam, et moderationem tuam, Excellentissime Comes, ut et te ubertas fortunae, et

me studij mei felisitas consoletur. Optimum Numen bene vertat tua consilia, et te mihi benevolum servet. Vale.

EPISTOLA VI. ARISIO MOSCHO. Libros petitos certo venturos, et mnl. lta mutata esse in patria post ejus discessum.

VEre ad animum mihi venit tua epistola, testis confidentiae in me tuae. Cum eâdem opportune mihi factum, quo et affectum, et operam tibi probem, meritis tuis debitum. Literas tuas, meis acclusas, misi, quo debui, et venient tibi scripta volumina, nisi jam venerint. Praeter opinionem si protrahatur missio, monear, ut illam maturari curem ad tua desideria. Quin ipse missurus fueram, si quidem citius innotuisset mihi de hac causa. Nam bonâ fortunâ comite transij

nuper per tuam patriam. Repetiissem tunc a tuis, quod petieras. Inchoata altiota studia sic perficias, opto, sicut inferiora finijsti cum plausu. Mihi vero campum ampliorem aperiri cupio, currendi in tua obsequia. Interim natale oppidum tuum faciem plane novam accepit. Miraberis, si quando hospes illud revideris. Arx vestri Comitis, immutata tota est. Dejectae parietinae veteres, locum fecere novo decori, et elegantiae. Ampliati fenestrarum hiatus copiosius lumen fundunt in penetralia. Et illae, prius absque ordine posirae, nunc pari serie collocatae, artificis studium probant, componentis omnia ad artis regulas. Am bulacra, in latum extensa, gradientes una plures accipiunt, quam veteris structurae divisio permittebat. Camerarum laquearia artifici penicillo formatas referunt Deorum fabulas; sed modestas, e quibus gratâ varietate voluptas ludit, sine periculo honestae curiosuraris. Pirna jam non addo. Ipse

spectabis, cum veneris. Lanojus, Toparcha vester, avide cupit tuam praesentiam. Indulge te illi ad solatium, ac tuis, qui te expectant. Vale.

EPISTOLA VII. SYLVESTRO CULTRINO, MOREANI OPPIDI GRAMMATAEO. Nepotem a studiis aversum, ad illa invitum compellendum non esse.

ET ego doleo, feliciori nuntio me tua desideria recreare non posse. Limochium, nepotem tuum, e parentum votis meae curae commendas, urgendum ad seria, et profectum calidiorem in literis. Idem tecum, et cum illis vehementer velim: sed obstat inconsulti adolescentis alienus a studijs animus. Firmiter assevero tibi, vir consultissime, pro meo in tuos affectu, non defuisse me partibus meis. Verba dedi vago adolescenti amica, lenia.

Incitavi languentem fortiter; nihil feci. Instabam precibus, hortatione, rationibus, idque frequenter, efficaciter; nihil promovi. Idem hoc ursere mecum alij, quorum vel cura vel benevolentia fortunam illi prosperam vovebant. Sed nec illis profuit industria. Sic invitum quis coget? Ad forensia calet illius desiderium Sinatur agere, quod appetit genius nihil acturus, si invitus compellatur ad odiosa. Proinde si consulere parentes sibi velint, ac filio, ad placitum aliquod vitae genus eundem suum applicent Rolentem per literarum studia eluctari ad fortunam. Considerent, quid expediat, et curent tempestive, ne longiori morâ corrumpatur habilitas ad alia. Id unum in hac causâ moleste fero, capacis ingenij adolescentem, animo abhorrere a Musis. Isthoc deficiente, de successu quis speret? Ad sit illi Numinis gratia, et ad ultima bene dingat ire malentem voluntate suâ,

EPISTOLA VIII. VALERIO LORCAE, Apud exterum Principem servitia ambienti.

CRredamne famae, te montes transiisse, et hominem huiatem exteri Principis ambire officia? Opto, ut novae fortunae gratia tibi faveat, quam offert liberaliter merito, et amplius merituro. Humanorum haec periodus est, quam aetherea illa mens componit, et ordinat ad suum finem. Sic illa te misit ad nationem exteram, per varios casuum anfractus errantem. Eadem tibi genium inspiravit, agilem ad ardua, et summorum capacem, si illum aptare noveris ad mensuram. Ipsa te pariter ad honores ut te provehat, valde cupio, si ultimis tuis profutura

sint haec prima. Alilter nec ipse velis, nisi te oderis. Ista quidem ut vera sunt, miror tamen, te hominem nostrae patriae alienam quaerere: cum illa te civem velit, et honoratum, et sine tuo discrimine. Adverte. Varia in illis partibus viget Religio. Et quidem Islebica sedet in cathedris, Romana nostra ad posticum stat, velato vertice. Vide, ut ipsum te in periculum non des, absente sacrorum usu, quae studiose, atque amanter habere te decet. Mystam cura, quem sub alienis forte latentem inveneris. Illi te aperi, ut arcano sermone firmeris in veritate, probe sciens. solam animam, et quae ab illa veniunt, esse aeterna. Malim te tamen extra discrimen poni, inter paria nobiscum pulvinaria. Proinde vehementer tibi auctor sum, ad nos ut redeas, et tuos. Senescens parens tua, matrona honoratissima, curas ad te suas mittit, desiderio, ac timore calidas. Quem olim fovit gremio, nuuc stringere amplexu reducem cupit, et

ego cum illa, nam et in me aliquid patris est tui, amor nimirum, et affectus, quo te prolequor. Hinc in eadem te brachia reverti desidero, e quibus abijsti. Si tempus his consilijs nondum maturuit, morare tantisper, non mane, dum istud sit: animo tamen semper ad nos verso, donec occasio tibi comam porrigat. Cave, negligas, fugientem stringere; nam retro calva est. Verendum alias, ne sumo fulgoris aulici deceptus mentis oculus, haereat in limo, et ultra eluctari etiam volentem te non sinat. Habes animi mei sensum de te. Ita velle, aut permittere te judico, quia patientem veri, et solicitum salutis tuae. Facies, ut haec vane non scripserim. Urget eti. am Vulturius adventum tuum, cui teneris ex mutuo. Orat, minatur, gemit, et queritur de infida pollicitatione tuâ, violentiam facturus famae tuae, nî te expedias. In tuam et ejus gratiam opto, ut evergetem tuum, tam bene meritum non fallas. Honestas dictabit tibi saniora, quae voveo. Vale.

EPISTOLA IX. TREBATIO FEROLETTAE. In literis mansuetioribus proficere volenti, prima principia dictat.

TAndem et Ferolettae mei atramentum scriptorium, post longi silentij frigus, ab amoris igne liquatum est, et in literas fluxit. Chara scriptio, etsi sera; quia et ab amato, et ad amantem venit. Perseveremus esse, qui sumus, insultante licet Caulino, quondam tuo, nec probante affectum in me tuum. Me certe nihil mutaverit: de tua pietate mihi paria polliceor. Jam vero lubens intellexi e tuis, epistolam te meam apud Rufinum legisse, scriptam de cultu styli, et latini sermonis elegantiâ. Et lubens intellexi, argumentum illud in amore tibi esse, ac desiderio. Rufini candorem laudo, volentis, participem esse te mei in utrumque vestrûm studij. Nec istud deesse tuis quaestionibus patiar,

quibus gradibus ad amplitudinem dicendi enitaris. Paucis complector omnia: lectione, annotatione, et exercitatione scriptionis, ac sermonis. Rudes tabulas gerunt, qui adhaec studia veniunt, ut plurimum verborum inopes. Haec prima discentibus superanda difficultas est, per lectionem, seriam illam, non vagam, non curiositati dicatam, sed fructui. Cum leges, tibi leges; animo nempe collecto ad sensum et ad affectum, ut is excitetur in te, quem expressum percipis a scribente. Sic dum animus incalescit ardore lectionis, ipsa pariter phantasia fortius imbibit formatas species, ac tenet, ut, si quid in eam rem scribendum venerit, pari motu mens incitata effundat, quod legendo conceperit. Pilulam aromaticam hîc tibi obtuli, mi Feroletta, mole gracilem, virtute efficacem, si mansam glutiveris. Ex illa tibi meliorum orexis veniet, qua aestuante, omnia capit animus, et in se convertit, ut portionem propriam. Istud â me

lubens accipe, ut lectione utaris haud festinatâ, non desultoriâ, sed uni scriptori intentâ. Canes tuos in unum leporem emitte, ne ad plures vagi, sine praeda redeant, currendo fessi, lucro vacui. Certis ingenijs immorari, et innutriri oportet, ut illorum gustu saginetur primus calor, et ad masculum robur excrescat. Circuire mercatorum tabernas, inspicere, laudare, nil tamen mercari, circumforaneae curiositatis otiosus labor est. Unum genus scrutare, antequam alteri te tradas. Nec ab illo facile transili, non probe perspecto, cognitoque. Gallina mater ut pullos exculdat, ovis incubet. Continuato fotu maturandae sunt proles, ne intra crustam emoriatur praecox embryo. Hem! mi Feroletta, scribentem interpellat gibelius. Patere me tantisper a te ad amicum ire, qui per me tibi salutem dicit. Ego cum illo valere te jubeo semper inclusum huic petori.

EPISTOLA X. ALBERTO RUMANO CHAMILENIAE PRAEFECTO, Petenti Considerationes, recenter typo impressas.

IN hac scriptione mea duo mihi Strenue Domine, permolesta veniunt. Unum facultatis meae non esse, quod voluntatis est, atque officij. Bina exem plaria impreffi operis petis. Doleo, me tibi obfequi ob meam pauperiem non posse. Rem dico: nulla mihi portio hactenus in usum cessit ab editoribus, forte serius facturis, ubi maturum eorum consilijs fuerit. Interim famere coger, et plurium orexis mecum, idem a me volentium, quod tua humanitas petit. Lubens ego saltem ossa ponerem in quadta, si ingenij macritudo pulpam non sinat. Igitur excusatus tibi sim, quod dapiferummihi agere non liceat. Alterum, quod tantis lectoribus digna non

feram, quaecunque meorum tulero. Properata fercula illa sunt, scenis facta, non mandenda lentis dentibus ad mensam. Si severa crisis Musas meas ad tribunal citaverit, vereor, ne sceptro Orbilij vapulent. Tunc mihi mitioribus in judicijs legentium spes erit, qui ad rigorem utique non torquebunt simplicem illarum innocentiam. Talem te, amicissime Rumane, pro veteri consuetudine mihi polliceor. Talem ut eriam illultrissimum toparcham tuum mihi facias, serio a te postulo, si quando ad illum venerit mea scriptio. Errores ut vel toleret, vel excuset, rogo; vel etiam ut scribentis infirmitati condoleat. Oculis, auribusque in theatridio parata fuêre illa themata, non prelo, alioqui premenda saepius, antequam imprimerentur. Nunc elapsa illa meis e manibus alieno judicio subsunt, non limae auctoris. Hic se perpetuum tui cultorem spondet, humanitate tuâ, et comitate plurimum devinctus tibi. Vale.

EPISTOLA XI. PETRO HUSTENO, PHILOSOPHIAE STUDIOSO. In bonis propositis constantiam preea tur.

PRaeter spem mihi venit epistola tua, etsi non praeter votum. Dudum nôsse cupiebam, quo animo esses ad literarum studia, et sacra desideria tua, quae inter Humaniores literas a bono spiritu conceperas. Novi modo per te, stare illa solide, et ad metam tendere, quam Deus posuit. Quid nî jucundum id mihi sit, audire a te, cui felicitatem devoram cupio? Prosperi cursûs tui constantiam in votis mihi esse, prae. sens testor, daturs illam, si meis in manibus foret. Nunc eandem ab illo tibi firmam precor, cujus prona voluntas ipsum beneficium est. Idem te servet in tuam salutem, mundi fructum, et meum solatium. Haec uberrime

pollicetur indoles tua, ubi per culturam maturuerit ad laborem. Interim mutuis ad Deum affectibus promoveamus nostra studia. Mea quidem jam devexa ad finem bonum; tua ad incrementum. Mi Hustene, prospere vive cum caeteris, mihi notis, qui tecum sunt, Deumque mihi propitium precibus facite, Meae vobis non deerunt, ut multas vobis, secundasque calendas exorent. Patrifamilias, viro clarissimo mea vota in secuturam faustitatem per annnos nuncia, cui perenniter addictus maneo. Tu me pariter ad tuum profectum utere, si potes. De Putavio vestro molestum audij, pari illum cententione plaustrum suum non movere. Ad laurum nitentibus alijs, haesitare dicitur, vel ad latera declinare. Stimulate restitantem, aut refugum in vestigia trahite. Hoc ipsi tu cum salute ex me, omnique faustitate, quam precor ex animo, Tu vero cum ipso vale.

EPISTOLA XII. SABINO FUSCO. Seriam sui curam commendat, ut inter bujus vitae pericula non seducatur.

PErquam mihi jucundum accidit, intelligere, te et salutis tuae studiosum esse, et de eâdem obtinendâ consilium meum exposcere. De hac tua idem adhuc mihi judicium haeret, idem sensus, qui quondam. Inter illius vitae pericula, quam meditaris, absque periculo versari, nemini non operosum; tibi maxime, qui tibi ipsi dominari nondum didicisti, et vereor, ut aliquando. Si tu ipse oculo puro, et mente humanis liberâ, causam discreveris, mecum senties, Tanti ponderis moles levi trutinâ librari non debet, nec praesenti affectu decidi. Nutat humana infirmitas, quae solidis non sigitur. AEcernitatis illa semina sunt, et

virtutum incitamenta, sine quibus languet spiritus, et vanitate in discrimen trahitur, saepe in ruinam. Metire teipsum, quid possis, quid de constantia ominetur providus timor, et cauta circumspectio. Ex hac peripheria ducendae sunt ad punctum lineae. Vide, ut rectae. Plura jam non moneo, dum ipse tibi plura velis. Tu illum cole, qui voluit tibi bene semper, vult, et volet. Vale.

EPISTOLA XIII. HERIBERTO CEPARIO. Optat felicia, felicia optanti, et nuntiat illi parentis mortem.

GRatias reddo pietati tuae, qua precari bene voluisti valerudini meae ad Calendas, et de animo in te prono semper, honeste scribere. Ingenuae indolis iste character est, sibi praestita, memori gratoque animo prosequi. Gaudeo, altiora studia arridere tuo gustui.

Perge, ea cordi habere, et acri contentione imbibere penitus, unde vires haurias secuturis laboribus, ad quos illa mentem disponunt. Modestiam, pietatem, erga majores reverentiam, ac divinorum curam in primis habe. In horum vestigia felicitas ibit, quam tibi ipsâ tuâ ampliorem, voveo. Sic auspicium sequentium annorum tuis ulibus secundissimum precor. Idem ut mihi praestes, amanter te rogo. Nunc muto stylum, et ab officioso praeconio ad epicedium te voco. Quale illud? Para sinum, optime Heriberte, et hospitem dolorem accipe, quem affero. Funus tibi nuntio amandissimi parentis tui. Quid ajo? Istud ego importunus narrator tibi? Imo tibi. Nam cui scribam, intelligo Nisi te antea patri tuo mortuum fuisse nôssem, antequam hunc tibi, cor filij ferire timuissem tristi nuntio. Nunc intrepidus dico, Heriberte, Optimus parens tuus hinc abijt ad aeterna. Nempe mori desijt, quod semel debebat. Istud

statutum omnibus, cui legi frustra reclamant lamenta mottalium. Tu his superior, acquiesces Numini, vocanti tuum sua proemia. Haec illi laudatissimae vitae tenor, et Christiana pietas meruit, quam ad ultima tenuit, exemplis virtutum spectabilis. Diuturna infirmitas afflixit aegrum, asperos inter dolores constantem, et firmatum Deo. Gaudebis, tot illum aerum. nis fractum, ad quietem venisse, quam illi aeternam precaberis. Vide, quantum tuae virtuti confidam, altiori humanis sensibus. Si qui tamen illorum te moveant, scito, naturam te pati, quam vinces virtutis imperio. Non est infra dignitatem Christianae fortitudinis, aliquid infirmitatis persentiscere. Gloriosius vincitur, quod mordet aceribus. Proin animum collige, et fer praesentia, uti ferri pietas jubet, ac virtutis constantia. In hac perge, tui victor, confisus Deo. Illius bonitati animam patris commenda, et me cum illa. Vale.

EPISTOLA XIV. HIERONYMO NAUTAE. De privatis negotiis.

LIterarium nuper ad te fasciculum misi sine mea manu; quod dudum posse optaveram, quia debebam Occasio votis defuit. Nunc illa mihi oblara subito est, ad Missionen Lacunianam accincto. Salutem inde refero tibi a tuo, quem similem tibi sacra illa familia tenet. Utinam non precari solum, sed impertiri quoque eandem possimus tibi, quem aegrum te nuperrime fuisse, vel etiamnum esse, dolens inaudij. Diva sospitatrix vestra te nobis amicum servet, ac valentem diu. Res aliae, quas nôsti, eunt porro, uti iverunt: nec spes, ituras illas laetiori pede, nisi sanctior manus claudicantibus grallas excutiat. Qui sperat, speret. Opus nostrum, quod sub prelo iudat, ante autum num ad ultimum apicem non educetur, a ternis licet typotheris

festinetur cum contentione. Manum illud tuam desiderat, et industriam, ut expunctis erroribus limetur ad perfectionem. Si quando ex hoc pistrino liber exiero, ad aliud facili digito ultra me trahi non sinam: quanquam et hîc renitente ungulâ per illustres motores compulsus in orbitam fuerim. Privatos tamen intra parietes animi mei memor sum, et aliorum obsequij. Illum mihi retineo; haec alijs lubens cedo, quibus aliquis usus mei in votis est. De solo temporis defectu queror, ab alijs et alijs incerpellatus, quae frustra declinare studeo, et conor. Quotidianorum tenor est, qualis fuit. De domo tua, quam curâsti, spes in propinquofulget, quod area cessura illi sit pro novo aedificio, cujus structura per annos in votis fuit, nunquam in opere. Laboravi, ut possessores in assensum traherem. Et spero, ituros. Meam ego industriam lireratae Juven. tutis bono lubens eloco, cujus emolumentum mihi cordi est semper. Salutant

te amici multi per me, quibus ego totum animum jungo, semper tibi devinctissimum. Tu quoque inter tuos me habe, quibus bene velis cum aflectu. A me bonae fidei testes has literas tene, quem scis, syncero pectore tuum esse. Vale.

EPISTOLA XV. TREBATIO FEROLETTAE. De necessitate faciendi notata ex anthoribus.

QUid ais, mi Feroletta? Annotationem lectorum tu superfluam dicere, et tanquam nugatorium puerorum ludum? Quasi tempus teratur absque lucro, impendendum utilius lectioni. Inconsultum Juvenis dictum: ut sine velamine veritatem exponam, quam ipse veneror. Quin adeo contra leges te sentire pronuntio, ut fine formidine fatear, illum in his literis multum proficere, qui notet

multum; et parum, qui parum. Arctis limitibus septa est hominum memoria, neque plurium capax, quae teneat, nisi clavo figantur fugaces rerum species. Tot illustres sententias, pathemata, crises, figuras, descriptiones, passim occurrentes, quis mente complectetur, aut tenebit animo? De verbis quid dicam, quae numero sunt infinita, sensu varia, usu diversissima? Qui antiquitatum conditoria lustrat, paene rudis abibit ex atrio, oblitus omnium, nisi quae singulari obtutu contemplatus, animo suo firmius impresserit. Sic in lectione. Neque enim intellectualis potentia, capiendis tot phrasium, verborumque reliquijs una sufficit, nisi memoriae ministerio adjuvetur. Neque ista servabit, quod cursim delibavit, nisi illud, ex pluribus electum, in sua conditoria seponat. Tum lustret saepius, ac saepius revideat, donec penitus insculpatur animo. Sic velut proprius partus eidem inhaerebit, unde plures, ac plures nascantur cum

tempore, ubi evenerit scribendi necessitas. Ita omnino se res habet, mi Feroletta, uti ajebam. Volaticae rerum formae dispereunt, aut alijs superinductis coloribus obliterantur, nisi a reliquis disgregatae, scribantur in mentis tabula. Istud efficit annotatio per calamum, quae lectas dictionis ele. gantias firmius imprimit memoriae, et velut aeri insculpit rerum imagines. Sic notatata, manebunt; caetera diffluent. Aut si quando istorum hebescit recordatio, repetitâ lectione reviviscent facile, ac vererem in stationem redibunt. Quod plane non est tempus perdere, sed lucrari cum faenore. Istud addo; non situm in eo negotium esse, quot, et quanta quis perlegat volumina, sed quam bene. Ac si dicas: non multa, sed multum. Hoc agit, qui velut apis argumentosa e multis floribus guttulas mellis legit, ac deponit in alveario ad usum. Librorum hel. luones plus jactantiae plerumque praeferunt, quam solidae firmitatis. Quod

tamen de illis acceptum velim, qui nondum ad robustam dictionem progressi, adhuc in infantiâ balbutiunt, vle certe non ita multum eniti caeperunt ad perfectoria. Nec enim et ego omnem lectionem festinatam, aut superficiariam improbem, maxime in maturis, si quis nimirum venire per illam cupiat in aliquam authoris notitiam, qua illius genium, stylum, dictionem, et modum scribendi cognoscat; quod ad sermonem servit, ac eruditionem. Caeteri, adhuc infirmi, severâ legendi methodo teneantur, necesse est, proficere si desiderent, et viribus ad eloquentiam roborari. Quare mi Feroletta, lectorum annotationem, quae viros efficit, tu ludum puerilem ne dixeris. Audi, quid de Jacobo Balde, Lyricorum aetatis nostrae paen Principe, intimi ejus familiares enuntient. Horatianam illo Poesin totam, non legit solum, et relit saepius, sed omnino decies quater a capite ad calcem, exquisitiores illius

elegantias excerpendo, et annotando evolvit. Illum certe puerilem trochum agitâsse, citra înjuriam nemo dixerit. Nunquid verbose satis, et forte ultra expectationem tuam effusse? Argumenti necessitas mihi oculum fixit in hac meta, et ad illam direxit calamum. Eo si tuum volare siveris (fidem spondeo) acumen feries. Quin et Rufinus haec sibi scripta intelligat per te, cum ejusdem quoque curiositatis tecum fuerit, cognoscendi, quis mihi hac de causa sensus, et judicium esset. Tu me scribendi molestiâ libera, dum illi haec legenda dederis. Reipublicae perturbata facies est, et luctu confusa. Grandi periculo defuncti nuper fuimus fortuito ex incendio. Primâ nocte vicinam nostris aedibus turriculam flamma corripuit, luculenta illa, ignem velut imbrem ejaculata in nostras. Concursum ad suppetias, quae et periculum vicerunt extincto incendio. Varia de hoc judicia, et sermones eunt; timide tantum murmurantes

sub pileo. Nobis satis hoc erit, Superos favisse nostro discrimini. Eosdem tu mihi quoque propitios fac pijs suffragijs, si porro me tibi laborare de. sideras. Vale.

EPLSTOLA XVI. JODOCO BIRRO, De Lorcami nepotis sui statu vitae solicito.

DIu invitus silui de Lorcamo, nepote tuo; nec ideo tamen minus de ejus fortuna solicitus, aut remissus a studio, gratificandi tuis desiderijs. Tandem possum, cupitum diu. Aperuit se Lorcamus tuus, et ut arbitror, syncere. Mercaturam exercere constituit post literarum studia. Huc se ferri ajebat ab adolescentia, nec alio ad literas fuisse animo, nisi ad usum in hoc vitae gene. re. Micabat tamen aliquando in illo quidpiam sanctioris consilij (quod in

aurem tibi dico) nisi aut ille seipsum fefellit, aut me talem voluit. Eadem nunc illi solers repetij: at nihil jam illi ultra ad mentem. Standum igitur hoc proposito: nam aliena invito quis sua. serit? Aliud si sentias, mone, de meo conatu plane certus, incertus licet de successu. In his Deum respicio, auctorem boni, quod nepoti tuo ab illo precor, tibi tuteam in annos. Vale.

EPISTOLA XVII. SCIPIONI MONEADAE. Querenti, quod gratiâ Principis exciderit, consolatoria.

DOleo dolorem tuum Nobilissime Scipio, cui meum jungo, tuae fortunae debitum. Duo quereris; quod Principis gratiâ excideris, et lapsum nemo erigat, etiam ab amicis desertum. Grande malum homini, magnis assueto. Prius ostia obsidebant supplices, tuâ manu juvandi in adversis:

hodie solitudo prae foribus; intus aerumnae. Antea concursus afferentium plenas manus: nunc famet penus, et exactis Satumalibus, in cineribus gemit familia. Quibus antea ob suam culpam opitulari non permittebat justitia, illi phrenesin nunc vomunt in judicem: quos autem innocentes destituit, nunc injusto maledicunt, et ultionem postulant. Quale hoc melos in auribus reae conscientiae? Ego te quidem in judicium non voco: vulgi tamen rumores metuo, qui raro vani, si publici. Ipse noveris, qualis intra te sis. Bene si bonus: aliter, fortunam ne accusa, tortoris officium si faciat. Ab alto venit illa, et ad alta trahit, quos ferit, nî se violenter subtrahant ferienti. Eo jam ego te non duco, aegre subiturum Divinae Nemesis scholam. Christianae Philosophiae dogmata audire te jubeo, quae per illam sana ratio dictat. Illa in primo aditu hanc tibi gnomen occinit: periculo plenum, et casui obnoxium esse

potentibus servire. Fortunae sublimitas, et splendor, ita levat regentium animos, ut facile inferiores negligant, spemantque, Famulantium utuntur operâ, dum egent; in secundis sequuntur affectum. Quam pronus is erat ad gratiam, tam levis ad offensionem ruit. Labili arenae quis fidat? Nec enim aut voluntatis constantia durat, aut potentiae. In utroque infelix spes ministrantium: nescio in quo infelicior. In defectu potentiae, cruciabit dolor; in voluntatis, aestuabit indignatio. Nec aliud tamen sperare sinunt humana, quia humana sunt. Dic, quid in his firmum, quid stabile? Solicitudo in usu gratiae, desperatio in jactura. Saepe sine culpa perditur, quod diuturnis laboribus comparatur. Atque adeo irritus labor est, inter caduca quietem quaerere. Patiamur, quae non mutamus. At servisti gnaviter tuo Domino: in oblivionem vertenda non esse priora merita. Recte id sentis non recte tamen quereris, ea tibi contingere, quae

alijs evenêre ante te, evenient pluribus post te. In numero virorum fortium recenseri non metue, quibus sua constantia profuit ad gloriam, alijs ad exemplum. Sed quereris, charum te Principi fuisse tuis meritis. Dic amabo, quibus illis? Fidelitate, inquis, in functione muneris. Vix mihi persuades, ut iliâ purâ egisse te credam. Teipsum discute, an non vanitate potius, blanditijs, utilitate propriâ, non publicâ, non Principis, ea susceperis. Plerumque hi stimuli aulicorum sunt, quibus incitantur ad gerenda munera, non raro cum jactura virtutis, famae, et ipsius animae. Horum aliquid in te si deprehenderis, lamenta cohibe, quod ijs modo careas, quae malo studio comparâsti. Sed egisti fideliter, juste, cum virtute. Mulum dicis. Et quidem si vere, habes, unde plaudas tibi; habeo, quod tibi gratuler. Ingens virtutis solatium est, propter illam adversis coneuti. Sed tamen hoc mihi dabis,

periculis plenum esse, in tot occasionibus recte semper incedere, in obliquum non declinare. Semel respues ohlara munera, corruptelam justitiae, ut semper id possis, polliceri num audeas? Potentûm desiderijs resistere, illicita cupientium, quandoque honestas jubebit; alias respectus non sinet, ac vanorum metus, potens tormentum servientium. Sic saltem haerebis in discrimine, si non et ruas. Quaeso te, nobilissime Scipio, quis horror, semper sub ictu fortunae pavescere, et minitantis fati spectare gladium? Quamdiu enim in prosperis natas, timendum tibi naufragium est. Placuit aeterno Numini tandem permittere, quod prodest, reluctante licet animo medelam feras. Hîc altius paulatim mentem eleva, et in supernis fige, unde in terram mittuntur salutis pharmaca, amara, dulcia, semper salubria, nî aeger respuat. Quod si absynthium te sanet, num saccharum petes? Novit

archiater caelicus, quid animae prosit. Hinc aloen miscuit, mel fusurus utique in cyathum, si morbo congruam potionem nôsset. Ne respue poculum bonae manûs, mederi volentis, non blandiri sensibus. Aberrare e fine per opes poteras, et honorum diverticula. Hos, et illas abstulit, ut liber abires ad felicia, fors cum illis in abyssum lapsurus aeternorum. Grande lucrum, modico sumptu coelum mercari. Haec Christianus cogita, ut mitius jacturam feras. Varia sunt superni rectoris con silia, quibus humana pectora, velut alato essedo, ad coelum vehat. Jacent illa, suis implicata negotijs, ut aeternorum oblita, pascantur mundi siliquis, oculos ad largitorem non erigant, unde bona descendunt in egentes. Subtrahendus erat pastus, ut deficiente gustu, arborem spectares, faecundam fructibus. Nunc sterilis illa manet, antea tam liberalis in te. Si illam lubens gustâsti, hanc cur repudias? Ex orbe toto migrandum tibi, contraria pati si

respuas. In hanc protoparentis haereditatem intrant, qui nascuntur ab illo, Tu ab eadem eximius esse frustra conaris. Nolis, velis, sustinenda sunt aspera hujus vitae. Fac ergo, ut lubens toleres cum emolumento, quod patieris cum damno, si sponte pati non velis. Huc te necessitas cogit, communis omnibus. Nec enim cessabunt aspera, dum fueris. Mitius urunt, modeste si toleres. Istud libertatis est tuae, illud altioris potentiae, cui te subesse jubet suprema lex. In tuam perniciem cedet, reluctari si pergas. Cede Deo, qui vires suggeret, ut possis, quod expedit. Illum invoco, ut immittat, quod e re, tuaque salute fuerit. Pluribus jam te non onero: tu veniam dabis libere monenti, quia solicito tuae animae, quam e coelo habes, coelo dignam. Eo nisi pertingimus, infeliciter decurrimus hoc, quidquid est vitae. Beata illa patria me, teque incolas habeat post haec vana. Nunc eo animos oportet praemittere, ut extra oculos

non veniat meta, ad quam tendimus. Eamus illuc, mi Scipio, una felices futuri cum felicibus, qui ibidem nos expectant. Bene vive, ac vale.

EPISTOLA XVIII. DIDYMO PORELIO, Oculorum infirmitate laboranti.

INexpectatae mihi venerunt tuae literae, non a manu, sed ab argumento, quod inopinatum tulêre. Vehementer istud miror, et vel ideo magis, quia ab annis inveteratum, et hucusque pressum silentio. Jam eo veneras, ut propediem sacra limina subires, religiosi famulatûs tyro futurus. Nunc oculorum debilitatem praetendis, impedimentum boni consilij. Quid hoc dicam? In hac longaeva taciturnitate candorem desidero; quem si in te non reperi, optime Porelle, dic per Deum, tibi illum vestigem? Crede mihi, multae cogitationis

haec mihi materia sit. Excuso tamen, ut licet, et meliorem in sinum conijcio manifestatam vel serius verecundiam. Tu vicissim, quid agendum judicem, paucis accipe. Chirurgi ophtalmici requirendam sententiam moneo, exponendam ijs cum fide, quorum interest nôsse. Si periculum infirmitatis subsit, Moderatores censeant, quid expediat. Si absit, secura sit fides tua. Quid vetat, totam solicitudinem illi committere, cui te dicâsti, et tua? Dicet ille, quod e re fuerit. Si maturius aperuisses te mihi (quod oportebat) sublevâssem auxilo. Nunc extra manum hanc posito, praeter consilium, non habeo, quod suggeram, eunte jam anno in seram aestatem, et ad votorum terminum. Cura te serio, mei memor in tuis. Vale.

EPISTOLA XIX. PHILIPPO MANDORAE. De iniquitate praesentium temporum.

LIteras, et operâm a te nuper tuli; utrasque pretio maiores. Serio placuit, reculas meas vestro judicio probari. Auderem etiam aliquid in mechanicis pro caelitum gloria, si mitescerent tandem lites, et odia, orbique Christiano pacem darent. Sed heu! longe a portu fluctuat felicitas, quam optant omnes, serio nullus curat. Sic nos caelum odit, quia nos illud. Pietas tua, mi Mandora, succurrat miserijs gentium, ut demum cessent placati Numinis irae. Interim rerum imagines fingo, et opera meditari juverit, forte fructum datura, si quando bellorum intemperies orium fecerit. Nunc distractâ instrumentorum supellectile nihil e manibus exhibit. Intra murorum cavernas grassandum est Marti, ditescere spolijs si velit. Pacificam potius anaitasin se

pultis manibus faxint beati caelites, tuis precibus exorati. Ab horum favoribus, quorum gloriae famulamur, subsidium speremus in tempore, et mercedem post illud. Vale amandissime Mandora, et me tuum si ames, coges me laborare fortiter, ut nunquam vincar a te officij, et fidi amoris studio. Iterum Vale.

EPISTOLA XX. REGINALDO CHRIMELIO LARINENSIS ASCETERII ANTISTI, Juvenem candidatum commendat.

REpetita salus, alterum, et tertium ad me venit a te Reverendissime Praesul, gratiosae tuae in me benevolentiae tessera. Ea ipsa tenuitatem meam jam dudum devinxit sibi, quando per amicissimum collegam meum, et nôsse me, et alloqui dignabaris, et, quod ipsa miretur humanitas, hucusque constanti

memoriâ fovere. Accessit nuper officiosa hospitalitas, pedestri viatori data liberalissime. Nunc ad repetendam symbolam invitor, nondum solutus priori. Quae haec munifica bonitas? Benefaciant illi beatae Charites, et indigni hominis penuriam suâ copiâ levent. Istud tamen adhuc fixum mihi, perfectâ aedificij strue, excursionem repetere, si tua gratia, vires meae, et Superi siverint per suos. Manus tunc nulla retineat festinantem. Nunc aliud agito scribendi argumentum. Audio, in animo tibi esse, sub autumnum proximum Religioso tuo pomamario novas frondes inserere. Uni arbusculae, Nobili Juveni, stationem reservari supplex postulo. Est ille bonae indolis, boni ingenij, bonae vitae, bonae famae. quid ultra? Verbis utor modestis, plus dignitatis, et efficaciae habentibus ad veritatem, quam strepitûs ad plausum. Eminet certe ijs dotibus, quae commendare, ac decorare

hanc aetatem queant. Videbis in illo, Reverendissime Praesul, fidei meae manifestos characteres, in pura frontis tabula exaratos, si supplicem tueri coram sustinebis. Non te poenitebit tui consilij, si meritissimo Juveni locum aliquem in aperto gratiae sinu servaveris. Mihi solatio, et honori fuerit, utrique parti obsequium fecisse. Numen aeternum annuat syncero studio, et te, Reverendissime Praesul, Religioso tuorum Caetui, meisque desiderijs, incolumem diu servet, pientissime voveo.

EPISTOLA XXI. JOANNI BOISOTO De Considerationibus typo impressis.

TArditatem meam in respondendo si accusas, tuam humanitatem, argue, quae illam fecit. Causam accipe. Bonum tuum de scriptionibus meis judicium erubui. Quod quidem

sine offensa modestiae de meis ego non fatear; sine laesione tamen benevolentiae tuae damnare non ausim. Quid enim in illis praeter communia? Sensus, verba, stylus, ad genium meum composita, de nobiliori modo parum habent. Et horum aliquid a me ad mundi oculum veniat? Et suasore Boisoto? Vide, quo demum argumento consilium tuum eruditorum crisi exculpes, si id faxim. Extra metum esto, aut esse me sine, ne quid ultra vires audeam. Provocatus ego quidem, imo expulsus e castris meis, jam sto in acie, sensurus propediem ictus et vulnera a literatis, ubi aliqua meorum edita in lucem legerint. Verum quod ea sparserim, e theatris in prelum protracta, extra notam inverecundiae ponor, etsi non extra aliorum judicium. Ultra si quid tentem, vereor, ne tunc et judicij de me tui te pudeat, et actor e patrono fias. Istud ego libens admittere; illud in te permittere non debeo. Atque adeo parce jocis, quales esse pofiteor.

Tales si sint, amici sunt, bono animo compensandi, non asperitate vindicandi. Si quid tamen pro te a me petas, pro tua potestate accipies, quia tuus esse, unice desidero. Vale.

EPISTOLA XXII. CHISTOPHORO TARGISILO. Peractâ rite deliberatione, adhuc anxio de electione factâ, consolatoriâ.

DIu est, quod per literas a me consilium petijsti, adhuc dubius in re deliberata, nec dubia. Gratam habeo confidentiam in me tuam, tanto viarum intervallo huc reducem. Auram exteram tuae valetudini incommodam non esse, lubens audio lubentior, etiam vivendi leges arridere genio. Quin et animum laudo, virtutis pariter, ac doctrinae studiosum. Deum oro, utrique perennitatem ut donet. Erit istud, si tibi laboranti conatus non defuerit, atque industria. Quod quidem

cordata firmitas tua vereri me non sinit. Unum haud satis probo, perturbatae mentis anxietatem te pati, extra curam esse cum liceat. Scopum fixeras spebus tuis, quarum gratiâ te in illas terras dedisti: eccur inde retorques oculos ad eam semitam, qua formidolosus ires, si quando eundum per illam? Culpam tibi neglecti consilij ne finge. Summi Dei, et prudentûm arbitrio commissa causa sic cecidit; animo interim ad utrumque parato. Hoc satis. AEternae mentis altiorem interpretem ne velis. Dein vires tuae, non undique validae, vereor ut ijs ferendis sint, quae te manent in altero vitae genere, quod identidem tibi salivam movet. Labores in illo multi, intensi, continui. Absque horum exercitio inutile membrum fueris in forti corpore, aut sterilis frutex in faecundo pomario. Supremus olitor, qui plantas seminavit, et aluit, fructum ab illis exigit, viribus parem, et nativam frondibus. Cura statum ornare, in quo te fixit

ille purâ virtute, severitate morum, et literarum excellentiâ. Sic in exemplum eris tui similibus, tui amantibus in solatium. Horum copiam, qui possint, qui faxint, optamus Ecclesiae, et sanctissimo illius Patri, a quo curantur liberaliter tam nobiles surculi, in subsidium laborantis patriae. Istorum in censum venire te cupio, et venturum spero. Haec e sensu meo: aliter si quis e suo, exquirere oraculum non veto, ac sequi. Quin urgeo id fieri, quod expedit. Sed mature, dum bivio stas vicinior, non regressurus ad callem alterum, si longius iveris in incepto. Gaudium mihi feceris, altero suadente si elegeris, ad quod ego quidem ansam praebere potui, definire non debui. Facilitas illa in te mutandi proposita, clavum me figere tuis consilijs vetuit, animo non satis firmato ad decreta. Fors ille solidior modo crevit, meliori fotus aurâ, et arvo. Recogitanda igitur cogitata diu, et per trieteridem limata, novam ad limam

eant. Macte ad meliora! Eventum opto, qualem optat tua quies, et illorum desiderium, qui tibi prospera volunt. Inter hos me habeas velim, et primum. Caeteris tuis, mihi notis, salutem ex me, atque prosperitatis augmentum in annos. Vale.

EPISTOLA XXIII. VALERIO LORCAE. Ad extero Principe inter secretos adlecto.

FAma publica, et privatorum sermones officium tuum apud me faciunt, et te tacente dicunt, ad votum tuum ivisse fortunae cursum. Inter caeteros id mihi retulit Elezenius, utrique nostrûm familiaris. Atque adeo adire concilia sineris secretorum arbiter. Nobile officium, a multis ambitum, tibi collatum bonae sortis favore. Magnum, palpare sui Regis auriculae, et lubitum inde mulgere oraculum.

Hoc tuae felicitati obtigit. Fortunate. Sed a Superis venire scito, ut gratus auctori pendas, quod debes; modestiam in honore, in officio fidem, aequitatem erga supplices; in omnibus cultum Numinis, et gratum. Istud monere, pro veteri in te usu, mihi liceat, cui aeternum bene velle penes me semper fuit, eritque. Ansa hîc tibi in manum est, beneficia effundendi in egentes ex urceo benignitatis regiae. Istud facias hortor, non tamen ad affectum, et spem privati commodi, sed ad justitiae legem, et Christianae charitatis ordinem. Alias sementem sparges in sabulum, spinas lecturus inde, vel e misera sterilitate seros gemitus. Imbricem in tecto gloriae te posuit Deus, dum eo extulit. Stillicidia, quae acceperis, in lateres inferiores manare ut sinas, necesse est, imbrex ut sis. Imbibita si retines, sicca lugebit subditorum indigentia; tu noxio humore turgidus, putrescere tigna

facies honoratae domûs, ut ruat, et praecoci lapsu novum inquilinum opprimat. Juvari hominem prima sapientia jubet per alterum. Se solum qui curat, negligi meretur ab omnibus, et jacere, ubi casus fulcrum submoverit cadenti. Id ne sero lugeas, serio praecinentem libens audi, et amantem sequere. Omnibus hic metus sit haerentibus in apice: magis extraneis, qualis tu inter illos. Omnium oculi tuis digitis vigilant, et numos ad calculum ducunt, euntes per tuum abacum. In eo unus si erraverit, in unius lytrum centenos repetent, saepe cum jactura fortunae, semper famae. Hinc splen, dorem abstine tuis addere, ab rerum apparatu, modestus in concha, cui te humana conditio inseruit. Eam meminisse ubi cessaveris, aliena invidia incautum subruet, relabentem ad communes testas, e quibus te Principis gratia extulit. Huic servi, sed per illum Deo. Ad istum oculus eat,

et pia ratio, ne quid praeter aequum aut committas, aut omittas, aut permittas. Hanc legem si tenere non audes, procul ab aula te subtrahe, ni a caelo te velis. Extra istud quid speras? Virtus tua, et aeternorum doctrina, quam a teneris hausisti in patria, bona mihi pollicentur de te. Homo tamen cum sis, humana metue, quae moneo. Nunc quidem confidenter, cum tenera adhuc fortuna in floribus est. Roboratâ illâ per aetatem, vereor, ut lubens veritatem, etiam ab amico, audias. Hanc modo boni consule, per illam prospice rebus tuis, et vale.

EPISTOLA XXIV. FRANCISCO RAPHELENGIO. Amicam admonitionem saepe offendere. Praecepta Rhetorica paucis exponi non posse.

GAudeo, vidisse me literas tuas, bis laetas; quod et in Paschate, et a te. Levârunt illae curam meam

de tuo silentio, cujus causam verebar. Audeo, fateri aliquid, et tuam in fidem reponere, quam promittis. Sed per omnes amicitiae Genios te obtestor, ne praeter mentem meam acceptum id velis. Raphelengium, alterum nepotem tuum, alacris ingenij juvenem, meo studio commendasti. Fovebam illum hactenus amore meo, in tuam gratiam id volens, ut moribus, et literis excelleret. Timebam, ne aliorum epistolae tibi fucum fecerint, qui mallent, illum familiarem sibi. Intempestivo admodum zelo laborant timidi censores, dum aris victimam alienis invident, destinatam suis. Quam procul istud â meo genio, et veritatis regula? Mittamus. Successus rem dicet cum tempore. Interim inter homines me versari experior, suâ spithamâ metientes aliorum capita. Nuper Aquisio vestro, pro veteri candore scripseram, quae aliunde ad aures meas de illo. Fidus monitor eram, ut de improbis caveret, ambientibus ejus

consuetudinem. Vah! quam infeliciter? Ollam movi bullientis folliculi, quem in literas effusum, remisit monitori cum amaritudine. Amplius. Parenti suo, concilij supremi Praesidi offensam questus (admonitio fuit) ejus indignationem concitavit in me, verbis streperam, et fulmine minacem. Ita tunc quidem ictus, omnem aciem timeo. Nempe securius mihi tergum domi est, si virgae sic ruri. Parcendum dein calamo, alveare ne fodiam. Respiro, quod vanus in me fuerit metus tui. Istud caveas velim, ut non passim vulges epistolas meas. Coram illis licebit, quos tecum meos nôsti: his tantum. De consilio tuo, privatâ instructione erudiendi Raphelengium tuum, timide pronuntio. Rationes intelligis, graves et multas, quae obstent. Si tamen ratum est, votis tuis ut moram imperes volo. Rhetoricae, Poeticaeque praecepta conscribi a me petis, tradenda tyroni. Nempe Iliadem in nucem compingere me jubes. Res

est non curti temporis, nec meae nunc facultatis, si velim, sciamque. Quod velim, a me certum habe; quod sciam, profiteri citra pudorem non ausim. Tamen etsi fecero, quod mearum virium sit, uno tractu omnia colligere lentum opus, nec aptum tuis desiderijs. Particulatim per vices capitum, negotiola vetant, importuniora in dies. Atque adeo pluribus epistolis jam non locus; paucioribus agetur nihil, cum hae pares copioso argumento non sint. Nunc ergo, quem conduxisti instructorem literarium, fortiter ut agat sua, mone liberaliter. Ego desiderijs tuis, et meis in te studijs non deero. Ubi laborum contentio remiserit, fragmenta scriptorum e scrinijs meis eximam, dicanda tuo commodo, et tuorum. Ita quidem syncere. Optârim sane, mihi horas dari, quibus mea studiose limem ad usum privatum. O quae mitis Lucina eniti me faciet faetus, longiuscule quos parturio. Vereor, ne

fata partum opprimant. Ipse mihi tumulum tristi carbone notabo, cum vatem, et faetum conteget atra dies. Haec modo tibi fidus polliceor. Ubi otium siverit, liberabo fidem praesenti operâ. Interim ut me ames, precor, et Raphelengio tuo ex me salutem dicas. Vale.

EPISTOLA XXV. MAURITIO ROSANO AD CASTRA HUNGARICA LEGATO. De statu Christiani exercitûs ad Albam Regalem.

DIu cunctabar in silentio, et mecum tenebam epistolas, dum Christiani exercitus moverent in Ottomannos. Nunc tandem omnia fausta nuntiant vestrorum literae; utinam, et solide vera, et secura. Talia si fuerint, debellatum esse censeo, quia cum hoste nobis res est, et excaecato, et timido.

Ubi caecitas militat, in parietem currit impetus, ut ruinam non vitet, quam non videt. Cessante ratione, nulla sunt consilia: vel si quae sunt, confusa sunt, et plerumque tardapost occasionem. Languere namque manum necesse est, quam intellectus non regit, neque roborat prudentia. Animis autem, quos timor occupat, quivis hostilis strepitus catapultam fingit, qua territos, deserere aciem cogat, et desperatâ victoriâ compellat in fugam. Talem nobis formant Turcarum exercitum vestrorum literae. Caecitate delirant: quod nostrorum copias, infra Taurunum transituras Istrum, non praeviderint. Timiditate laborant, quod ad nostrorum conspectum trepidi, desertâ statione campestri, ad urbis munimenta se receperint, libero nostris relicto transitu. Ita felicitas, opto, nostris faveat opinionibus. Quid si vero non omnem oculum hostis perdidit, quo nostra potuit ominari consilia? Si etiam callide cessit a littore, ut

miles noster in hosticum iret audacior? Exercitus unus in urbe obstat a fronte, alius instat a tergo. Si pons navalis interciperetur a multitudine, quid tunc nostris? Vae Christianorum fortunae! Circum datâ illâ septis hostium, extrema foret necessitas, pro incerta, cruentaque praeliandi victoria. Haec humana sunt: an prospero eventu sic futura, vel non futura, quis vates dixerit? Igitur timenda, quia humana, et ideo de successu incerta. Cuilibet certe sua spes cum metu in eadem pendet trutina. Illa mihi quidem a bona causa, et benevolo Numine venit, hic a nostris flagitijs, quibus in dies lacessimus severam Themidem. De belli epilogo haud timida mihi spirat fiducia, de cursu medio nondum secure pronuntio. Quanquam Neapolitanus noster vates (anno ab hinc uno ad aeterna translatus e mortalibus fuit) fausta polliceri creditur. Stitit se homini e caelo redux, in Turciam, ut ajebat, iturus, ut e fundamentis lapides

evelleret. Testibus firmara est veritas de oraculo, eventûs veriratem expectamus. Deus Optimus id dabit bono publico, ut diu dominantem orbi Portam diffringat, cum cardinibus. Ita sperare fida pietas jubet. Nostra enim si cernimus, quae late per provincias eunt scelerum enormia, pallor in ora irrumpat oportet, formido in animos. Nihil illorum absque supplicio, aut hîc irrogando, aut ibi. Quid si modo ferire Nemesi placeat, quis ictum avertet? Istud certe metuat communis lascivia, quae pharetram longanimis Justiciae novo telorum apparatu instruit, tanquam inermem a suo. Dolor! neminen reperiri, tanto malo mederi qui velit, cum sint, qui possint. Sic plebs invita perire cum grandibus cogitur, ultro perire volentibus. Alios repentina prosternit ultio, alios quandoque lentior plectit; sed vel ideo gravior, quia lentior. Sed sive tarda, sive festinata puniat, certe id faciet aliquando. Quam quisque nostrûm nactus

mensuram fuerit, exitus dabit. Sed quid ego haec ad te, Excellentissime Domine? Boni publici cura hunc in dolorem me dedit, et malorum metum. Quaeso te, consilijs juva, et manu, ne pereat patriae salus. In hunc finem Magnus caeli Dominus te magnum in terris extulit, ut fraenes mala, et bona excites. Utrumque ut velis, faxisque, tua te virtus monet, ac officij ratio. Ego precibus ad Deum id agam, ut id prae, stes feliciter, et diu. Vale.

EPISTOLA XXVI. CHRISTOPHORO CARO, Mutuae benevolentiae testimonium.

QUam velim, amandissime Care, ut vel animus tuus in hoc meo sit, aut meum hunc, literis inclusum legas. Singulare in illo gaudium videas de accepta tua epistola, et constantem tui memoriam. Hanc quotidie Divina inter mysteria ad aram repeto,

et frequenti sermone domesticis pariter, atque externis testor, quibus Cari mei nomen in amore, in veneratione. Si concatenatae cucurrissent periodi, de te dictae inter nos, dudum illae attigissent cor tuum, illudque strinxissent bono vinculo. Cessare aliquando scriptionem mutuam â causis vel humanis est, vel supparibus; tui memoriam, â nullis. Eandem mei in tuis affectibus esse, facunde loquitur amicus calamus, recens legatus ad me. Bene sit optimo Caro meo, et alteri amico, qui honore me suo veneratur, et amore. Utrumque bono ejus affectui in acceptis refero, non meis studijs. Ista, si quae sint, pretium aliquod ab intentione trahunt, et bene volendi promptitudine, Praeter istud quod fecerit, vestro ab affectu venit, et am ica benevolentia. Deus oprimus bene faciat tam bonis in me; quibus ego praeter gratias, et affectum jam nil reddo, facutatis defectu, non animi. Haec utrique meo, fidenter scripta sint, quibus una cum toto animo meo, me

EPISTOLA XXVII. ROSEMIO ORONO. Promotionem ad honoratum officium petenti.

NOvo cum anno nova bona tibi voveo, mi Orone, cum incremento divinorum clarismatum ad aeterna. De promovenda fortuna tua solicitum me habuit cura tui, frequens omnino, et studiosa. Praesentiam hîc tuam desiderem, efficaciorem ad negotium, quam umbratilem benevolorum laborem, et vigilantiam. Cura, ut hîc moreris, ad manum continuo futurus, cum res tulerit. Istud grave si sit (nam erit) ne accuses industriam meam, si lentius iverit ad tua desideria. De organoedo constituendo gratum mihi fuit intelligere conatus tuos ad nostram indigentiam. Sed lapidem in

via metuo. Hinc agendum circumspecte, ut aut alteri prospectum non sit de officio, aut nobis â molestijs cautum. Dic ergo primo; an liber â jugo domestico sit, an cum illo. Dein quid ipse stipendij praesumat in spe, vel praeferat in postulatis. Tenuia illa penduntur nostris, e veteri norma; tamen augenda, si mereatur hominis habilitas, et promptior artis peritia. De his periculum faciant, qui nôrunt, antequam eatur ad pactum. Cura diligenter, ut de his me edoceas absque dilatione; nam in hac periculum est. Vicissim me tibi ad obsequia volentem offero. Vale.

EPISTOLA XXVIII. ELIANO WALORSCIO, Post propugnatas in Academia Theses, ad officia publica admoto.

qua me tam benevole dignaris. Nunquam certe me inter illos habebam, quos tu tantopere tuos velles. Librum â te accipio, gratum munus, et te in illo. Affectum is in me loquitur tuum, et doctrinam, communi apice altiorem. Utrique venerationem reddo, gratus pro memoria mei, et beneficio charitatis. Testari hanc tesseram distuli, dum ipse arcana voluminis perspicerem. Vidi, sed et inde cupidinem legi, confabulandicum authore. Sunt, quae audiam; et sunt, quae dicam. Ex utrisque purior veritas in hos oculos veniat, qui forte non dispiciunt satis illa peritorum scita. Miror in illis ingenij tui lucem, plenis radijs effulgentem e scientiae fundo. Sed et styli probitatem laudo, perquam culte sonantis, non barbare boantis in hoc foro. Sic utrinque te publico commendas, mente profundum, eloquio sublimem. Talem te tibi gratulor, et majora praesagio. Ad haec gradum tibi aula parabit, in qua emines, terreno simul, aeternoque

Principi ad servitia. Utriusque tibi stabilem favorem cupio, et eandem gratiam per te mihi. At quoniam humanitas tua ad solidioris amicitiae jura me perduxit, citra offensam illâ mihi uti tuam in rem liceat. Ad aulam vocaris, politicae vanitatis theatrum. Illuc teipsum ut tecum inferas, cura, et constans teneas. Scis, mi Eliane, communis paroemiae vocem esse; honoribus mutari mores. In te hactenus modesta comitas fulsit, et officiosa in omnes affabilitas. Ad aliorum affatum facilis, obsequijs pariter praevenire solebas necessitates rogantium. Pulchrae dotes moderati animi. Has ut serves, prudens moneo. Ut in judicio non erres, certum habe, ubique virtuti suum pretium esse. Fulget illa in auro divitum, et nitet in lodicula pauperum. Non vilesces plebeis, quos vultu benigno respicis, sermone solaris. Contemptum referes; si indigos aspernaberis. Damnabunt fastum in te, si grandius ambulantem viderint,

vel propriae sortis immemorem, vel contemptorem alienae. Levis genij character est, fortunâ duce resilire â modestiae tramite, et supra humanae conditionis gradum se tollere, neglecto in feriorum commercio. At ex alto illorum miserijs compati, amice conversari, opus virtutis est, quam magni in magnis laudent, plebei praedicent. Hoc encomium ab utrisque ut obtineas, ego quidem pro honore tuo vehementer cupio. Tu vero labora, ut solitâ tuâ comitate, ac modestiâ, et illius constanti usu copiosius merearis. Laus tua singularis haec sit, Eliani mores ab honoribus mutatos nos esse. Vale.

EPISTOLA XXIX. MARTINO SIBENIO, RELIGIOSI ASCETERIJ PRAESULI. Novi Candidati commendantur.

ad tua castra copior, si admittere volones ad castra lubeat, expeditionem facturos in hac arena. Gemini fratres adlegi vestris cohortibus cupiunt, citra offensionem ituri cum caeteris. Ita spondet illorum indoles, vere proba, et ad vestrum institutum facta. Minor horum, minor fratre non est, (majorem ipsi pernoscitis) par animo, et viribus ad facti ordinis rudimenta. Omnino hi tales se praestant, ut neque me datae laudis, neque te admissionis paenitere unquam debeat. De me id certe teneo; de te spero. Primas mihi inter curas duco, ut utriusque nostrûm nomini cautum sit â periculo. In literarum studio cum primis certârunt hactenus. Prosequentur caetera, ut spem mihi facit illorum genius, pari cum honore, ac fructu. Hos tales adscribere tuis si placet (credo, placebit) rogo moneri, ut sarcinas parent ad iter, et arma ad certamina. Abs re non feceris, si ea perscribi ad nos cures, quae vestri contubernij consuetudo deposcit.

Ita legent, quid facto sibi opus ad fututa. De libro meo, quem expectas, certum habe, cum primum e prelo venerit, illius te primitias laturum. Interim tuam mihi patientiam dona, et amorem. Ego tibi meam venerationem spondeo. Vale.

EPISTOLA XXX. LEONTIO CRINALLO COMITATUS STRATONIENSIS PRAEFECTO. Ut hominem exulem patriâ, ad eandem, et ad officium revocet, sic volente conjuge Illnstrissimi Comitis.

UT exulem patriâ Clitelium officio suo redderes, absente illustrissimo Comite suo pia conjux â te jam alterum petijt. Verba dabas officiosae humanitatis: sed verba. Nunc illa per Cotinium, heri sui cubicularium, etiam me compellat, ut sucessum urgeam. Proinde ultimas in hoc negotio

mittere jubeor, quae si irritae venerint, aliae non venient. AEgerrime accepit molestam tergiversationem, et morosum cunctandi studium. Fateri vix ausim facundam acerbitatem, quo Dominae suae indignationem legatus exposuit. Egi tunc partes tuas, ut tibi placarem iratam. Et omnino feliciter. Nam audijt illa, quae orator â me accepit, et mitigata, benignius sentire caepit, ac loqui. Addit tamen, visuram se denique, an serio, et vere. Tuum nunc est, vir nobilissime, curare causam, delicatâ versandam manu, Plura leges ipse in accluso folio; quod â lega. to accepi, mittendum tibi. Sensum in illo fuum descripsit Domina, forte acriorem, nisi minor facta per me. Istudego Christianae fortitudini, non humanis rationibus dedi; aliter acturus, has in consilium si vocare placuisset. Dominicum, et Franciscum sua vissimos filios tuos, cum tota familia salvere cupio, et te una cum illis diu valere.

EPISTOLA XXXI. SIMONI ISSO BIBLIOPOLAE. De vulgando per Belgium Consideratio. num libro.

AUspicatum tibi Pascha gratulor, mihi te vicinum. Utinam et praesentem possim, acturus fuse per fermonem, quod presse per epistolam facio. Meminisse te velim promissi obsequij de vugando libro nostro per Belgium. Absolutus ille venit e prelo, iturus ad exteros, si viae ducem te illi dederis. Id quî fieri cum utilitate queat, â te consilium, et operam postulo. Si commodum reris, fascem voluminum bibliopolis inscribam, quos conduxisti. Sic statueras, cum ante biennium hinc ad Belgas descenderes. Tu vero literis aurigas comitare ad instito. rum tabernas, ne abberrent. Haec amice monere te volui, si forte per oblivionem exciderint animo. Imo jam nunc propolis nuntia, propediem merces

venturas, quarum venditionem promisêre. Quodsi per quempiam illorum effeceris, hujus tu mihi nomen describe, ut viri charitas exorari per me possit ad laborem. Certe hoc totum tibi committo ut tuum, et ut sic habeas, amicâ confidentiâ precor. Caelitum Domina, cujus honoribus tora nostra famulatur industria, promptam solicitudinem tuam copiosis favoribus remunerabitur. Quin et libri patronos tuis tibi obsequijs devincies ad largitatem. Alterum fidenter spero; istud secure polliceor. De meo gratificandi studio certum esse te volo. Vale, meque tuis gratijs amatum fove, et amantem recipe.

EPISTOLA XXXII. WERNERO NUSIO. De Poesi scenica.

Musarum spiritu. Gratulor, et opto largiter, perennis ut sit. Hunc ipsum animari â me petis, et manu duci ad artis politioris aliquam excelsitatem. Velim vehementer, tantam mihi facultatem ad esse faciendi, quantam volendi. Obstant curta tempora, alijs et alijs me occupare solita per horas. Tam illa calide me premunt, ut tuus, et meorum esse non sinar: atque adeo implicari novis non debeam. Tamen si quid ab illis otij fuerit, tuis illud obsequijs libens conferam. Ad Poesin scenicam ferri te scribis â tuo genio. Bene istud. Sed heus mi bone, ut citra blanditias, et rigorem fatear, summum paene istud in hoc literarum genere Dens, et natura posuit. Si fallo, meipsum fallo, multa expertum in hoc stadio. Aliorum mores imitari sermone, et actione, idque cum approbatione spectantium, et motu, mihi quidem semper visum est arduum; et videtur adhuc hodie. Et quomodo per me introduci in artis tantae penetralia petis,

vix bene stantem in atrio? Istud quidem sine ambitu fateri liceat, conatum me multa in hoc studio. De successu, aliorum judicium esto. Idipsum, quod experientia magistra docuit, si conscribi per me velis, volumen imperas, mole vastum, usu taediosum, vereor, ne fructu vacuum. Quare mittendus mihi es, quo ipsus iveram ad Authores inquam, et tuam industriam. Illi favum offerent; ista leget, suumque in succum vertet, atque aliorum parabit gustui. Sed qui illi? Nec istud definio: diversis diversos exigentibus ad necessitatem, aut volentibus ad genium. Quibus adhuc ignota sunt artis praecepta, ex Aristotelis, Donati, Cygnei, Balbini fontibus haurienda illa sunt. Aetas tamen in his non terenda. Ab usu doctrina venit, et ad usum aliqua legum notitia plane necessaria. Haec miscenda, ne currentem fatiget festinatio, nec mora tardantem retineat. Ultra legum scientiam eruditi, eos magistros adeant, unde stylus, et

sermonis elegantia, unde vis affectuum, et totius structurae perfectio desumi possit, ac debeat. Hîc suum quisque metiatur alveum, quam profundas [correction of the transcriber; in the print frofundas] ille aquas vehat, ne natandi imperitus rapiatur vortice, si fallente fundo pedem non figat. Isthaec quidem ad veritatem; nescio, an ad tuum animum. Satis nunc mihi illius testimonium sit; judicium etiam tuum cum tempore accessurum confido, ubi ipse hoc forum triveris. Quod ut fortiter audeas, ego te hortor, et amanter incito. Vale, et tuis me precibus apud Caelites juva.

EPISTOLA XXXIII. AUGUSTINO WIDNERO SULACENSI PAROCHO, Paraeciae mutationem, desideranti.

LIteras tuas Reverende Domine, Montibus scriptas, fidus tabellarius ad me detulit. Legi; et doleo vices

tuas, viri, favoribus digni, nunc adversis vexati. Quid opis in me? Si ab assignata tibi Paraecia, qua morari te jussit ecclesiarum moderator, animum alienum geras, ejusdem consiliarijs rationes exponendas suadeo. Prudens illorum aequitas medebitur. Mederi si facultatis eorum, aut voluntatis non fuerit, mutuo tamen patebunt animi ad quietem, aut aemulorum confusionem. Otiosam inter saeculi pericula te vitam agere, nec rebus tuis, nec famae proderit. De statûs publici mutatione nobis quidem securitas est; non aeque de tempore. An causae tuae medelam datura sit illa, nihil statuam. Dynasta noster ab externis huc redux ad nos, multis occupandus consiliorum, et onerum necessitatibus, vereor, ut aurem habiturus vacuam sit, quam impendat tuis. Initio maxime, quo totum sibi hominem vendicabunt publica Subsidium expectare in longa tempora, praesens necessitas non sustinet. Quid ergo? Faciendum, fieri quod poterit,

si fieri nequeat, quod expedit, aut abjestis remis, permittendum ventis navigium, quocunque demum feratur illorum violentiâ. Navarcho Magno Numine, etiam sine remis, et velo, enatabit ad portum. Illi demum te dabis, humanis altior, quae plus in te non poterunt, quam ipse permiseris. Acerbam esse crucem fateor, ab illis premi, â quibus levamen speres, et in adversis solatium. Sed Deus ille, tutor noster, etiam ista leniet, aut tollet, si sic illi libitum, tibi proficuum. Absque his, nec ipse optaveris, cessare haec tristia. Plura de his tuis per sermonem, cujus occasionem affectui meo nunc impense voveo. Gratulabor, si venientem accepero. Lentum remedium ab epistolisvenit, si tamen venit: nec illis tuto committimus linguae officium. Quod intus in mente volvo, auribus dabo, non isti folio. Id dum affequar, vim faciam desiderijs meis, et animo tuo stimulos, festinandi ad vora. Dome sticos tuos, quibuscum velut hospes

moraris, in querelis esse adversum te, non difficulter assequor. Quem absentem utcunque reverentur, ac sustinent, graviter praesentem ferunt, quia rei familiaris arbitrum, aut diutius, quam velint, mensae socium. Hic genius agnatorum est, primo curare sua, si imperare sinantur in domo. Hisce esurionibus nollem ego debere epularum pretium. Praestolanda igitur ansa colloquij, quam â Superis auguror. Interim inconcusso robore sta inter adversa, et porro virum te proba, quem te gerebas hactenus. Mitescent aspera post luctam. Id ut eveniat celeriter, Deum precor, et tuum me esse amicum profiteor. Vale

EPISTOLA XXXIV. FLORIANO WOLCKIO, HAGIANO CONSULI. De statu nepotum.

De ejus fratre quid judicas? Mira conversio! Scis, mentem illi fuisse, Orvina in solitudine se divinis consecrandi. Mutavit consilium post repulsam. Forcunata haec illi â Numine venit, volente illum, inter alios stipenda facere, quam ipse Juvenis destinârit. Huc modo totus fertur, quo illum maturius aspirare verecundia prohibuit. Deus sinum resera vit haesitanti, ubi Orvniani suum clauserunt pulsanti. Exultat nunc novis delicijs, quas illi caelum constantes faciat. Ego conatu meo boni Juvenis utilitati me lubens impendam. Sic meretur ejus pietas, ingenium, et praeclara indoles, par magnis futura, ubi cum annis culutram acceperit. Faciam tanto calidius, quia et tibi gratum. De meo in illum studio dicent, qui nôrunt. Serio velim, sic illum aestimari ab omnibus, quantum dignus. Veritati subscribit mea synceritas, quae pro hausta sua notitia suffragium bono Juveni donat. Superus ille mentium rector spem nostram,

et illius merita feliciter coronet opto, ac voveo. Tibi virorum optime, eximios tuos nepotes gratulor, et ut me pari cum illis affectu prosequaris, studiose cupio. Vale.

EPISTOLA XXXV. TREBATIO FEROLETTAE Modus praescribitur, faciendi notata ex lectione Authorum.

LUbens tibi hodie ad scriptionem sum, optime Feroletta, quia te literis meis, nuper datis, fidem et animum applicuisse nuntias. Atque adeo non credis solum, pernecessariam esse in his studijs lectorum annotationem, sed eam quoque te gnaviter adhibiturum promittis. Gaudeo obtentam de te victoriam; magis tuum fructum, quem unum sibi curae habet hic animus meus, et affectus tui. Sed dum serio te ad industriam devovisti, me pariter in societatem laboris tecum vocas, et vix non renitentem trahis. Notandi usum tibi suasi, et propitio Numine persuasi: nunc modum petis, quo utendum tibi

fructuose, Imprimis quaenam lectorum memoriales in chartas referri expediat. Deinde quo illa ordine, aut quibus distinguenda titulis, signisve, ne aut informe chaos misceas, non profuturum usui; aut superflua scribendo, temporis jacturam facias, et laboris. Recte tu id quidem: non aeque tamen expeditum mihi video, justae tuae petitioni ex integro respondere. Tamen conabor, in re tam utili ea suggerere, quae judicium comprobat, et docuit experientia. Si prolixiori scriptione in tuam patientiam peccavero, culpaetuae id fuerit, petentis, quod paucis non potuit. Tamen liberum tibi sit, ea persequi, quae volueris. Diversi Juvenum genij non unâ includendi sunt orbitâ. Signandum tamen illis aliquod iter est, ne aberrent â recto. Quaeris igitur, quae lectorum excerpenda sint, et reponenda in codicillos. Illa assero, quae non obvia, non communia, sed quae singulari elegentiâ gustum tibi faciunt sui, quorumque meminisse velis

in tempore, sive venusta illa sint ad phrasin, sive memorabilia ad eruditionem, sive ingeniosa, et acuta ad cultum dictionis, sive solida, et exquisita ad affectum. Hoc primum. De modo sic pronuntio, varium illum esse variorum genijs aptum. Gaudent aliqui, notare singula distincte, suas in classes, titulosque divisa. Hunc in finem plura sumunt folia, in quartam, octa vam ve formam complicata, prout cuivis ad genium fuerit. Horum capitibus unam inscribunt speciem, sive, ut citra dubitationem intelligas, unum notandorum titulum; alteri alterum. In uno ponunt Phrases, in alio Sententias, in alio Crises et Acumina; in alio et alio Eruditiones, Historias, Similitudines, Affectus, Argumenta Scenarum, et si quae alia lubebit addere. Sic in chartas, rite dispositas, occurrentia in authoribus analecta transferunt, quae singulis titulis convenient, addito Authorum nomine, et libri loco, ut sciant, e qua scrobe aurum legerint.

Commoda notandi ratio, qua moli papyraceae parcitur, dum singulis titulis singula aptantur folia, donec uni completo substituatur alterum, quin otiosa maneat plurium vacuitas. At ego pressius tibi notandi genus suggero, si tuus tibi genius ad meum est. Scribe omnia promiscue, Oratoria, Poetica, Phrases, alia, ut se offerunt legenti, sine ordine, sine delectu materiae, vel argumenti. Sed nec in margine notam pones, nec transferes in indicem. Unum id cura, ut frequenter ea relegas, quae notâsti. Sic firmius haerebunt im pressa menti, et localis memoria obibit vicem indicis, ut etiam facile invenias, quod inventum voles. Atque ita parces tempori, parces labori, et sine fastidio proficies ad dictionem. De hac enim hîc ago potissimum, ut superetur prima discentis sterilitas, et copiâ verborum abundet. Quid hoc tecum ais; quae haec in solita confusio? num et utilitas in illa? Magna, mi Feroletta, et plane major, quam putes.

Praeterquam enim, quod facilis, et operosa non sit, istud habet, quod, dum confusam notatorum congeriem relegis, diversae pariter diversorum species excitentur in animo, quae cogitationum, et verborum copiam suppeditent scribenti, atque adeo uberem et jucundam faciant orationem. Quo in genere summa gratia est, quae ex rebus dissimillimis amicabilem sensum componit. Si haec satis ad intelligentiam non fuerint, veniam dabis ruditati meae, quae clarius illa me tibi explicare non sinit. Experire: usus tibi verum dicet, me fabulam non com minisci. Imo si et meam quoque experientiam admittere testem non respuas, aperte tibi fateor, isthoc modo me usum fuissecum fructu. Eundem et ipsus hauries, ac pro tuo ingenio ampliorem, si eundem quoque in tuis adhibere non contempseris. Istud tamen observavi in meis, ut in excerptis sententijs ea verba, quibus potissima vis, et elegentia phraseos inerat, subductâ

lineolâ notarem, et liquore quidem potissimum rubeo, ut ex ipso characterum discrimine statim oculis relegentis occurreret, quod singulariter notatum volebam. Ita sine taedio laboris, aut temporis dispendio, paucas intra philyras includi facile possunt integra authorum volumina. Haec de Miscellaneis accipe; illis inquam, quae subinde subsecivis horarum portionibus, jam ex hoc, jam ex illo libro, per intercalarem lectionem colliguntur. Licet enim, ut nuper te monui, uni alicui authori rotus animus per stabilem lectionem applicandus sit, juvat tamen eundem alijs quandoque interpositis libellis occupare, et pro vario calore ferri in diversa. Sicut ad epulas convivae solent, quibus non una ferculorum arridet species, sed jam assis, jam lixis, jam acidis, jam dulciarijs delectantur. Haec tragematum varietas palatum non vitiat, sed pascit sapidius. Esca nulla esurientem saginat

voluptuosius, quam quae maxime arridet gustui. Iuvenum praesertim, quibus avidior fames in stomacho calet, is ciborum appetitus, est ut inter multa fercula avidius ea gustent, quae arrident genio. Utantur ardore suo, quo saginati, epulentur sapidus. Jam ad alterum sedentariae lectionis studium te voco, illud inquam, quod uni primario authori impendas. Ut agas cum fructu, adverte, quid te moneam. Oratorem si sumis, vel Poetam, vel Tragaedum, illum lege cum affectu; eundem scilicet toto nisu in temetipso firmiter excitando quem ab authore verbis et sensu expressum deprehendis. Sic sensim natura cum aflectu totam Oratoris vel Poetae dictionem styium, et omnem proprietatem imbibet. Cum scribendum dein erit, internae species, id conabuntur imitari, quod studio didicerunt. Ad hoc multum conferet, si voce etiam sonorâ, solus cum fueris, lecta declames. Hac ratione sensus omnes, cum internis potentijs

fortius retinebunt lecta, et ad illorum imitationem aliquo suo impetu ferentur. Quod dum saepius repetes, tua sensim ad perfectionem compones. Phonasco te similem velim, qui dum modulum frequentius recinendo, species illius et numerum in se retinet, quem voce dein promat; sic tecum agetur in dictione, quam similiter ad imbibitatam intus formam proferes. Experire; et quod monui, intelliges. En compendiosam discendi methodum, Ut aurem totum authorem penitius possideas, ad totum illius systema, partesque omnes attendes. Oratorem si volvis, sinem dictionis prospice, ad quem fertur orario. Inventionem, et dispositionem, partium omnium accurate discute, argumenta disquire, quibus ad persuadendum utitur orator. Haec ad leges Cypriani Soarij examinabis, quas ille tradidit eruditissime. Sic cogitata, discussa, et ad libellam appensa facient,

ut brevi non vulgaris orator evadas. In addiscendâ poesi idem fere teneas, quod in Oratoria, nisi quod libertas ibi laxior, ad tam strictam severitatem Poetam non obligat. Sed vel ideo iningenti cautelâ, et judicio est opus, ut per majorem agendi licentiam, non aberretur â recto. Istud autem cum exponere paucis mihi non liceat, pluribus jam non possim, te tibi, mi Feroletta, relinquere cogor, instructum satis, si ad dicta mentem reflexeris. Dabit se forte alias occasio, ut de his copiosior fiat dissertatio. Interim hisce paucis contentus, rem tuam cura, quam votis omnibus tibi fortunatam precor. Tu veto affiictae valetudinis meae memor, qua graviter afflictatus haec scribo, tuis illam precibus mitiga, et meus esse persevera, dum erimus vale.

EPISTOLA XXXVI. ISIDORO SCHMIRCKIO. De conducto instructore domestico. De causa Sinensi, et alijs.

LIteras meas amicis ex insidijs aucuparis, dum furtivo modulo refugientem allicis ad scribendum. Artem intelligo. Hinc lubens me induo in tua retia, quia pergratum mihi, â talibus non negligi: imo coli. Sic humanitatis tuae argumentum, uti agnosco, ita et veneror. De Moderatore Hardianae famili ae in tuam gratiam curae mihi erit. Hero ipsi hoc ego quidem obsequij vix dederim, duro quondam meae benevolentiae. Tamen vester esse cupio, idque testari studio in vos meo. Tempus dictate, quo sua ad castra veniat conductitius Musarum signiser. Faxo, praesto adsit ad nutum, et quod opto, cum vestra gratia. Publicotum nihil ad nos ex vero, nisi quae laeta minus bonopublico. Iis ego me

lubens non trado; sed et invitum alium ijs non onero. Bene, si res Sinicae eant bene. Quanquam ijsdem ego haud admodum vereor. Est, qui rem suam perditam non linet in hujus consilio et manu etiam caetera, quorumeventum vis nulla sibi vendicaverit. Illud jucundum bonis, inclinari sensim ad sacra nostra Germanorum Principum animos, si verum. O si ad unum Religionis punctum redeant, nae fortunata fuerit Teutonum natio! Romano Juveni, â vobis digresso ad sua, mese quidem copiae non est, gratificari efficaciter. Si quem sors dedit, qui possit (velle namque et meum est) monere non negligam, Vale.

EPISTOAL XXXVII. RUFINO SAFRONO. Quid in Literis mansuetioribus primio, et maxime conandum.

cum illorum argumentum tani calide pressas. Aio, quod ajebam; difficile ad mitiores literas iter esse, eo ire volentibus. In principio maxime; donec rudis tabula mentis verborum copiam, imagines rerum, et sensus affectuum inscriptos recipiat, omnino necessarios ad usum. Brevi verbo complector omnia: res, et verba. Intelligis? Architectus ut aedificium struat; ut pictor penicillo regiones exprimat, regiones vidisse, structuras varias inspexisse necesse est. Tanto praestantius formabitur ectypon, quo nobiliora prototypa lustrârit artifex. Ab horum elegantiâ, diversitate ac gratia ideam operis desumet, atque elaborabit manu. Uti e semine crescunt culmi, et in his grana formantur: sic hau staererum species in animo discentis alias generant, similes sibi; nec raro nobiliores, si persiciantur laborantis industriâ. Sic et Orator, sic et Poeta Rerum species, motus affectuum, inventorum dispositio, verborum copia,

ab authorum artefactis petendae sunt: elegentia, et varietas ab ijsdem. Inventorum soliditas si desit, streperum putamen affers, absque nucleo. Inventa si dictionis ornatu non compseris, macra, et elumbis erit oratio. Hîc te obsecro, mi Rufine, ut advertas, quantae sit operae, de omni argumento apte disserere: graviter in serijs; in minoribus mediocriter; in jocosis, argute; idque cum gratia, sine neglectu; semper latine, semper culte. Quam felicior hîc est philosophantium conditio; ut ut illi barbare disputent, docte tamen philosophari dicuntur e cathedris. Sit ex eorum schola, qui sua cultius enuntiet, insolitae novitatis arguetur â suis, aut ab obscura subli. Mitate sua, ad pupas puerorum desciscere. Hallucinetur interim orator vel in verbo, non satis examinato ad trutinam Tullij: claudicet Poeta vel in versiculo, aut fluxu metri, vah! quanta vociferatio? Hispidus audit, et e

Barbaria in Latium rudis advena, Illis tu, mi Ferone, hanc ruditer dicendi licentiam invidere ne velis. Sacram venerare scientiam, ut decet: pro tua vero conditione, cui te addixisti, serio cura, latinus uc sis in eloquio, ingeniosus in invencione; numeresus, aut Lacon in stylo; tersus, et efficax in dictione. Nec leve negotium pures, in omni genere dicendi excellere. Ad hanclaudem toto nisu ut nitaris, tua te indoles excitat, et mea hortatio. Eo te manu ducere, facultatis meae non est, parum profectae in hoc magno stadio humanitatis. Digico tamen monstrare tibi semiram licet, qua eas; aliquis cerre futurus inter praeclaros, si hac incesseris. Vale auctore Deo, et memor amoris in te mei Vale.

EPISTOLA XXXVIII. CANO VIMIAE. Petit sibi mitti sacra munuscula.

Diu tibi â compellationibus meis otium fuit. Liceat nunc denuo aliquid negotij facessere tuae industriae. Sacra munuscula per te mitti ad me postuo, quae voles: at ocyssime, quia urgeor. Talinus vester nobiscum jam est nunquam tamen mihi sermo cum illo. Primus erit de te, quem alias bene valere intelligo, tum viribus proprijs, tum favore alieno. Utrumque tibi gratulor; mihi neutrum cupio. Quin velim potius (quantum fas velle) me totum denique in urnam colligere, et operculo clausum, tegre cineribus. Ita languent omnia in me. Typus nodter in toto calore est, et quotidie non otiosum occupat. Tempus laboribus deesse queor, et robur animo ad expeditionem, â multis difficilem. Illud desperare si cogar, aeternam mihi pacem

precor, quam inferior isthaec inquies frustra invideat. Eandem et tibi voveo, seram post labores. Vale.

EISTOLA XXXIX. VALERIO ADONI Amicum suum Hartium adversitatibus pressum commendat, et suis eum hortatibus ad constantiam animet.

ORacula Sybillina per me describi postulâsti, et ea nunc, credo, expectas. Nondum adsunt. En causam e vero. Librum ipsum scis extra domum dimitti non oportere: intra illam lentos admodum calamos dari, aut nullos. Ultro volare nî velint, invitos non promoveris. Mihi certe otium non fuit ad rua obsequia, utut avido grarificandi tuis desiderijs. Quodsi illa etiamnum tibi calent, fac sciam. Urgebo scribentis segnitiem, ut opus expediat. Nunc aliud te volo, nec propter te, sed Othonem Hartium

amicum tuum, quem amanter colo propter te. Nuntiant nobis vestrorum literae, nuper ilium â Reipublicae vestrae Praetore acarholico, ut mos vestrae urbis fert, durius habitum, ac paene dejectum officio fuisse, quod gerebat. Dic per Deum, num haec ita? Quae iterum scintillae ex hoc chalybe? Adversae Religionis partes, quod teneat, et propugnet fortiter tuus Hartius, contrariae factionis principem sentit inimicum sibi. Malignitatem fortis hîc vide, mi Ado, durâ nanu ferientis bonorum capita. Jam alias in virum honestissimum exeruit sua cornua immitis Praetor, ut audij: vix obductâ cicatrice, ictum repetijt. Nec arietate Romanae Religionis murum in Hartio desinet, dum pedibus obterat dejectum solo. Gutta cavat lapidem denique: hunc nulla, pertinacem semper odio, quod hausit, et darum semper ad lacrymas gementis popelli. Huic in amore cum sit Hartius insontem premit, de urbe vestra bene meritum

Plane non ad legem humanae consuetudinis. Mitius saeviret, credo, si pugnum ipse persentisceret, quem patientibus incutit. Miror, sic impunem furere hominis fastum, Et quid senatores, quid populus? Illos negligit, dum solus paene senatum facit, exequendo, quod stacuit. Illorum calculos, ubi opus illis ad senatûs consultum fuerit, vel in assensum cogit, vel ridet, Cives, velut spongias premit, sanguinem daturos, si facultatibus egent, quas sitit. Audio, Catholico eriam Ecclesiasticorum ordini leges illum ponere, antiquorum rituum antiquatis tabulis. Et questum quo ibunt? Hierarcham despicit, Principum authoritate securus. Caesarem non metuit, clandestinorum patrocinio tutus. Sic cassae sunt gementium querelae, cassi gemitus, quos vacuam in manum mittunt aerumnae civium. Inter hos et Hartium numero. Dic illi ex me, virum se esse meminerit, eo majorem, â quo calcatur. Honoris esse sui, bonae

causae servijsse, et bono publico. Scutum, et loricam ne abijciat, dum strident fulmina, citius fors cessatura, quam ipse forus Jupiter velit. Casui subesse, quod divinis repugnat regulis. Ad idem virtutis officium filios excitet, quos Deus addidit, ad versae sortis, et Christianae fortitudinis comites. Plura tu suggeres e tuis, quae nôsti, virum velle. Illi ego salutem et firmitatem ecaelo adesse cupio, qua duris altior felicirati praeludat suae, finiendae cum corona. Tu vero mi ado, amicum me tuum habe, qualem te ego, firmo charitaris vinculo nexos aetemum. Vale.

EPISTOLA XXX. MENULAEMO DE SAXO. Ad aliam Academiam abeuntis consilium non probatur.

UT epistolam tuam mihi rite con signatam scias, istam ego meam, repono, uberis argumenti breve compendium.

Scribis, te voluntate Parentum ad aliud athenaeum migrâsse. Non habeo, quod opponam; cum impleto consilio, integrum ultra non sit, de re factâ deliberare. Tu quidem recte facis, acquiescendo jubentium imperijs, quorum est, et suis, et suorum fortunis prospicere. An tuae felicitati per hanc dispositionem consultum sit, ego fateri non ausim. Opto tamen vehementer, ut sit. Apertius animo tuo mea sensa dicerem, si certum mihi feret, tibi soli me scribere. Id quod e vano non metuam, manum contraho, ut immeritae utriusque nostrûm invidiae parcam. Caetera, quae inter nos acta, sic permaneant, nisi ipse proditor tui esse velis. Quod quidem nunc immaturum reor; atque ideo differendum, donec opportuni rebus dies affulgeant. Id nunc age, Optime Menuloeme, ut totum tepietati, et literis dedas. Faciet ille supremus Rector mortalium, ut industriae tuae praemuim sit tua felicitas. Vale.

EPISTOLA XXXXI. ASCANIO DE UTOPIJS, CONSILIORUM PRAESIDI Commissae legationis eventum exponit.

Imperatam mihi nuper â te, legationem obij cum fide, utinam et desiderato cum successu. Istud habeto, in Milone virum me reperisse, in adversa fortuna sua tibi, antagonistae suo, humanissime affectum. De modo agiratae causae modeste queri est visus, cui et ipse fors asperius responderit in judicio, quam vellent alterius partis patroni. De vehementia certe actoris tui questus est palam, quem et alij culpant, quod intra decori limites non steterit. Quis miretur, et hunc virum, et si constantem, non integre constitisse sibi. Dum aestuant humanae mentes, facile in apricum scintillae promicant. Extinguendae sunt illae Christianâ charitate, ne vestem adurant, aut gestantis sinum.

Id queritur Milo, bonam causam suam, cum aemuli potentia commissam, aequo Marte pro suo jure decertare non posse. Paratus tamen, masculâ virtute illud legibus submittere, et Deo. Ultra quid ego poteram, aut ipse expectes? Spero. Illustrissime Domine, probatam tibi fore meam industriam. Hujuscalorem pro tua gloria experiri alias ubi volueris, impera volenti, et in tuis me favoribus habe.

EPISTOLA XXXXII. TIMOTHEO BONVIRANO, ABDICATA PAROCHIA CANONICO. Ut Maecenatem ad erigendum Seminarium. Inducat.

COnsiderationes meas scenicas te legisse, atque probâsse, serio mihi gratum fuit, e tuis intelligere. Unum eupio; ut ex judicio ita censeas, non affectu solum, aut humaniratis officio. Interim in tuis acquiesco, dum securio

riorem omni metu me facias. Muginus noster, qui tuum nuper clypeum sumpsit, grandi pollicitatione orexin mihi movit, impetraudi subsidium in causa, solitarijs dudum votis concepta. Hem! opportunam illius promovendae occasionem. Pecuniosum Maecenatem, ait ille, vestra in urbe commorari, qui opum largam portionem cogitet divino cultui consecrare. Nôsse velit, quo id fructu majori. Suggessi modos complures. Inter illos, instaurandum eruditae juventutis seminarium, e quo literarum, et virtutum alumni desumantur cum tempore in usum patriae. Nomen patroni Muginus non aperuit. E signis tamen amicitiae ominor, illum ipsum Gulanum esse, famosum largitoremin usus publicos. Quaeso te, cura negotium, ut det manum pijs consilijs. Magnum quid feceris, zeloque tuo dignum, hoc unum effectum si dederis. Salvum judico meum desiderium, tu illud curare si velis. Et quid prohibet? Argumenta bonae causae non suggero; uberiora

dabis e penu tua. Animum tuum appello, divinae gloriae cupidum, mecum adniti ut velis in tam salubre negotium. Caute tamen, ne quis alter in nostros conatus involet, et gratiae rivum vertat in molam suam. Haec inter nos. Tu rescribe, quid sperandum, et Vale.

EPISTOLA XXXXIII. VERULAMIO COMITI DE VINETIS. De praesenti rerum et temporam conditione, simul et futurâ.

ADventus nuper tuus in urbem nostram, Illustrissime Comes, spem mihi dederat alloquij tui: sed istud negotia tua, et mea modestia non sivere. Nunc per amicum tuum Gravelium salvere mejubes, et quaestionem ingeris de futuris. Humanitatem tuam in alrero veneror, ut etiam salvum te per meam salutem velim. De altero quid

asseram? Rem magnam â me petis, Illustrissime Domine, dum Jovis diphteram arbitrari me jubes, et remota prospicere, hallucinantem oculo ad vicina. Misceri vides orbem, et doles. Nativis odijs collidi nationes audis, et ingemiscis. Levamen ab exitu speras, et illo felici tuorum. An hunc talem ominari fidenter liceat, â meo judicio requiris. Idem hoc ante lustrum urgebas â me per sermonem, cum ad Aulae vestrae Praefectum te convenirem rogaturus Principes ad nostra solemnia. Abstinui tunc fateri me tibi, retardatus alterius praesentiâ, non aequanimiter satis patientis verum adversum sibi. Nunc atramentum istud tibi candide dicet, quod lingua tunc pressit. Mutabitur fortuna: et ab illo id veniet, qui curat haec mortalia. Ecce paucis grandem veritatem, quam tibi fidenter spondeo. Inopinata lux illa si quando nobis affulserit, laetus animi vatem me dices, nî nostros, et veritatem oderis. Id aequitas tua, tua

prudentia, et moderatio, timere me vetat. Effatum istud eventus docebit, ut rosas sua folia, sic vigorem et stabilitatem suam relinquere haec humana. Nec enim radices agunt coronae regentium, quae non eruantur ligonibus. Flores sunt, ultro decidentes e caule, postquam purpurae viror maturuerit ad gloriam. Herbescit interim sonchus e gleba, et aculeatum elevat caput, numerandus et ipse inter hortorum decora, quousque visum satori Numini. Ab isto venit incrementum unius, et ruina alterius. Vide monarchias veterum, vide recentium. In utrisque varietatem spectabis; ortum illarum e vili, fulgorem aliquem in sublimi, semper vanitatem in occasu. Unus aquae haustu principatum emit, alius equo, alius in venatione, alius in aucupio. Tota demum felicitas in lutum effusa exaruit; vel excussa ephippio serpsit in sordibus; vel icta venabulo exspiravit; vel avolavit cum ardeis. Annales consule; miraberis. Sic erit

et in hoc theatro, cujus nunc scenae patent, suffixis ad exitum oculis spectantium. Qui modo in epitasi luctatur, et premitur, triumphabit actor in catastraphe. Nisi haec videris, mendacis fabulae architectum me clama. Si videris, dic laudem veritati primae, e cujus archetypo venit haec altera. Ulterius me non diffundo, contentus, respondisse votis tuis ad meam gratiam. Illustrissime Comes, tu serva te melioribus, ad augmentum familiae tuae, ac tuorum gloriae. Habe me tuum in bonis favoribus, et illum te mihi retine, qualem habui, semper benevolum, et amantem. Vale.

EPISTOLA XXXXIV. ROSEMIO ORONO, AEDILIUM PRAEFECTO. Architectum conduci petijt. Caute agendum cum magnatibns.

offerendum Heriberto Comiti pro nova fabrica, quam molitur. Gratum mihi feceris, si perite cures commissum negotium. Veniat hospes, ut primum licuerit. In suum, ut spero, commodum, et gratiam Heriberti venerit. Opto ut citra longiorem moram. Curet tamen, ut quasi fortuito, non vocatus accedat, tanto gratior futurus, quanto minus alieno vocatu accesserit. Ita caute, ne lagenam rumpamus ad puteum. Suo arbitrio elegisse operas videri vult Comes, non commendatos aliorum suffragio. Rectâ proinde ad ejus fores se sistat, experturus, quid possit. Velim ego, ut prosit homini meum studium, quo dignum habeo. Res vero tuas curabo, quantum juvari meâ industriâ poterunt. Explorare tamen antea per moram convenit, quid spei ad expeditionem. Modestâ manu palpardae sunt pontificum mitrae, lapidibus graves, et offendi faciles. Parandi ad tactum digiti cum cautelâ, ut dignoscatur, quid liceat cum utilitate,

ac decoro. Aveanae familiae salutem â me dicas, valde rogo. Dic, animum illuc meum frequenter excurrere, memorem boni affectus, cui parem ex me reddidi. Triste sit, mutuô illô deinceps carere, dum vivimus. Dabit Deus, ut illo fruamur aeternum. Ad eandem amicitiae sua vitatem te quoque voco. Vale.

EPISTOLA XXXXV. CAROLINO ASTIO SACRAE RELIGIONIS CANDIDATO, Cum Minutius, ejus sodalis, e Religioso Tyrocinio ad saeculum redijsset.

QUid audio de Minutio familiari tuo? Ante menses ad claustrum abijt; nunc redijt ad suos, relicto in agris aratro, quod tractare caeperat. Ecce, ut vertuntur humani sensus? Juvenum maxime inconstantes genij sunt, non firmi satis in arrepto prosito. Quorum orexis par videbatur

glutiendis camelis, illi post annos (heu? quoties post menses, dies, et horas?) cyminum et anethum decimant. Cum et tu, mi Asti, hoc ipso in salo naviges, incertus, quo itura fit tua navicula, non indignaberis solicitudini meae, qua caveam tibi, ne quid temere in hoc negotio, Multa mihi de te cura fuit, multi sermones tecum Ad illos animum te mittere jubeo, ne eadem te levitas fascinet, qua involutum commilitenem vides. Mallent nunc utique parentes optimi, illum suum nunquam fuisse, qui erat, quam desijsse. Amabas illum, scio; et hinc de illius inconstantia doles. Ego utrique affectum jungo, quem amor amborum exigit. Tibi vero me serium monitorem sisto, ut probe discutias, quod statuendum est semel, Vide, num possis, quod nunc placet. Longa, et matura consilia poscit aeternitas. Age severe, quod agis, ne et tui aliquando tuam deplorent inconstantiam, et ego cum illis. Vale.

EPISTOLA XXXXVI. FRANCISCO TORRESIO BIBLIOPOLAE. Commendat illi considerationes ad venditionem.

PUtabam, Torresium nostrum huc nuper mercatum ad mundinas venturum. Sed putabam: Torresius non venit, Agat nunc ergo epistola sermonis officium, et quaerat, quid modo nostris de Musis fiat, ubi haereant, quae spes de novo illarum contubernio? Postquam e typis prodiere, vagari nunc volunt, et ad ementium manus venire. Tu illis dexteritate tuâ dictabis viam, qua in plurium notitiam deferantur per te. Dabis amico tuam operam, spero, libenter, gratias recepturus pro obsequio. Rescripseras nuper, lectione rerum mearum tetuae curiositati fecisse satis. Gaudeo, quod satis: diutius illae commoraturae fuerant in Museo tuo, non dimittendae ad forum.

Nunc â te lustratae satis, peregrinentur porro ad nundinas, vel amicorum ementium fores. Si nullas repererint viantes hae Musae virgines, reverti sinantur ad lares patrios, ut tales maneant. Tamen humanitati tuae censum habitationis debeo, qua illas dignabaris ut tuas. Cura, ut easdem a lieni plures dignentur suâ, et familiares habeant sibi. Fastidium heris non facient insontes hospites; aliunde factum, hilaritate levabunt suâ, quia syncerae. Illas tibi commendo, et me. Vale.

EPISTOLA XXXXVII. MAXIMILIANO URANO. Amice queritur de raris ejusdem scriptionibus. Plura de Motu Perpetuo.

BOnae sorti refero, accepisse me veteris animi, et manûs amicum pignus, cum literis. De affectu quidem tuo subvereri me non sinebat tua

humanitas; de exercitio tamen illius queri amicitia posset, nî tuo parere genio mallet, quam suo desiderio. Difficilem te scio ad epistolas. Nec ego difficilis ad veniam, ejusdem paene nosocomij municeps, cujus te indigenam queror. Si quid tamen deinceps otij tibi fuerit ab officijs, gratum mihi tuo feceris, salutando me tuis epistolis. Nuper acclusas fido latore in domum legavi, cui inscriptae. Ipse tulissem, si tam expedita facultas ad obsequium fuisset, quamanimus fuerat. Publica rerum inquies non te moveat â recto. Mitescet turbo, et in malaciam redibit post motum. Dentes mihi velle, si fallam. Annum porro euntem, tibi felicem ire, ac tuis, ex animo cupio. Unum adhuc. Scripseram nuper Martiano Vicoso vestro de Motûs Perpetui recens factâ inventione. Audio, illum epistolae meae fidem non dedisse, imo questum de me, quod nugas venderem. In eandem sententiam venerum et alij, qui epistolam legere. Dic

illi quaeso salutem ex me, atque haec pauca, quae addo. Novae machinae schema typis editum prodijt Lipsiae, anno currentis saeculi decimo quinto. Formam ajo exteriorem: arcanum artificij author non prodidit. Ubi tamen vidi, omnino veritatem agnovi. Altera subinde editio ibidem in lucem venit anno vigesimo secundo, ubi fuse narratur ingeniosae inventionis historia, ad quam Martianum meum, et teuna cum illo et reliquos ablege Videbitis ibi viros illustres, Mathematices peritos, nomine suo compellatos, qui machinam severe serutati, probum de illa tulêre judicium. Accessit tertium authoris testimonium, publicis typis expressusm, ubi in pretium artis suae centum millia Philippicorum exigit, arcanum nôsse desiderantibus. Pro certitudine veritatis caput suum in pignus offert. Nunquid hoc satis ad fidem meam, et ad testes notae veritatis? Haec Martiano per te scripta sunto, Illum miror ego virum, alias tam sagacem

et industrium, haec publica ignorâsse. Tibi vero mi Urane, si aliquid in aurem dicerem, putas, me fidem inventurum in tuo judicio? Si Superis placet, dies veniet, quo id scias. Interim curioso tibi esse liceat, et novorum avido. Sed cave, ne quid nimis. Ego ne focum augeam, ligna subtraho, ne ipsus urar, si te cum alijs calere fecero. Memento horum, et Vale.

EPISTOLA XXXXVIII. AURELIO THORASSO. Honorifica nihil ad so. De Symbolographia quid sentiat.

LIteras scribo, non meditor. Effudi nuper in illas aliqua e sensu meo; tu illa in tuum detorques, male fidus interpres fidi calami. Honorifica somnias de vili capite, tuo nata in cerebro. Amplector affectum in me tuum: caetera, quae voves, procul â me, et ego ab illis, Tu, mi Aureli, frustra

scrutaris aurum in plumbi fodina. Nihil ad me illorum, quae divinas. Rudi cannabi intexendum non est sericum. Mihi certe ad haec speciosa dentes non pruriunt. Quin ultro si quis eorum gustus in os influeret cum nausea egeretem, operiendum sabulo nobile phlegma. Quid enim haec talia ad animum? Hic solus secum habiret. Istud satis. Atque adeo mentem de me tuam ut mutes, amice postulo. Si tamen curiositati tuae non parcis, mihi te parcere cupio, dum colloquemur. Syncerius tunc sermo in os revocabit, quod intus nunc est in animo. Ultra duos non ambulent secreta. Quanquam quid juverit, sua evolvere, si gratis id fiat, quin et cum aliorum ingratijs? Ussi digitos non semel, nec sine dolore, etsi sine culpa. Carbones declino, si sapio. Cessemus: nec enim modo plura fateri me oportet, nec te scire. De Symbolographia, recens edita, quaeris, quid sentiam? Id, quod debeo; quod authoris meretur nomen, scientia, et

in his literis eruditio singularis. Isthaec tanti mihi est, ut illam nulli secundam judicem. Quem enim virum alium modo censet patria, qui sic Musas colat, et illum Musae? Non moriatur, opto, ne et istae cum illo. Penitus extra ictum fati non est hoc nostrum, saeculum, in quo verum est vetus illud; Qui non intelligunt artes, non amare artifices. Et contra. A libro nunc suo laudis praemium habet, an haeredem habiturus, videant posteri. In illo praeclara omnia. Stylus Horatiani sermonis gratiam spirat, et facundiam, nec sensu latinitatis dispar, nec versu. Quod minus lucidum in utroque putatur, ab argumenta materia venit, minus expedica ad omnium oculos, non â vate. Abstrusum thema in regulas ducere, nunquid difficile? De usu quid? Artem scribendi, his e fontibus pauci biberint, quod vel situlam trahere non velint, vel quod liquoris gustum non sitiant. Sic interdoctorum volumina locum, et laudem habebit liber, uberem

fructum non feret. Quam velim, alijs humaniorum lucubrationibus laborâsse tam pretiosam manum. Sic ego quidem opto, sic sentio, Et istud de Poemate. De regulis symbolorum, et Emblematum, alius mihi scrupulus haeret, quem ne tibi inijciam, missum hîc facio, refricandum in tempore. E visceribus Mundi, quem Picinellus fundavit, massam extraxi. Cuius metalli ea sit, tu mihi proxime arbiter eris. Istud mihi dabit amor tuus, quem constantem mihi cupio, et spero. Talem ego meum tibi ex asse spondeo. Vale.

EPISTOLA XXXXIX. FERDINANDO LIB. BAR. DE CHORESO. Theses publicas ex Jure defendenti, Bona nova de pace constituenda Badenae.

in hominem, nil gratiae â te meritum, nil memoriae. Iconem mittis, cum Thesibus, et te in illa, formatum ad honestatem scalpro naturae, et generosae indolis. Itavultum tuum in altera imagine cerno, atque hanc in tuo. Quam velim, utriusque species hoc in animo haerere, ac manere firmiter, ne quae rasura lineas delcat in oblivionem. Prohibeat sancta pietas, ne quid tale in me. Polliceor fidae mentis studia (auxilia non possum) statura semper ad tuum arbitrium. Subscripta gnome Chronostia felicis ingenij laetitiam notat in folio, dum pacem publicam auguratur, aut vovet. Utinam illa patriae veniat, et Imperio. Nisi festinatam in maturitatem creverit, verendum, ne arescat in hyeme, et in lauri vicem, baculum in terra linquat, contusurum grandes vertices, non amicos publicae quieti. Haec scienti. Serenissimi caduceatores jam haerent Badenae, et fors hodie calamum ducunt in Europae gaudium. Boni

Genij regant manum, quae nobis tranquillitatem scribat. Tibi jam porta panditur ad magna, emenso scientiarum studia. Per illa ut ad fortunam, tuis natalibus dignam, enitaris, omnibus votis precor. Mihi vero, ut be nevolus esse non desinas. Vale

EPISTOLA L. JUSTINO PELICANO. Per eum D. Parenti tarditatem responsionis excusat, et offert sua obsequia.

QUid dices, mi Pelicane quid eximius pater tuus ad meum silentium? Diuturnum est istud, non abnuo, sed tamen etiam citra notam meae incuriae. Negotiorum copia, amicorum interpellatio, et quotidiana plurium necessitas, meo me officio prohibuerunt. Nec ab illis cessatio in dies. Dabit igitur genitor tuus tarditati veniam, quam et spero, cum eam per charissimum filium petam. Nam

scio, quam hujus potens sit ad cor paternum eloquentia. Per eundem quoque gratias dico pro libro, quem benevole missum accepi. A filij manugra tum accidet patri obligationis meae lytrum, qua teneri me fateor. Sic largitorem suâ monetâ solvo, qua pretiosiorem nulla sagacitas invenerit. Vides modo, optime Pecane, quantum tuae praestantiae debeat mea tenuitas. Si haec â valore tuo pretium non acciperet, haererem in aere parentis tui, nunquam solvendus debitorum vinculis. Caeterum hortor alacritatem tuam, mi Pelicane, ut bonarum artium, virtutumque studio, teipsum urgeas, dum magnis consilijs maturus id audeas, quod ipse spebus tuis praefixisti. Deum oro, ut votis meis, tuisque desiderijs annuat. Eum ipsum tuis mihi suffragijs benignum effice, ac Vale.

EPISTOLA LI. JOANNI INGELIO. In ludis theatralibus primo observandam esse Artem: caetera, in postremis esse.

TElam e tela dueis, mi Ingeli, et in rem tuam callide, ae calide. Nec improbo studium. Id minus ad sensum meum, quod quercum excutias Boicam, non Dodoneam. Quanquam et illa susurrum edat (oracula non potest) si quando meliori movetur spiritu. De partium titulis quaerebas, in quas distinguitur Tragaedia. De his cum eruditis sentio, proboque, si docte id prestent, quod splendide praeferunt. Si vana nomina sint, proscribuntor theatrorum foro; ita Musae sanxerunt, cum Apolline. Advertit me curiosa sedulitas non semel â multis curari haec parerga, rem negligi, contentis, placuisse scenarum specie. Vel vanitas illa sit, vel imperitus error. Hunc arguere, vetat modestia: illam explodunt

eruditi, aut silentio damnant suo. Pudor! ita aliquos puerascere, et nuces proijcere in scenam. Serium negotium est, si quod aliud, cum arte gratiam conjungere. Errant, qui illa sepositâ, hanc sperant. Illam etiam imperiti sentiunt, etsi non intelligant. Nam et ipli plenis animis abeunt â ludo, ubi ars choragam agit. Hac otiante, utrorumque stomachus vacat, etsi pastus abscedat oculus. Ad artem igitur prima manus tendatur, et adhibeatur ad officium. Caetera in secundis sint, terrjisve. Sive scribatur, sive omittatur partium poetica appellatio, nihil admodum interest, dum sit. Etiam sine hedera valet massicum. Sed jam de arte ipsa quaeris, quid sit. Hoc equidem supra me. Dicant, qui nôruodt. Ego procul â Jove, nebulam video fumantis arae; thuris odorem non traho. Haec ad pellaciam, qua me provocas in arenam criticam de scenarum varietate, ac modo. Verum ultra orchestrae septa non salio. Tu videris,

per quem ducaris. De periochis, caute formandis, vel omittendis penitus, aliquid mei sensûs in te reperio. Verum in gratiam delibilioris vulgi delirare, antiqua lyra jam est, quam doctus etiam minister Apollinis non metuat. Habes hîc, quod petijsti. Sed ita habe ut me non arguas, si quid minus ab tuum judicium mea scriptio sit. In hac meum lege, et amanter Vale.

EPISTOLA LII. HIERONYMO MARSO, CONSILIARIO AULICO. De aliorum officialium mutationibus in Aula.

ITane verum, quod fama de te, mi Marse? Ad aliud concilium te propediem iturum dicit. Si ad mentem tibi fuerit destinata profectio, plaudam felicitati. Alias, compatiar dolori. Eundem â te affectum Galienus tuus

exigit, dandum sibi. In eodem torculari sudat ille, si sermo non fallit, qui per urbem ambulat. E sermonibus humanum sensum judico, non judicium. Ab aula procul, ad ruralem praefecturam ablegandus dicitur, melioribus dignus. Nunc tamen hic stylus est. Motus adhuc alij expectantur ab Aula. Comes Marsicanus, intimi concilij Praeses, ad suburbana secessurus dicitur. Si positis clavibus id aget, quanti motus tum in populo? Multorum linguae pruriunt in querelas, multarum oculi in lacrymas, Maecenatem plangentium, duris in rebus benficum. Quaestor Lupicinus adhuc loculos tenet, sinentibus fatis. Et tenebit illos porro in calcem usque, si illa siverint. Quanquam laeso pede sensim ad ima claudicet; vel ideo festinus satis ad scrobem, ubi claudum hora citaverit. Veglinius, Aulae Mareschallus (utor officij voce) capite, ac ventre tumidus, scipionem manibus gerit, cothurnum pedibus. Illo Principem terret, his

subditos premit, verborum parcus, non verberum. Sellam illi movisset aequitas, nutantem nî firmâsset Purgiani favor. Sed is errorem modo dolet suum, non aversurus imbrem denuo, si quis venerit. Quam bene ab his turbis positi, mi Marse, ridemus fulmina grandium. Religiosa simplicitas aularum turbulenta dum videt, securitatem laudat suam, et gaudet. Mediam tibi viam fortuna aperuit. Supra vulgum elatus, ad prima concilij subsellia non ascendisti, quod volebas. Beatus, si tenere stationem didiceris. Ego ab his procul, te, et alios cum mundi fluctibus luctantes dum considero, mihi quietem gratulor, tibi vero felicitatis portum vehementer opto, post haec pericula. Vale.

EPISTOLA LIII. JOANNI BABYLAE BIBLIOPOLAE BURGENSI. De pretio librorum soluto, et de imprimendis Baldeanis operibus.

VEterem in te amicum agnosco, et novum veneror, cujus beneficentia me meis exemit angustijs. Mitto proinde libros per me ab alio conductos ad emptionem, non tamen solutos pretio, quod â me pendendum erat, nisi tua me dexteritas liberâsset metu. Tu me quaeso vicissim tuos in usus verte pro libitu. Nam sponte meâ volo, quod beneficiorum necessitate debeo. De Purâ multus mihi tecum sermo fuerit, si quando fuerit. Pruriet tibi audiendi orexis, ubi primum terum gestarum saporem senseris. Bona de te Pulverius mihi dixit, vere bona, si vera. Decretum tibi esse ait, omnia Baldeana opera, hucusque dispersim edita, aequali folio et charactere

in publicum edere. O literarum Custodes Genij fortunate consilium, optimo Babylae animum et vires date, exequendi, quod cogitat. Videant tunc exteri, Baldeum Alsatam â superioris Germaniae Provincia peregrinum non esse, qualem multi aut perperam credunt, aut faciunt. Adhibe manus amicissime Babyla, et tuo cum emolumento, eruditorum expectationi consule. Nunc ab amicis vota tibi salus per me venit. Tu illis duplicatam mitte per mo, ut cum illis occasio mihi sit chari sermonis de te. In pugnum contraho plurium nomina, folijs pluribus ampliora. Tantum in memoria et gratijs huiatium meus Babylas est. Et sit diu. Mors magni Principis, quam nuntiâsti in tuis, fors aliam Mundo Politico faciem dabit. Utinam felicem bono publico. Tibi vires ad labores precor, et post istos mercedem. Hujus portionem aliquam ut et mihi, licet parum merito, per te caelum conferat, rogo. Istud suffragijs tuis effice, ac Vale.

EPISTOLA LIV. CLAUDIO RASTONI. Dat rationem, cur petita non miserit.

ULtra mensem ad te scripturio, mi Rasto, nunquam scribo. Nam calamus mihi saepe in votis fuit, non in manu. Unde hoc? A quotidiannis, quae nunquam evolvere me sinebant mea scrinia, utut volentem gratificari tuis usibus, et promere aliquid in rem tuam. Deinde ominari haud licuit, quid meorum ad orexin tibi foret, aut ad necessitatem. Si huc te via tulisset ad colloquium, de utriusque animo futura erat candidior apertio, quam per chartam et calamum. Lentus hic, et intutus mentis interpres est. Opportuniorem dabunt tempora (si nos amant) jungendis ad dies. Ego certe non declinabo ab urbe vestra, nunquam visa, saepius desiderata, si quando me in occursum fortuna vexerit. Interim patentiam â te postulo, et animum simul

tibi firmum precor ad labores officij, quod geris. Multa in isthoc aspera; sed par etiam copia fructuum. Non ego renitentem importunus monitor urgeo, ultro volentem hortor ad egregia. Hîc iterum in desiderium optati colloquij recido, plurium cupidus, quae ex te audiam, et vicissim loquar. Tu â Superis exora mihi mea disideria; et in ijs certe tua completa videris. Vale.

EPISTOLA LV. ANDREAE DANTISCO. Vitanda prava consortia.

MUltum mihi gratulor, â timiditate tua me tandem literarum aliquid extorsisse. Insuper et gratum habeo illarum argumentum, quo ver amaenum, et longae vitatem mihi precaris. Istam tibi evenire caelites faciant, viribus, et annis vegeto, sicque constanter ituro in longam seriem lustrorum.

ita Deus jubeat, faxitque, in cujus manu sunt sortes hominum. Ab ejus benignitate veniant, opto, felices anni, fructibus uberes, et meritis faecundi, quorum spe abundat indoles tua, magnorum capax. Tuâ industriâ fac, ut maturescant fruges modo latentes in culmo. Ego stimulum addere non cessabo, ut et mea, et optimorum parentum tuorum desideria impleantur in te, quem cum illis amo, et foveo. Eum in finem isthaec suggero. Prae omnibus curam ani i seriam tene, ut ne quid vitij trahat vel â naturae imbecillitate, vel iuventutis impetu, vel alienâ conversatione. In hac cautum te gere, cum sociorum delectu. Bonos elige, moribus et linguâ honestos. Quos tales non esse noveris, fuge, vita. Citius adhaerebit aliquid corruptelae, quam ipse notaveris, nî te subtrahas illorum consortio. Qui aromatica in taberna versantur, aliquid odoris retinent, qui ipsis paene inscijs in nares aliorum influit. Sic

notantur, unde venerint. Plurimi fuissent boni, si cum malis non fuissent. Eadem veritas ne quando et te atro calculo signet, mature prospice, ut â naevis caveas. In hoc certamine opus tibi forti animo, ut rideri non metuas cum illorum colloquia subterfugeris. Ita solent, quibus venalis pudor est, et honestas in contemptu. Cavillis lacerant eos, in quibus modestia elucet, ne ipse tenebriones audiant, dum probitate non nitent. Putant, damnaturos se improbitatem propriam, nisi virtutem carpant in alijs. Sine garrire: tu quod ingenuo decorum est, constans perfice. Cessabunt illi calumniari, si tu â virtutis tenore non cessaveris. Enim vero laudabunt in te, quod in seipsis non reperiunt. Virtus etiam â reprobis pretium habet. Ita certe in animo sentiunt, tametsi verbis oderint. Alterum te moneo. Naturae lapsus ita corriges. Primo teipsum inspice, quorsum illa te inclinet suo pondere. Unum, alterum deprehendes, quod limâ

egeat, ad nitorem. Singulari curâ feraris in singula oportet, ac quotidie ad rationes vocabis animum, donec viceris. Crede, non diu luctaberis, quin bellum conficias, si serio pugnaveris. Prae omnibus in turpia te averti sinas. Tenax illud vitium juventuti praecipue inimicum est. Ad illud aetas, sensus, et malus genius alliciunt. Si semel hoc in sisco haeseris, facle non exibis. Felicius per cautelam stabis, quam ad rectum redeas post errorem. Pudet: ac piget audire tot mutationes bonarum mentium. Tu procul esto ab illis, si te, si Deum amas. Hic certe dignus affectu nostro, et servitio, tam liberalis erga nos praemio, quam auxilio potens. Istud dispensat largiter certanti militi, illud coronato victori. Pluribus jam te non urgeo, quem scio utlro festinare ad laudem. Unum tibi â Superis precor, ut perseveres. Vale.

EPISTOLA LVI. NICOLAO FERONIO, Confecto religiosae vitae tyrocinio, solemnia vota professo.

TAndem ad votae venisse vota tua, mihisane gaudeo, et tibi amice gratulor. Quin et in illius laudes memet excito, qui tibi consequi metam dedit. Mea quoque desideria in tuis completa teneo, et laetor, Quid nî hanc magis si quid tibi ad successum contulit mea opera? Pretiosius non laboraverit benevolentis industria, quam in hac tua felicitate. Cum ad aram procumbes Religionis victima, scintillam unam ardentis in te Spiritûs pro me Numini dica, cuius â favore venit, ita nos stetisse hactenus; et veniet, spero, ut porro stemus. Utriusque nostrûm meta sit, feliciter tandem eidem cadere post labores. Id tibi sero, mihi propere ut fiat, opto. Sed fiat, quod illi visum, cujus nutui parere, nostra

beatias est. Mutuis eam precemur suffragijs, dum praestolamur hîc fata nostra, et quietem in illis. Gratias habeo literis tuis, et affectui, atque in utrisque tuam mihi constantiam voveo. Ego vicissim tibi meam polliceor. Vale,

EPISTOLA LVII. CANO VIRNIAE. Adolescentem in literis erudiendum ejus curae commendat.

SUb finem autumnalis otij e scholis nostris ad vestras abijt Franciscus Nobenus, Senatoris hujatis filius, ut â parentum amoribus procul, severiori manu ducatur ad Musas. In harum studium suâ indole fertur; uti honestatis amante, sic morigerâ, et patiente disciplinae. Ab hac, et ab ingenij capacitate, qua pollet, sperari fructus, par votis, poterit, si per culturam promoveatur ad perfectionem.

Rogant per me Parentes optimi humaniter, ut manuducas illum ad profectum. Animum fovet adolescens, â laeculi curis alienum; abiturus ab his ad sacra, ubi primi flores maturuerint adfrugem. Adhanc ut animaret semet, discessit â suis, laxiori eorundem charitate parum conducente ad finem. Illum ut cures, et authoritate tuâ ad idem studium voces etiam Eusebium Collegam tuum, humanissime te compello. Laborate una, ut respondeat Parentum votis desiderata felicitas. Alumnum fovete, non indignum affectu vestro, curâ, et amore. Operae fructum â parentibus expectate; â me vero, et â Nobeno meo, gratam memoriam. Vale.

EPISTOLA LVII. JOSEPHO CASTULO, Juveni academico erranti, ad meliora reditus suadetur.

optime Castule. Cum hinc ad Academiam pergeres, monitor tibi fui de periculis, quae ibi frequentia. Nunc veritatem amici praesagij expertus, laudas fidem meam, et tuam deploras levitatem, aut incuriam. Intelligo. Modestâ confessione lapsum te dicis in glacie, quam tibi fragilem descripsi, ut praecaveres. Ah! mi Castule; sic etiam in horto tuo creverunt spinae, olim tam florido, tam culto? Mussitabat aliquid anceps fama de te: descivisse â recto, non dicebat. Timor tamen aliquis ab his sermonibus mihi venit, ne quid doloris nasceretur ex illis. Tu modo dubium absolvis; dum tua errata mihi confidis ad correctionem. Laudo candorem, unicum maeroris mei lenimen. Istum mihi facit tua mutatio; illum synceritas tua, et spes meliorum. Quae singillatim expressisti in tuis, partite jam non persequor. Alia occasio dabit, ut id possim sine periculo. Amicorum secreta scrinia alienus arbiter non inspiciat. Unum

istud fidus monitor te hortor, ut festinus ad viam redeas, qua excessisse te fateris, et ego doleo. Amplexabitur vetus AEneas Ascanium suum, inter Trojae rudera vagum, et in portum efferet. Sequere ducentem. Sed vide, mi Castule, quid sit Iuvenem esse, in libertate improvidum, et suo genio currentem per sata hujus vitae. Praecinui infelix vates, quod nunc sentis. Maestitia mihi pennam eripit. Abrumpo. Vive melior, et Vale.

EPISTOLA LIX. PHILIPPO BREVANO. Dolet, prospera non evenisse, quae sperabantur.

EPhemerides annui cursûs, ut audio, legere desideras. En mitto, et me in illis. Liceat utinam per has literas vivâ tibi voce sermocinari! Mea debita loquerentur illae, mea obsequia; antiqua dicerent benevolentiae in me

tuae testimonia, in hoc animo descripta, et mansura in aevum. Ita Deus me firmet, ac sancta pietas, quam obiter nunc testor. Tu vero mi Brevane, quorsum abijsti â nobis? Crede mihi, spes grandes intercidêre multis de te, in unum angulum detruso, digno haberi ab omnibus. Duri hominibus inflexa asperitas ijs invidet sua solatia. O fata! Eo saltem nunc vota volent, quo non ivêre magnatum consilia. Felicissimas tibi Calendas voveo, cum longa illarum seire. Tu mihi amorem repende, quo uno beari me cupio, et Vale.

EPISTOLA LX. TREBATIO FEROLETTAE. De modo notandi ex authoribus.

PRolixiori scriptione nuper factum satis credebam votis tuis, quam de notandi necessitate tibi exhibui. Nunc ad alteram me provocas, dum

modum notandorum practicum desideras. Invitus ad hunc lapidem trahor. Tergiversandi duplex mihi ratio est. Prior ex me: dum tibi judicium meum prostituo, ea digna notatu censendo, quae seligo. Tu vicissim nihil admodum praeter communem sensum in ijsdem reperias. Altera ex te; ne, dum mea, perperam excerpta miraris, illa ipsa contemptim asperneris, et me in illis. Unde suadentis authoritas deficit, et tua fides, ac aestimatio. Qua perditâ, nullus fructus in te, irritus vero labor â me. Ecce mi Feroletta, quam ad incudem me voces, ubi nec tibi agere honestum est, nec mihi decorum pati. Ego quidem meam tibi ignominiam lubens condono: tuam quî exuses, vide. Scribis igitur, Bidermanni Utopiam te ingressum, avide cupere, quid in illa selectu dignum occurrat, et quis illorum tenendus modus sit. Ex meo sensu sic ago. Folium paro. In ejus capite praefigo

titulum. Utopia Bidermanni. Eum literis majoribus exprimo, vel subtus ductâ lineâ distinguo. Ex lectione noto sequentia.

Ejus sales hodieque [correction of the transcriber; in the print hidieque] mihi in memoriam sunt.

Plura tu seliges pro tuo palato, quae ego pauca pro meo. Lineae subscriptae phrasibus id officij praestant legenti, ut illico gemmam prodant, latitantem in concha. Nunc etiam ad Poetas abeo, mutuatum aliquid ex illorum floribus. Primam Horatij odem aggredior.

En alterum schema Lyricarum phrasium ex Horatio. Ad latus, illarum sensum adjunxi, in subsidium memoriae, si fors illa post primam lectionem non satis fideliter eundem retinuit. Paucis illum verbis in mentem revoco. Aevi nostri Lyristes, Baldeum, Sarbievium, alios, non attingo, plenos

optimi floris, et inventorum gratiâ. Ad illos te mitto, divitem sane rediturum ex eorum fodina, dicam, an gazophylacio? Indefesse ut illis manum applices, valde tibi author sum, et hortator in paucis. Nunc e Lucani Pharsalia fructus aliquos affero. Tu gusta, num ad palatum tibi sit illorum suavitas, robusto spiritu vegetata. Chartam igitur paro; primo in Limine scribo: Lucanus.

Postquam hostes nullos habueris, quos delles, tunc bellum civile excita. Illi hactenus non defuere.

Vctirix causa Deis placuit, sed victa Catoni. v. 125. Laus Catonis, qui par superishabetur.

Cesso, pluribus fatigare patientiam tuam, mi Feroletta, et officiosae humanitatis periculum facere, Pauca sunt, quae huc transtuli, sed puto selectiora pro aestimatione. Singula si notem, quae digna calamo, et doctorum judicio propinat hic vates, totum describam necesse sit. Ipse lege Lucani Pharsaliam, et sublimem de rebus sensum, pari verborum arduitate ex pressum, miraberis. Idunum modo praestiti, quo modo utendum ducerem in annotandis phrasibus. Defunctus officio meo, tabernam hodie claudo. Si merces in illa posui, tenuis monetae, vel nullius etiam pretij; solvendum illud tibi sit, qui propolam me esse jussisti, vix bene gnarum, sibi ipsi, minus alijs utiliter laborare. Opto tamen, et sanctas caelorum Musas precor ex animo, ut tibi otiosam esse non sinant charitatem meam. Imo et me

hujus meae, teque industriae tuae fructum aliquem frui benigne faciant. Collegas tuos ex me saluta peramanter, et dic, me valere ad illorum studia; quibus tamen liberalem me esse importunae multorum interpellationes haud sustinent. Ecce mi Feroletta, pumilus sum, qui sic avocor. Gigas si forem, quid mei vobis alieni relinquerent? Vos qaulem qualem tandem vestris me affectibus fo vete, quod unum cupio, futurus ad usus vestros et commoda. Tu mi bone, cum tuis Vale.

EPISTOLA LXI. PAULO VIVIANO, Viro Consulari, ut amico gratificetur propter contubernium.

LEgatione ad re fungor, venerande Viviane, interpellatus â Rubano, viro honestissimo, cujus filium liabes in tuo contubernio. Hunc ille cupit ad mensam Vinimontij, et eubiculum

admitti, paribus nummis solvendum. At ille tibi in suspicione est, qua fortunis suis, pignorique diffidis. Verbum ille suum, fidem et manum offert, non defuturum se praestando debito juxta leges consuetudinis in tempore. Puto, secure id te posse. Quanquam vadem me non fecero, si quid humani intervenerit sponsioni. Nam quomodo id possim? Absque hoc fuerit, non habebis, quod damnis tuis metuas. Integritas viri stabit pro fide, si id gratiae illi dederis, quod postulat. Et sane dabis, si rationes domesticae siverint, quibus ego vim non facio. Dum uni amicorum gratifior, alterius consilijs obsistere non debeo. Ami cum save dic tuis ex me, quos scis me velle; et cum illis Vale.

EPISTOLA LXII. SIGISMUNDO RADEGISIO Religiosa vota Professo.

GRatissimae mihi venerunt tuae literae, tum â manu, tum ab argumenta. Illam veneror; istud utrique nostrûm gratulor: tibi ob festivum gaudium, et consummatam votorum expectationem; mihi ob sensum laetitiae, amicis communem. Hoc tamen singulare mihi, quod inter illos me censeas, quibus felicititem tuam communicatam velis. Quod quidem ab humanitate tua accipio, novo de bito gravior. Augeatur, opto, cum annis, et laboribus tuis divinum ob sequium, et aliorum fructus, cui serviunt tua studia. Inter hos, me minimum ama, et sacris officijs fove. Posliceor paria; tum maxime, ubi Numini litaberis solemnis hostia. Cura bo, ut inde collecti cineres etiam aliquid caloris excitent, quem tuum in

focum, luculenter alias ardentem, devotus congeram. Hac tamen id lege sancio, ut tuum in me refundas cum incremento. Ita vive, ita vale, mei memor in tuis sacris ad Deum.

EPISTOLA LXIII. SIMONI GUNDARAE, PAROCHO TEISENSI. Scribit pretium libri, quem petijt. De morte comitis Villani.

IMprovisa mihi venit epistola tua, Venerande Gundare; grata tamen, quia â te. Quin et ab argumento mihi jucunda. Bona vota in annum attulit illa: reddo paria in annos, quot tibi suprema diphthera scripsit. Vota nimirum illorum, non annos, quos cum dare non licet, velle liceat, et â caelitibus precari. Librum insuper, recens editum petis, quem non mitto, ne accepisse paeniteat. Auctius emendo

pretium ponitur, quam quod egenus Curio solvat, qualem te fingis. Praemonere placuit inscientem negotij, ne dolor veniret cum libro. Si tamen placet emptio, curabo, ut satisfiat volenti. Interim dum sciam, quid agi velis, nihil ago, ne ad mentem tuam actum non sit, si quid egero. Reliquis, quae nosse per me cupis, vices reddam, ubi proxime ad tuas rescripsero. Sed quale tu mihi nuntium, venerande Gundara? Illustrissimum lumen nobis extinctum Iugeo, dum Villani excessum lego. Jacturam profecto magnam fecimus in viri clarissimi dolendo funere. Quam vereor, ne Musarum chorus obmutescat penitus, amoto Maecenate, et pertissimo canentium patrono. Sed communi fato reclamare quis audeat? Praegressum sequemur omnes, ad nutum ituri vocantis Parcae. Iter illud fortunate ut finiat, ego tibi, tu mihi conabimur. Preces meas absolvo, tuas expecto. Vale.

EPISTOLA LXIV. BENNONI COSSAE. Servare se scripta sua ad proprium placitum, non ad editionem.

APerta semper in me manus est tua, mea parcior in te, et ad literas clausa. Excusa, quaeso, hanc culpam in me, ad quaevis officia, quam ad scribendum, promptiore. Nunc uno epistolio testor, quod repetitis tuis debebam, amico etiam ex munere gratis. Volumen asceticum ad me misisti, quo classicum antagonistis canebas in Polemico Religionis campo. Gratum munus, pari munere dignum Meorum aliquid elicere cupiebas e scrinio. Cessa, movere cramben, toties motam. Ad forum publicum non sunt mea, ad caminum et cineres itura quondam cum suo. Gundarus Oscia tamen, cliens quondam tuus, commodum mihi fecit, describendo chartas meas eleganti manu, quam solitudinis

levandae studio ijs impendit. Praeter consilium meum labor hominis mihi servijt, cui uni gratificari tunc volui, custodiae suae solatium flagitanti. Illas tamen nunc servo, collectas in fasciculos ad meum placitum. Est enim aliquid in earum aspectu, modeste fateor, quod allubet. Titillamur, ut patres, faetu nostro, laboribus nato, et maturato ad fructum. At quid hoc est, mi Costa, quod tu e lucta in solitudinem cogites? â dicendi, scribendique studio ad quietem? Excurri nuper ad montium confinia cum Giwelio nostro, semper amicissimo, tuasque designationes mecum in animo tuli, Locum speculabar, consilijs aptum; et reperi. Siquem sors bona Maecenatem dederit, qui foveat, utriusque nostrûm votis factum erit satis. Ibi extra mundum positi, in igneas caeli arces volabimus, â vulgi rumoribus procul, et metu. Vale amandissime Costa, et hunc animum meum ad superna tecum avehe.

EPISTOLA LXV. WILHELMO DESCHENWEIDIO, TOPARCHIAE TINGOTENSIS PRAEFECTO. Excusat silentium. Quid famae sit de publicis grassatoribus.

TUi memoriam hoc folio testor, et tuam mei. Istam tu mihi geminis epistolis probâsti, amico in me affectu plenis. Tardius quod vices reddam, quam finat urbanitas, non excuso. Humanitati tuae culpam dico, absolvendus, uti spero, in familiari judicio. Tamen etiam aliquid causae intervenit silentio, â multis inquam, occurrentibus in dies, quae scriptionem retardârunt, etiam summe volentis ire ad tua obsequia. Defectum suppleat animus hic meus, saepe saepius conversari solitus cum veteri amico. Nec ab eodem cessabit, dum vitali spiritu vigebit

inter haec humana. In procinctu nuper steteram exeundi ab illis, ita urgente aegritudine. Supera potestas nondum voluit. Interim dabo me bonorum usui, qui uti me poterunt, et volent. Inter eos imprimis te veneror, vir clarissime, et ideo faustissima tibi voveo, duratura in aevum. Quid de publicis grassatoribus agatur, infestantibus vestram viciniam, per te intelligam, qui nôsti. Detenti vinculis dicuntur non pauci, trahendi propediem ad sublimia jubente Nemesi. Funesta illorum facinora horrorem audientibus creant. An ex vero, sciam per te. Saluto familiam tuam, et te primum in illa, omnium vestrûm obsequijs devotus. Vale.

EPISTOLA LXVI. FRANCISCO TORRESIO BIBLIOPOLAE. De libris mutuo missis, et venditis.

nescio, an e re ementium siet, an e tuâ. Si tamen eo inclinat tuum judicium, citra formidinem obsequar. Bibliopegi laboribus instructionem dabit impressum folium, quo compingendi modus traditur. Illum si legerit, non errabit. Ne tamen in me culpa sit, unum saltem colligati voluminis exemplar mittam, ubi se occasio dederit. Gnava curatoris industria sine fructu non laborabit. Brevis epistola pro longiori interim sermone sit, quem cupiebam, quem cupio. Hactenus infelicitas mea desiderato solatio me frui non sivit. Sinat utinam deinceps. Alteras tuas, de precum canonicarum libro, cathedrali Decano tradidi, avide praestolanti responsum â te. Dicet ille pro obsequio orationes ad Deum suas, et ego meas. Tua vicissim suffragia necessitatibus meis amice postulo. Vale.

EPISTOLA LXVII. SIMONI ISSO, Libros vendendos mittenti in Belgium, respondet.

DE Belgis quod tu quereris, idem ego de nostris. Ultro hi quidem spoponderunt suam operam; nunc repetenti condicta studia, nihil faciunt. Supasius etiam verba negat scribenti, O meam simplicitatem, et illorum fidem! Ego in re utcunque meâ, cum invitis non litigo. Doleo, moleste tibi factum per me, rogantem tua obsequia ad laborem, distrahendi librum per te inter emptores. Ultra nil exigo. Si quid tamen movendum putes, tuâ voluntate id age, non meo impulsu. Satis excusavero editoribus meam industriam, exhibitis tuis, et aliorum literis, laborantium in hoc negotio, quod totum charitati tuae, atque prudentiae committo, et me utrique. Vale.

EPISTOLA LXVIII. OTMARO DANDIRAE. Ad encaenia.

EPistolam nuper legi â tua manu descriptam, ab ipsa humanitate dictatam. Utramque mihi amicam veneror et meis in honoribus pono, quod utramque mihi sic. At ego quid reddam? Urbanitatem inferiorem non debeam; parem vix possim; majorem, desperem penitus. Volupe mihi tamen, tuis, tuorumque me in affectibus esse, solidis illis ac fidis, nihil habentibus adulterini coloris, qualem et hunc animum scitis. Invitatis me ad vestra solemnia. Gratum habeo vocari, et meis e votis est ad vestra currere obsequia. Quid vetat? Vobis ego in suspicione de renutu sum: certe praeter culpam id meam. Dudum mihi pruriebat animus isthac festivitate ad meos ire, et amico pasci sermone; nunquam me sic amavit felicitas, ut possem;

nunc etiam ut velle non auderem. Caro veneunt hae gratiae, nonnisi meritis debitae, qualia in me non numero. Sed et spem hanc mihi subducunt tempora, quae vivimus. Dura illa et misera in publico, dubia in privato. Vim facio desiderijs meis, et illa necessitati subijcio. Mihi certe sic ad animum est, uti luctanti cum adverso flumine. Impello me sursum: retrahor. Ad vos cunt amores mei, sermones mei, meus animus: subito haerent, aut refluunt. Vivite vos, mei ad Deum memores, vestris vicissim usibus meum famulabitur obsequium. Valete.

EPISTOLA LXIX. OSATO UPAEDIANO. Suo se genio regere volenti, submissionem suadet, et obtemperantiam, moderatoribus praestandam.

fuit, optime Osate, nec spes inferior de tuâ probitate, cum literis continuandâ per aetatem, Illud e tuis dotibus mihi venit, liberaliter ingenitis â natura. Istam promisit recta indoles, ab illis laudata, quibus nota. Hanc tuam â priori nutare nunc audio. Falli de te cupiam testium crisin. Sed vereor, ut plurium oculi errent in colore tuo, quem in te non sane candidum viden. Istum ego tibi candide exhibeo. Moderatorum impatiens esse diceris, et obsurdescere ad disciplinam, exosus ferulam, ut ais, pueris gravem. Heus, mi bone: quo censore praetextam posuisti, emancipatus obsequendi legibus? Procul â te hoc noxium dogma male feriatorum sit, quorum usurpata lex vetat parere alteri, quam suo libertatis genio. Imprudens levitas! Putas regium Macedonem gentibus unquam injecturum fraena fuisse, nisi illa didicisset ab Aristotele pati? Dum Nero prehendit manum Senecae, strenuus ad virtutem ivit: in vitia praeceps post

contemptum. Haec juveni scribo, eruditionis cupido, et capaci. Codices fastorum lege; millena videbis bonorum naufragia, qui spretis rectoribus, clavum ipsi suum tenebant. Ubi ventis vela permisêre, in scopulos illisa navis perijt, et hi cum illa. Adhuc tabulae passim natant in hoc infami aequore. Poeta cum sis, et Musarum amator, fabularum commenta inspice: leges paria. Si Jovi semper vigilâsset Argus, nec ille fefellisset custodis oculos, nunquam inter aprorum fruticeta sorduisset procax leno, aut medijs mugiisset [reading uncertain: print faded] in undis. Ita veritas probat, sive fabularum involuta velamine, sive pura, suisque lineamentis conspicua. In his tamen infimis te morari non velim. Ad altiora prvoco. Christianus es; et vel ideo sanctae virtutis alumnum te profiteris. Ad hujus amussim componere mores oportet, ut nominis mensuram impleas, quod geris. Nulla non aetas eget moderamine; illa praesertim, in qua nunc ambulas. Nisi

juvenis ad seria te vertas, vir non facies; aut volentem facultas dest tuet. Regere parendo discitur. Si modo majorum consilia non prensas, tunc minus accipies, cum inter Catones te locatum putaveris cum aetate. Duplex error: alter â ruditate, alter â fastu. Illam nunc contrahis, dum disciplinae non assuescis. Iste vel invitum occupabit, ubi te imperitum fateri erubesces. Mature nunc apta genium ad honesta, quo tuorum vota te trahunt, et tua, si recte sapis. Quin et mea si respicis, id facies, quod nunc te moneo. Tibi, aliisque consulere noveris, si nunc parendo normam regendi didiceris. Pluribus te ultra jam non fatigo, ne nauseam ingerat satietas, et ferculorum copia. Haec pauca bene digesta, gustum tibi virtutis parient, et ex esu vigorem. Hunc tibi â Superis precor, et salutem. Vale.

EPISTOLA LXX. WERNERO NUSIO. Poesin scenicam, et modum struendi theatra, paucis doceri non posse.

DIvinavi. Siccine tibi pura veritas stomachum movit, mi Wernere, quam glutire oportebat hianti gutture? Rem arduam dixi Poesin scenicam, ejus regulas ab authorum praeceptionibus petendam. Quaeso te, quo alio ablegem morbidum, nisi ad archiatros, Poeticae scholae magistros? Tu Philosophum illum in suis spissum nimis, et aridâ brevitate difficilem quereris, cujus sensum vix assequaris. In hoc quidem tecum sentiunt, qui stylum Aristotelis nôrunt, et ingenium. Sed haec difficultas in eo est, quod e Graeco in Latinum instituta translatio, strictius adhaereat nativis phrasibus, ad verba paene singula reddens sensum. Huic obscuritati lucem affudi Sylvestri

Mauri limpidissima explanatio, ad quam te remitto. Vir ille aeternâ dignus memoriâ sit, etsi praeter expositionem Aristotelicam nil praeclari gessisset inter humana. Volve; et tua cum veritate meo gratias consilio dabis. Scriptores caeteros, Donatum, Balbinum, Cygneum, â me dictos tibi, fusos nimium redarguis, et exerrantes ad ardua, quae tibi ad mentem non sint, paucis erudiri cupido. Hinc indignaris mihi, velut nolenti, in amici gratiam, conari aliquid, gratum, et fructuosum tibi. Propera lentius, mi Wernere. Quandonam in causam tuam non ivi, cum id peteres? Aio, etiam non petentis commodo me dedi, cum id agi intelligerem. Non ego ad strepitum tympani praesto, quae amicis soleo; imo et non amicis mihi. Talis ego certe nemini. Atque adeo culpam in candore arguis, quam iste non gerit in se, quia candor est. Nam quid scriberem? Vanus sim, si mihi affingam e sensu meo, posse me aliquid in his

literis, politum ad artis formam. Quod aliorum de me honestus sermo loquitur, nescio, an verba sint an, affectus, an judicium. Illa in errorem me ducere non debent: istud amplecti, modesta veritas vetat. Sed sciam: quid jam exigis? Iliadem in nuce si dedero, tu metuis in illa dentes frangere, avidus edendi nuclei, â putaminis duritie refugus, rumpendi per laborem. Fusius si egero, eandem in me querelam reijcies, quam assignatos in scriptores sparsisti. Acquiesce igitur, aut juste ut excandescere ad repulsam tibi liceat, pete, quod possim. Jam vero et structurae theatralis ectypon postulas: nunquid â pictore? Manus mea ad illam artem non est. Scenarum formas ut plurimum diversas proposui in meis, fateor; non tamen sumptuoso artificum penicillo, sed labore proprio concinnatas. De his jam nihil â me expectes velim, dum calamus scribendo non assequitur scenae modum; forte nec tu intelligendo.

Per sermonem id felicius expediero, si quando sors bona illius occasionem annuat. Optavi saepius (quod tibi in aurem fateor) horas mihi dari, quibus experimenta mea in folia colligerem. At dum â Superis hoc otium venerit, senescet credo Langius, et extincto calore in cineres ibit. Tu bene precare festinanti, et Vale.

EPISTOLA LXXI. SCIPIONI MONCADAE, Querenti de amicorum defectu in necessitate.

REcte culpas epistolam ad te meam, et neglectum in ea humanitatis obsequium. Duo querebaris in tua, jacturam scilicet honorati officij, et amicorum defectum in afflictione. Ad primum mea reposui; â posteriori, consulto abstinui, contentus, prioris argumenti tolerantiam tibi suasisse. Tristitiae summam in eo fixam esse putabam,

te honoribus carere, atque opibus. Nunc video, acriorem tibi sensum de amicorum abscessu haerere, quam credideram. Ne quid ergo dissimulem, lubens fateor durum esse, ab amicis deseri. Summum in terris censent boni, amari â bonis, et juvari: acerbum dolent, ab ijs abijci, dumopus faventium subsidio. Sic omnino natura comparavit mortalium animos, ut, dum dolent, queruli dolorem prodant. Sed lamenta quid prosunt? Vulnus qui sentit, ejulando non sanat, Forti pectore qui plagam sustinet, ferendo mitigat, si non tollit. In hoc peccamus multi, mi Scipio, quod ruminando semper aspera, quae patimur, fortius imprimamus animo, et sentiamus acrius, dum repetendo augemus malum. Excutienda potius adversorum recordatio, et corrigenda judicio. Cruciabunt minus, si minora fingimus. Ab opinione nostra pondus accipiunt, gravius, levius, quale nos illis adijcimus. Factum Poponis accipe, illustris

viri inter suos. AEs mutuum, et illud copiosum, ab eodem Grumius acceperat, sanguine junctus, et amicitâ. Lapso pactorum termino, ille solutionem petijt; hic pro nummis colaphum reddidit, et mala verba. Indignabantur praesentes hominis proterviae, et ultionem Poponis expectabant, quin et urgebant. Ille vocem non dedit. Irritatione suorum etiam ad vindictam stimulatus, id unum reposuit: Amicus ab amico non laeditur. Talis esse si Grumius desijt, non desijt Popo. Nunquid mascule, ac prudenter? Aliud, inquis, merebatur Grumius: atque ideo melior Popo, dum non fecit, quod potuit. Sanam certe rationem in consilium nî vocasset, secutus caloris impetum, procul â virtute abijsset Popo, ab amicitia procul. Ista tibi, nobilissime Scipio, ad commendationem honestatis, et memoriae. Nec enim ignoras virtutum nomina, ipse Cato inter sapientes. Oblivionem talium suadeo, ut te in teipso reperias, fortem in

adversis, modestum in prosperis, unum in omnibus. Sic fiet, ut amicorum transfugium non pertimescas, lubens sustineas. Liceat mihi tamen id amice in te culpare, quod amicos te perdidisse quereris. Tales si forent, afflictum non desererent. Rarum bonum vera amicitia. Ne mirare, nec tibi eandem contingere, cuius tanta hominibus penuria est. Multa saecula nonnisi pauculos numerant hujus gloriae testes, sive fabulosae potius pietatis speciosa nomina. Vel ergo amicos te non habuisse fatere, vel non perdidisse. Veri qui sunt, in adversis non fluctuant: qui nutant, veri non sunt. Fortunae parasitos dixeris, non amicos. Lambones appellarem, si Latini hanc mihi vocem permitterent. Quamdiu adeps in quadra nitet, nobile nomen in ore volvunt: arente mensâ, extergunt labia, et per posticum erumpunt mensales transfugae. Turpe genus hominum, et inimicum honestatis genio. Hos tu sine, nec indignanter sustine,

novisse demum, quos nescieras hactenus. Aut si doles, tibi imputa, qui improvide elegisti, quos ignoraveras. Imo tu ipsus et tuâ, et alienâ experientiâ noveras, sine adversis haec humana non agi. De his queri timidiores assolent; fortiores contemnunt. Si pateris, virum tibi monstro, exercitatum asperis, et duris enutritum ab adolescentia. Familiare hoc sibi distichon frequens occinuit: Qualia sustinui, nolim patiantur amici. Hostem non habeo: sic mea nemo feret. Intellige: vir es; sequere. Sed parco verecundiae tuae; hinc filum rumpo, unum id volens â te, ut me tibi addictum credas ex animo. Amicum me dicerem, si tua dignitas imparem ferret. Quodsi vero me talem fateri detur, ero, qualem cupis, in omni fortuna constanter tuus. Ita crede, experire, et Vale.

EPISTOLA LXXII. HIRTIO MESANSAE. SACRO PARTHENONI A SACRIS. Nobilem Virginem ex suis meritis Religioso caetui commendat.

TImide subscriberem petitioni tuae, si aliud mihi, quam sancta veritas, manum regeret. Sic animatus, nihil haesito. De nobili virgine scire cupis, quo animo illa sit ad claustri solitudinem, sacras inter virgines auspicandam in vestris montibus. Solicite quaeris, tuaeque illae per te: ac id bene. Scrupulose ponderandae sunt juvenum mentes, praesertim sexûs alterius, antequam annulo subarrhentur Numini. De hac tua N. ego quidem sensu, ab humanis libero, sancte censeo, ab alto illam trahi ad sancta. Spiritu ad ista calet supra nobilitatem arduo, cuius robore tincta, fastidit mundi illecebras, et totis desiderijs ad Religionis

asylum aspirat. Mirabar saepius excelsam indolem in humili sexu, aeternorum tam studiosam. Paucis omnia: non vulgaris sanctitatis Candidatam in hac Illustri virgine Parthenon acceperit. Ita ex fide, sine partium studio, et affectu, nisi qui â veritate, ac virtute provenit. Periclitabar ejus spiritum in varijs: unum reperi in omnibus, Dei scilicet, ac pietatis avidum. Gratulor sacro Caetui nobilem animam, sic â Deo conditam, sic ab optimis educatoribus institutam, et constanti suo studio excultam ad Divina. Illi precor, quod et ipsa desiderat unice, sublatâ omni dilatione ad sacrum hoc contubernium admitti, in quo Virtus una colitur, et tantâ cum famae excellentiâ perpetuo exercetur. Huic penitus addiscendae impendet credo, vividam indolem, qua pollet, ut illo se dignam faciat, cui uni famulari desiderat. Ita feci, quod petebar, et feci candide. Tu boni consule simplicem candorem meum, scribere assuetum,

et loqui, uti sentio, nec favore, nec metu trahendus in partes. Si plures id mecum persentiscerent, agerentque, purius verum appareret in foro. Inter tales te censeo, optime Mesansa; et hoc ipsum â te judicium aequitas mea postulat, quam nôsti. Ulteriori testimonio eam tibi probari non voles, scio. Hinc de fide meâ, tuaque amicitiâ securus, unum â te repeto, quod petij, ut Religiosae Antistiti mea deferas obsequia, et sociatis precibus me Deo commendetis. Vale.

EPISTOLA LXXIII. WILIBALDO EHRENMANNO. In gratiam amici, aere alieno pressi, subsidium petenti.

PRimo me nuper in auxiluum amici tui vocasti, laborantis mole debitorum. Nunc alterum compellas meam operam, qua in integrum repontaur ille tuus, jam unâ per me et patronorum studia solutus portione debiti.

Interea ventum exploravi, undo ille, et quorsum spiret. Deprehendi; hoc flante, non ituram ad littus afflicti hominis fortunam. Ab occasu turbat ille, et spem difflat sereni. Verbo; sine ambitu veri. Non video, quid efficaciter laborem cum utilitate. Sed neque, quid sperem. Varij obices praepediunt successum. Illos ego jam non scripserim: nisi forte id liceat serius, ubi posuerit hic turbo, qui nunc est. Id omnino judicabis ipse non expedire modo, manum admovere huic negotio, cum viget inquies tumultuum qui clementes obtundunt aures timentium. Atque adeo veritas mihi testis est, nihil me ultra id posse, quod potui. Ne damnes fidem meam, certo bonam in amici obsequium. Forsitan cum die alio fulgebit radius, praesento purior, ubi rursus movere scapham licebit, nunc haerentem in salo, tunc non vocatus ad remum, ultro relevare conabor anchoram, ut iterum eat ratis, et feratur ad portum, quem suspirat.

Interim huic calamo crede, rem paucis fribenti; dicturo mihi eandem pluribus, cum vel sermonis, vel evolutae veritatis sese copia dederit. Tu amicum ex me solare, et cum illo Vale.

EPISTOLA LXXIV. ARSENIO RECAREDO NOBILI JUVENI. Peregrinatio ad exteras nationes dissuadetur.

ERgo abibis? Audio, in procinctu te stare, ut exteras nationes visites. Ita mos fert, et consuetudo nobilium. Illam ego non mutavero, quidquid reclamem, aut altero pro sensu scribam. Proin veredes tibi Genios precor, itinerum comites, et fautores. His ducibus abi, sed et redi. Quanquam, ut nihil dissimulem, te domesticum malim, quam peregrinum. Nôsti optime Recarede, sordere

mores exteros in patriâ. Pedibus terram scabere, et oscula libare protentûm fimbrijs, larva quaedam officiosae humilitatis sunt, aliunde huc lata, non hîc nata. Generosus animus fastidit haec parerga, et eorum cultores cum illis. Simplex humanitas grata magis. Fallere uti ipsa non velit, ita et falli metuit. Hinc diffidentia, et e morum diversitate, opinionum discordia. Quis fructus ex hac radice nascatur in republica, stupor dentium probat, huius pomi amaritudinem qui gustârunt. Haec talia, et cum his alia facile affiricantur juventuti scabiosa vitia, quibus plerumque urbanitatis pruriginem movet incauta curiositas. Procul â te, et nobilissimâ indole tuâ praeposteri hi mores. Intellige sensum scribentis. Civilis urbanitatis decentiam laudo: latentem sub his exvuijs corruptelam non fero. Hanc secum portant, qui vanitate seducti, prae auro scoriam capiunt. Tu mi Recarede, in teipso patrimonium

fortunae collegisti, optimae portionis haeres; quid illud inter exteros prodigis? Nihil ibi agendo, ages multa, quae acta noles, relictus tibi in quiete post turbas. Laboriosum otium peregrinari est; ubi multa sermocinatio cum commeantibus, multi sales, utinam semper liberales, Putas, tam continentis te semper linguae, auriumque futurum, ut has et illam vetitis non laxes? Imprudenti quandoque effluunt, quae honestas erubescat, si prius patulis ostiis illa inspuit aliorum levitas. Hinc sensim irritatur animus, ut paria meditetur sermonum lenocinia. Ab his itu ad alia. Et quis demum eris, si sic ire perrexeris? Dico: e columbart candidum exulem, maternus nidus corvum recipiet, per putrida vagum, amicorum dolor post reditum. Severa crisis, quae omnem excurrendi facultatem adimit, ut nobiles surculi, nativae inserti glebae, ibi putreant, ubi nati. Haec tu mihi occines, optime Recarede, et permulti tecum. Ego vero nunc soli haec scribo,

quem servatum cupio. Si ampla veritas idem alijs dixerit, ipsi viderint, qua sibi ratione consulant Te unum hîc hortor, nobilissime Juvenis, tibi bonus ut sis. Etis opportunius, si pereginari desieris. Unum hoc viaticato tibi in peram inijcio: raro proficere in virtutibus, qui proficiunt in itineribus. Vale.

EPISTOLA LXXV. PRISCIANO SCRIVERIO. Ut amico suo satisfaciat, solvendo debitum.

AD lampadem scribo, urgente abitum tabellario. Argumentum epistolae dictat amicus vester Urbitius. Instat ille fortiter, et me instigat, ut te ad praestandum debitum impellam, que teneris. Per sacra obtestatur, ut memor necessitatis, quae tunc te presserat, nunc illum eximas e sua. Per illum tua tibi incolumitas stetit, fama, et votorum felicitas: tu tar,

dante restitutione illum infelicem ne feceris. Consolatur virum optimum, de te tam bene meritum, sancta fides tua, et data dextera, omni cerâ et juramento potiora pignora. Suggessit plura, ut festinaret exitum causae. Et sane miseret me tam fidi hominis, nunc de se soliciti, antea tam benefici tibi, tam amanter, et gratis. Si praesens videres amantis angustias, move reris. Quaesote, redde debitum, quo obligaris, ut ille queri desinat, Solvendi difficultatem praetendis morae. Non oportebat situlam in puteum mergere, quam videbas, â te retrahi non posse. In super collega cuus ante abitum hinc vestrum se vadem constituit. Urge, ut fidem exsolvat suam pro complemento justitiae, et creditoris petitione. Profecto dure fit liberali viro, cunctari si pergas. Tenetur ipse interim suis nominibus, culpae tuae reus, quam innocenti imponis, dum expedire teipsum, et illum negligis. Ad nundinarum solemnia certo se consecuturum confidit, quod

tam sancte promissum est. Rationes duae sunt. Supremus Quaestor rationes tunc ponet cum officialibus. Intelligis, quid sequatur, cum manca fuerint aeraria. Patronus ipse tuuns tunc haerebit in tabula, qua te exemit suo beneficio. Dein de hominis infirmitas cogit, quae archiatrorum judicio aegrum conficiet, non lente ambulantem ad ultima. Quae tunc rerum confusio? Et tuum proplabitur nomen, ab alio exactore vocandum ad tribunal. Vide, num id velis, et praeve ni. Morbus ille fictus non est. Ipse testem me dico, dignus adhuc tuâ fide, uti quondam amicitiâ. Quin ipse noveris, adhuc praesente te languere illum caepisse, tui causâ solicitum. Invaluit per dies aegritudo cum incremento, et durat. Tu cura, ut hac saltem solicitudine sublevetur aeger, et sua tranquille compenere queat negotia. Nihil andere potentius licet, ut tempestive exequaris, quod debes. Certe paenitudini tibi fuerit, molestâ cunctatione amicum

perdidisse. Inter singultus et lacrymas obtestatus est meam fidem, ut haec efficaciter in aurem et animum tibi dicerem. Defunctus officio meo, quod amico debebam, excito conscientiam tuam, et futurorum formidinem. Isthaec mature praevide, non aliâ librandus trutinâ, quam qualem amico appenderis. Ipse intelligis justitiae legem, quid exigat. Ad illam nunc te compone, et tua, ne sero te comprehendat iniquitas, quam proximo facis. Opto, ut haec mea in tuo consilio irrita non sint, quem salvum esse cupio. Vale.

EPISTOLA LXXVI. ANDRIANO ULMIO, ACADEMICO STUDIOSO. A bonis moribus deficientem, ad reditum horatur.

AMor tibi hanc epistolam scribit, quam dictat dolor, uterque affectus, tibi debitus. Ille ex mea in te bona volumate, iste e morum mutatione,

quam fecissediceris. Amandissime Andriane, tu sic â te dissedere? Firmitatem spoponderat virtus tua, et probitas indolis, nihil trahens terrenae faecis. Nunc eluctatus ad libertatem Academicam, serius esse cessas ad sacra, ad honesta, effusus in vana. Vastus ad me actorum elenchus venit, quibus notaris inter tuos. Octiduanus olim precator ad paenitentiae tribunal, et conviva divini ferculi steteras: nunc totis mensibus exul ab utroque, vix ad festa praesens in odeis. Ita limax ad sacra repis, alatus ad profana properas. Hinc prodiga manus in luxum cum aequalibus, quibus consuevisti ad indecora. De die supra culcitram stertis, aut helluaris inter symposia: de nocte vel ludicra exerces ad chelyn, vel vagus inquietas compita. Eximium mihi venit, quod eximie doleam, â Musis ad chorum alium te abijsse, pu. dendum honesto Juveni. O mi Andriane, quomodo mutâsti? Effraenis haec licentia meliorem tibi vitae usum

adimit, nec esse te sinit earum rerum, ad quas proba indoles paratum te fecit, et nunc vocat praesens conditio. Quid afflictissimi parentes ad haec, quid chari fautores, quid conscientia, quid Deus? Hunc unum revereri memento, si vana tibi caeterorum cura sit. Ab illo aeterna venient, quae te manent, felicia, infelicia, ut ipse feceris. Ista tibi nec pretium habeant? Scio, id non voles; nec tamen periclitari metuis, omni horâ de malo fato incertus. Ad supera per hanc viam non ibis. Imo et ista tibi polliceris post haec laeta. Vivendum, ais, uti vivitur ad genium saeculi. Nonnisi exactis Bacchanalibus aspergi cineres. Hi procul ad huc â viridi capite. Ubi nives in illud ceciderint, maturum erit, caules legere delapsis floribus. Itane tu sic? Ante hac tu aliter. Nihil tunc, praeter sacra ructabat Spiritus: sed nec auris patebat non sacris. Unde nunc hic tonus? A Sirenibus mundi, et choraulis lartari, ad quorum choros psallere,

et salire didicisti. Lugeam, an irascar tuis erroibus? Eo deviâsti infelix, ut pudeat, impudentem non esse. Quas olim horrebas animi maculas, jam ultro inspergis pretiosae sindoni. De balneo jam non angeris. Cum invitaris ad illud, cum urgeris, bene suadentium hortamenta in sibilum vertis, et contemptum. Inconsulte Andriane, semperne, semper ita progredieris in praeceps? Animam tenes, capacem Dei; illam sic prodiges? Quid ibi cum illa, ubi vanis excesserit? Heu! dolor aeternus uret exulem caelo, sine fine miserum. Sed et hîc exosum omnibus denigrat infamia, et mens conscia mali lancinat sinum, irrequietis angoribus pavidum. Sic te vivere non pigeat, sic mori? Lacrymae in sepiam fluunt, et lituras inspergunt characteribus. Cesso, Miserande Juvenis. Vale.

EPISTOLA LXXVII. AURELIO THORASSO. Ex veteri consuetudine quaedam familariter, ubi de morte viri praeclari, utrique noti.

AUdent modo literae meae ad vos ire, non ausurae, nisi provocatae â tuis. Subverebar vestrorum judicia, caeteroquin non nimium auxsus aestimator humanorum, vin dicam contemtor? Cunctabar tamen, ne prurire mihi dente? viderentur in subtractam patinam, si huc, non invitatus accedetem. Intelligis scribentis fensum. Tu vero, amicissime Aureli; profundam mihi Apocalypsin misisti, sed sine interprete. Tamen utcunque assequor veritatis umbram, si lucem non videam. Damiani mortem nuntiasti, viri integerrimi, et antiquae pietatis in hoc aevo. Indoleo charo funeri: ita par est, quia dignus plorari virorum optimus. At ille nostrum modo dolorem

ridet, locatus in portu, cum nos interim vagâ cymbâ natamus in fluctibus, in quos nati. Ille te, ac me una ex pectat in tranquillo aeternitatis sinu, ut vel citius, aut serius venientes excipiat. Festinemus. Hoc primum doloris argumentum tulit tua epistola. Alterum â tua humanitate mihi venit, et privato in me affectu, non publico â sensu. Illorum tamen patientiae grates debeo, qui amice tolerârunt prae sentem, et ultra meritum benevoluerunt laboribus meis, suae tunc utilitati impensis. Nunc (quae mea fides est) bene valet mens mea, etiam cum solatio, quod nullus livor invideat. Mi Aureli, quam volupe est, de sua in caelites, hominesque synceritate securum esse! Auribus meis, animoque insonat melos illud, â te saepius decantatum inter nos: Quam jucundum, quam securum, adha rere Deo est? Istud â te dulci modulamine repetitum toties, adhuc hodie intus tinnit, et amicum phonascum cogitare dulciter me facit.

Sed amaenum hoc canticum Domini tantisper silet, forte resumendum cum laetitia. Nam et illi, sedentes quondam ad Babylonis flumina, tersis lacrymis redierunt ad cantum. Mihi interim inter Musarum sedes quiescenti, ijs vacare jam licet liberius. Sed quem in finem ? Effatum â te peto, ni Aureli, cui operi admovendae sint manus, ne aerem otiosus verberem. Per te vatem mihi diphthera tuorum pateat, ut fertili studio futuris consulam. Si quid tamen in me sit, quod illi posse me putent, faciam. Tu vel tuo, vel alieno consilio me rege, sed aperte, ac sine palpo. Vestram mihi manum blandiri non volo; scis, quod lapidem ungas. Haec pro veteri amicitiâ. Caetera sciens opprimo, dicturus olim confidentius, si fata sinant. Tu vero me semper habe, qualem te habui, usque ad ultima sidelem, Vale.

EPISTOLA LXXVIII. ROGERIO CAMPIANO NOBILIUM EPHEBORUM PRAEFECTO. Ut illos strenue ad usum literarum excitet.

GRatulabar tibi, aulae nostrae, ac toti patriae, cum intelligerem, te nobili Epheborum educationi praepositum fuisse â Principe. Et prorsus ad animum hunc meum est, comisso negorio te totum dedicâsse, relictis tantisper curis alijs, vel dimissis. Macte animo, mi Campiane. Revocandae tuo studio ad florem sunt bonae artes in hoc noblium caetu, vix non penitus collapsae, aut praecipiti fato ruentes in occasum, quo illas amusorum fastidium, vel ignavia trahit. Surgant aulicorum procerum manes, et posterorum remissionem arguant, vel excusso veterno excitent ad vigorem. Inter plebeios toleranda est inscitia: in nobilitate

probrum est. Et tamen (pudor) plurium illa in cetebris habitat, ut dedecorum putent, sapere supra vulgus. Hastam aut venabulum gerere, ars tota multorum habetur, quos natura, et natalium conditio ad gloriam genuit. Quis ferat, hos tantos non erubescere, rudes inter pulvetes jacere, emicare literarum studijs cum possint, debeantque? Exempla e summis ad convallia defluunt. Aulam sequuntur urbium ludi, et secundariae nobilium scholae. Ex his ad Athnaeum exeunt sine Minerva; sine hac ad publica, Quis fructus? Causarum male actarum imperita decisio. Hinc lamenta populi, querelae pauperum, injusta innocentum depressio, ruina patriae. Ego quidem haec saepe mecum, saepe cum alijs dolonter. Certe si sic ultra eatur, nec major in juventute nobili habeatur literarum cuta, quid erit denique? Si nemo sit, mederi malo qui laboret, maiorum gloria inter cineres tumulabitur miserandum funus. Quis prohibebit?

Nemo uidem id culpae tribuit suae: est ea tamen multorum. Metus laborum delicatos terret, Imprudenter. Quasi segetem sperent absque aratro. Hebetudo indolis arcet aliosâ profectu. Dolendum, quia remedium morbus non habet. Hisce studijs occupari, indignum nobilitate judicant prudentes saeculi; idem clamant forenses scribae, quibus tota fortuna iu calamo sedet. Hac opinione tinguntur tyrones; hac reguntur, qui regunt. Eam indocti inflant rudibus animis: et mirum, si pulli pipiunt, quod corvi crocitant? Horum authoritas in legem abijt, ut primi refragari non velint, inferiores non audeant. Ita so ciatis ligonibus eruitur fossa, qua publico in foro tumuletur innocens Musarum chorus, cum lauris et fidibus. Exclamare liceat: lugete mecum filij Poetarum. At ego meis lamentis cursum non sisto. Medeantur, quibus facultas est, aut dignitatis, officiique necessitas. Tu vero optime Campiane,

occasionem nactus es, qua mundo probes industriam tuam. Incalesce animo, et nobilem juventutem ad egregia promove. Communi bono beneficum te praestas, dum illi rectores efficis, aptos olim ad clavum patriae. Despectam Musarum elegantiam tuo ingenio come, ut placeant, et amentur ad honestam voluptatem, ne amentur, quae Musae non sunt. Sic de discentibus, de Principe, ac Deo bene meritus, pretium operae feres liberalissimum. Istud potes. Deum oro, ut possis, velisquediu. Vale.

EPISTOLA LXXIX. ANDREAE GARSTIO. AD COMITIA IMPERIALIA LEGATO A SECRETIS. Apologiam Borussicam mitti sibi petit,

ET meâ voluntate, et aliorum hortatu te compello, colendissime Garsti, ut Apologiam Borussicam, in

urbe vestra vulgatam, ad nos mitti procures. De pretio, et expensis vas intercedo pro aliorum fide. Aiunt, grande argumentum agitari in in illa, dignum lectione solidâ, et acri Politicorum crisi. Multorum orexis hanc patinam famet peritorum judicijs opertam, nondum visu gustatam. Fac, quaeso, hanc voluptatem nostris desiderijs, si quid faves eruditorum gratijs. Vigilant, ut audio, ictorum oculi in suppressionem libri, ut ne in alienos incidant sparsa folia. Tamen sagacitas tua, spero, eludet illorum diligentiam, et nos recreabit optato munere. Sic pro veteri necessitudine nostra, quam â scholis traximus, valere te jubeo, et mei cum affectu meminisse.

EPISTOLA LXXX. PAULO RIVERNAE. Scriptorum editionem suadenti respondet.

ET mihi de Riverna meo querela est; de tuo inquam, mi bone, miti judicio; quod de scriptionibus meis cepisti. Vide, ne tibi obsis bonitate in me tuâ. Mihi certe alius domi sensus, habitat, veterascente nimirum genio ad Musarum calorem. Talem me video, qui quotidie mecum versor, pauperem ad focum algidus. Lubens tamen me illis dedero, si externa me sinant. Ab his vix justitium sperem. Si tamen fuerit aliquod, severiori limâ scabritiem meorum poliam, aut lambam embryones ad formam. Cessent; inquam, vel remittant illa, tunc enimvero nisi ad mentem tuam laboravero, quod mihi pessimum imprecor, odisse me velis. Quanquam et nunc portiones horarum

rum in lucrum voco, si quas suffurari negotijs licet, jis studijs dandas, quibus insuevit animus. Aliorum utilitati si quid addi per me possit, quid nî faxim? Vereor tamen, ut quid possit. Ipse nôsti, mi Riverna, quale pretium mitioribus literis modo sit. Temporum, an hominum vitio? Credam, utrorumque. Illorum ritus tendit ad vana; horum ad speciosa. Epomidem malunt in humevis, quam laurum in capite. Haec lente crescit, laboriose culta per annos in silentio; illa ad unius trieteridis mensuram inter clamores consuitur. Ridebis ad jocum hunc meum, quem tibi facio, perito morum aetatis nostrae, meique candoris. Nihil hic atrae bilis in nobilem illam lanam spuit, quam plurimi modeste gerunt cum honore; nec ad inferiorum injuriam abutuntur specioso syrmate. Sint, opto, utrique sphaerae sua sidera, et Stagiritae, qui disputent, et Orphei, qui lyrum pulsent. Haec ex

EPISTOLA LXXXI. TIMOTHEO, RASIANI MONASTERIJ PRIORI. Imploratur ejus patrocinium pro admittendo ad Religionem Candidato.

ANota manu et naimo venit epistola, inque alterius obsequium fores amicas pulsat. Inverecunda ne sit, pia necessitas excuset. Est inter clientes neos Fabianus Georga, Juvenis merito suo insignis. En liadem in nuce. Sedulitate, literis, ingenio, pietate optimis parem censeo, horum plurimis meliorem. Aspirat ille ad Religionem vestram, ut servitium ibidem faciat summo Principi. At remoram patitur in hoc suo conatu. Vices doleo boni Juvenis, cui consultum velim, quantum in me. Proinde humanitatem tuam compello, vir Religiosissime,

ut illius causam tuo patrocinio foveas. Dignus est, me teste, qui gratiam ferat. Pro hac ille gratias referet aeviternas. Novi, homnem esse, qualem velitis. Et scio, esse in illo, quae velitis. Quid prohibet illum ad sacra recipi? Jacturam in eo suam lugebit olim vestra familia, si rejectum alio compuleritis. Superatâ Dialecticâ migrandum nunc illi ex hoc Lyceo. At quorsum? Arctior fortuna prosequi cursum non sinit in Athenaeo. Moralia hic discere, ad illius finem non facit. Da manum ancipiti, et necessitatum curis hominem expedi. Hoc tu potes; hoc ille dignus. Ego meam operam et preces addo: per te Reverendissimus Praesul tuus successum dabit. Hunc flecte suffragijs tuis in vota meritissimi Juvenis. Si quid obstet, removeri quod queat, id favor vester expediat. Si tolli nequeat, permittendum statis, et Deo. Ego clientis mei causae non deero, quem tibi, et per te Revendissimo

EPISTOLA LXXXII. GUIDONI DE POLSWERTECCL. CATH. CANONICO. Considerationum sacrarum volumen in munus offert.

EXimia tua in me bennevolentia animum mihi fecit, opus meum, typis editum, demississime offerendi. Si peccat mea temeritas, humanitati tuae errorem imputa. Haec ad audendum excitavit scribentis verecundiam. Solatur me tamen proclivis tuus in has literas animus, et ab usu comparata aestimatio. Haec faciet, spero, ut nuda mea folia aspernari non velis. Quin et spero, te illis benignum oculum, et subseci vi temporis portionem aliquam daturum, ut lustres pessa folia. Ut

ea fusiori lectione digneris, praesumero non ausim. Saltem ex officio meo feci, offerendo tibi mea, quae Deus mihi dedit, et publico per me. Sedulum te horum lectorem non postulo, benignum receptorem cupio. Illum, operis tenuitas non meretur; istum, tua gratia promittit. Igitur hoc in libro me tuum accipe, et me tuis favoribus dignare. Vale.

EPISTOLA LXXXIII. MOLARDO BUCCONIO. Acceptas Procerum epistolas, eidam inscriptas mittit.

AUlus Thecuinus geminam ad me epistolam misit, tradendam tibi per me. Neganda non erat opera petenti: hinc mitto utramque. Ad negotium, quod agit, meam ego manum conferre non ausim, cujus evolvendae nec vires mihi, nec merita. Proinde magnatum curis me non implico:

quanquam et indigentibus bene fieri cupiam. Tu, vir consultissime, scies, quid expetat necessitas. Hominem novi, non indignum gratiâ. Hanc si â te retulerit, meipsum pariter tibi obaeratum facies. Fatebor beneficium, et laudem tuae beneficentiae dicam, cum mea tenuitas pretium aliud ostendendae obligationis non habet. Vale.

EPISTOLA LXXXIV. FRANCISCO TORRESIO BIBLIOPOLAE. Libir missi defectum supplet desideratis folijs.

AUt somnus, aut fascinum me habuit, dum librum recensui, et mancum, et imperfectum dimisi ad te. Nescio, quî factum, ut sic errarem in sole. Calculum foliorum ipse duxi: dimidiam iliotum seriem deesse quereris. Occurrit, quod moneam, Bibliopegum jube accuratius inspicere.

Mutato forsan ordine alibi reperientur desiderati quaterniones. Et omnino sic teneo. Tamen ne quid morer festinantis cupidinem, suppleo defectum, misso fasciculo. Meo tibi in amoribus esse (ita ais) ab humanitate tua venit, non ab horum pretio. Tamen huic animo jucundum est, non dissimulo, tibi probari, integro, et perito judici in hoc foro. Tu quidem et aliorum mihi gratias ominaris: ego non expecto; nullas meritus. Coacta scriptio id sibi juris non vendicat. Si quas tamen dederint, illi ferant, cui competunt, auctori Deo. De residuis meis desperare te jubeo, deficiente spiritu ad polituram. AEdilis vester per famulum dici mihi fecit, pro acceptis solutionem se facturum; quod et credo. Illi felicitatem ex me nuntia, et mea studia. Tu mi Torrefi, amicitiâ tuâ me dignum habe, et per hanc Vale.

EPISTOLA LXXXV. LAEVINIO TARGAE. NOBILI JUVENI, Ut de statu vitae serio cogitet,

TUrgentem curis animum exonerare in mentem tuam, nobilissime Laevini, dudum volui; nunc paene vereor, decretum exequi, quia de successu dubius, Hortari te statueram, ut rationes cum Deo componeres, futurorum providus. Haereo, num animus legentis vacet scribentis industriae. Vitae libertas, parium consuetudo, et primus illecebrarum sapor, moram tibi faciunt, ne id audes, quod expedit, quod decet. Animam tibi tuam in speculo exhibui, ut et spectator, et dignus aestimator esses tanti muneris, quod eximium accepsti â liberali numine. Illam aeternis servarete cupio, non perdere praesentibus. Id serio si velis, manum arripe, quam tendo. Responde bonis, et Vale.

EPISTOLA LXXXVI. HIERONYMO CASINELLO PRAETORI. De apparatu publico â civitate adornando ad adventum sui Principis.

HIsce diebus, Vir consultissime, Grammataeus vester ad me venit, missus â te, et literis tuis petijt, ut ad plausum publicum, â senatu vestro propediem parandum, aliquid conferrem e penu mea, utut macrâ, et paene sterili. Loquendi modus jndicio fuit, illum serio operam meam non velle. Sed et illam ego, uti invitis vobis non obtrudo, ita volentibus non subtraho. Fateri tamen citra offensam liceat, non probari mihi, ut in plures dividatur inventio, qua occupentur artifices. Unius industria laborat felicius, uti mihi ratio probat, fusius tibi, ac senatui reddita per epistolam. Rescripseras quidem, Grammataeum de his mecum acturum tuo nomine, et urbis. At

nihil ille de omnibus. Video, mea ad illius gratiam non esse. Artium magistri, vestris usibus destinati, statuarius, pictor, fabri, alias mihi probati suâ industria sunt, et peritiâ. Laudem sibi parabunt suo studio, vobis honorem. Poesin e meâ officinâ depromam, vestro commodo si fuerit. Ad typum alius promovebit caetea, sed unus, si meo quidem stetur consilio. At Grammataeus id non volet. Huius consilium, ut ne quid mea manus laboraret in hac tabula, totius operis curam transtulit in Arenhemium. En artes hominis. Perditum, vel retardatum mavult rei vestrae successum, quam, ut eat, per quem ipse non volet. Miseria, aut imprudentia nostra! Atque adeo Clarissime Casinelle, nec e re tua, nec senatûs vestri factum, eligendo legatum ad me Grammataeum, si me volebatis uti ad vestra. Scio hominem; et ut ipse cis. Indulge te modicum meis literis, et in his genium hominis lege. Diu novi, adhuc inter cives humilem; sed

jam tum meis rationibus adversum. Qua vel culpâ id meâ, vel suo errore; ipsus dixerit, si vir est. Occurrit, quod ominer. Minorem natu filium inter meos quondam censui, literis formandum ad solatium patris. Omnis industria mea tantum non potiut, quantum patris voluit avarus amor. Hinc cum neglectum putaret filium, aut minus cultum, quam vellet, aliquid vetusti fomitis forte gliscit in pectore, quo me urat, meliora meritum. Unde nunc inter senatores adlectus, indignatur apertius, dignitate fortior, et affectu. Miror, hominem in saeculi luce positum, in aliena domicilia calidam bilem vomere, qua umbratilem ascetam vexet. Quid forensi Grammataeo cum Musarum cultoribus? Harum amorem si mereretur, forte mitius in unum fureret. Tamen ille sic pugnat; et primos etiam ordinum structores in sua castra pellicit, simulatâ humanitate nocentitor. Male, si junctis phalangibus in unum simplicem pugnent gemini

exercitus. Dum haec scribo, consilium scriptionis muto. Primus mihi calor querelas dictabat, exponendas tibi cum fide. Cesso; et intra meipsum collectus, importunitatem hominis fero, quam in seipso non fert. Satis, et Superos, et te scire, Grammataeum Langio amicum non esse. Ubi placitum altissimo, scenam mutare, mutabitur. Id bonum, in adversis me immortalem non esse. Tu vero, consultissime Casinelle, â bonitate tua hanc in me graatiam fluere libens patere, ut â me alienum te non senitam. Expecto, qui fieri per me velis in forensi negotio. Deus te mihi totumque senatum semper benevolum servet. Vale.

EPISTOLA LXXXVII. MAROCO LIMAE. A Religiosâ vocatione ad saeculi vanitatem respiccenti.

venit, amandissime Lima, dum consilia te mutare intelligo. Sic abire subito â praecelsis cogitationibus, et ad vilia reverti? Olim totâ mente ferebaris ad sacra, dum mihi loquebaris arcana tua, nunc ad tumultum saeculi suspiras. Dic, mi bone, unde haec mutatio? Hucusque assequi non licuit, quae remora impedierit vocationis tuae successum. Si â Superiorum renutu venit; ferendum. Si â dirigentium consilijs; probandum. Vae! si â tuo neglectu, vel culpâ. Scient, quibustecum familiaritas intercessit, et actorum notitia. Horum requirenda sententia est. Procul ego sejunctus â te, consilium quî scribam? Istud prudenter ut possim, tationes tuae, et animus pateant. Scrutandi fontes mutatae mentis, libranda momenta omnia, antequam eatur in partem judicij. Quis haec mihi? Literis committi tuto arcana non possunt, atque ideo nec debent. Colloquium impedit locorum distantia. Absque his secure

nihil pronuntiem. Quod de naturae impulsu memoras, causam concludendi negotij non habet. Proprio suo pondere illa deorsum fertur. Machinis opus, quibus elevetur ad ardua. Illuc gratia trahit, et purior spiritius. Cur is in te modo deficiat, aliâs tam expeditus ad sacra, ipse noveris, an fassurus et alteri? Mihi certe candorem hunc debes, si causae tuae me ju licem velis. Sed et istud ne me celes, quae superiorum de te sententia sit. Admissionis gratia in spe si fuerit, urgendam censeo, dum perducatur an exitum. Si nullam relilquerint, acquiescere effato citra anxietatem poteris, defunctus officio tuo, quo tenebaris. Tunc enimvero alio flectenda erunt consilta. An autem vel ideo ad vana saeculi, quis dicet? Supersunt semitae complures, quibus securius eatur ad aeterna. An non ad aliquam illarum altior inclinet spiritus, discutiendum denuo, et serio cogitandum. Quodsi neque tunc ad perfectiora aspiret animu,

tunc denique ad inferiora te dabis, et mundi turbida. Moneo tamen, ut caute id cures ac fideliter, ne illicia naturae potius sequaris, quam Dei vocantis manum. Prudens arbiter causam definiet. Istud nî feceris, extra metum errorisnon eris. Sic ego quidem sentio. Tu si haec cures, tranquillitati tuae prudens consules. Ut autem sic agas serio te hortor, quia, serio tuam felicitatem cupio. Vale.

EPISTOLA LXXXVIII. CONRADO UFENTI RURALIS CAPITULI PINGENSIS DECANO. Ut periculosum unius viri cum altero sexu commercium impediat.

UT ovi consulam, Pastorem adeo, et veneror. Est inter tuos NN. qui familiaris esse spargitur honestae virgini, natu majori inter suas. Excurrere ad illam frequentius, quam vel necessitas exigat, vel admittat decentia.

Non convenit, conjugatum aucupari liberam, hancque, et seipsum in fabulam dare loquacis vulgi. Tu, vir clarissime, pro insigni tuo in subditos zelo, dehortare hominem â suspecto commercio, ne bonae virginis obsit honoribus. Provide moneo, alia curaturus pro medela, leniora nî valeant. Utriusque familiae interest, ut integra sit, et honesta audiat in vulgo. Tu vigilantiam tuam exserere ne graveris ad hoc negotium, ut sanescat pimudens erro, et consciorum cesset offensio: me vero commone facere de successu. Ita, spero, facies, et libenter, meque liturgicis tuis suffragijs commendabis Deo. Vale.

EPISTOLA LXXXIX. GERVASIO SUMMARAE. E sacro tyrocinio propter aegritudinem dimisso.

tuae literae; tum quod hoc tempore, tum quod e patria, â qua procul te abesse, susceptae vitae ratio dictabat. Abieras nimirum e Tyrocinij claustro in aperta saeculi, non tuâ voluntate, non culpâ, sed attrittâ valetudine compulsus. Silentio veneror consilium Numinis, et quod oggeram, non reperio. Id tamen amice fateor, altum me sentire causam doloris, et infelicitati tuae compati syncere. Id unum possum. Nam alterum, quod â me petis, facultatis meae non est. Recuperandae valetudinis fomenta ab illis emendicanda sunt, quibus libertas voluntatem facit, et copiam fortuna. Neutrum apud me Unde ab animo hoc meo aliquid forte consolationis accesserit afflictioni tuae, nihil subsidij â manu. Indigne id ne feras precor, cum tuae necessitatis levamen mei arbitrij non sit. Nam quid spondeam, cujus mihi fides in opere non sit? Tamen si quem evergetem vel occasio dederit, vel mea fecerit industria, qui tuum flectatur in obseqiequium,

scias, amice me tibi facturum, ut potero. Interim cura valetu. dinem tuam, tristem causam discessûs tui, quantum licebit. Caetera â Superis spera, et precare ardenter. Ego vero in hac mutatione tua sublimius aliquid videam, si talpa non sim. Illinc forte venit, ut in usum desolatae matris redires, â cujus, non plane volentis, necessitate abijsti. Certe si hujus mihi sensa patuissent in tempore, quae imprudenter me celaveras, sevâssem matri fi lium, hunc sibi. Eundem nunc maerenti restitiut, qui non sustinuit, alienam victimam fuis altaribus immolari. Idem dabit meliora, qui sic priora disposuit. Ab hoc tibi valetudinem, matri solatium exopto. Vale.

EPISTOLA XC. GEORGIO STIVONI, Elisianae familiae Curatori Vindicta Christiana

quae â te tuli, nî modestiae meminisse mallem, quam veritatis. Recordare Ferulamij, Lupicini, et Ursicini, quos mihi in odium vertisti, olim amicos. Et qua culpâ istud meâ? Dican egim quod ipse renuis. Privatus isthuc vixeras cum tuâ conjuge, ac filio. Eniti cupiebas ad spartam, qua dignius familiam duceres. Commodum venit, ut Macrinus dynasta tuus, te admiserit ad servitia. Ille vir gravis ac serius, bene administrari petijt sua. Ideo te inter suos habuit affectu bono, et gratijs in te suis. Quo tuo easdem studio merueris, testantur mores tui, omnibus perspecti, praeter te. Mens eadem et Dominae fuerat, matri familias pientissimae, idem vorum de tuo servitio, domui suae locando per te. Huc usque fortunate. At postquam incalueras in tuo nidulo, languere tua caepit industria, et sibi vivere, non quibus debuit. Cultiori chlamyde ornabas filium, ornabas uxorem, mirantibus domesticis, unde tanta tibi copia, Paulatim

multa desiderari caepta in tuis obsequijs, uon plane respondentibus expectationi, et juri tui domini. Querebantur caeteri de dominatu, quem non debitum gerebas in se, hero similior, quam curatori. Haec in urbe agebas, cum suburbano in Tusculo dynasta degeret cum familia. Ille motus suorum querelis, me vocavit in partem officij, cum notum te mihi sciret, quia promotum â me ad herile ministerium. Tergiversari non licuit, aut declinare officium, quo te tui admonerem, sic petente tuo comite. Feci modeste primo; tum serio, quo fructu, ipse fateberis. Rursum ad me literas misit. et reprehensiones in illis, recitandas tibi. Dixi: praeter inurbanum murmur, et dura verba nihil retuli. Asperitas tua, et morum rigor (pateredici, qualis es) modestae dominorum patientiae gravem te fecit, statione movendum, nisi ires. Filio tuo consilium Comitis aperui, suggerendum matri, ut illa vel precibus, vel hortatu te flecteret ad mitiora. Nihil effectum. Unde officio demum jubebaris

decedere, cum parere contemneres. Vah! quis tunc aestus ex hoc AEtna? Putabas, concitatam â me tempetatem in te fuisse, hinc flammas et saxa vomebas, velut in authorem. Erras gravissime. E filio et pia conjuge verum disce, quos adverti de tuo periculo. In me quid cuspidem torques, impatiens pharmaci, non vulneris? Istud nösse si cupis, teipsum inspice. Nî velis, ego tibi ulcus detegam. Negotia, quae gerere te oportebat ex Illustrissimorum arbitrio, ad tuum tractabas genium. Si ad gustum tibi non erat jussio, infectum, vel male factum relinquebas, quod imperatum. Commissam tibi domum, et apparatum supellectilis, aliorum usibus permittebas, quod vetabaris. Currus, et equos aptabas tuis commodis, non necessitatibus familiae. Hinc damnum ex attritis lacinijs, novâ curâ sumptuque reparandis ad usum. Monebaris: tu pergabas. Tuâ duritie offensi Comites, cessare te fecerunt ab officio, non abstulerunt. Emendaro asperitatem quaerebant, et vel sic ad

obsequium te flectere. Tu indignationem regerebas, dum demissionem oportebat, et erratorum veniam Quid culpae mea syceritas habet in tuo casu? Actam per me causam quereris. Actam ajo, sed in rem tuam, si vene monenti dare manum et aurem placuisset. Sperabant Illustrissimi, te homini fio, quem tibi me esse intellexerant, pariturum ad emendationem. Frustra. Hinc tandem fastidiorum saturi, â clavo te amoverunt, assumpto in locum altero, servirequi gnaviter vellet, non imperare. En argumentum causae. Quid hîc ego in te? Non meae in te humanitati pendendum hoc lytrum fuerat, pro veneficijs contumelias pati. Filio tuo, et innocenti matri amanter condoleo, improspera patientibus per te. Num idem tibi faciam? Asperitas in me tua leniri quidem dulcitudine non meretur. Est tamen, quod aliquid excusem in te, aut reprehendam mitius, inductum te scilicet in hanc sylvam fuisse calliditate Plamelij, vafri hominis,

et suos in evergetes ingrati. Eo sufflante, biliosus in te calor efferbuit, meâ cum injuriâ, et tuo damno. Haud facile currum retraxeris, longius progressum in via, qua non decuit. Hujus ego tibi synteresin movere supersedeo, gnaro sacrorum dogmatum, et justitiae. Viderit Plamelius, quo fonte focum sopiat, suscitatum se susurrone. Ego vero sic de utroque me vindico, ut pacem illi aeternam (ad illam enim abijt) tibi temporalem, dum hîc eris, amanter vovecam, et post istam, bona perennia inter caelites. Imo si quid opis et obsequij â me hodie speres, in rem tuam utere. Uti si renuas, ultro conferam. Arborem totam cum fructibus dico, carpendis ad libitum famentis. Eadem et Ferulamio, hospiti tuo, lubens obtuli et jam praestiti in filio, ad eximia promoto per me. Plura tibi conferam, charitatis memor, non injuriae. Et haec mea ultio de te sit amicissime Stivo, ut mille gratijs te devoveam. Faciant illaedolores â te,

aerumnas fugere, in omnium benevolentia ducere dies, dum ultima tibi oculos claudat molli somno, aeternumque dormire jubeat in sinu Numinis. Haec modo vota pro te in caelum mitto, excussâ priorum memoriâ. Si qui erroris tui in codice Numinis frs adhuc reliquum sit, meâ illud manu deletum cupio. Vides hîc, mi stivo quem oderis. Vive ac Vale.

EPISTOLA XCI. BENNONI COSSAE. Constantem illum esse in amicitia, de quo dubitabat. De tumultu excitato in urbe.

QUem nuper amice salutatum per me volebas, non parce queritur, sic se haberi â te, tanquam desultorium â fide. Proin ex illius sensu haec accipe. Esse se, qui fuerit, nec mutatum hactenus, nec mutandum deinceps. Ita securum te esse jubet, testibus

fatis. Quae nuper ipsae perscripsit de statu praesentis fortunae, satyras esse aemulorum ait, non suum metum. Dedisse illa se legentium curiositati, ut crisim eorum quidem libens crediderim scribenti; nam virum novi cordatae constantiae in suis, utut strepant rumores mundi. Rogat igitur novis porecibus, sed animo veteri, ut amorem illi serves, exclusâ diffidentiâ. Vel si quid haereat suspicacis notae, ut sibimet considenter dicas per me. Hoc optat: hoc facies. Aliud ego nunc â te quaero, quid nempe veri sit de nupero in urbe vestra tumultu. In aliorum gratiam istud peto, cupientium nova. Me quidem curiositas non urit, intentum superno regimini, a quo inferiorum hic cursus flectitur. Rectorem illum ubi scivero, posito mundi sceptro non ultra curare mortalia, desperabo meliora. Istud non erit. Interim mea mihi fiducia sit, alijs sua. Videbo mutari stylum curiae, quem desperant alij,

alij non volunt, alij optant fortiter. Quanquam contentiosis ego non pugnem, securus post aggeres de victoria. Quis enim cum ignaris politicorum prudens litiget? Quodsi gratificari amicoper me velis, fac, quod ipse petit per me. Tu vero me datae fidei testem habe, et Vale.

EPISTOLA XCII. PAULO RIVERNAE, VIRO CONSULARI, ET COLLEGIJ NOBILIUM CURATORI. Ut Nobilem Juvenem ad contubernium suum admittat.

EUndum paulo post in literariam rursus arenam est post ferias. Restaurandae proin novis suppetijs copiae, His adscribi gestit nobilis Juvenis Fercanelius, tibi â familia notus, mihi etiam ab animo. Hospitem adlegere ad signa si lubet, de annutu me mone, ut propediem accurrat novus tyro ad

stativa. Non turbabit ordines, boni genij miles, et expeditus ad jussa. Certe dum nobiscum hîc erat, stationem suam egit honeste, â literario studio, et morum pietate commendatus. Quaesote, virorum optime, id otij tibi dare ut velis, num inter tuos homini probatissimo futura mansio. Curabo, festinus ut advolet ad vexilla, si locus fuerit hujus nomini inter illa. Cupiunt illum sui inter bonos versari, ut bonus esse pergat, qualem se nobis probavit hactenus. Illum fove, et me veterem tuum veteri benevolentiâ prosequere. Ego te venerari, et amare non desinam, dum me sinas. Vale.

EPISTOLA XCIII. MARQUARDO RIVIANO Novos honores gratulatur,

HUmanitas tua occupavit meum officium. Exigebat istud â me, tibi gratias dicere, ob quadriennalem tuam in me patientiam, cum in inferioribus

subselijs haereres. Nunc ad prima subvectus, literis tuis necessitatem scribendi mihi praeripis. Amice factum, licet invito. In acceptis modo refers, quod ipse dedisti, benevolentiae argumentum. Altiores ego de caelo favores provoco, qui me debito solvant, obligatum tibi. Faxint hi, antiqua tua merita cumulari in spem magnam illorum, qui grandia ominantur de te, sperant, et optant. Horum expectationi mea vota conjungo; quorum quidem voluntas largiter mihi est: utinam et facultas accedat. At solum leves nebulae ad superna ascendunt; ab his pluviae decidunt in convallia. In his ego jaceo, liquoris tui cupidus, et egens. Bonitas utramque meam conditionem irroret, aut expleat. Interim novi honoris tyrocinium, tibi fortunatum Superi velint, ut per illud elucteris ad ampliores. Et tu mei memoriam fove, et fave. Ita precor, perpetuum tuus. Vale.

EPISTOLA XCIV. MATHIAE CERVO Convictûs Academici Alumno Neomystae.

PRimas â te nupet accepi, colendissime Cerve; mihi quidem laetas, quia paranymphas, tibi vero utcunque tristes, quia primas. Doles nimirum de neg lecto literarum officio, cum dudum datas oportebat, ut ais, et hoc ipsum timide excusas. Ego vero temperari querelas jubeo, imo poni. Non offendor amicorum silentio, dum ament. Scio, non deberi mihi quidquam melioris affectûs, aut gratae memoriae. Si quis tamen aliud de se putet, amici debiti fastidiosum exactorem non ago. Testor tamen, subsilire aliquid intus ad bonorum alloquia. Proinde si quid ultro amoris refunditur, hilari sinu excipio benevolentiam, et laetor: si absit, nonindignor. Saepe plus phrasium in simili argumento reperitur quam animi. Nec ego inter illa numina me colloco, quibus conveniat

assentatio. Simus inter nos, quales oportet, operâ, studio, et affectu. Absque his friget calamus, amplis licet promissis calens. Non amo illa tympana, quorum sonus ab alba membrana non venit. Unde metum depone longioris silentij. Si pluries bona verba de me magno Numini dixeris, facundissime perorabis ad votum indigi. Continuo ut facias, calide rogo. Valet nunc amplius vox tua, Deo vicinior, cui aderis ad aram recens Mysta. Superni Genij vices tunc meas agant, opto, et urceos ministrent sacro libamini, quos porrigerent hae manus meae, si adesse dare, tur festivo sacrificio. Auspicatum tibi voveo divinum munus, quod suscepisti. Tu vicissim nomini meo locum indulge intra sacrum calicem, ut ex illius plenitudine stillam salutis bibam. Propinabo et ego largiter, quantum indigno pocillarori magnus Tricliniarcha infuderit, et tuam in sanitatem devotus hauriam. Ita me Deus juvet, tuis mihi suffragiis propitius. Vale.

EPISTOLA XCV. LUDOVICO TRIBALDO. De tragaedia Erkembaldi, olim exbibita.

NIsi dudum te amâssem, mi Tribalde, nunc facerem, dum te video studiosum mei, et bonae famae solicitum. Varijs multorum judicijs, et sermonibus vapulare scribis Tragaediam Erkembaldi mei, et me in illa. Argumentum hoc de nostris temporibus assumptum ajunt cum invidia, non adlectum e veteribus. Quin et in illo, velut in tabula, descriptos aliorum mores, quod non deceat choragum. Laudo fidem tuam, quae sine palpo ignorare amicum non sinit, quod nôsse, et suâ ipsius interest, atque suorum. Tantopere non indignor eorum crisi, absque calumnia si feratur de scena, extra culpam relicto Poetâ. Iure istud postulo, et debitum ut assequar, meum quoque candorem videant, et loquentem pro me veritatem audiant. Hanc tibi et per te omnibus, juratâ synceritate

assero. Nunquid hoc satis ad fidem? Jam lege, et una mecum mirare aeterna mentis consilia, ad quorum evolutionem humanis utitur ingenijs, saepe inscijs, quo ferantur, aut eant, dum consistant denique, ubi debent. Scenam parare jubebar e scholarum more. Argumentum elegi, ut rebar, aptum tempori, et loco. Applaudebant Roffertus noster, et Arcomannus, viri prae alijs eruditi, et veteris doctrinae hac in arte. Praeter horum, et meam mentem, censorum ad mentem non fuit historia. Divino consilio motos censeam, oportet, quibus aliud volebant argumentum scenae. Non culpo illorum judicium, sed altiori spiritu motos interpretor, quo inscij ferebantur in eum finem, quem ipse mentium rector futurae tragaediae statuerat. Quid multis? Quaerenda fuit alia. Post ambages in hoc argumentum incidi, quod et placuit iudicibus. Nondum noveram, quod illud esset. Postquam intellexi, refugiebam periculosum thema. Jubebar tamen vela nandere in hoc mare, non

videntibus alijs immanes scopulos, quos digito monstrabam. Phryxea pellis fabulae actae periodos non caperet, perse. qui singulas si vellem. Denique itum ad scenam, et inde in ora hominum. Quae publice tunc dicta, recinebantur in trivijs. At quis me in invidiam vocet, vera dicentem, cogentibus hominum fatis, et aliorum potestate? Et hîc Erkembaldus est, mi Tribalde, tot molestijs partus, tot insectantium dicterijs exercitus. Solum mihi superest, divina mirari consilia, quibus in lucem venit haec proles. Fortuitum hunc eventum accidisse, nemo mihi persuaserit. Quem autem in finem directa sit tanti casûs evolutio, blaesus oculus non videt, nec animi complectitur perspicacitas. AEterna praestolor, ubi patebunt humana. Universalis tragaedia mundi aperiet, quod nunc clausum intra scenarum abdita tegitur. Rides simplicitatem meam? Ego vero non pugnabo tibi, quidquid senseris in hac causa. Satis, quod vere per me noveris, quis error hanc scenam duxerir. Ad alios etiam

utaris, precor, hoc meo testimonio, ne illorum judicio damnetur innocentia, non audita in foro vulgi. Verbosius isthaec forte, quam par sit, de Erkembaldo. Sed hoc debebam, ut videres, quam fideliter partes meas in theatro functus sim, alieno directus arbitrio, non meo. Tu condole vapulanti innocentiae, et me vindica, si velis. Refraganti non facesso negotium, tam obfirmatus ad sermones publicos, quam purus â culpa. Unum est, quod rogem, ut amare non cesses amantem tui, et benevolentem tibi ex animo. Vale.

EPISTOLA XCVI. PETRO ALTENHOFIO. Solidis principijs firmandum esse animum.

LIbros accepi: nunc pretium reddo. Officij debitum non solvo, ut crebriori in memoria tibi sim, quo frequentius in catalogo rationum me scriptum legeris. Vicissim tibi arculam mitto, tradendam aurifici, cum testimonio huiatis monetarij de integritate argenti. Istam probabit aritfex,

non ambigo. Ego autem in te non probo, abire te â curis tuis plusculum non velle, rediturum ad easdem cum vigore, qui lassatus fatiscit inter negotiorum continua. Tene currum, ut axes ungantur, velocius ituri post moram. Ista tibi e sensu aliorum suggero. E meo si loquar, tuis accedo partibus, tuo judicio, quo dictante sie concludis, praestare suum esse, quam, mendicatis gratijs aliorum. In hac sententia facilem â me assensum capis, assueto potius, severiori veritate trahi, quam molliori allici. Quid enim viro dignius, quam ad solida mentem componere, quae non fallunt? Virtutis alumni sumus, non favorum mancipia, et nobis aliquid juris in nos est. Isthoc utamur ad quietem nostram, et fructum aliorum. Amandissimo Arimalleo meo, quem ut Patrem amo, et veneror, natalitiam ex me memoriam renova. Nuper illam prolixis sermonibus ad nostros hîc egi, et tacitis ad Deum, agendam deinceps quoque, dum lux haec mihi fulserit inter humana. Scio, nil dignum favoribus

fecero, quos mihi pridem suo impendit, quidquid regessero. Gratum tamen animum testabor Superis, dum illum denique mundo dicam universo. Illi, tibique, mi Petre, reverentiaem meam testor, et felicitatem perennem voveo. Vale.

EPISTOLA XCVII. JOACHIMO TEMACHIO STIPENDIORUM ACADEMICORUM CURATORI, Ut indigo Academico ad prosequenda studia sumptus procuret.

DIen, quo haec propero, auspicatum tibi voveo per longam seriem in annos iturum. Sic Natalitius Evergetes bene velit clienti suo, et mihi per hunc. Istud ex me: alterum rogatu amici, cui servio. Sed et rogatus ipse compellare me jussit tuum studium, quo bene meritus, sed indigus Juvenis ad prosequendas in Athenaeo vestro literas juvetur. Pararium ago in hac causa; contentus egisse De successu non angor, plane gnarus, quae modo

vivamus tempora. Unum hoc rogaris, ut indice signare non graveris ostia, quae pulsanda videantur in subsidium indigi, ac desolatae ejus familiae patrocinium. Amplius feceris, si auxiliarem simul manum admoveris negotio. Ipsa vidua parens fores tuas proxime feriet cum supplice filio. Praevius monitor hic meus calamus venit, ut non improvisa succedat miserorum indigentia. Blandicella interim verba parabis, si auxilium non poteris. Si poteris, utibilem certe illis manum dabis; hi memoriam, et cultum tibi. De publicis haec habeto. In civitate nostra panis arctatur in dies, ut nec ipsa pietas illum frangere ultra possit, ac dispensare pauperibus. Nisi copiosi or messis creverit, copiosior messis Parcarum erit. Abscessisse â nobis palam videtur divina tuitio, vel abibit, nisi retrahatur bonorum brachijs Inijce tua, mi Temachi, et Numen urge, ut medeatur aerumnis populi. Sed et mei meminisse coram illo ne cessa. Vale.

EPISTOLA XCVIII. BENNONI COSSAE. De fabricanda statua argentea per aurificem.

SAEpe cupiebam, tibi in aurem loqui: sed operam in votis perdidi, nec loco favente, nec otio. Erit propediem, ut tuum ingenium, et aurificis industriam compellem. Tu fac, ut te bonum, et illum in re mea laboriosum sortiar. Statuam parare meditor, ductili argento fabricandam cum parergis. Ad hunc finem consilium tuum exigo, ubi delineatum schema receperis, mittendum ad te post dies pauculos. Esto precor expeditus ad mea studia. Peracerbum mihi fuit, Banneri vestri, nuper hîc tantisper praesentis, copiam mihi non fuisse ad sermonem. Excusa illi mea negotia, non obliti veterem observantiam, quam animo teneo, etsi ad manum non veniat. Erit, quo et istud praestem. De publicis mihi cura non est, occupato inter mea, et non mea De valetudine amici tui solicitum te esse, tanti mihi est, ut vel

inde convalescam, aeger si sim. Istud ajo: quotidie serra deficit, dum trahitur. Haec jam sine dentibus strepit, quos attrita paene omnes posuit. Ad solatium mihi sit, quod instrumentum suo Domino cedat, dum cessat. Eveniet demum id omnibus. Utinam mihi brevi, et bene per te. Vale.

EPISTOLA XCIX. POMITIO BASCAUDO PARAECIAE TIGALENSIS CURATORJ. De parando cenotaphio ad templum, aere alieno gravatum.

IRritus est conatus noster in extendendis sacrorum privilegijs, renitente Româ supplicum precibus. Unde literas remitto. Praestolabar hactenus ideam cenotaphij reformandam ad faciliorem praxin artificum. Si fixum est caepta perficere, mittatur ad me pictum folium, ut aptem illud pictoris manui, uti et struem pegmatis ad captum fabri. Crudum hoc hominum genus firmiori indice opus habet ad efformandos artis suae characteres. Ligna scindunt,

et quadrant ad usum. Opus ipsum probe effectum si velis, formam illius ut exhibeas, necesse est. Absque illa, embryonem parient, centum ursis non lambendum ad perfectionem. Si vero suspensa maneat elaborandi operis intentio, vacuas horas alijs dare sinar, quae nec pauca, nec levia has manus occupant, ac cerebrum. Occasio mihi nuper colloquium fecit cum Illustrissimo Paraeciae tuae Patrono, et in illo etiam aliqua de te, vir Clarissime. Quae illa putas? Amicum me probo, dum fideliter nuntio, quae prosint. Mutationem meditatur ille, si rite sensum assequor, faciendam in curatione Ecclesiae, substituendo alterum in tuas vices, qui eam suscipiat. Causam affert aeris alieni necessitatem, quo teneri dicitur te curione paraecialis Ecclesia. Metuit, ne patronus ipse adigatur denique ad solutionem, si accrescant onera. Addidit, verba sibi dari â te operam non addi. Ista questum se pluries, absque fructu. Haec serio narrantem audij cum metu. Opposui ex animo

meo non pauca pro te, ut placarem dicentis rigorem. Admisit. Sed et monita illa sua observari desiderat, et emendari. Hinc noveris, quid rebus tuis expediat, et bene volentium votis. Hos inter potiorem me habeas velim; sensurum acerrime, si quid amici causam deinceps affligeret. Plura colloquio reservo, quod mihi propediem favere cupio, et tibi prodesse. Vale.

EPISTOLA C. REINHARDO REVISSANO. Epistola finalis.

AD te demum redeo, amicissime Revissane, et postibus tuis hederam figo, quam inde sumpsi. Finij epistolas meas, tuo potissimum, et Acosij, et Libossiani, et aliorum amicorum hortatu, in publicum protractas. An cum aliquo boni publici emolumento, tempus a periet, ac legentium benevolentia. Si poenitere me suscepti operis pudor coegerit, vestro me consilio tueri liceat, aut authoritate defendere. Quidquid latura demum sint tempora, ferendum, quod cum illis venerit. Si epistolarum

argumenta ad mentem legentium non fuerint, extra indignationem esse sinar, qui ad amicorum necessitatem illas scri psi, non cum delectu thematum ad publicationem. Istud arti meae, ac ingenio tribuere non potui. AEgre si quis tule. rit, plures earum Iuvenibus literatis, de morum honestate, vel de literarum, Humaniorum praesertim, sectando studio fuisse scriptas, sciat velim, officij mei fuisse, cum illo hominum genere potissimum agere. Unde si frequentius idem argumentum in scriptionem redeat, necessitati veniam indulgeat, quam scribenti non dederit. Illis tamen profututum spero, qui monitorem me habuere, ut ardentius amplecterentur, aut perseverârint in illis, quae praescripsi. Dux isse enim, et praeivisse ad bonum me puto; et porro etiam volo, ubi occasio, et facultas erit. Hoc saltem habet thematum diversitas, ut delectare varietas queat. Si autem quaedam phrases, modique loquendi redeant frequentius, quam delicato quorundam gustui sapiat, quaeso illos, amanter induigeant.

Epistolae enim diversis temporibus exaratae, quid mirum, si alibi scriptorum memoriam non tenuere? Praesertim in eadem aut simili materia, ubi facile in calamum fluunt, quae alibi leguntur expressa. Dabit hoc facilius bonus lector, cum sciat, nunquam mihi mentem fuisse, opus unum conficere pro typo. Satis erat scribenti, singulis ea significâsse, quae tunc exigebat argumenti conditio, quin animum ad alibi exarata adijceret. Unum est, quod austerioribus criticis amice dictum velim, cum phrases aliquas, vel modos scribendi non vulgares, vel etiam antiquata verba, non passim obvia deprehenderint, in ijs me temere non judicent, tanquam purae latinitatis terminos egressum. Probatis authoribus illa debentur, quorum e promtuarijs desumpta sunt. Inter alios eruditissimum Lipsium, mihi familiariter notum, adducere in testimonium liceat, quem Belgae sui principem latinitatis appellare non dubitârunt. Illum accuset, qui perperam de meis judicat. Tanti viri authoritate munitus, aliorum crisin vereri

non debeo. Apponere huc tamen admonitionem placuit, ut nôrint scrupulosi censores, quem in meis feriant. De amicorum nominibus, quibus inscriptae sunt epistolae, nemo solicitus sit. Legat bonâ fide, et non errabit. Veritas ubique suum pretium habet, sive Themistocli scribatur, sive Epaminondae. Haec te, amicissime Revissane monere placuit, et alios per te, ut de scribentis animo rite instructi sine offensione epistolas legant, quas collegi. Nunc, mi colendissime Revissane, officio meo defunctus, et longâ infirmitate ac doloribus attritus, vasa colligo, brevi, uti apparet, ad aeterna iturus. Iter hoc meum potentibus tuis suffragijs fortunatum mihi fac. Ego te illuc, post multa hic gloriose praestita, sero venturum praestolabor, et hospitem inter beata excipiam. Interim veterem tuam amicitiam, affectum, et benevolentiam in me constanter retine, meque syncerum tuum cultorem agnosce. Vale.

EPISTOLAE FAMILIARES.

EPISTOLAE FAMILIARES AD AMICOS, ET NOTOS SCRIPTAE a P. FRANCISCO LANG SOC. JESU. Cum Privilegio Sac. Caesar. Majest. et Facultate Superiorum. Sumptibus JOANN: ANDREAE DE LA HAYE Bibliopolae Ingolstadiensis. MONACHII, Typis MARIAE MAGDALENAE RIEDLIN Viduae. 1752.

FACULTAS R. P. Provincialis Cum Privilegio Caesareo.

EPISTOLA I. REINHARDO REVISSANO AMICO SUO SALUTEM, ET FELICITATEM. De difficultate Operis, et causis, has Epistolas non edendi in lucem.

EPISTOLA II. HUBERTO HORTULANO CAUSARUM FORENSIUM ACTORI. Modum et leges praescribit bene gerendi publica negotia.

EPISTOLA III. AMBROSIO MELINOTO REGIMINIS VALLONENSIS CONSILIARIO. De filio rite literis informando.

EPISTOLA IV. JULIO TAMERINAE, IN PELETANO NOBILIUM COLLEGIO VERSANTI. Quomodo vivendum inter multos.

EPISTOLA V, SYMPHORIANO BUSSERETO ASCETERIJ PATRITIANI RECENS ELECTO PRAESULI.

EPISTOLA VI. DOMINICO LAMPSONIO VEREDORUM PRAEFECTO AB EPISTOLIS. Non delectari se novorum narratiunculis. Aliqua de sua invaletudine.

EPISTOLA VII. AEMILIANO VERAMONDO, NOBILISSIMO JUVENI, Abdicatis saecularibus curis ad Religionem aspiranti.

EPISTOLA VIII. PAULO RIVERNAE, VIRO CONSULARI, ET COLLEGIJ NOBILIUM CURATORI. De bono ejusdem regimine, et illorum laudatis moribus.

EPISTOLA IX. PAULO WALTENHOFIO. De lento progressu Considerationum, sub prelo versantium.

EPISTOLA X. PASSIANO TARSETAE. De illius periculo ex lapsu, et alijs ejus negotijs.

EPISTOLA XI. ARBOGASTO HARPHIO. Literarum Humaniorum studium commendatur.

EPISTOLA XII. BOHEMUNDO COMITI SANCTACRUCIO etc. De usu Exercitiorum Spiritualium.

EPISTOLA XIII. ROSINO HAMIRATO, URBIS LODIANAE PAROCHO. De morte sororis, et fratre ejus ad Religionem aspirante.

EPISTOLA XIV. HENRIETO SOLANO DYNASTIAE LETAVIENSIS PRAEFECTO. Ominatur ejus fratri novam dignitatem post mortem antecessoris.

EPISTOLA XV. JOSEPHO CASTULO NOBILI JUVENI AD ACADEMIAM ABEUNTI. Instructio paraenetica.

EPISTOLA XVI. JOANNI BOISSOTO. Petit ab ipso subsidium pro paupere familia, agit etiam de Considerationibus, typo im primendis. Commendat pictorem pro faciendo cenotaphico.

EPISTOLA XVII. UBALDO COMITI TUSCULANO, AD QUIETEM AB AULA DISCEDERE COGITANTI.

EPISTOLA XVIII. MATHIAE RASONI, VALANIENSIS PARAECIAE ADJUTORI. De puerorum, quos in literis primis instruxit, inurbanitate querenti.

EPISTOLA XIX. FRANCISCO GENSERICO, VAGO JUVENI, Bona monita ad emendandos mores data.

EPISTOLA XX. WOLFGANGO MIRISIO, ODILONI ABBATI COMPENSI AB EPISTOLIS. Queritur, non responsum sibi ad iteratas suas literas.

EPISTOLA XXI. CANO VIRNIAE. De Gintareno amico, qui mortuus dicebatur. De morte Polemij, aquis hausti.

EPISTOLA XXII. SIGISMUNDO LECANTAE. De sacra pereginatione, cum eodem obitâ.

EPISTOLA XXIII. FRANCISCO TENERMANNO; VIRO CONSULARI ACATHOLICO,

EPISTOLA XXIV. ADRIANO CELLARIO, PHILOSOPHIAE STUDIOSO. In electione statûs requirendum arbitri jadicium.

EPISTOLA XXV. ANDREAE MARONIO. De icone Considerationum aeri incidenda, et alijs.

EPISTOLA XXVI. ANDREAE ALCIMO. Ut characteres pro typo a fusore fieri procuret.

EPISTOLA XXVII. FRANCISCO ROTILOMIO, MILENSI TOPARCHAE. Ad Pactum Marianum in Sodalitate admitti postulanti.

EPISTOLA XXVIII. CHRISTOPHORO CARO. Stimulus additur ad egregia.

EPISTOLA XXIX. SIMONI LAVENDULAE, PRINCIPIS ARCHIATRO. De effectu praescripti pharmaci.

EPISTOLA XXX. FLORENTIO CEDRO. Ex immissa aegritudine monetur, neglectae vocationis.

EPISTOLA XXXI. JOANNI PAVERIAE, Excusatio, quod postulatis respondedere non possit.

EPISTOLA XXXII. HENRIETO SOLANO, DYNASTIAE LETHAVIENSIS PRAEFECTO. Gratulatio de nova dignitate fratris, et promotione alterius Juvenis, per ipsum facta.

EPISTOLA XXXIII. JOANNNI TARANDAE, MUSICAE PRAEFECTO, Actae gratiae pro labore, corrigendis considerationibus Musicis impenso.

EPISTOLA XXXIV. ARNOLDO CORDESIO BIBLIOPOLAE. De libris, quos mitti sibi petijt.

EPISTOLA XXV. MAURITIO, S. R. I. PRINCIPI et EPISCOPO LAMBERTINO. Honorificum de scriptis a se editis judicium veneratur.

EPISTOLA XXXVI. RUDOLPHO VOGTIO, PAROCHO GADENSI. Doctrinae, ac virtutis studium commendat, ad functiones Parochiales necessarium.

EPISTOLA XXXVII. JULIO THAMESINO. Amicum ejus Macrobium permoveri non posse, ut scripta sua in publicum edat.

EPISTOLA XXXVIII. ARSACIO MAMIRODAE A CONSILIJS INTIMIS. De moribus Labrucij, ad dignitatem abipso promoti.

EPISTOLA XXXIX. JANO PERLAMOTTO PRAETORI. De laude filiorum, et Refferij infelici morto.

EPISTOLA XL. ANDREAE BASSIANO, Post auditam Philosophiam, ad Theologiam Scholasticam aspiranti.

EPISTOLA XLI. RICHARDO LAMIDAE, SACELLANO CASTRENSI, ABITUM MOLIENTI AB OFFICIO.

EPISTOLA XLII. ARBOGASTO HARPHIO, Inhaerenti suis principijs ultra non contradicit. De proprijs scriptis suum sensum cidem aperit.

EPISTOLA XLIII. CASIMIRO FARNESIO. COMITI, Ad castra in Hungariam ituro, Paraenesis.

EPISTOLA XLIV. RICHARDO LAMIDAE SACELLANO CASTRENSI IN HUNGARIA. Ejus curaE commendatur caSimirus Farnesius, militiae Tyro.

EPISTOLA XLV. AMBROSIO MELINOTO REGIMINIS VALLONENSIS CONSILIARIO. Non expedire, extra scholas publicas filium privatim instrui.

EPISTOLA XLVI. MAURITIO ROSANO, AD AULAM ENOBERICAM LEGATO. Excusat se, quod ejus postulatis obsequi non possit.

EPISTOLA XLVII. JULIO THAMESINO, De morte Equimarij, egregij viri, et de Musica scenica.

EPISTOLA XLVIII. JODOCO WERNEMANNO, BASILIANI MONASTERIJ RELIGIOSO. De nepotis inconstantia.

EPISTOLA LXIX. JODOCO WEITENHOFIO. AEgre fert, se nihil in ipfius gratiam efficere potuisse apud patronos. laudat librum ab ejus fratre editum.

EPISTOLA L. THOMAE MARINO, ECCLESIAE CATHEDRALIS CANONICO. Offert considerationes typo impressas, et illarum edtitionis occasionem enarrat.

EPISTOLA LI. MARQUARDO NASTURTIO. Judicium peritorum requirendum in literis proficere volenti.

EPISTOLA LII CAROLO WETERAVIO, CHORI MUSICI MODERATOR. De conficiendis tympanis. De imprimendis Considerationibus.

EPISTOLA LIII. JOANNI BABYLAE, AD S. CRUCEM ECCLESIASTAE. Laudat ejus facundiam.

EPISTOLA LIV. ANSELMO MASIO. Etiam ejus hortatu persuaderi Macrobio non potuisse, ut scripta sua vulgaret.

EPISTOLA LV. PERICANO GISELENIO. Lambertum studiosum Juvenem ejus curae commendat.

EPISTOLA LVI. SIMONI RUSSO. De literarum mansuetiorum difficultate, sed et praestantia.

EPISTOLA LVII. LIMONIO, TELMANENSIS MONASTERII ABBATI. Ut per unum e Religiosis modulos Musicos componi permittat.

EPISTOLA LVIII. ANDREAE LABIENO, LAUCHINGENSIS PARAECLAE CURIONI. An mortuus sit unus e civibus, relictâ uxore, quae id scire cupit.

EPISTOLA LIX. EDMUNDO RAGUSIO. Ut ad patris petitionem serio cogitet, quem statum eligat.

EPISTOLA LX. ANDREAE GARSTIO. COMITI VILLANO A SECRETIS. De illius morte.

EPISTOLA LXI. PYRRHO FEUDIO. Post propugnatas e Philosophia theses, ad Jurisprudentiam transeunti.

EPISTOLA LXII. HENRIETO SOLANO DYNASTIAE LETHAVIENSIS PRAEFECTO. De literis ad ejus fratrem missis et de turbis civilibus, in urbe excitatis.

EPISTOLA LXIII. CHRISTOPHORO IMMOLAE SS. THEOL. STUDIOSO. Ut se digne praeparet ad functiones, statui suo convenientes.

EPISTOLA LXIV. FRANCISCO GENSERICO. Post monita resipiscenti. Ut non desistat, tristi exemplo confirmatur.

EPISTOLA LXV. LUDOVICO SONNAE, COLLEGIATE ECCLESIAE BRUGENSIS. DECANO. De pingenda imagiuae ad aram summam templi.

EPISTOLA LXVI. BENNONI CHUSIO. Actae gratiae pro praestito obsequio, et quid vicissim actum in ejus negotio.

EPISTOLA LXVII CAROLO FERANZAE, NOBILISSIMO VIRO, Damnum ab ignibus passo, consolatoria.

EPISTOLA LXVIII. ODIANO EPIMENIO, LIB. BAR. DE KIRETO. Ut bonâ indole utatur ad magna.

EPISTOLA LXIX. FLORIANO WOLCKIO, HAGIANO CONSULI. De statu Nepotum ipsius.

EPISTOLA LXX. FRIDERICO ROSANO, Librum Considerationum mittit.

EPISTOLA LXXI. PLACENTINO PETRONELLO, HALOSIMO ABBATI. Pro accepto libro gratias agenti respondet.

EPISTOLA LXXII. EMIRANO ANDRODIO, Ad Imperiij comitia destinato. Dubitanti, an suscipienda sit Legatatio.

EPISTOLA LXXIII. VALERIO ADONI. MERCIMONIORUM PRAEFECTO. Ut mutui causam componat. De novis belli motibus.

EPISTOLA LXXIV. FLAVIO POLLIONI. De Literarum Humaniorum usu, et praestantia.

EPISTOLA LXXV. PASCHASIO PETREO, LITERATORUM MOECENATI. Dolet, contra ejus mentem Musas â multis negligi, vel contemni.

EPISTOLA LXXVI. MARTIANO VICOSO PHILOSOPHO. Curam vocationis suae ut habeat, et eorum, quos instruit. Aliquid de Motu, perpetuo.

EPISTOLA LXXVII. FRANCISCO MOLINO, Anxie tractanti electionem statûs, animus additur ad audendum.