VRatislaviae Ambrosius Moibanus nascitur, subannum Christi millesimum,
quadringentesimum, nonagesimum quartum. Patrem habuit clacearium,
civem Uratislaviensem. Puer cum esset ingenio hebetiori; nihilominus
indefesso studio atque improbo labore, eruditionem sibi comparavit non
proletariam: adeo uretiamfacultate extemporali fundendi carmen
valeret.
Cracoviae quidem, quo se uberioris ingenii cultus causa contulerat,
lucubrariones quottidie in multam noctem produxit: ita ut famulo
lucernam observate iusso, ipse a hbris non surrexerit, sed ad eos
obdormierit. Itaque cum in omni disciplinarum genere esset
exercitatus; Viennae Austriae artium magister: Wittembergae postea,
ubi et Philosophiae Professorem aliquantisper egisse dicitur, S.
Theologiae Doctor est renuntiatus, anno supra millesimum,
quingentesimum, vicesimo quinto: id quod Lutherus epistola quadam ad
Ioannem Hessum hisce [Note: * Tom. 2. epist. Luth. p. 296. Reformat. religion. Vratisl.]
innuit: vivit, et redit ad vos D. Moibanus, mi
Hesse, a nobis creatus gentilis cum gentibus, in obsequium fratrum et
evangelii. Eodem anno, Vratislaviae templum Elisabethanum, opeta
Moibani, qui Hessi consilio Wittemberga ad ministerium Uratislaviam
evocatus erat, a fermento Pontificio repurgatum est; subiitque munus
docendi Moibanus Senatus populique Uratislaviensis voluntate, licet ab
episcopo nondum initiatus, anno aetatis suae trigesimo primo. Cum
autem episcopo Uratisla viensi Iacobo a Salza se sisteret, audiit ab
eo haecverba; ito, et doceto evangelium Domini nostri Iesu Christi, in
nomine Patris, Filii, et Spiritus sancti. [Note: Eius ad Moibanum verba. Primi evang. doctor. Vratisl. Hess. et Motb. Reformatio uti suscepta.]
Moibanus itaque cum Ioanne Hesso, una mente operaque coniuncta, primus
ibi ecclesiae doctrinam emendavit: abusus sustulit: idololatriam et
superstitionem abrogavit: atque ordinem ecclesiasticum utilem
instituit Hanc uro ad rem moderatione magna opus fuit: ne vel
doctrinae novitate animi populi offenderentur: vel rituum
ecclesiasticorum muratione Pontificii exasperarentur: vel regem
Ludovicum iuvenem in semetipsi concitarent. Quocirca ante omnia
doctrinae fundamenta ex verbo Dei ambo illi, Moibanus et Hessus,
iecerunt: evangelii ac politicae potestatis discrimen inculcarunt. et
quaecumque ceremoniae ecclesiasticae, inviolata religione, servari
porerant, cas retinuerunt.
Adiuvit emendationis opus episcopi quoque moderatio: qui, tametsi
sacerdorum voculis ad vim fac endam sollicitaretur: a violentia tamen
abstinuit; ne motus maiores suscitarentur. Ferdinandi etiam regis, qui
Ludovico in praelio misere [Note: * An. 1526. d. 29. Augaetat. 20.]
interempto, successit, menrem Deus sic flexit: ut contra mulrorum
incitationes, incoatam emendationem non solum non impediret: sed usum
eius ad legitimam usque diiudicationem permitteret. Demandata est
etiam Moibano una cum Ioanne Morenbergio, scholarum cura et inspectio:
quam cum fide et industria obivit: et ipse in schola docuit.
Uxorem duxit anno vicesimo quinto, quo et Hessus, ut dictum, proxima
die Lunae post Cantate, quae tunc dies decima quinta Maii: et nuptias
celebravit Suidnicii cum Anna virgine ex Bonicorum familia oriunda. Ex
hac filium natu maximum Ioannem medicum doctissimum, pictorem etiam
peritum, reliquit: qui multos Galeni locos dextre emendavit, et
erudite explicavit. Augustae, cum magna rei literariae iactura, mors
immatura eum eripuit; ut [Note: * In vitis med. Germanor.] alibi dicemus.
Vixit Moibanus eo in officio annis undetriginta, cum fide, ac
diligentiae et industiiae fama: obntque diem suum Vratislavia, anno
Christi, inillesimo, quingentesimo, quinquagesimo quarto, die decimo
sexto Ianuarii, aetatis suae anno sexagesimo, ibidem in aede
Elisabethana honorifice sepultus: cum sffigie sau ad parietem et
insignibus. Orationem de ipso habuit M. Ioann. Scultetus: qui ei
successit. Fuit vir insignis pietate, doctrina, et in genii
moderatione: carus Luthero, Melanchthoni, Camerario, et aliis eius
aetatis viris piis ac doctis. Contiones eius Dialecticae fuerunt et
methodicae; cum Hessi magis essent Rhetoricae et oratoriae. De his est
Carchesit epigramma tale:
Moibani cum Hesso comparatio.
Nascitur in lingua Graiis facundia: quidam
Dixerat; ast Itali corda diserta gerunt.
Sic mihi iudicium si fas est edere nostrum:
Hessum lingua iuvat: cor Moibanus habet.
Cum aliquando in convivio (licer ipse conviviis rarissime interesset)
Georgius Logus canonicus Uratislaviensis, genere nobilis, genus suum
ab ipso Achille deduceret: Moibanus, hominis absuda arrogantia
offensus, cum alioqui mordere alios non soleret: Est sane, inquit, ut
dicis, Logorum familia vetusta: nam et Terentio logi noti sunt.
Exstant ab eo elucubrata haec: liber Germanicus, an communio infantum,
quae apud quosdam servatur, probetur ecclesiae: adiunctus ei est
libelius Melanchthonis de officio principus: cui Moibanus hos
praescripsit versiculos, ad pium lectorem:
Principis officium depingere nemo Philippi
Crede potest melius, quam bene docta manus.
Principis est verum cultum defendere Christi,
Et servare scholas, atque alere ingenia.
Catechismi capita decem, primuin quibusdam thematis, deinde ctiam
colloquiis puerilibus illustrata, ad Ioannem F. una cum oratiuncula
Latina puellae cuiusdam, de nativitate Iesu Christi publice dicta cui
praefationem Melanchthon praefixit. Epistola gratulatoria ad
Balthasarum a Promnitz episcopum Vratislaviensem: cum epistola
Melanchthonis ad eundem. Enarratio Germanica psalmi vicesimi noni de
voce Dei, cum praefatione [Note: * Tom. 6. operum Luth. Ienens.] Lutheri anno
trigesimo sexto. Inserta est illi contioni historia ruinae tecti
turris Elisabethanae: et adiecta alia, de horrenda tempestate
Olsnensi, anno trigesimo quinto. Ceterum ut hoc
[Gap desc: Greek word] addamus, fastigium illud turris, altum cubitos centum et
novendecium, cotruit in vigliia Matthiae apostoli, hora secunda
noctis, citra damnum civium circumcirca habitantium, anno Christi
millesimo, quingentesimo, vicesimo nono. Depicta visitur historia in
illa aede cum hac subscriptione:
Mirabilis in altis Dominus.
Collapsa est turris Syloe madefacta cruore:
Pyramide hac nostra, nemo, cadente, perit.
Nam iussu Domini exceptam: cui gloria soli:
Angelicae molem deposuere manus.
Scripta est etiam a Moibano explicatio mandati Christi Marci 16. Ite
in mundum universum: cui itidem praefationem Lutherus praemisit. Atque
haec de Moibano ex Dresseri chron. Curaei annalibus: D. Sculteti
decade 1. annal. ecclesiasticorum: Mel. Laubani M. S. collect. Gesneri
bibliotheca, aliis.