04/2005 Ruediger Niehl
Notes: Greek text not inserted; errata list at end of file not worked in; Could not identify errata list item in prelim: Pag. 4. fac. 2. lin. 1. fecit.; new TEI header; typed text - simplified structural tagging - no semantic tagging - no spell check


page 154, image: s186

IOANNES LUCANUS.

NOTA Germaniae regio est Lusatia hodie, non procul a tipa Albis, e Sudetibus montibus emanantis, quam Sevus fluvius, iisdem in moutibus ortus, interluit: quaeque olim pars fuit ditionis marchionum Misnen sium Est autem inferioris Lusatiae metropolis oppidum Luca in vereribus etiam historiis celebre, praesertima bello enno millesimo trecentesimo in er Fridericum marchionem Misorum, et Albertum comitem Thuringiae. Caesarem Adolphum Albertum Austriacum, ec marchionem Brandeburgensem, gesto. Hoc in oppido natus est Icannes Lucanus, patre cognomine, praetore illiusloci; et matre femina praestanti: a quibus semina


page 155, image: s187

ingenii ac facundiae in filium propagata essc, non est dubium. Etsi autem non satis est nativa ingenii celeritas, et linguae plectrum volubile, nisi accedat rerum cognitio, et usus; artium et actionum magister, amorque veritatis et iustitiae: tamen in eloquentia naturam praecipue dominari, manifestum est.

Lucanus igitur ut ingenium, quod naturae beneficio nactus erat, vegetum, expoliret excoleretque; e patriae ludo statim in vicinam Academiam Wittembergensem est missus: ubi privatis praeceptoribus usus Ioanne primum Velcurione, et hoc mortuo, Ioanne Marcello, veram de Deo doctrinam, cognitionem praeceptorum de raticne dicendi, eptiaomen historiaurm, ac praecipue rerum Germanicarum aliquot annis feliciter percepit. Inde ad iuris civilis et legum studium progtressus, fontes eius dectrinae interprete acdoctore Melamchthone degustavit. Huius deinde consilio, adsidue diligenterque Conradum Mauserum audivit Institutiones praelegentem: cumque domesticum sibi praecepterem achospitem delegit. Mauserusadolelcentis ingenium, disccendique aviditatem considerans, ordinam ipsi discendi usitatissimas in praxi materias, libros lectu inprimis utiles, in quibus processum iuris omibus ille anteferchat, et alia in iure scripta, candide impertivit: ac crebro consiliis instructum ad vicina iudicia misit.

Paucis deinde annis post hortator eidem fuit: ut ingenii vires et industriam docendo excitaret. Iraque vix natus annos viginti unum Lucanus, cepit in mediocri auditorum, se natu grandiorum frequentia, Institutiones iuris privatim enarrare: qua aerate Bartolus scribit se dectoris titulum adeptum. audivitautem et Hicronymum Schurffium: eosque fecit progressns; ut et studiosis iuris, et bonis ca in schola viris gratus esset, ac anobilibus in vicinia expeteretur.

Liberali itaque stipendio publici in iure professorislocus ipsi est tributus, anno millesimo, quingentesimo, quadragesimo tertie quo munere docendi cum fide et laude functus est ad bellum illud usque Gemanicum. In quo electore capto, cum et Schurffius et alii allo disslucrent:ipse in Megapolensem ditionem venit; ibique sedem fumiliae suae fixit: ub et antea eius fides, industria, et eloquentia nota. Aliquoties enim e Wittembergensi Academia a nobilibus evocatus eo venerat: qui consilio eius et opera in iudiciis et causis usi.

Eo in secessu cum Theodoricus Molzanus: vir insignis, hospitium ei benignum domi suae, integrum fere annum praebuisset: tandem Ioan. Albertus dux Megapolensis, audiens ingenium, elo quentiam et mores Lucani Molzano illi aliisque bonis probari, in aulam ipsum vocat: et cancellarii munus commendat. Hoc in mnere eum sibi praefixum habuit scopum, in consiliis et actionibus omnibus: ut vetraveligio, ut iustitia. ut doctrinarum fladia florerent:


page 156, image: s188

et ad posteros optime constituta propagarentur. Et vero omnia impedimenta consillis piis obiecta, invicta animi constantia egregie vicit: et ecclesias docitrinae puritate, disciplinae severitare, rituum gravitate florentes. iudicta principum publica, singulis anni quadrantibus constiruta; Academiam ex ruderibus instauratam; et reditibus annuis liberaliterd detitam, principum muificentia, consilio suo excitata, reliquit. Nimirum hoc est praestre, quod Tullius {*Cie. l. 8. Att. epist 11. ex lib. 5. de rep. Magistrat. officium.}ait: ut gubernatori cursus secundus, medico salus: imperatori victoria, sic moderatori reip. beata civium vita est proposita: ut opibus firma. eopiis locuples: gloria ampla: virtute honesta sit: nos addimus: ut religione hospirium ecclesiae Dei, et schhoarum sit nutrix.

Inciderunt autem initia Lucani in dissicilima tempora: cum Carolus victor novas de religione condere leges, et ad praeseriptum libri Augustani cogere omne; niteretur. Ibi ergo cum Henrieum quoque et I. Qlbertum duces Meckelburgicos urgeret: ut ecclesias suarum regionum iuxta normam illius libri curarent constituendas: principes convocatis Sternbergam ordinibus, proponunt Caesaris mandatum: et per Lucanum de voluntate sua adserendae verae doc trinae edocent. Unanimi itaque consensu Sphinx Augustana repudiata est: ac Lucano ut responsionem Imperatori mittendam formaret; mandatum. Reddita est ea Aterbatensi: nec quicquam post a Caesare flagitatum; nisi ut legatos suos ad Synodum Tridentinam mitterent. Narraverunt, qui exemplum illius responsiovis ad Caesarem missae, manu lucani scriptum viderunt, cum in frontispicio hoc adscer psisse dictum: Si altud iubeat Imperator, aliud Deus: da veniam Imperator: tu carcerem, ille gehennem minatur.

Suscepta sunt postea, suasore Lucano, consilia de inspectione ecclesiatum in tota ditione, et certa forma doctrinae, rituum, et totius gubernationis ecclesiasticae scripto complcctenda; qua velut communi norma, omnes in earum regionum ecclesiis docentes uterentur. Hoc pium et salutare consilium, arte quo. rundam impeditum est, usque ad annum Christi millesimum, quingentesimum, quinquagesimum secundum, quo pcinceps Ioannes Albertus, post discessum patrui Henrici Ducis Megapolensis, die sexto Februarii ex hac vitaevocati, solus illas terras gubernare coepit.

Eodem anno iustum et necessarium bellum, pro defensione patriae, religionis, libertatis, et pacis publicae, una cum Mauritio electore Saxonico et aliis confoederatis feliciterprinceps gessic: quo bello ecclesiae, puram evangelii doctrinam amplectentes, ex Synodi Tridentinae, et tyrannidis pontificiae, ac Hispanorum ore et fancibus, ereptae sunt: universae Germaniae libertas


page 157, image: s189

iterum instaurata; et par fitma ecclesiis Paslaviae confecta: quae nullo unquam tempore antea impetrati poterat. Hoc in bello assiduum fere comitem princeps Lucanum habnit; ac ipsius consillis et opera plurimum usus est. Augustae Vindelicorum anno priote omnes ecclesiarum ministri sinceri; et omnes in scholis pie docentes, pulsi erant; ut sublata docentium voce, tota evangchi dochtrina, facilius deleri et exstingui posset. Ea urbe a confoederatis princip bus occupata, monuit Lucanus, cum belium defendendae religionis et ecclesiae causa inprimis susceptum esset; ante omnia pios contionatores et doctores revocari, et remplis praefici debere, et ludox literarios iterum aperienos esse; in quibus iuventuri vera evangelii doctrina, una cum ceteris artibus, instillarctur. Id statim post factum.

Et im peratur. cum post initam cum principibus pacem, Augustam rediisset, etsi in politiae forma remotis tribunis quae dam mutavit; tamen ecclesias et scholad, iucta principum dceretum clementer reliquit. Interfuit deinde Lucanus va lis deliberationibus, urbem Magdeburgam obsidente Mauritio: quo eventu, notum est.

Domi deinde et in togata militia, secundum ecclesiarum scholarumque curam, iudicia publica, ut alter Irnerisu, restituit: et ut Alcuinus parisiensem, itaipse Rostochianam Acade miam instaurandam curavit. Quamquam, ut scemper virtutem comitatur invidia, obtrectatione et calumnia non caruit: quae tamen omnia, conscientia sua fretus deique auxilio, contempsit, ac paci publicae condonavit. Semel in publico ordinum totius ditionis congressu, publice provocavit suos calumniatotes; quorum ibi non paucos adesse sciebat: ur coram accusarent, aut iure fecum experirentur: sed cum nemo prodiret; ipso silentio obtrectatorum os obstructum putavit.

Tandem cum periodus annorum, quibus suo principi ex pacto erat obligatus, sub festum Pascha anni sexagesimi secundi, ad finem decuretet: crebris et ardentibus votis diem illum, sibifatalem, expeti vit. et viennio ante, de illisipsis miseriis ac periculis, gubernationem comitantibus, cum Davide Chytraeo familiaritet colloquens, magna cum voluptate abco audivit Similis cuiusdam aulici epitaphium. Hic enim, cum in aula Adriani Imperatoris diu vixisset; tandem vacationc impetrata, quod reliquum fuit vitae, ruri in otio et quiete exegit; moriensque sepulcro haec inscribi iussit:

SIMILIS HIC IACET: CUIUS AETAS QUIDEM MULTORUM ANNORUM FUIT; IPSE SEPTEM DUNTAXAT VIXIT.


page 158, image: s190

Nam iis tantum annis vere se vixisse iudicavit: quibus aula liber fuisset. Cum deinde tribus post Pascha, quod finem illi militiae aulicae attulerat, hebdomadis, Chytraum rutsus covenisses iam, inquit, incipiam vivere. Ita se brevi adaeternam vitam, quae sola vita ducenda est, migraturum praesagst. Duodecimo enim dic post, primo Maii, placide obdormivit. Iestamentum, quod in cemitus augustanis; anni quinquagesiminoni: in quibus nobilitatis honorem et privilegia Imperator Ferdinandus sua sponteipsi contulit, periculose decumbens incoarat, ante mortem renovavit. In eo post gratiarum actionem ad Deum et preces; filium, quem ex coniuge honesta, filia Wolffgangi Schifferdeckeri, quaestoris in arce Wittembergnis, unicum susceperat, moner atuqe hortatur ad vittutum studium; et turoribus serio commendat. Ecclessae etiam sui predii, et cognatis quibusdatenuiroibus, amplissima legata donat: et avid de ceteris bonis fieri velit, comstituit.

Ex his itaque apparet; qualis vit hic lucanns fuerit pius nempe erga Deum: iustus erga prozimum: temperans erga se ipsum. [Gap desc: Greek word] ut quimaxime, oderat ac magni pretii munera, pro officiis iam praestitis oblata, stomachabumdus etiam reiecit. Auditum et hoc est cum nobiles quidam; ut eorum causasin aula expediret, multis Ioachimicis additi, rogassent, plac de respomdisse. stipendium sibi a suo principe numeruri ut causas ad se delatas pri virili promoveat. nec fidem suam cuiquam, etiam sine dono, defuturam. Comis preterea et humanus erga omnes etiam infimae sortis homines: quos libellos suppliees offerentes benigne admisit: datoque responso pro re nata, dimisit. Cum regiones illae tributis et exactionib. inerarentur: vera [Gap desc: Greek word] populi affectus est. Sed quid consulam, inquit,, meo Domino, et his regionibus aliud? Si non tolluntur oner a: quottidie crescumt: et certo exspectandum est tande bellum et extrema vastitas. Multo autem tolerabilior a sunt bello tributa paulo post desitura. Ne Salomonis quidem regnum, quo nullum toto terrarum orbe felicius, adeo mite fuit. ut populum nonpresserit. Etiam davidem, quo nullus sanctior, causas subditorum non audiisse cives questisunt. His exeinplis me consorlor: et que emendare non possumfero: ac mitigare communes peccatorum nostrorum poenas, et miserias publicas pro mea virili studeo Haecipse.

Negotia autem sui principis summa fide et diligentia egit semper: nec unquam ambitiose in aliis aulis favores aucuparus est: sed accrbissimas potius multorum et magnorum princlpum offensiones subivit:ita ut vere de eo Isocrateum illud usurpari possir: [Gap desc: Greek words] h. e. consiliarium bonum esse commune, num ac toti rei pub utilissimum.

Et hactenus de Lucano, ex oratione funebri babita a loanne Posselio professore in academia Rostochiana.


page 159, image: s191