March 2004 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check. Please note that texts from this anthology do not provide reliable copies of the original editions.

GEORGII CAROLIDAE A CARLSBERGA.

Farraginis Symbolicae. e satellitio Viviam. Centuria Prima.

1. Scopus vita Christus.

HUmanae Christus scopus est et Regulae vitae:
Inde fac auspicium quo bene cuncta geras.

Aliter.

Ne male consilium, ne vitae cursus aberret,
Sit vitae Christus, norma scopusque tuae.


page 186, image: delb0186

2 Pax CHRISTI.

Intima pax CHRISTI, tangit penetralia cordis,
Et, ne nos turbent crimina nostra, facit.

3 Murus abeneus sana conscientia.

Conscia mens recti tibi murus ahendus esto,
Hac fretus, tuto limina Mortis adi.

4. Felicitas unica, intus nil strepero.

Si tua curbantur nullo praecordia motu,
Sorte aequa cecidit vita beata tibi.

5. Bonis omnia in bonum.

Seu Fortuna bonos tollat, seu mergat in undis,
Fine tamen laeto semper ovare solent.

6 Suspicionibus securis.

Suspicio non est leviter removenda sed acri
Falce: nisi hanc reprimas, invaluisse doles.

Aliter.

Nilage, quod pravum est: recti tibi conscius esto,
Securus tacitae suspicionis eris.

7 Virtus instar omnium.

Divitior Craeso est, quem Virtus ornat: et illa
Possidet utilius vita caduca nihil.

8 Virtus citra Fortunam valida.

Ipsa licet Virtus, Fortunam pondere vincat,
Attamen illius fortior exstat ope.

9 Trbicem Fortunae Virtus.

Mens velut humanum sustentat provida corpus,
Fortunam virtus, sic fovet alma levem.

10 Sanus intus et exterius.

In sano ut valeat mens corpore sana, superni
Supplicibus votis numina posce, Patris:

11 Antidotum vita Patientia.

Sustinet humanam constans patientia vitam,
Qui patitur, fortis vincere cuncta solet.


page 187

12 Sal vitae Amicitiae.

Ut sale non condita caro foetore putrescit,
Sic sine amieitia vita molesta perit.

Oculut vitae sapientta.

Est oculus nostrae felix Sapientia vitae,
Qua sine vita hominum nubila, caeca, levis.

14 In virute Oculi et manus.

Non spectanda oculis nec habenda in imagine virtus,
Adsidua sed erit rite rerenda manu,

15 Multi ntmium, nemo salis.

Larga licet multos nimium Fortuna bearit,
Vix tamen invenias, qui putat esse satis.

16 Satis hoc contento.

Si praeter concessa tibi nihil amplius optas:
Sat, quo sustentes debile corpus, habes.

17 Satis relicturo.

Qui Stygias tecum nihil hinc portabis ad undas,
Quo frustra miseras quaeris avarus opes?

18 Intus quam exterius formosior.

Si tibi deformis vultus, si sordida vita esf;
Fac animo virtus fulgeat aequa tuo.

19 Intus, quam exterius ornatios.

Arte laboratae vestes formaeque venustas.
Sunt nihil: haec laus est, quam pia Musa parit.

20 Harmonia interna,

Talis compages internos complicet artus,
Harmoniae ut possit vita referre modum.

21 Velle instar omnium.

Tantum, crede, valet miseri officiosa voluntas,
Quantum tardae hominis divitioris opes.

22 Natura quis pauper?

Non inopes natura facit: nam panis et unda
Cui desunt? cui non mensa ministrat olus?


page 188, image: delb0188

23. Opinione quis dives?

Nullus opinetur se rerum in turbine direns,
Nam cum possideat plurima, semper eget.

24 Nec malum, nec frontem.

Non preces hominumque metu Divumque rigoris:
Vive probe, probitas nil sibi certa pavet.

25 Sapiens silus longasuus.

Deiphobes numeret stultus vel Nestoris annos.
Longior una tamen lux sapientis erit.

26 Nocere promptum, ut pessimum.

In facili noxa est, quia iuncta occasio noxae
Commoda, quae prosint, abdita saepe tegit.

27 Prodesse abstrusum, ut optimum.

Prodesse abstrusum est, licet hoc Natura requirat:
In promptu scelus est, hoc licet illa neget.

28 Pauper egens, non carens.

Pauper homo est, auri cupidus, non qui caret auro:
Qui scit nil cupere et vivere, dives homo est.

29. Alienis lacrimis caut or.

Sumere in exemplum est alienos utile casus,
Flereque: laetitia non tamen inde frui.

30 Alieno risu laetior.

Adspiciat si quem vultu Fortuna sereno,
Mutua, sed tacito gaudia carpe sinu.

31 Cor canum in iuvenili corpore.

Mente senex fias, docili florente iuventa:
Non aevo imple annos, sed ratione tuos.

32 Pedica nimia fiducia.

Fallitur ille quidem, qui totus inhaeret amicis,
Tu magis, in te sie spemque fidemque locas.

33 Columbi oculus in serpentino corde.

Singula perspicias in rebus, more Columbae
Nefallare adhibe cor sapientis hydri.


page 189

34 Oculus insceptro.

Praepositus miltis prudens tha sceptra guberna,
Quodque alii spectant, noveris ipse decus.

35. In virtute Delphinus.

Ne bene vivendi rationem differ in horas:
Hic magni esse solet nam mora caussa mali.

36 In ultione Callipedes.

Nec propera, dextra sumpturus vindice poenas:
Ante alias res est perniciosa furor.

37 Temporis minister.

Commmoda ne tribuas viciosis tempora rebus:
Quae fugiunt, nullo sunt reditura pede,

38 Temporis parcus dispensator.

Vita quid est hominum, subiti quam temporis usus?
Ergo bene et parce tempus habere decet,

39 Magno vendendumtempus.

Quod nusquam vaenet, temere fuge perdere tempus;
Utile quod sit agas, nam reliquum omne perit,

40 Gloria crocodilus.

Cur adeo sequeris fugientes Gloria? ne me.
Sectantum invitam prendat anhela manus.

41 Hemerobia vana Gloria.

Glorîa vana perit, Scythico ceu flumine natus
Vermiculus: quo homines illius urit amor?

Aliter.

Charus heri tirulis vixisti et honoribus: et nunc
Vinbra iaces: sic est gloria nostra nihil.

42 Disce vivere.

43 Disce mori.

Quottidie summa tibi lucis oberret imago,
Ut recte vivas et moriare bene.

44. Vive ut post vivas.

Sic vive, ut possis vitam exspectare futuram:
Vive DEO, ille tibi vita perennis erit.


page 190, image: delb0190

49 Virtusexercetur, ronperit.

Interit hand virtus duris exercita rebus,
Usibus illa suis altius ire solet.

46 Generosa virtus flatus accenditur, 47 Virtus inimicitiis fortine crescit.

Emergit virtus flatu generosa malorum:
Quoque magis pressa est, hoc mage firma nitet.

48 Extorquet quies.

Regna quies firmat moderata et ab hoste tuetur;
Turbida cum propriis viribus icta ruunt,

49 Terret imperium.

Imperium vehemens terret, viresque clientûm
Debilitat; neque vis haec diuturna manet.

50 Blandum imperium imperiosum.

Blanditiis stant regna, homines capiuntur iisdem.
Quid mirum? in blando vis latet imperio.

51 Domitrix omnium patientia.

Non facile adversum superat furor improbus hostem,
Omnia sed patiens mens sine lite domat.

52 Nobilitatem non dat unus dies.

Nulli prima dies nascenti nobile confert,
Quod tantum virtus, stemma laborque parit.

53 Generositas virtus, non sanguis.

Sanguine communis melior virtute datur sors:
Nobilis hinc fies, inde pusillus homo.

54 Fortuna nimis blanda hamaia.

Quem blandis gestat manibus Fortuna, vicissim,
Ex alto incautum praecipitare solet.

55 Fortuna fallacior, quo blandier,

Quo magis eveheris, tanto mage deprime mentem:
Fors cum blanditur, nectit iniqua dolos.

56 Stabilissima Fortuna stultissima.

Infatuat Fortuna homines diuturua Deosque
Promittens, mundi ludibria esse facit.


page 191

57 Corpus excors, fragile.

Quid iuvat armatum re stricto in cedere ferro
Si, quae sola potest vincere, mente cares?

58 Cor vel incorporeum firmum.

Consilium per se magnas habet utile vires,
Quo sine nil robur, nil manus ulla valet.

59 Fideli nullae serae.

Si proba mens famulis postes obducere noli:
Si mala, vel clausas firmius obde fores.

60 Auctoritas rerum agendearum telum.

Saepe sua victor fert maiestate triumphum;
Gratia plus hominis, quam Ducis arma valent.

61 Veraci creditur et mentienti.

Ut mihi veraci, dum fingo plurima credant,
Certa fides multis ante probata facit.

62 Mendaci non creditur et iurate.

Vera licet narret, mendacia dicere suetus,
Non reperit, iurans Numina sancta, fidem.

63 magnes amoris amor.

Nullum conciliat constantem munus amorem,
Hunc parit ex parili sorte refusus amor.

64 Philtra amor.

Philtrum amor est, opus ergo alio medicamine nullos
Ipse sui pater est (uritur, urit) amor.

65 Magrum satellitium, amor.

Non sic excubiae regnum tutantur et armae,
Ut comitum socia cognita dextra fide.

66 Firmissimae opes, amor.

Somniat, in nummis qui se posse omnia censet;
Solus amor firmas gignit et auget opes.

67 Ubi terror, ibi timor.

Qui terret multos, multos sibi subicit ille,
Multorumque idem vimque dolosque timet.


page 192, image: delb0192

68 Ubi uber, ibi tuber.

Niladeo dulce est, cui nil succi insit artari.
Una dies oritur prospera mille graves.

69 Omnia proposuit labori Deus.

Proposuere Dii venalia cuncta sed illa
Tantum homini cedunt parta labore gravi,

70 Immodica imbecilla.

71 Modica firma.

Immodicum quicquid validum et durabile non est:
Firma manent, medio quae bene fulta gradu.

72 Magnus ope minorum.

Nemo potens rerum propriis a viribus esset,
Ni subiectorum dextera praestet opem.

73 Vicit Vim Virtus.

Virtus ut cognata Deo est, sic omnia vincite
Vis et fraus illi nulla nocere potest.

74 Stravit Fortunam Virtus.

Strata iacet Fortuna pedes virtutis ad imos:
Sic mage mens semper corpore firma suo est.

Aliter.

Multa quidem Fortuna domat; sed et ipsa domatur
Virtute, ac forti strata subest animo.

75 Fortitudo in foriunam non bomines.

Grassari in miseros non est, neque taedere, fortis:
At scire adfectus arte domare malos.

76 Optima, cibus invidiae.

Pascitur in magnis, humilesque nefaria transit
Invidia, excelsi serva comesque boni.

77 Invidia sibi et alis venenum.

Qua nocet, hac premitur livor ratione: veneno,
Quod frustra exseruit, rumpitur ipse suo.

78 Invidia vipera.

Vipera praemorsa genitricis nascitur aluo,
Sic patre sublato primitus, Invidia.


page 193

79. Quod deo et homini.

Si pietate DEUS, si fido pectore gaudet,
Quare homini non sint haec mage cara pio?

Aliter.

Quod fit et Auctori rerum placet omnipotenti,
Fas homini sit idem iure placere pio.

80. Da coecus.

81. Accipe oculatus.

Munera si tribuis, non specta muneris usum:
Si capis, unde datum et qua ratione, vide.

82, Bonus, bonis et malis.

83. malus, nec bonis nec malis.

Qui bonus est magnus reprobisque probisque videtur:
Qui malus, ille malis displicet, ille bonis.

Aliter.

Omnes virtutem laudant mirantur et omnes:
At vitium nemo per malefacta probat,

84. Praesidium in innocentia.

Omnia diversis subsunt humana perîclis;
Sola meru, culpae nescia vita, vacat.

85. Matura.

Matura sensim; properatio proxima noxae est,
Utilitas sequitur quod mora tersit opus.

86. Ciconiae beneficium.

Grata senem nutrit gestatque Ciconia Patrem:
Exemplum hîc homines, quale imitentur habent.

87. Comaedia vita humara.

Vita hominum, ludo similis diversa gerenti
Nomina, claudenda est fine peracta bono.

88. Ne vita Tragaedia.

Omnia commiscet repletque Tragoedia turbis:
Hinc simili migres ne ratione, vide.

89. Confide recte agens.

Nil metuas insons vitae confisus honestae,
Subicitur nullis mens bona et aequa minis.


page 194, image: delb0194

90. Veritas Pemporis silia.

Si qu rei pridem latuit sententia verae,
Prodire illa palam tempore nota solet.

91. Lupus mendacto tempus.

Ut lupus imbelles, sic est mendacia tempus:
Tempore figmentum proditur omne suo.

92. Veritas premitur, non opprimitur.

Ut cupiant hostes Christi ilico perdere verbum,
Hostibus id stratis sed tamen usque viget.

Aliter.

Vera premi possunt vi, sed non funere mergi:
Pressa levat, cum vis frangitur ipsa, DEUS.

93. Mendacio comites tenebrae.

94. Veritatis spiendor comes.

Nata per obscurum mendacia nocte premuntur
Vera seda claro lumine verba nitent.

95. Exsilium inter malos.

Extorris non est patria de sede fugatus:
Esse malos inter verius exsilium est.

96.Ne hilarem insantam insanias.

Nec tibi deliciae cordi nec stulta voluptas.
Sunto sed ut sana mente fruaris, age.

97 inter spinas calceatus.

Ne tribulos nudo calca pede, spicula figunt;
Vitaque cum multo saepta sit hoste, cave.

98. DEUM sequere.

Quicquid agis, duce fac Domino: lux aurea Christus,
Certa fidesque tuos usque sit ante pedes.

99. Fama pluris, quam opes.

Materopum fama est valgari nixa favore:
Quaere igitur famam, qui tibi quaeris opes.

100. Virtus pluris, quam fama.

Aeterna est virtus, volucris fama: illa perennat,
Haec distincte gradu posteriore, perit.


page 195

CENTURIA SECUNDA.

1. Virtutis umbra gloria.

GLoria virtutis fumus: qui curris ad illam
Virturis forti protere calce viam.

2. Orulos in pectus.

Inte deflectas oculos; te noveris ipsum,
Ut ster iudicio caussa aliena tuo.

3. Non axtor quebis amari.

Omnia vis cogit, solum non cogit amorem:
Cunctaque cum vincat se quoque vincit Amor,

4. Tempus e daxrerum.

Tempus edaxrerum depascitur omnia, praeter
Verba, animos et qui condidit illa, DEUM:

5. Subiecta Der manus consistimus.

Nil sumus ex nobis, nisi puluis et umbra potentis
Quod sumus, id Domini cura parerna facit.

6. Gloria vento discutitur.

Gloria nostra levis volucrique simillima fumo,
Quum tumet a quovis flamine discutitur.

7. Propter invidiam vela opulentiam.

Occule divitias, pastum livoris avari,
Et partis tacita mente fruare bonis.

8. Honores onera.

Omnis honos, onus est: fasces et munia fasces:
Qui placide cupiens vivere, vive domi.

Aliter.

Vive domi, quicumque cupis bene vivere: namque
Omnis honor labor: et munera sunt onera,

9. Virtutis radices altae.

Fundata est solide virtus: nihil ergo reveller
Quod menti virtus indidit alta bonum.

10. Mortalibus immortalia praferenda.

Virtuti aeternae mortales conferhonores,
Sunt nihil; hanc illis, qui sapis anre feras.


page 196, image: delb0196

11. Alata atas.

Aetate utaris celeres habet utilis alas:
Quae fugit, illa tibi non reditura fugit.

12. Fidens, non considens.

Omnia sperabis, verum licita omnia: nam si
Illicitum speres spes tua inanis erit.

Aliter.

Spes bona sit, rebus sed non immersa futuris,
Quae spem sepe suo fallere fine solent,

13. Cuius pudebit pigeat.

14. Ne ficeris quod factum nolis.

Nil facias, frustra quod posterus arguaterror,
Fine praei, serus ne pudor acta premat.

15. Stulta de alienis Superbia.

16. Alienum, quicquid adimitur.

Fortuitis in flas animum? tua gloria vana est:
Mens nostra est, nostrum, quod perit esse nequit.

17. Quod commodavit Fortuna, tollet.

18. Quod mutuavit Natura, repetet.

19. Quod paravit Virtus, retinebis.

Fors adimet dotes, repetet Natura salutem,
Virtus Mansuras sola relinquet opes.

Aliter.

Et natura suum repetit, fortunaque tollit
Quando libet. Virtus quae dedit, illa manent.

20, Princeps privatis sublimior sentiends.

Quanto opibus Princeps privatis maior habetur,
Tanto animi potior splendeat ille bonis.

21. Princeps multis consulendo.

Exue privatam, Rex communem accipe curam:
Trux nulli, cunctis utilis esse stude.

22. Tutibi venerabilis.

Adsit nemo licet, tibi tu venerabilis esto:
Quod celas homines, non latet ante DEUM.


page 197

23. Malumocultum perniciosissimum.

Pernicies homini, clausum sub pectore vulnus
Ferre, nec internis posse carere malis.

24. Non quam diu, sed quam bene.

Quid numerasannos: usum, non tempora specto:
Lux bona plus, septem quam mala lustra, valent.

25. Nomen prae opibus.

Congere divitias et iniquo foenore cresce;
Mi, post fata bonum nomen habere, labor.

26. Cdiosus, modo immerito.

Undique perfidiae telis odiique petebar,
Nec dolui: scelus hoc obruit immeritum.

27. Ingratitudo multis immerentibus moxiae.

Laesus ingrato, gratos fastidit amicus:
Sic sontûm insontes crimina sepe luunt.

Aliter.

Officiosus eram: sed gratia reddita nulla est
Hactenus; ingratum quemlibet esse puto.

28. Inturia oblivione ulciscenda.

Laesus es, hinc ultum properas? vindicta parata est:
Mitte animo noxas; et bona redde malis.

29. Praecipitis consilii affecla paenitentia.

Consilium praeceps comitum trahit ilico poenam;
Penset tota dies, una quod hora gerat,

30 Quod vin et omnibus.

Obniti et labi cunctorum est publicus error:
Quae mihisors, eadem pluribus esse potest.

Aliter.

Lapsum me rides hodie? cras forre peribis
Ipse: hominum casus sors inopina parit.

31. Ne ferrum igni.

Adspicis iratum? irato noli addere ferrum
Armatus satis est, si caret arte, furor.


page 198, image: delb0198

32 Lacrimis ignis exstinguendus.

Offensuan quotiens fratrem, vel numen habebis,
Non vi, sed lacrimis culpa luenda tibi est,

33. Fastigto caput submtte.

Qua saltare nequis collum submittito sepi:
Et quem non liceat vi superare, roga.

34. Falso nomine non gaudendum.

Par natura aliis, ne fluxa fortefuperbi,
Unius uni omnessubsumus imperio.

Aliter.

Cum voco te Dominum, ceu vero nomine gaudes:
Unius Domini feruus uterque sumus.

35. Amicus, ut non alius

36. Inimicus ut non idem.

Aeternum tibi credideris, quem nactus, amicum,
Hostem ita, quî fieri possitamicus, habe.

37. Quod videri vis, esto.

Vis pius et sapiens et doctus, amice, videri?
Hocage, quod dici quaeris, ut esse queas.

38. oculum in metam.

Quicquid agis. certum sempertibi delige finem.
Quem, veluta neruo iacta sagitta, petas.

39. Nocens metuit poenam.

40. Innocens nec casum,

Non timet adversos mens recti conscia casus;
Cumsceleris turbat quaelibet aura reos.

41. Excusanda steruitus sub necessitate.

Dignus homo venita est, hosti feruire coactus,
Qui liber casses rumpere non potuit.

42. Nea pudendo vincaris hoste.

Temne voluptates, spurcaeque libidinis aestus,
Hisque nihil victo turpius esse puta.

43 Turpibus neseruito.

Nec te criminibus, nec eorum subde magistris,
Ne morbum ex illa peste subinde trahas.


page 199

44. Amtcum immieum fugito.

Effuge velatum fraternis vestibus hostem,
Qui sua vel quaerit, vel tua commaculat.

45. Ne lingua mente celerior.

Mente praelinguam, nescit vox missa reverti:
Numquam animi tardum lingua dolebti opus.

Vel.

Frustra animi seamlingua vocabit opem.

45. Bellum cum vitius.

Pugna cum vitiis: homines quid Marte lacessis?
Hos cruciare feclus, vincere ut illa decus.

47. Divitiae, iniuriae pignora.

Ut positum sectatur opes iniuria, pignus:
Iustae etiam poenam saepe merentur opes.

Aliter.

Pulchrum aliquid, vel opes habeas, mox crimine ficto,
Ni redimas vitam auro cruce dignus eris,

48. Bona ad benefaciendum.

Quem natura suo ditavit provida censu,
Iussit ut acceptas in bona vertat opes.

49. Maximae opes prodesse.

Si prosis multis, multum tibi proderis ipsi,
Hac una firmae lege parantur opes.

50. Thesaurus gratia boni.

Omnia gratus habe: thesauros gratia fundat,
Et cumulat donis dona priora novis.

51. Quod vides, non diu.

Quae spectas oculis non sunt diuturna: peribunt
Illa brevi, vel te mors inopina trahet.

52. Ut verax, ne suspicax.

Coniectu loqueris, pares adfectibus vitro,
Et tibi vis credi? suspicione care.

53. Non dives, nicontemnas.

Divitias contemne frui si niteris illis:
Tum mihi dives eris, cum tibi paupereris.


page 200, image: delb0200

54. Expende.

Quam facias, expende prius ratione futurum,
Ne subito factum crux diuturna luat.

Aliter.

Rerum quiequid agas, expende ante omnia finem;
Sic bona mens, rerum sic bonus usus erit.

55. Sine querela.

Sic vive, ut nemo dete vivente queratur:
Sic nullum, de quo iure queraris; habe.

56. Frenum in lingua.

Vel bene, vel parce loquitur: linguae indue frenum,
Proferat expensos, ut bene vincta, sonos,

57. Ne bos in lingua.

Munere corrumpi. taceas ut vera. caveto;
Gestare in lingua, ne videare Bovem.

58. Accurate cogita immutabilia.

Quod mutare nequis et honesto avertere nisu,
Perspice, num possis id retinere iugum.

Aliter.

Nec temere thalamos, temere neque mystica tracta:
Ingresso facilis non datur inde fuga.

59. Longius modo tuliut.

Nil refert, cito quid facias, an feriûs: unum.
Prudentes spectant utilitatis opus.

Aliter.

Non annis bonitate tuos metire labores:
Sat cito, si bene quid fe ceris, istud erit.

60. Populo cede, non pare.

Cogeris? haud pare vulgo, sed cede surenti,
Scilicet hoc veniam, dedecus istud habet.

61. Et pilo sua umbra.

Quem credis paruum, noii contemnere magnae
Vires in paruo corpore saepe latent.


page 201

62. Hospes ne curiosus.

Indigenas exsul ne capta incautus honores,
Lite procul, vitam comiter hospes age.

63. Cadede, modo doce.

Cade licet, petiar dumme tuarcura docebit
Frangam opus est, nucleum si cupio esse, nucem.

64. Magni hospitu magnum hospitium.

Crede hominem magnum cui magnus Spiritus: hospes
Non capitur paruo magnus ab hospitio.

65. Tota vita dies unus.

Una dies vitam complet repetita fluentem,
Et nos illius nausea nulla capit?

66. Diarii omnes.

Una dies omnes vitalibus edidit auris,
Rebus ab humanis eximet una dies.

67 Ex usu, non collatione Fortuna.

Quantum possideant alii, tu quaerere noli:
Id curae potius quod tibi desit, habe.

68. Maiores superbus, minores maestus.

Es felixiboc te maiores nomine specta.
Es miseria miseros, sors ubi peior, abi.

69: Foris Argus, domi Talpa.

Centum oculis aliena vides, tua crimina nullo:
Nempe foris Argus coecula talpa domi.

70. Ne nimium scrutare.

Nec scrutere nimis quae sunt aliena nec unum
Saepe roges: nam res utraque crimen habet.

71. Certum in incerto.

Certa sub incerta, mors est abscondita vita:
Vis tamen hanc sortem vertere? vive DEO.

72. Voluptates specta abeunter.

Terga voluptatum, non fictos adspice vultus:
Hic tibi pernicies, mensibisana datur.


page 202, image: delb0202

Aliter.

Blanda venit sed abit foetore obscoena voluptas:
Notum abitum ante aditum, qui sapis, emshabe.

Aliter.

Illecebraefugiunt harum puer adspice sordes:
Dum veniunt: oculos hinc procul abde tuos.

73. Voluptas esae mahrum.

Exest et satiat pravos damnosa voluptas,
Quo placet, hoc vitam fine libido necat.

Aliter.

Consilium esca probis. reprobis grata esca voluptas:
Norma, bonis ratio: meta, libido malis.

74. Falle vivens, nonte.

Falle alios in sorte tua, sed nosce teipsum:
Ut te alii ignorent tu tibi certus eris.

75. Nonrif it qua sed quo.

Vitae eadem finisitu qua pertingere possis
Quo cupis, haud cura, dum modo certus eac.

Aliter.

Qui caelum adspiras quo fert via, dirige cursum:
Non via, meta viae respicienda tibi est.

76. Scopulus in vidis.

Sic animum muni, fortunâ ut fortior omni
Perstet in adversis victor ovetque malis.

77. Miserrmum pendere.

Spemque metumque pati crux ipsa miserrima rerum esi,
Nec satis aequa bonis, nec nimis apta malis.

78. Ne bis puer.

Bis puer esse cave: neruos florentibus annis
Quare, quibus mentem vita senilis alat.

79. Ne laborem citra praemium.

80. Ne laborem laboris praemium.

Praemia cui desunt, noli excercere laborem,
Aut si quem gravis in foenore poena manet.


page 203

81. Perfasa dolio nihil infunde.

Nil vasi infundas, quod apertis fissile rimis,
Qua capit, hac captam parte refundit aquam.

Aliter.

Nil hominicredas qui nec secreta tacere
Ore potest, animo necretinere fidem.

82. Turpe Gigantem in Nano,

Elatos animos humili sub corpore condi
Turpe sed imbelles turpius esse feros.

83. Difficilis gloriae custodia.

Gloria difficili et longo sudore paratur,
Maximus inventam sed retinere labor.

84. Malus potentiae custos, metus.

Quam metuunt multi, non est diuturna potestas:
Nam quod quisque timet, perdere quisque cupit.

85. Nescis, quid serus vesper vehat.

Nec placi dis animos, nec amaris subtrahe rebus,
Quis scit enim, secum quid vehat ima dies?

86. Faciem ne aperias.

Tecta verecundo facies humana pudore est:
Hoc si nudetur tegmine, larua manet.

87. Manum per frontem ne ducito.

Pollue ne vitiis frontem locus ille pudoris,
Hoc est: quicquid agas, semper adesto pudox.

88. Splendor summus non intuendus.

Nec radios Solis, nec summi Numinis ignem
Adspice: namsensus laedit utrumque tuos.

89. Linguas nepraesoinde sed cave.

Libera lingua homini est, quam frustra exscindere tentas:
Haec tamen ut taceat, vita probata facit.

90. Ora virtute obtura, non metis.

Ne plerumque tuis non auribus apta loquamur,
Ni melius vivas, vix prohibere potes.


page 204, image: delb0204

91. Cogitatus liber.

Caelitûs acceptam quis mentem vinciat? illi
Caeli et terrarum res agitare datum.

92. Cigitatus quis coget? vis veritatis.

Vive pie, verum loquere et nulli esto molestus,
Et te ultro quivis sentiet esse bonum.

Aliter.

Ne quid sinistri cogites ne suspicax
Sis cogeris vi veritatis inclitae.

Aliter.

Quis coget mentem, ne quid male cogitet illa?
Vita innocens, vi veritatis invicta.

93. Ifomo hominipar.

Imperium Divos, homines consortia spectane,
Par tibi sum: cur me despicis ergo parem?

Vel.

Nullum ergo humna despice forte parem.

94. Suavissimus post laborem fructus.

Difficilis longusque labor dulcedine fructûs
Clauditur, et gratâ terga quiete levat.

95. Animo corpus fulciendum.

Langueat ut corpus, tamen haud succumbe labori:
Mens manibus promptam fida ministrat opem.

96. Nocens se iudice numquam absoluttur.

Haud facile emergis, dum te mens conscia culpae
Deprimit, alterius nî releveris ope.

97. Ebriitas nec madida, nec sicca.

Sicca ex adfectu ebrietas venit, altera vino:
Utraque cum noceat; cautus utramque fuge.

98. Potentiorem te ne admittito.

Qui te subiciant mores admittere noli:
Horum parere est, rite praesse tuum.

99. Praecibus emptum carum.

Carius haud quicquam, quam quod prece venditur extat.
Ille egeat paucis, quem rogitare pudet.


page 205

100 Quiesce nihilacturus.

Res age vel semper, vel si nihil effet agendum,
Otia tranquillus, non odiosus age.

CENTURIA TERTIA.

1 Ingenium inexercitatum, torpidum.

INgenium ferro simile est: quia splendet in usu:
At longo exsuccum torpet abitque situ.

2 Ingenium situ pereat, non semibus.

Ingenium lateat cum iusta negotia desunt:
Nil potius facias, quam male quid facias.

3 Nullus fine linea dies.

Nulla dies abeat iusto fraudata labore,
Sit studii testis linea ducta tui.

4 Calumniae morsui, nullum remedium,

Clam necat, et morsus ignota calumnia figit,
Non contra hanc telum, non medicina valet.

Aliter.

Diverfoshominum sanat medicina dolores:
Zoileos morsus nulla medela levat.

5 Benevoli multi, consiharii pauci.

Et bene fac multis, et multis utere amicis:
Pauci animum teneant consiliumque tuum.

6 Iusti ia gratuita.

Iusticiam exerce gratis: nam munere quisquis
Vir bonus est, idem munere pravus erit.

7 Misericordia venalis, crudelis.

Auxilium et veniam posco: tu vendis utrumque:
O crudelem animum, qui additamara malis?

8 Bonorum rector, malorum victor.

Si fortuna favet, rationi subde faventem:
Si tonat, invictâ mente retunde malam.


page 206, image: delb0206

9 Quod invenisse pigeat, ne quaeras.

Ignorare libet, quam scire doniestica probra:
Pressa nihil laedunt cognita cor cruciant.

10 Tantum scu, quantum operaru.

Hoc te scire scias, quod re scitum exprimis ipsa:
Nam quod non praestas, hoc neque scire potes.

11 Perfona publica, privatam depone.

Publica qui curas, privatos neglige quaestus:
Nec tibi, sed populo publica sceptra gere.

12 Paruo fames co stat, magro fastidum.

Pauca famem sentiant: magno fastidia censu
Empta nocent: modicis est diuturna salus.

13 Unum est necessarium.

Multa ornant hominem; sed tantum proderit unum,
Aetheria verbura quod tulit arce Deus.

14 Mente DEO desixus.

Mente DEUM gesta, depende semper ab illo:
Ille tibi praesens numine semper erit.

Hactenus Symbola e Satellitio Ludovici Vivis exposui, Nuno alia ab bis continuato numero deducam: ac primum en Erasmi Roterad. Chiliadibus selecta.

15 Malum consilium consultori pessimum.

Consiliis incumbe bonis: nam prava malorum
Consilia artifices perdere prima solent.

Aliter.

Consilium pravum consultori acre venenum,
Auctorem hac, partum qua suit, arte capit.

16 Suam cuique pulsrum.

Cuique suum pulchrum est, vitiis aliena redundant:
Plus quam iudicium, sic valet omnis amor.

17 Similegaudet simili.

Quod simile est, gauder sinnili: quia provida rerum
Natura adfectus vinxit amore pares.


page 207

18 Fortes Fonuna adiunas.

Vince metum, vi Fortunam petrumpe furentem:
Fortuna ipsa suam victa tibi addet opem.

Aliter.

Nullis cede malis: animo supera omnia forti:
Forti Fors forte, promover ipsa manu.

Aliter.

Audeto quiduis, tenta omnia, nulla timesce
Vir mala; nam tales FORS amat aequa viroa.

19 Ubritimor, ibi et pudor.

Qui metuit plagas, metuit peccare: pudorem
Poena facit, vinclis frenat utrumque timor.

Aliter.

Poena timere facit: fronti timor ipse pudorem
In cutit: At felix, cui pudor absque metu.

20 Quot homines tot sententiae.

Tot sensus quot sunt homines. Tu cautus, et intet
Tot capitum insidias, rem sapienter age.

21 Amico amicus.

Cuncta libens subeo dum grator, amicus amico,
Quod que meo ex usu est, illius esse volo.

22 Muneribus vel Dii capiuntur.

Verba nihil faciunt, maiorum quaere favorem
Munere, Diis etiam munera missa placent.

Aliter.

Ut placeas magnis, fer munera semper et aurum,
Flexile muneribus fasque nefasque subest.

23 Ub amici, ibi opes.

Sit licet hoc rarum; veros qui nactus amicos
Semper habet, magnas ille recense opes.

24 Finom vitae specta.

Vita incerta tua est: ne quovis flore su perbi:
Respectu sinis quod benc cedar, age.


page 208, image: delb0208

25 Pecunte oboediunt omnia.

Auro templa, forum, mens, corpus et omnia parent:
Nuda nihil coram iudice iura valent.

Aliter.

Auro te muni, vinces nullo omnia bello,
Nigra auro facies candidiora nine.

26 Paupertas sapientiam sortita est.

Auro pauper eget, sed dives mente: Repertrix
Artis pauperies: im probitatis opes.

Aliter

Paupertas animos variasque exsuscitat artes,
Plusque animi pauper divite semper habet.

27 Ollae amicitia.

Non nisi cum coeno, noster me quaerit amicus:
Quam me plus ollam noster amicus amat.

28 Dii facientes adiurant.

Fac aliquid semper, rectum tibi et utile quod sit,
Namque laborantûm promovet orsa Deus.

29 Nequicquam sapit, qui sibi non sapit.

Quo mihi doctrinam, quo nomen inutile iactas,
Si prodesse tibi nil tua vota valent?

Aliter.

Qui prudens hominum moderatur et inspicit actus,
Committens Laribus propria, stultus homo est.

30 Heroum filinoxae.

Heroum claro fiunt de sanguine noxae,
Quod vel amor nimius, vel mala cura facit.

Aliter.

Cur nati, noxae esse solent plerumque bonorum?
An quia gente Patrum nobiliore tument?

Aliter.

Qui claro Heroum hascunrur sanguine noxae?
An quia libertras de generare facit?

Vel.

Num quia sub nullâ vivere lege volunt?


page 209

An quia nutricum crimina lacte bibunt?
Anne malos matrum prodiga dextra facit?
Num reprobos Patrum noxia cura facit?

31 Qualis vir, talis oratio.

Vera viri iusti solet esse oratio, fallax
Mendacis. Prodit lingua sonore virum.

32 Antiquissima quaeque commentitia.

Ficta vetustatis miramur somnia stulti,
Cum praesens certam vix ferat hora fidem.

33 Fecem bibat, qui vinum bibit.

Aspera fer patiens, bona si tibi grata fuerunt:
Fecem hauri, exhaustum est si tibi dul ce merum.

34 Ab ipso lare.

Ab lare principium fiat: qui nostra reformas
Menda, domus primum corrige damna tuae.

35 Tecum habita.

Veste tumes, Dominique tui virtute superbis,
Tecum habira, et quam sit res tua curta, vide.

Vel.

Personam Dom ini detrahe, nudus eris,

Vel.

Inspice te, te ipso iudice vanus eris.

36 Multerem fama, non forma astima.

Famam, non formam muliebris cerne decoris:
Illa proba est mulier, quam proba fama probat.

37 Ne quia nimis.

Quo cumque intendas animum, mediocria semper
Delige: quod Nimium in rebus utrinque fuge.

38 Sponde, noxa praesto est.

Si superanti tibi opes, sponde: minuentur, et illam
Quae noxa alterius debuit esse, ferent.

Aliter.

Noxa tibi praesto est, pro caro sponsor amico
Cum tua partitis censibus aera dabis.


page 210, image: delb0210

39 Post fera fata polos.

Sic vive, ut veram mors in choet effera vitam,
Utque adeas superos post fera fata Polos.

40 Omnium rerum vicissitudo est.

Quicquid ages, finem coepto praepone labori:
Fine bono totum nobile fiet opus.

41 Iucunda victssitudo rerum.

Muta animi mores pro tempore; gratia rebus,
Quae diverso habitu progrediuntur, inest.

42 Nosce tempus.

Qui cupit humanis in rebus gratus haberi,
Noverit, et noto tempore cuncta gerat.

43 Bu dat, qui cito dat.

Quod peto ne differ: si differs. gratia facti
Tota perit. Bis dat, qui cito vota facit.

44 Honos alit artes.

Praemia da Musis, et honore extolle peritos,
Sic tua non metuent se cula barbariem.

45 Alia vita, alia diaeta.

Diversum a vita me nunc mirâre priorie
An nescis sortem moribus esse parem?

Vel.

Fortunae an nescis imitari Numina mores?

Aliter.

Par miseris vixi, iactatus forte Novercâ,
Fortunâ magnis par ero matre viris.

46 Flere adtumulum Noverca.

Sic tumulum soceri, sic funera fleto Novercae,
Gaudeat ut susis bulga tumens lacrumis.

47 Aut bibat, aus abeat.

Cui consuetudo bona displicet, ille malorum
Deditus arbitriis vivat et hinc abeat.

48 Poeta et Musicus nemo medocris.

Disce Poetandi de toto artemque canendi,
Nam nisi perfecte noveris, orsa nocent.


page 211

Vel.

Namque tibi a medio cognita, risus erit.

Vel.

Nam faciet risum, si tibi nota parum.

49 Bos alienus subindeforas prospectat.

Lauta licet faciant alibi convivia cives;
Grata tamen magis est vita cibusque domi.

Aliter.

Sint epulae celebres alibi: tamen unica mens est
Optare in patriâ vivere posse domo.

50 Sortes hominum in manu Dei.

Nil nostrum est praeter vitium: Deus omnia praestat,
Quae bona sunt: hominum temperat ille vices.

51 Magistratus virum indicat.

Quo mihi privatus sapientis nomina iactas?
Publica fer nullo sceptra querente, vires,

52 Conscientia mille testes.

Mille homini testes suerint, mens conscia facti,
Sive hoc opprobrium, sine sequatur honos.

53 Festina lente.

Sit mora consiliis et festinatio factis:
Nec temere properans, nec male lentus eris.

54 Sat cito, si sat bene.

Quanta sit in rebus mora, nil curato, gerendis:
Sat cito confectum, quod bene fiet, erit.

55 Pedetentim.

Omne prius tenta, quam re experiare periclum:
Ars usum, errores impetus omnis habet.

56 Difficilia, quae pulchra.

Non facile ad pulchros itur virtutis honores:
Praemia quem tangunt, taedia non moveant.

57 Spaitam nactus es, hanc erna.

Cui DEUS eximias tribuit Naturaque dotes,
Has studio vigilaus ulteriore colat.


page 212, image: delb0212

58 Asinus portans mysteria.

Qui rudis ad magnos titulo conscendis honores,
Quid, nisi sis Asinus portans mysteria vatum?

59 Deum sequere.

Res age solerter, sed enim ratione ministrâ
Semper et in quavis parte sequare Deum.

60 Ne magna loquaris.

Multa ausus fac magna, sed haud maiora loquaris
Quam facias. Nemesis iactanti inimica loquelae est.

61 Sapientia vino obumbratur.

Vel nimius vini, vel inepto tempore potus
Ingenium sapiens vile iacensque facit.

62 Sera in fundo parsimoma.

Sero senex disces, primos si spreveris annos,
Sero opibus parcit, qui male fudit opes.

63 Carpes citius quam imitaberis.

Cur sterilis rerum, rides nostri acta laboris?
An quia sit levius carpere quam facere?

64 Deus superbis resistit.

Infim asustollit Dominus, premit alta: Superbos
Despicit, ultrici persequiturque manu.

65 Ne puero glaedium.

Qui rationis egent, rerum his committere summam
Ne bona corrumpant secum aliena, cave.

66 Antequamincipias consulito.

Consilium praemitte operi: celer estice, si quod
Consilio prudenti mora coxit opus.

67 Quod factum est, infectum fieris non potest.

Sit licet ingratum, quod factum est: cum tamen illud
Non pote corrigere, aequâ ratione feras.

Aliter.

Quod semel est factum in fectum nequit esse: ferendum est
Ergo, nî factum cura reformet opus.


page 213

68 Mendacem oportet esse memorem.

Materiam mendax verborum a tempore sumit,
Hunc igitur memorem, ne cadat, esse decet.

69 Non omnia possumus omnes.

Urge quisque tuum, non omnia possumus omnes:
Tu mihi, ego tibi ero commodus, ille aliis.

70 Dum anima est, spes est.

Spes est, mortales dum spiritus incolit artus,
Et licet in constans sit, tamen apta Dea est.

71 Tempus omnia revelat.

Solus in obscuro, cauteque fac et preme: tempus,
Cum nihil advertes, proferet omne palam.

72 Tempus abit, mors venit.

Vivite: tempus abit, quo mors abeunte, relictos
Occupat, et captos vivere sero docet.

73 Sui cuique mores fingunt fortunam.

Fortunam accusas, fortunam cum tibi fingas,
Moribus et sortis sis faber ipse tuae.

74 Reperit Deus nocentem.

Dissimulat Dominus, re perit tamen ille nocentem,
Cum trahit ad poenas facta virumque graves.

75 Ignavis Temper feriae sunt.

Ignave festo sque dies causasque quietis,
Desidiaeque suae materiam usque notant.

Aliter.

Nuila adeo tardam stimulat persuasio mentem,
Otia quin operis anteriora putet.

76 Obsequium amiccs, veritas odium parit.

Obsequium in vitiis multos effingit amicos,
Qui hostes, cum verum dixeris, esse solent.

77 Arbore deiecta, quivis Ugna coll git.

Ut ce cidit quercus, praedae ligna omnia cedunt:
Quisque virum mordet, quem sors deic cit iniqua.


page 214, image: delb0214

78 Domus amica, domiss oplimae.

Nulla peregrinis tam dulcia gaudia terris,
Omnia quin superet commoditate domus.

Vel.

Omnia quin votis spernat amica domus.

79 Lingua amicus.

Non mihi te linguâ facias, sed rebus amicum,
Linguâ etenim mendax, rebus amicus eris.

Aliter.

Cum tua mens alibi sit, ne me dilige verbis:
Praesta aliquid rerum, ne tua verba nihil.

80 Invia virtute nulla est via.

Multa homines versat via, virtuti invia nulla est,
Quâ transit virtus, plana patensque via est.

81 Satietas ferocitatem parit.

Accipimus servos humiles, quos copia rerum
Officii immemores et facit esse feros,

82 Domat omnia virtus.

Plurima virtuti obsistunt: domat omnia virtus,
Non vi, sed mixta cum ratione morâ.

83 Aequalitas non parit bellum.

Si scirent homines primaevae aequalia sortis
Principia, haud quicquam bella timenda forenc.

84 Credo, quod video.

Omnia promittas, nil me promissa movebunt:
Credam, quum faciet dextra oculusque fidem.

Hucusque Erasmica Symbola extenduntur: sequuntur ex Emblematis Ioach. Camerarii adducta:

87 Prospiciente DEO.

FI de DEO, diffide tibi: labor omnis ad usum
Munifico ceder prospiciente DEO.

86 Ardua Virtutem.

Ardua virtutem profert via: despice terras,
Alta vide, fortis fer mala, magnus eris.


page 215

Aliter.

Ima tumet vitiis tellus, amat ardua virtus:
Virtutis compos si mala vincis, eris.

87 Mitte, non promitre.

Rebus inesse fidem, non verbis, discimus usu:
Polliceare nihil, quod peto mitre, sat est.

Aliter.

Promittunt magni: praestant promissa minuti:
Qui probus est, dicit paucula, multa probat.

88 Rara iunant.

Rebas in humanis quae cara vel optima censes:
Interdum, et parce his utere: rara iuvant,

89 Multos copia perdit.

Semper ama medium: multa et sublimia sperne:
Copia nam multos perdere magna solet.

90 Morus cunctandopreficit.

Nec properans nimium, neque tardus in omnibus esto:
Curta parens rerum est cum ratione mora.

91 Samper immotus.

Nunc adversa furit nunc Fors blanditur amica:
Quem tamen immotum praeterit illa, vir est.

92 Nec inciat, nec evelli.

Nec vitium capit attactu, neque pressa labascit,
Mens constans soli fidere docta DEO.

93 Umbra tantum

Quid titulos iactas sterilis Platani aemule? nos te
Novimus esse umbram, praetereaque nihil.

Aliter.

Doct rinae mendax inflavit opinio multos,
Sed, quia nil prosunt, sub titulo umbra latent.

94 Tolle moras.

Tolle moras ut agas, animo quod es ante paratus:
Quodque malum est, fugias ut bene, tolle meras.


page 216, image: delb0216

95 Aurora Musarum.

Non sopor in tenebris clauso premet orbe labores,
Quos Aurora tua sobria mente facit.

96 Vifrangitur, obsequio flectitur.

Obsequio flectes, quem vi non frangis, amicum:
Non supera manibus, sed ratione malum.

97. Erit alitera merces.

Quid querar ingratos cives: Erit altera merces
In caelo, officii pensio iusta mei.

98 Invidia integritatis assecla.

Ad latrat immunem vitiis lingua improba vitam:
Sed canis ut Lunae, sic nihil illa nocet.

99 Intacta Virtus.

Pungat iners livor, vis saeviat, arctet egestas:
Virtus nec laedi, nec titubare potest.

100. Vulnus vulnera sanat.

Sic cedunt mala victa malis, ut toxica viro:
Sic hominem servas, si mals fers hominis,

CENTURIA QUARTA. Sic vos non vobis.

CVra, labor, studium nobis debentur: at usus,
Omnibus. An cuiquam propria vita data est?

Aliter.

Sic operas aliis nostro sudore lo camus,
Ut cumulat, fructu pauper avarus opes.

2 Sustine vel abstine.

Haec age, quae tua sunt: quae sunt aliena, relinque;
Abstinuisse iuvat: sustinuisse nocet.

3 Neglecta virescunt.

Negligimur modo surgentes virtutis alumni
Spes superest. Tempus nos quoque tollet humo.

4 Urtus difficilis sed fructuosa.

Virtute ut potiare, aestus patieris et imbres:
Ista tamen dulcis post mala fructus erit.


page 217

5 Idem ambo.

Persica sunt foliis linguae, pomo aemula cordi:
Non aliter pectus quam tua lingua soner.

6 Cito nata, cito pereunt.

Crevisti subito, brevis est tua gloria: durant
Facta mora: subiro, quae cito nata, cadunt.

7 Sit modus in rebus.

Vina, Venus, studium, semper mediocria sunto;
Namque modum in rebus transiliisse nocet.

8 E caelo lux eo intuere.

Lux an imi motusque omnis caelo orta trahuntur,
Ille sapit, lucem hanc qui a Patre lucis habet.

9. Duris Patrentia gaudet.

Tus olet attritum: duris patientia rebus
Pressa nitet: verus per mals surgit honor.

10 Caduca voluptas.

Ut rosa, sic vita est, vitaeque caduca voluptas:
Utraque caelesti sole perusta cadit.

11 Laetamur graviora passi.

Laetamur passi graviora pericula: nam spes,
Gaudia promittit, post grave semper onus,

12 Leviter si tangis, adurit:

Urtica ut digitos, leviter si tangis adurit:
Ni subito reprimas, sic mala parua nocent.

13 Modesta iuventus, honesta senectus.

Disce puer virtutem et vitae adsinesce modestae,
Cinget honore tuum longa senecta caput.

14 Severitas abdita, Clementia in promptu.

Esto foris clemens, sed vultus abde severos:
Commodus esto aliis sic, tibi ne noceas.

15 Disparem vita.

Quaerit amicitia si quis gaudere perenni,
Quem colat, cmultis deligat ille parem.


page 218, image: delb0218

16 Tribulatio optima.

Quod latet in paleis, nisi tundis, in utile granum est;
Et mens nî toleret sub cruce flagra, mala est.

17 Semper inclita virtus.

Omnia vellantur, semper manet inclita Virtus,
Virtus ambiguas nescia ferre vices.

18 Casta placent superis.

Casta placent superis, puras ante omnia mentes
Servare, ô casto turba dicata DEO.

Aliter.

Casta tibi mens sit, casto ut sit grata IEHOVAE,
Non capit impuras, nec probat ille preces.

19 Vigilate timentes.

Quos habet haec vitae statio, vigilate timentes,
Nescitis quo stent ultima Fata die.

Vel

Nescitis, quo quem mors vocet atra die.
Cognita nemo suae tempora mortis habet.

20 De paruis grandis aceruus.

Spica fit e grano; spicis cumulatur aceruns,
Sic vir de puero, si bene vivat, erit.

21 Sus, non tibi spiro,

Ut subus est ingratus odor fragran tior omnis,
Sic stolidis virtus, pax pieta sque malis.

Aliter.

Multa legens sucum scriptis includo novellis.
Quid tamen haec ad te, Zoile? scribo bonis,

22 Flectimur, non Frangimur.

Flectit, non plectit Dominus mortalia poenis:
Quod facit, ut revo cet de via corda facit.

Aliter.

Non punit Deus, ut perdat, sed lapsare re formet:
Servantis cur non imperio obsequimur;


page 219

Aliter.

Quum mala nos adeunt, non frangunt ilico totos:
Duremus. Tantum, quae tumida, illa secant.

23 Vita diurna mea est.

Vita diurna mea est quid fumos venor honorum;
Si Domino fidens consequor astra, sat est.

24 Omnis caro faenum.

Quid moricure tumes? faeni spectato maniplum:
Talis es: Ec ce vires, cras quoque fascis eris:

25 Spes altera vitae.

Incerta est praesens, reftat spes altera vitae:
Vive DEO, et vitae spes tibi certa novae est,

Aliter.

Non metuo mortem, superest spes altera vitae:
Mors mihi perpetuae ianua pacis erit.

26 Spes una superstes.

Dimitto mundum et vitam: spes una superstes
Me vitae alterius per mala cuncta fovet.

Aliter.

Oppugnate hostes, me temnite sanguine iunctie
Curo nihil: me spes una superstes alit.

27 Pura placet pietas.

Pura pla cet casto pietas agnata IEHOVAE,
Qui coles hunc, sordes eice mente malas.

28 Marsisetis arandia cedunt.

Magna domant Reges: mansueris grandia cedunt.
Qui sapis, in paruos ne violenter age.

29 Rerum clementra custos.

Si fueris clemens, hostem sine sanguine vinces:
Crudelis, nullo milite tutus eris.

Aliter.

Non ita vis servat, veluti clementia regnum:
Clementem iuncto subditi amore timent.


page 220, image: delb0220

30 Vindice Deo

Spreta quidem transit, quae facta iniuria nobis,
Non tamen illa fugit vindice spreta DEO.

31 Vim fuscuat ira.

Ne temere insulta misero, vim suscitat ira
Quae magna in paruis condita saepe latet.

32 Mens inmota malis.

Caede licet corpus, saevi in me, diripe sortem:
Mens invicta mihi semper et aequa manet.

33 Mag as vana terrent.

Saepius inflati vanas tre pidamus ad umbras,
Quos veri interea non movet urna mali.

34 Iram prudentia vincit.

Irato cedas; iram prudentia vincit,
Cum mala stultitiae ridet aperta suae.

35 Supera solertia vires.

Nil, temere fortes metuas: solertia vires,
Exsuperat certi tempore consilii,

36 Virtus securitatem parit.

Quisquis amas vitam securo ducere cursu,
Virtutem vitae pro duce, semper habe.

37 Preciosum quod utile,

Nil precio dignum est quod non est utile: merces
Quas emis, haud fama, ast utilita te proba.

37 Nil ultra vires.

In medio consiste, tuis par viribus esto:
Ne nimio serpas pondere victus humi.

Aliter.

Ne te effer nimium, maioraque viribus aude:
Quod potes, id studio perfice, tutus eris.

39 Tantum quantum possum.

Subdo humeros oneri, tantum fero, sors mea quantum
Ferre potest. Ultra nec volo, nec valeo.


page 221

40 Errantibus ductora odiosi.

Peccare adsueti, merito caruere Magistris,
Nam numquam iniustis iura ducesque placent.

41 Necmeta, nec onus.

Si quid agas rectum, nec onus nec meta laboris
Te retrahat vitio praepediente decus.

42 Currenti cede furori.

Qui sapis, ut vincas, currenti cede furori,
Namque furens celeri vincitur ira mora.

43 Maior post otia virtus.

Quum taceo haud ia ceo: maior post otia virtus,
Tempore vim menti suppeditante, redit.

Aliter.

Materiam rebus sapiens intra otia quaerit,
Cum stultus perdens rem simul ipse perit.

44 Ars potentior natura.

Natura informes generat, quos ars polit Ursos
Et durum, cura mite fit ingenium.

Aliter.

Quas natura negat dotes, ars curaque praestant,
Ut titulos etiam mancipia arte ferant.

Aliter

Ars undas sursum ducit, Natura deorsum,
Natura non plus ars ita iuris habet.

45 Violenta nocent.

Exsere paullatum (damno est violentia) vires
Impete ne proprio, trux velut Ursa, cadas.

46 Stultus aliena requirit.

Sorte sua gaudet sapiens, aliena requirit
Stultus, et amittens propria sero sapit.

47 Minuit vindicta dolorem.

Laesi indignantis minuit vindicta dolorem,
Reddidit auctori cum mala versa suo.


page 222, image: delb0222

48 Fallimur imagine.

Fallimur externa deoepti ab imagine formae.
Ergo erit interior massa videnda rei.

49 Nullis staus tuta latebris.

Sit fraus tecta licet, tectam prudentia fraudem
Invenit, inventam vincit, et arte domat.

50 Et infima prosunt.

Quae censes abiecta, cave, contemnere: prosunt
Illa, et quam precii, plus bonitatis habent.

51 Aut mors, aut vita decora.

Vivere si tutum non est, moriamur in armis
Fortiter: has poscit patria grata vices.

Aliter.

Vita Tyramnide pressa gravis, mors dulcior illa,
Hanc petere aut illam temnere, fortis amat.

Aliter.

Pugua ferat mortem, aut dulcem victoria vitam:
Fortes a bello laus manet ista viros.

52 Iamparce sepulio.

Turpe viro, famam verrbis lacerare sepulti:
Vivos, non mersos funere, poena decet.

53 Nescit gula modum.

Qui sapis, et Bacchi et Cereris fuge munere vinci:
Nam gula, nî sternat non habet ante modum.

54 Fide et diffide.

Fide quidem verbo, sed menti credere noli,
Ni videas verbis consona facta dari.

55 Ateneris adsuesiere multum est.

Imbue primaevos doctrina et moribus annos:
Cuî puer adsuesces, hac eris arte senex.

56 Intentus in unum.

Quicquid agas, studeas opus esse intontus in unum:
Nam varius turbat mentem adimitque labor.


page 223

57 Fortis convit ia spernit.

Nil me vana movent turpis convitia linguae:
Latranti, indignuna, verba referre, puto.

58 Finis, non pugna coronat.

Fine bono vitam coneludere gloria vera est,
Fini, non caeptis, digna corona datur.

59 Fraudem sapientia pellit.

Fulci animum virtute, abiget sapientia fraudem,
Si qua bonis tendet retia ficta tuis.

60 Vigilandum.

Cingimur insidiis, vigilandum est ergo, malorum:
Inter habenda oculos pectore pulsa fides.

61 Et parua saepe nocent.

Quos superas censu, temere fuga temnere paruos,
Saepe duces parua magna obiere manu.

62 Amat victoria curom.

Vincere vis? labor adsit, amat victoria curam.
Vinces, si vincet non tua terga labor.

63 Mori malis quam foedari.

Oppetere innocuam quam foedari, elige mortem:
Mors siquidem vitae praestat honesta malae.

64 Vincit solertia vires.

Ingenium vires, animi solertia corpus
Vincit; Homo iunctim rarus utrumque tenet

65 Feroces reddit impunitas.

Indulge servo, facies de mite ferocem,
Et nisi compescas fuste, videbis herum.

66 Perseverandum.

Terreri gravitate cave, quin fortiter urge
Propositum: faaciet, quod negat hora, dies.

67 Tempore et loco.

Ne pudor in vultu, in rebus confusio fiat,
Temporefac cuncta et conveniente lorm.


page 224, image: delb0224

68 Grate seruire iucundum.

Icundum est seruire viro gratoque proboque
Ipsa voluntatem gratia nempe iuvat,

69 Nusquam tuta Tyrannis.

Tuta loco non est neque milite septa Tyrannis:
Scilicet extra hostem semper et intus habet.

70 Amor caussa omnium.

Abdita quae toto vel aperta videmns in orbe,
Ortu et sine carens omnia fecit amor.

Hucusque Camerarian producta sunt etiam ex variis auctsribuss hinc iude collecta continustoordine sequentur.

71 Victrix fortunae sapientia.

Fortunae prudens teretis sapientia victorix
Quae facit acta bono claudere fine solet.

72 Ut pervenias ne propera.

Suffocat vires properatio praenia noxae:
Pauliatim facias ut bene rem facias.

73 Tuis bonis superbi.

Te factis metire tuis: incumbere famae,
Quam non sis meritus, stultitiae ipsa nota est.

74 Cam haerere in malo.

Quod male delinquis, breve sit ne longior usus,
Criminis in poenas conferat acta graves.

75 Probitati solum nomen.

Laudatur probitas verbis tamen alget in usu:
Tegmina sic virtus sic sua crimen habet.

76 Digito compesielabellam

Ne temere blateret, digito compesce labellum:
Plus tibilingua loquan, quam taciturna nocet.

77 Paupertas in irrisa mala.

Paupertas per se non est mala: dura videtur,
Quum male ridiculos, quos gravat, esse facit.


page 225

78. Maior sitis samae quam virtutis.

Famam omnes satagunt, virtutem quaerere nemo:
Cur? quia splendidius vivere fama solet.

79. Noscete ipsum.

Qui curas alios, ipsum tenoscito primum
Sic ex te alterius non male censoreris.

80. Venter, ingenii largitar.

Docta fames cogit caput invigilare labori,
Quo ventrem inventae fructibus artis alat.

81. Magno animo, nihil magnum.

Omnia contemnes, animum si noneris in te
Omni maiorem sorteque reque satum.

82. Conscientia bona.

Securos animi sibi meus bene conscis reddit:
Vive bene et nullo tempore tristis eris.

83. Cor scientia mala.

Incertos animi sibi mens male conscia pungit,
Perpetuo tristis, qui male vivit, erit.

84. Conscientia in oculis.

Conscia mens sceleris roties tibi pectus aduret,
Culpa oculos quoties stcinxerit ipsa tuos.

85. Adspice et inspice.

Quae novitate placent, res adspice et inspice prudens,
Quae placuêre cito, non placuêre diu.

86. Vincam Deo iuvante.

Omnia conspirent in me mala: Mundus et Orcus
Insurgant: vincam cuncta iuvante DEO.

Aliter.

Cuncta iuvante Deo vincam, licet omnia versum
Convertant vires me mala iuncta suas.

87. Nihilsit sine DEO.

Auspiciis fac cuncta DEI: quod enim egeris, omne
Invito vanum Numine fiet opus.


page 226, image: delb0226

88. Vivo ut moriar. Morier ut vivam.

Ut moriar vivo, moriorque ut vivere possim:
Sic operas tradunt vitaque morsque sibi.

89. Disie adprudemiam.

Litterulas cole, non fructus ignare futuri:
Quum poteris pradens vivere: fructus erit.

Aliter.

Disce, sed ut studii tibi sit prudentia testis,
Nam literas fatuum quid didicisse iuvat?

90. Vu supra leges.

Legibus et reges parent et Regia plebes,
Vis tamen has rumpit. Plus valer ergo nefas?

91. Certa incertis antefer.

Nil promitte tibi, quod spes dat credula certum:
Antefer incertis certa, minora licet.

92 Ad mortem multi medici.

Vita molesta tibi est, et honestum quaeris agonem?
Tres adhibe medicos: cras feretri umbra iaces.

93. Mors iucunda illi cui vira acerba.

Grata viro mors est quem vita molestat a cerba:
Cui Fortuna favet, commeda vita viro est.

94. Vive non morti.

Si tibi vita placer, cave funere digna facessas:
Hoc age quod vitam seruet alatque tuam.

95. Diffide inimiro conetlicto.

Fide tibi, diffide hosti: sic nulla sequentur
Te mala. Suspectum est quod novat, omne fidem,

96. Felix nemo suo iudteio.

Multos felices vidi: se nemo beatum:
Nullus enim quod adest, id satis esse putat.

97. Labente quereu quisque itgna colliger.

Ligna ferunt omnes, quercu labente vetusti:
Inque hominis casus cantio cuique sua est.


page 227

98. Mens nulla sine DEO bona est.

Tellurem corpus, mens spectat origine caelum:
Hinc mens absque Deo nulla bona esse potest.

Aliter.

A caelo mens cuique sua est: sed mens bona nulli,
Arcano foveat ni DEUS igne, datur.

99. Nec spe, nac metus.

Subfulsi ratione animum, ne fluctuer in me
Vel spe, vel tacito pectus agente metu.

100. Numquam serosapere.

Nemo sapit sero, quisquis sapit. omnia tempus
Tempestive facit, si ratione facit.

CENTURIA QUINTA. 1. Est animus tantum.

NIl agis invitus, dum mens tibi desit agendi:
Omne animus tantum conficit auctor opus.

2. Consuetudotyranna.

Crudelis diva est, mala consuetudo; prehensum
Quae semel, avelli non sinit arte scelus.

3. Oecasio inescanda.

Sinon prompta venit, quaereada occasio facti est,
Quae dimissa semel, non reditura, fugit.

4. Quid et quomodo.

Quam quid agas. primum perpendito quid sit agendume
Tum fieri possit, qua ratione, vide.

5. Ne quid prater rem, nec nisi confecta.

Nec metas rerum egreditor, negque fine triumpha
Incerto, nam res utraque crimen habet.

6. Cura tibi secur asi, nam gratia Crocodilus.

Quod curas, cura sine curâ. Gratia namque
Te quaerente fugit, te fugiente venit.

7. Omnia cavaru, mihiltimuerit.

Firmum animum retine, mala sed ventura caveto:
Esto idem, variat sors ubicoeca vices.


page 228, image: delb0228

8. Ne latres, nisi momorderis.

Ne verbo saevi, si perdere non potes hostem;
Cautior incautum ne premat ille caput.

9. Umbram pro corpore ne capta.

Res, non verba, vide: corpur, non corporis umbram,
Ne sero amissa cum cane carne gemas.

10. Morbus corporis, antmi medicina.

Corporis ex morbis animo medicina paratur,
Cum polor expressa mittit ad astra preces.

11. Mors contemnenda et non cont emnenda.

Non metuas mortem non obliviscere mortis:
Dante DEO levis est, absque DEO gravis est.

12. Fortuna adversa plus prodist, quam prospera,

Sors adversa usus plures, quam blanda ministrat:
Corrigit illa malos, perdit at ista bonos.

13. Periculosa fides.

Nec temere credas, nec apertus multa loquare,
Res est hoc aevo perniciosa, fides,

14. Crede cui vide.

Fide fide digno, et qui sit, circumspice, dignus:
Rara fides illi, cui nimiam esse putas.

15. Tatiens sapiens.

Dura pati sapere est: sapere est. patienter utramque
Fortunae invicto pectore ferre manum.

16. Dabit DEUS his quoque finem.

Fige pedem, nec cede malis: Deus his quoque finem
Quo minime speras tempore crede, dabit.

17. Honos alit artes.

Fomes alit flammam: Musae accenduntur honore:
Praemia conciliant artibus ingenium.

18. Pios in oculo vita.

Fronte pios vita quantum potes: intus hiantes
Sunt lupi, et insidias arte manuque struunt.


page 229

19. Modesti immodesti

Vidi ego complures vultu vixisse modesto,
Et tamen infamis vitae habuisse notam:

20. Taudem bona caussa triumphat.

Ne desponde animum, tandem bona caussa triumphat
Laurigerum victo cum levat hoste caput.

21. Malum ex victno malo.

Sis bonus ipse licet, tamen est vicima damno
Non bona, cum iustas ciam male perdit opes.

22. Auariss haredi aives.

Quaerit avarus opes haeredi pauper opimo,
Quando illum propriâ ditat alitque fame.

23. Cor sobrii, inore ebrii.

Sobrius arcanos si nolit pandere sensus,
Adde merum: fiet proditor ipse sui.

24. Laesa saepius patientia. sit futor.

Multa diu passus menti plerumque furorem
Induit, et poenas sumit ab hoste graves.

25. Quisque sibi proximus.

Quisque suos usus, dum verbis lactat amicum,
Quaerit, et in rebus proximus ipse sibi est.

26. Labor sine DEO irritus.

Iusta operi, vigila: labor est sine numine vanus;
Iunge preces, cedet non sine fruge labor.

27. Ut arbor, ita fructus.

Arboris in fructu natura, in prole parentum
Vivit, ubi vires seminat illa suas.

28. Sapientis lapsus conspectior.

Lapsus ubi est sapiens, it totam fama per Urbem:
Dira crepet Cerdo, mentio nulia mali est.

Aliter.

Deflectit paullum Doctus, fit fabula Mundo:
Errat incers totâ non sine laude viâ.


page 230, image: delb0230

29. Verum ingratum.

Parte DEO natum, precio verum altius omni,
Omnibus ingratum nunc vetitumque iacet.

30. Si Deus pro nobit quis contra nos.

Pro nostra Dominus si sumpserit arma salute,
Quid no ceat nobis nostis iniqua manus?

31. Iustos DEUS tuetur.

Multa premunt iustum mala, sed Deus eripit illum
Omnibus, et propria munit ab hoste manu.

32. Tutibi consta.

Sis constans te nosce, animum virtutibus orna,
Vita tua in censu posteritatis erit.

33. Ante mortem vitia moriantur.

Qui sapis ante obitum morti tua crimina dede,
Sic tibi mors verae porta salutis erit.

34. Vana gloria nihil miserius.

Nil magis est miserum, quam gloria vana: dolorem
Quippe per irrisum cognita vana parit.

35. Spes miseros servat.

Spes miserosa lit et felicia tempora quovis
Promittit, pulsa nube, oritura die.

36. Quibnnus. idem nobilis.

Nemo paobus fuerit. fuerit nisi nobilis idem.
Nobilis et nemo, sit nisi mente probus.

37. Felix es memento DEI.

Cui sors laeta savet memorigere mente IEHOVAM
Qui faustam infausta vertere sorte potest.

38. Fortunato quavis terra patria.

Quoque abeas, vives auro comitante beatus,
Felici omnis enim patria terra viro est.

39. Felicium omnes cognati.

Semper habet comites, opibus qui pollet, amicos,
Qui quoque post vitae fata sequuntur opes.


page 231

40. Opum et amicorum una parens.

Una parens et opes, et opum producit amicos;
Notus et ignotus diviti amicus adest.

41. Mortalis ne supra DEUM sapias.

Mortalis cum sis, scrutari arcana caveto
Sensa DEI: simplex crede, timeque sat est.

42. Iudicio exige poenam.

Disce prius crimen, tum subrice legibus aequis:
Puni, ut fit levior crimine poena suo.

43. Cernit DEUS omnia vindex.

Nilhomini statuas, cui non sis ipse ferendo:
Adspicit, et factum vindicat omne DEUS.

44. Homo humaniter sentias.

Qui superas alios, hominem quoque te esse memento
Semper, et ante oculos spicula mortis habe.

45. Senem loqui, iuvenem audire decet.

Lingua seni prudens, iuveni auris aperta decoro est.
Discere laus iuvenum est nempe, docere senum.

46. Hospes ne loquax.

Hospes apud celebres fueris si forsan amicos,
Audi alios: nam omnis vocula capta tua est.

47. Fortuna fortunat spom.

Sie licet in constans, lapsam Fortuna tamen spem
Numine fortunat restituitque suo.

48. Non igni cedit, nec ferro.

Sanguine molitur: ferro non cedit et igni
Sic Adamas, CHRISTI ut sanguine nixa Fides.

49. Medice, cura teipsum.

Qui medi cis tractas manibus mea vulnera, cura
Te primum, et vitiis ipse medere tuis.

50. Silintio et Spe.

Spes fovet alma meam perfida silentia vitam:
Hinc anime requies, delicium inde venit.


page 232, image: delb0232

51. Dinerso tempore diversa fata.

Nullis cede malis: olim meliora redibunt
Saecula, mutatis Fataque temporibus.

52. Modeste et horeste.

Mente liumilis vitam per honestos excole mores,
Et cader in cineres nulla querela tuos.

53. Sobrie et sincere.

Sobrius in rebus, sincerus et omnibus esto,
Hoc residet virtus vitaque tuta gra du,

54. Omnia vincit amor.

Difficile haud quicquam est dextraeque animoque volenti,
Conando vigilans omnia vincit amor.

55. Et nobis tempora veris erunt.

Fortunâ elatus, miseros contemnere noli;
Olim etiam nobis tempora veris erunt.

56. Nulli Fortuna perennis.

Mortales inter Fortuna volubilis errat,
Quos premit, hos alio tempore blanda levat.

57. Eruditio placidos facit.

Humanos doctrina facit, quos imbuit, omnes:
Tantum Asini vanâ cognitione tument.

58. Eruditio vitae baculus.

Disce tuae fiet baculus doctrina senectae:
Auro egeas: vitam sustinet illa tuam.

59. Tauper insanit, qui dat diviti.

Diviribus pauper, qui munera mittit amicis,
Se minuens, frustra per mare fundit aquam.

60. Iustus non facile ditescit.

Iusticiam cose, pauper eris: fraus ditat egenos;
Redde cuique suum dives, egebis ope.

Vel.

Cuique suum reddat dives, egenus erit.

61. Sapiens non audet.

Explorat sapiens, audet temere omnia stultus,
Qui sugit, haud metuit; sed fugiendo sapit.


page 233

62. Fuga, sapiemis repertum.

Audaces vulgus probat in mala sponte ruentes
Crede mihi, sapuit, qui dedit arte fugam.

63. Dat Fortuna raspitaque.

Dextrâ donat opes, adimit Fortuna sinistrâ:
Sobria mens, modico dives, utraque caret.

64. Mens bona et sanitas sunt vitae precium.

Rara, sed ampla duo rarae sunt munera vitae,
Mens bona mens sani corporis aequa comes.

65. Somnus mysterium mortis.

Somnus habet certae mysteria praevia mortis:
Sed brevis in somno, in funere longa quies.

66. Amtcus incommodus quid ab inimico differt.

Saepe venis, noxâmque adfers mihi semper amice,
Nonne hostem sic te mî sine fronte probas.

Vel.

Absis, et melius noster amicus eris.

67. Amicus, non nisi tu alter.

Si caelas secreta satis non credis amico:
Non aliter socio, quam tibi, crede tuo.

68. Amicum neque iratus deseras.

Commoveare licet, scito tamen esse sodali
Servandam in quavis re, sine labe, fidem.

69. Mendacium odiosum sapienti.

Turpe viro mendax prudenti lingua: sed illam
Vir sapiens odio semper et omnis habet.

70. Mendax non diu latet.

Vana suâ fa cile menda cia fraude patescunt;
Qui sapit, hic rebus consona verba facit.

71. Christo vigilante crux mitior.

Christus ut exploret iustos, cruce tangit, ab illo
Quo vigilante tamen mitior esse solet.

72. Quo maior, eo placabilior.

Qnanto animi superas alios virtute minores,
Ira animi tanto mitior esto tui.


page 234, image: delb0234

73. Nigligentiom comitatur pauperiaes.

Horrida neseris paupertas accidat annis,
Et DEUS et solers cura vetare potest.

74. M lo ace. ca mors, iucunda bavis.

Horrida peccantes ceu mortis terret imago,
Laeta piis vitam sic parat illa novam.

75. Prospernas a DEO.

Prosperitas nulla est humanis fidere rebus:
Vis tibi succe dant omniaifide DEO.

76. Ardua glortam.

Non animos segnes, nec inertia pectora spectat,
Gloria, sed passos ardua digna manet.

77. Virtus animiin patientia.

Possidet humanae vires patientia vitae;
Aspera si cupias vincere, disce pati,

78. Nostra omnia Deo committe ida.

Rem decus et vitam vitaeque negotia CHRISTO
Crede, sinu reliquum spes gerat alma suo.

79. Deus iafima tellit, sublimia deprimit.

Deprimit elatos, depressos tollit in altum,
Et sortes hominum versat in orbe Deus.

80. Saptentis non est bis labi in eodem.

Bis labi in facto, non est sapientis, eodem:
Labuntur certae qui tationis egent.

81. Aurum omnia vincit.

Quae neque vi poteris, neque duro vincere ferro,
Aurum adhibe, cedent protinus illa tibi.

82. Labor medetur viriis.

Si cupias vitiis, quae sunt tibi multa, mederi,
Urge aliquid; lusus, otia, vina, fuge.

83. Omnia pratereunt.

Mortales quorsum vanos ambimus honores?
Vita brevis, rerum mors cita finis erit.


page 235

84. Vita hominum sine DEO caca.

Mens hominum coeca est: et vitae fallimur omnes
Decipulis, vitae nî DEUS acta regat.

85 Eundum, quâ DEUS vocat.

Erras in mundo, praeeat nisi lumine caelum:
Hanc sequere, ostendit quam tibi IOVA viam.

86 Bono nihil a divite timendum.

Auro te dives superet, tu pectore forti
Vince illum: probitas fortior aere tua est.

87 Obdura adversus urgentia.

Si te urgent aducosa, animos oppone viriles:
Obdura, victor praemia digna feres.

88 Omnia tua tecum porta.

Instructum virtute animum, ingeniique vigorem
Fer tecum, et tutas dives habebis opes.

89 Concordia ensuperabilis.

Concors vive, et te socium concordibus adde,
Nec robur, nec erit fraus metuenda tibi.

90 Unus nihil, duo multa possunt.

Per te nil facies. Si mentis acumine polles,
Qui valcat dextrâ, iunge tibi socium.

91 Spes proxima.

Obiciat nobis quicquid Fortuna malorum,
Iuncta animo vitae spes bona semper adest.

92 In dies meliora.

Annis aetatem, ingenium proventibus auge,
Quaeque ultra facies, fac meliore notâ.

93 Illicitum non sperandum.

Spes adstat precibus fimul et Rhamunsia nostris,
Haec regit et punit vota, sed illa facit.

94 Virtuti comes fortuna.

Non colitur virtus, successu absente laboris,
Virtuti it semper Fors moderata comes.


page 236, image: delb0236

95 Fortuna felicior virtute.

In verbis virtus, Fortuna in rebus honora est:
Laus placet, at iaude es carior utilitas.

96 Paupert. is ingenii corruptrix.

Naturâ ingenium quod erat laudabile, pressum
Pauperie in mores transit abitque malos.

97 Bonis auspiciis inorp. e dum.

Adgredere auspiciis actus felicibus omnes:
Res male coepta, bono cedere fine nequit.

98 Male parta, male dilabuntur.

Quaerit opes natis mendaci Ludio linguâ,
Quo fine? ut luxu, non bene parta, vomant.

Aliter.

Ne mirêre opibus noviter censu ubere partis
Frustari haeredes: Res male parta perit.

99 Aere salus imerdum redimenda.

Argentum interea, quam vitam, perdere malis
Ne pugnatum abeas, militiam aere iuva.

100 Alius peccat, alius plectitur.

Bella cient Domini, serui pugnando necantur.
Insontes pereunt, sontibus ansa datur.